Recherche 'kempenn...' : 15 mots trouvés
Page 1 : de kempenn-1 (1) à kempennouri (15) :- kempenn .1kempenn .1
adj.
I. Attr./Épith.
A.
(1) Propre.
●(1659) SCger 98a. propre, tr. «quempen.» ●(1732) GReg 761b. Propre, bien ajusté, tr. «Qempen.»
●(1876) TDE.BF 334a. Kempenn, adj., tr. «Propre dans sa mise.»
(2) (Travail) bien fait.
●(18--) SAQ II 77. Sec'ha d'ezhan e fri, mes ab (lire : eb) he vlounsa, a ve labour gempen awalc'h.
(3) Bien habillé, bien mis.
●(1876) TDE.FB 875. Sa toilette est de bon goût, tr. «un den kempenn eo.»
(4) Ordonné, arrangé.
●(1732) GReg 677b. Avec ordre, tr. «qempen.» ●Qui est en ordre, arrangé, tr. «Qempenn.»
(5) Bezañ kempenn ouzh, war e arc'hant : soigneux de (son bien, etc.).
●(1925) FHAB Mae 196. re gempenn eo ouz e wenneien d'ober e-unan kofajou en osteleri ! ●(1964) LLMM 102/12. Nann, sur, un den ken kempenn war e arc'hant ha ken mat da sachañ douar (lire : dour) war e brad !...
(6) sens fig. Convenable, bien, suffisant.
●(1872) GAM 45. ar goumanant a zo kempen avoalc'h ive.
(7) Ober kempenn ouzh ub. = bezañ dereat gantañ.
●(1872) GAM 47. ober kempen ouc'h ar Frans.
B. Loc. adv.
(1) Klok ha kempenn : fini, parfait.
●(1922) FHAB Gouere 194. eul levr tapet klok ha kempenn. ●(1947) YNVL 33. 95. Ur pred ne vez ket klok ha kempenn, ma ne vez ket kanet etre ar meuzioù.
(2) Brav ha kempenn = brav-tre.
●(1905) ALLO 14. Mes daouzek miz brao ha kempenn / 'Zo 'maoun gant Lan.
(3) iron. Brav ha kempenn : de belle manière.
●(1926) FHAB Gwengolo 359. Met pa vo ouz va heul eun ampouailh flaerius eveldout, e vezin kaset da gaoc'h-kezeka, brao ha kempenn.
(4) Pizh ha kempenn : très soigneux (de ses biens).
●(1942) FHAB Gwengolo/Here 204. War bouez beza piz ha kempenn, ez eus bet gellet adarre, paka an daou benn, hep re a c'hloaz.
II. Adv.
A.
(1) Ez kempenn : proprement.
●(1732) GReg 761b. Proprement, avec propreté, tr. «ez qempenn.»
(2) = (?) didrouz (?).
●(1925) BUAZmadeg 363. Tostât a reaz kempennik evit guelet petra oa.
(3) Bien.
●(1910) MAKE 42. Me droc'ho kempenn e varo d'an aotrou. ●(1932) ALMA 167. ar vilinerien zo touchennet mad ho zeod, ha farouel Fanch, goude eul lipaden, a iea ive kempen en dro.
(4) En em dennañ kempenn : s'en tirer indemne.
●(1914) MAEV 188. lez da gas, emon-me, mar gellan en em denna kempen ac'halen, m'em bezo traou da gonta divezatoc'h !
(5) Bale kempenn : marcher droit.
●(1861) MILg 246. E rankfemp c'hoaz, ni kannaded, / Beza gwisien ar Jesuisted, / Lezel hor strak, plega touchenn, / Ha war ho guer bale kempenn.
(6) Ober kempenn gant, ouzh : dépenser à propos.
●(1872) ROU 83a. Epargner, tr. «Ober kempenn ouz.»
●(1925) FHAB Mae 195. kempenna ma c'hell e ra, koulz ha me, gand an nebeut hon eus.
B. Loc. adv.
(1) Pizh ha kempenn : soigneusement.
●(1907) FHAB Meurzh/Ebrel 33. Eur meuread a zalc'has piz ha kempenn an oll delliennou.
(2) par antiphr. Brav ha kempenn : proprement, sans ménagement.
●(1926) FHAB Gwengolo 359. Met pa vo ouz va heul eun ampouailh flaerius eveldout, e vezin kaset da gaoc'h-kezeka, brao ha kempenn. ●(1958) BRUD 4/85. C'hoariet e-nevoa an «troad leue» d'ar halvez, brao ha kempenn, ar pez a ree dezañ beza laouen ha seder.
- kempenn .2kempenn .2
f./m.
I. F.
(1) Affaire, problème.
●(1911) BUAZperrot 145. eno eo ema ar gempen. ●(1959) BRUD 7/19. Añ ! Setu aze eur gempenn, eme va zad.
(2) [au plur.] Préparatifs.
●(1872) ROU 96. Préparatif, tr. «kempennou.»
(3) =
●(1870) FHB 266/40a. ha brema o doa paket eur gempen dioc'h ar bar arneu.
●(1924) NFLO. battre. il a été battu, tr. «tapet en deus eur gampan.» ●battre. [qq'un], tr. «rei eur gampan.»
(4) =
●(1865) LZBt Gouere 5. tronset he diliad beteg hanter he diouar, setu kempenn eur misioner enn tec'h.
II. M. =
●(1870) FHB 293/252a. an Aotrou Doue a ra brema eur c'houez, eur c'hempen a zoare.
●(1940) LZBl Gouere/Eost 335. Dilastrez eo, evel ar wiskamant nevez a zoug. Rak eur c'hempenn a zoare zo bet great d'ezan.
- kempenn / kempenniñ .3kempenn / kempenniñ .3
v.
I. V. tr. d.
(1) Nettoyer, ranger, mettre en ordre.
●(897) MSvbr IV Angers 477 f° 65b main A (DGVB 56a, 280b). donec pan cimpenner aer inter lucem et tenebras, iam ibi lux adpropinquat, tr. « quand on répartit également l’air (l’espace) entre lumière et ténèbres, déjà là la lumière approche »
●(c.1500) Cb 49b. [couche] Jtez hec cubicula / le. g. femme qui garde / ou fait / ou appareille lit. bri. grec a gra guele / pe en quempenn.
●(1659) SCger 166b. quempen, tr. «accommoder.» ●(1732) GReg 677b. Ordonner, mettre en ordre, arranger, tr. «Qempenn. pr. qempennet.» ●(1790) MG 352. me ouair, quer clous èl hanni, armèh ha campènnein un tiegueah.
●(1849) LLB 49-50. de hadein er hranen, / D'hi lakat te huélat, d'hi cher ha d'hi hampen. ●(1857) CBF 94. kempenn ar zanail, tr. «débarasser le grenier.» ●(1876) TDE.BF 334a. Kempenn, v. a., tr. «Préparer, arranger, embellir, nettoyer, mettre en ordre.»
●(1907) AVKA 71. kempenni an Templ.
(2) Préparer.
●(1659) SCger 96b. preparer, tr. «quempen.»
●(1921) LZBl Du 213. Var an douar e velan pakajou koton digompez, e ma eun nebeut merc'hed o kempenn da gribina.
(3) par antiphr. Arranger, rosser, soigner (qqn).
●(1877) EKG I 290. e velit e oa bet stard an traou ganeomp hag hor boa kempennet brao avoualc'h Canclaux hag ar Prat.
●(1909) FHAB Kerzu 382. hag edont warnez o c'hempen da vad p'en em gavas o mistri war al lec'h.
(4) Disposer, arranger.
●(1659) SCger 46a. dresser, tr. «quempenn.» ●(1744) L'Arm 17a. Arranger, tr. «Campennein.»
●(1872) ROU 81b. Disposer, tr. «kempenn.»
●(1942) DHKN 69. A geteh ma tosta d’er sadorn aral é laka héh albèhen de gampen en ti ha d’en em-gampen héh unan.
(5) (en plt d'un écrit) Arranger.
●(1505) Vc 23-26. Cenpenet gant Yvo Caervoyec / enn henor dan Ytroun An(na) / hon ducgez rouanez o pardony / er Foll()coet, tr. «Arrangé par Yves Kervoyec / en l'honneur de Madame Anne / notre duchesse-reine en pèlerinage / au Folgoët.»
II. V. pron. réfl. En em gempenn : s'apprêter.
●(1849) LLB 164. peb unan hum gampen.
●(1903) MBJJ 35. Neuze ec'h achuan me ive d'en em gempenn. ●(1942) DHKN 69. A geteh ma tosta d’er sadorn aral é laka héh albèhen de gampen en ti ha d’en em-gampen héh unan.
III. Kempenn dilhad ub. : voir dilhad.
- kempennadur
- kempennadurezhkempennadurezh
f. Ordre, soin, propreté.
●(1732) GReg 677b. Ordre, arrangement, tr. «qempennadurez.» ●761b. Propreté, justesse, tr. «Qempennadurez.» ●Proprement, avec propreté, tr. «Gad qempennadurez.»
●(1847) MDM 49. Kempennadurez ar c'horf a ziskuez peurvuia hini an ene. ●(1857) CBF 85. Diwarbenn ar gempennadurez hag an digempennadurez, tr. «sur la propreté et la malpropreté.»
●(1924) FHAB Gouere 255. Ma'z eus urz ha kempennadurez en ti. ●(1962) EGRH I 30. kempennadurezh f., tr. « propreté, soin, économie. »
- kempennadurikempennaduri
f. Propreté.
●(1909) BROU 237. (Eusa) En général, à la fin des mots, euri, iri, etc. deviennent uri. Cf. kempennaduri, koantiri, hostaleri, etc.
- kempennajoùkempennajoù
plur. Arrangements, restauration.
●(1943) VKST Du 392. Kempennachou a voe graet c'hoaz war he zro [chapel] er bloaveziou 1578, 1605 ha 1621.
- kempennamant kempennamant
f. Ordre, tenue d'une maison.
●(1958) ADBr lxv 4/518. (An Ospital-Kammfroud) Ar gempennamant hag ar brobente(z) / A stank an hent ouz ar baourente(z).
- kempennded
- kempennerkempenner
m. –ion
(1) Nettoyeur.
●(1913) FHAB Meurzh 70. Eun den a zeu neuze da gempenn an ti-ze evit laza ar mikrobed a vefe ebarz. Kalz tud a vez drouk kontant o welet ar c'hempenner-ze o tont d'o c'hear.
(2) Arrangeur.
●(1963) LLMM 100/342. piv a zo kempenner pe oberour ar gwerziou pismiget gant ar ouizieien.
- kempennerezh
- kempennetkempennet
adj. Arrangé.
●(1866) LZBt Du 214. neuze e teuaz ar vugale, daou ha daou, etrezeg ann dol gempennet.
- kempennidigezh
- kempenniñkempenniñ
voir kempenn .3
- kempennouri