Devri

Recherche 'kent...' : 50 mots trouvés

Page 1 : de kent (1) à kentveuz (50) :
  • kent
    kent

    prép., adv. & conj.

    I. Prép.

    A.

    (1) Avant.

    (1499) Ca 170a. Quent. g. deuant. ●(1575) M 1153. groa mat quent quemiadaff, tr. «fait le bien avant de dire adieu.» ●1951. quent gouzaff muy caffou, tr. «avant de souffrir plus de regrets.»

    (1732) GReg 62b. Avant, preposition, tr. «qènt.» ●Avant le jour, tr. «qent an deiz.» ●(1744) L'Arm 22b. Auparavant, tr. «Quenntt.» ●(17--) TE 153. Méliguét re-vou en hani e zaibrou nitra quênd en noz.

    (1849) LLB 556. kent en noz é vou glaw.

    (2) Kent + n. v. : avant de.

    (1576) Cath p. 19. examin en fat quent barn petra a lauaraff dit, tr. «examine bien avant de juger ce que je te dis.»

    (1840-1841) LAUrenspab.ms p. 106. Rac se songet erfat quent enem angagin / ha chui a allo nem acquittan en ny.

    (3) Kent pred : avant le moment, trop tôt.

    (1732) GReg 62b. Avant le tems, tr. «qent pred

    B. Loc. prép.

    (1) Kent evit : avant.

    (1450) Dag 35. Quent evit an guez da donet, tr. « Avant que ce temps n’advienne. » ●65. Quent evit an-tra-se d’arrivet, tr. « Avant que tout cela ne se réalise ? » ●165. En bloaz quent evit ho donet, tr. « L’année avant leur venue. » ●(1557) B I 729. Quent euit henoaz, tr. «avant cette nuit.» ●(1575) M 427. Contant hon groa yuez, quent eg[u]yt fynuezaff, tr. « Elle nous dispose aussi, avant de finir. » ●(1580) G 1018. Quent evyt arhoaez myntyn he fin so termynet, tr. « Avant demain matin sa fin est sûre. »

    (1659) SCger 43b. deuant, tr. «quent euit

    (2) Kent eget/evit + v. : plutôt que de.

    (1752) BS 88. penaus e voa prest da soufr mil maro quent evit sacrifia da Doueou faus.

    (1835) AMV 187. grit din ar c’hraç da vervel, qent eguet dont doc’h offanci. ●(1865) LZBt Gouere 3. Kent evit dont d’he boanio a Verzer. ●4. kent evit bean kouet enn eur stad ken nec’huz. ●(1880) SAB 37. daouzec curist ac a guitaas o bro, o zud, kent eget dianaout o Zalver.

    (3) Kent eget + n. v. : avant que ne.

    (1530) J 80a. Ez gouzafuy garu an maru yen / Quent eguet tremen dez guener, tr. Fleuriot GVB 250 « je te ferai cruellement sentir le froid de la mort, et cela avant que ne passe le vendredi » (litté. « avant passer »). ●(1575) M 3401. En nep fæçon quent eguet ho monet, tr. « De quelque façon, avant qu’ils (s’en) aillent. »

    (4) Kent evit se : avant cela.

    (1792) BD 2890. Quent euit se ecasso / e abostolet dre arvro, tr. «Avant cela il enverra / ses apôtres à travers le pays.»

    (5) Kent e-giz ... eget (e-giz)... : plus comme ... que ....

    (1866) FHB 87/276b. a vev kent eguis loanet eguet eguis tud.

    (6) Kent eget dre : plus que par.

    (1912) MMPM 42. dre zievezded kent eget dre fallagriez.

    II. Adv.

    A.

    (1) Avant, auparavant.

    (1530) Pm 137. Noman aet pep vnan e hent / Dan lech hep mar maz edo quent, tr. «Maintenant, que chacun aille son chemin, / Au lieu sans doute où il était avant.»

    (1876) TDE.BF 141b. Dishevel int dioc'h kent, tr. «ils sont différents de ce qu'ils étaient.»

    (2) [après un mot de temps : jour, mois, etc.] Depuis (tant de temps).

    (1790) MG 25. hé horv loussoh hac horriploh eid ur ounn e vehai huéh-mis quênd é vreignein.

    (1861) BSJ 88. ur voès péhani e oé a houdé tri-huéh vlai quênt idan bili en diaul. ●188. ne oé quin conz meit a Lazar marhue puar dé quênt ha deit é buhé dré ur gonz a berh Jesus-Chrouist.

    (1919) BSUF 10. Ur gerteri vras e hoalauzé er vro a houdé ur blé kent.

    (3) Plutôt.

    (1530) Pm 253. Dyou rann an bet a grahet quent, tr. «On ferait plutôt deux parts du monde.»

    B. Loc. adv.

    (1) A-bell-kent : depuis longtemps.

    (17--) TE 221. péhani n'hi doai croaidur er bet eit bout hi diméét a-beèl quênt. ●251. péhani e huannadai a beèl quênt dirac Doué. ●(17--) VO 85. Ul lod-vat memb ag er-ré e sentai doh-t'hi a beèl quent, hé huittai dré valigueance.

    (1844) LZBg 2l blezad-1 lodenn 51. é oé conzet d'emb a bêl-quênt. ●(1861) BSJ 111. en dén santel-cé péhani e oé a bêl-quent én ou misq. ●(1879) GDI 18. mæs a bêl quent, ha quentéh èl m'en doé crouéet mab-dén, ean en doé scrihuet é lézen én é galon.

    (1906) HPSA 16. e hoér skuéh a bèl kent doh er gortoz. ●(1932) BRTG 112. Hoanteit bras é oè geton diméein a bel kent.

    (2) Kent pell : avant longtemps, d'ici peu.

    (1790) MG 212. Ur melinnær ne lairehai quet, e uélehai quênt peèll é dreu é monèt de-dal er Groès. ●(1790) Ismar 2. rac ma houair en ou huittei quênt peèl.

    (1849) LLB 79. Hui er guélou kent pel é lezél er vicher. ●1967. Kent pel, é ankoéha ol en avizeu mat. ●2080. Kent pel é huélehèt, a greiz ur goh souchen, / Un taul iouank é tont.

    (3) Kent pell àr-lerc'h : peu après.

    (1921) BUFA 126. Kent pel arlerh, er Hardinal Ugolini e oé bet hanùet Kardinal-goard.

    III. Adj. D'avant.

    (1659) SCger 43b. nos deuanciers, tr. «hon re quent euidomp.» ●(17--) TE 7. èl ma hoènt én amzér quênt. ●59. péhani e oai bet dalhét ér prison er uéh quênt.

    IV. Loc. conj.

    (1) Kent ma : avant que.

    (1732) GReg 62b. Avant que je mange, tr. «qent ma tébrin.»

    (1849) LLB 755. Kent mé cherr en noz.

    (1942) DRAN 78. da dizout traoñ tor an dorgenn 344, kent ma tirollo tennadeg-harz an enebourien.

    (2) Kent ez : avant que.

    (1450) Dag 54. Quent ez finuezo an douar, tr. « Avant que le monde terrestre ne finisse. » ●(1530) Pm 238. Quent ez duy an yc, da em sycour, tr. «Avant que vienne le râle, aide-toi.» ●(1557) B I 177. Da auantaig quent e flachiff, tr. «et de plus, avant de partir.»

    (3) Kent evit ma : avant que.

    (1732) GReg 62b. Avant que, tr. «Qènt evit ma.» ●Avant que je mange, tr. «Qènt evit ma tébriñ

    (4) Kent + n. v. : avant de, avant que.

    (1650) Nlou 73. Ez vyont en Egypt, / Quen bezaff acuytet, tr. « ils furent en Égypte / avant que dêtre libérés. »

    (5) Kent + possessif + n. v. : avant que.

    (1450) Dag 36. Te a guelo quent e donet, tr. « Tu verras avant qu’il ne vienne. » ●(1575) M 3595. Dan re guyrion dison quent ho monet, tr. « Aux fidèles, sans faute, avant qu’ils (s’en) aillent. »

    (6) Kent + pronom + da + v. : avant que.

    (1575) M 1962. Eui[t] m’o euity, quent y daz espio, tr. « Pour que tu les évites, avant qu’elles te guettent. »

  • kent a-se
    kent a-se

    adv. cf. kent-se

    (1) =

    (1727) HB 241. ma pligeo ganta purifia quent a-se an eneou a so e poanyou ar Purcator. ●(1763) SE 31. va marc'h ameus léset, ivit dont quent àsée / em' unan a guitea cesar ivit pompée.

    (c.1825/30) AJC 260. quend a se a vigemb yve colled. ●(1866) FHB 64/96b. kent aze e talc'hot pemp kant lur var ar pez a bait din evit ho merouri. ●(1869) SAG 155. Ken-da-ze, va mignoun, poagnit d'am c'hompren mad.

    (1909) FHAB Kerzu 356. Kendaze, keit ma permetto al lezennou gelver ar vistri skol direolet... ●(1949) KROB 20/14. Ken da ze, an devez a dalvezo marteze da ziskuiza. ●(1935) NOME 123. Ha ken da se eo bet lazet ar Vretoned all ?

    (2) Par conséquent.

    (1915) KANNlandunvez 42/319. Kendaze ta, red eo e ve sikouret da labourat o douar. ●(1964) ABRO 26. Nebeud a zinaon eno gant an draezhenn ha, kent a se ivez, baz an dour dindan va radellad pourvezioù. ●33. N'em boa ket an disterañ anaoudegezh eus temz-amzer an enezenn ha, kent a se, e oa an abretañ 'r gwellañ din en em zibab da sevel va zi.

  • kent-se
    kent-se

    adv. cf. kent a-se

    (1) Voilà pourquoi.

    (1612) Cnf.epist 13. quent-se ho deues an bellegyen brassoch gallout eguit an Ælez.

    (2) Au contraire, loin de là.

    (1530) J p. 10a. Quent se certen perguen da pep heny / Ez dle membry bout deury publiet, tr. «Loin de là, elle doit, je l'affirme, être clairement et solennellement annoncée à chacun.» ●(1575) M 2494. Quentse ez ynt priuet, frustet á pep pedenn, tr. «Au contraire ils sont privés, dénués de toute prière (utile).» ●(1612) Cnf 33a. nen deo quet obliget da obeissaff dezo quent ouz ho obseruiff ez peche maruelamant.

    (3) Par conséquent.

    (1575) M 738. Quentse yen hon enep, ez saffo rep pep re, tr. «Mais froidement contre nous se lèveront, sévères, toutes choses.» ●2748-2749. Quentse pep guis forbanisset, / Vezont anezy milliguet, tr. «Mais de toute façon ils en seront / Exclus, maudits.»

    (1866) FHB 61/68b. Kent-se, me ho ped, evesait mad ar c'hrouadur-ze. ●(18–) CST 17. Kent-se, e voe skrivet eun eil urz kalz gwasoc'h eget an hini kenta. ●(1890) MOA 181b. Par conséquent, kent-se.

    (1923) KNOL 215. Kent-se, c'houi yelo d'ho pro, er zizun-ma. ●288. Mad, mamm, eme Ian ; kent-se zur, it da c'houlenn digant Santez Anna peseurt micher a fell d'ezi, a rafen.

    (4) Kent-se end-eeun : à plus forte raison.

    (1732) GReg 779b. A plus forte raison, tr. «qent-ze en déon

  • kentad
    kentad

    m. –où Ancêtre.

    (1905) RNDL 99. Ar zouar hou kentadeu.

  • kentagilhañ
    kentagilhañ

    C'hoari kentagilhañ =

    (1924) NFLO. premier. voir qui arrivera le 1er au but, tr. «c'hoari kentagilha. c'hoari kentigilha (B[as]-L[éon]). c'hoari kentakilha

  • kentañ
    kentañ

    adj., m./f., adv. & conj.

    I. Adj.

    A.

    (1) Premier.

    (1499) Ca 170a. Quentaff. g. premier. ●(1575) M 1995-1996. An diferanç quentaff, tr. «La première différence.» ●(1625) Bel 127. try degrez deueus à drouc desir. An quentaff à galuer suggestion : An eil delectation : hac an trede consantamant.

    (1936) PRBD 70. da heul ar c'henta loden.

    (2) Bezañ war e gentañ tañva : goûter pour la première fois.

    (1911) BUAZperrot 40. Paol, ha n'edo ket var e genta tanva eus an dousder a gaver o veva prederiet gant Doue hepken.

    (3) La première chose, personne.

    (18--) SAQ I 286. Kenta a m' sko pa zellan ouz an heol eo he gurunen lugernuz.

    (1902) MBKJ 194. kenta a rin eo ho teuler euz va ginou. ●(1907) AVKA 66. Kenta mac'h ê enhi goude finv an dour, a vije pareet.

    (4) Bezañ da gentañ o : être le premier à.

    (1945) DWCZ 14. da gentañ e vezont o vont en iliz, da ziweza o tont er-maez.

    (5) Prochain, à venir.

    (1790) MG 54. Er uéh-quettan ni e gonzou a ourhæmeneu Doué.

    B. Épith.

    (1) Penn kentañ : début.

    (1866) FHB 72/157b. ar gaouleden hag ar penn kenta eus ar vouzellen vras. ●(1868) FHB 158/12b. n'oz peuz nemed ar penn kenta euz ar furnez. ●(1879) BMN 105. Er penn kenta Doue a reas corf an den euz a bri-douar. ●(1882) BAR 211. Adalek ar penn kenta beteg vrema.

    (1907) FHAB Mae 75. ez eus er penn kenta eun aozer bennag. ●(1911) SKRS II 210. Azalek ar penn kenta euz he amzer. ●(1921) PGAZ 96. Er penn kenta euz miz Kerzu 1870. ●(1933) MMPA 17. Abaoe penn kentan ar bed, eul lezenn bounner a bouez war an dud, lezenn ar pec'hed kentañ.

    (2) Diouzh ar penn kentañ : parmi les meilleurs.

    (1919) MVRO 1/1a. Yann a oa eur marvailher eus ar penn kenta.

    (3) Eus ar re gentañ : parmi les meilleurs.

    (1889) ISV 455. eun tiec eus ar re genta, eun ozac'h mad, eur moundian.

    (4) Prochain.

    (1906) BOBL 10 novembre 111/2b. Kenavo demeurz kenta. ●(1936) PRBD 26. pa zafoc'h da anzav ho pec'hed, en dro genta.

    (5) Kenderv-kentañ : cousin germain.

    (1941) FHAB Meurzh/Ebrel 36. (Skrignag) ar gendirvi genta Cousins germains. «E vamm ha me a oa ar gendirvi genta

    (6) Ar pennoù-kentañ, ar re gentañ : les autorités.

    (1633) Nom 285a. Megistanes, purpurati, magnates : grand Maistres, Princes, Primats, premiers gouuerneurs d'vn Royaume : an Mæstr bras, Princet, Primadet, an re quentaff, an quentaff gouuarneryen á vn Rouantelez.

    (1659) SCger 97a. les principaux d'vne Ville, tr. «are quenta

    (1854) PSA I 237. Chetui perac é oé ar grihuat hag ar gresquein é hé perpet er haz hag en ivi é caloneu er ré quetan-men ag er bobl. ●(1877) EKG I 237. ar mear hag ar pennou kenta euz ar barrez.

    (7) Ar c'hentañ mad : la première chose.

    (1866) FHB 67/118a. Ar c'henta mâd a skoaz hor speret.

    (1908) PIGO II 123. Loarian 'reas ha tapout kentan mad a gavas dindan e zorn.

    II. M./F.

    (1) Ar c’hentañ : le premier.

    (1942) DADO 8. Doue da vezo meulet ec’h oun me erru ar c’henta ; evelse, da vihana, ne vezin ket pouilhet gant va zurzunell.

    (2) Ar gentañ : la première.

    (3) (Par éllipse) Diouzh ar c’hentañ : excellent.

    (1942) DADO 11. Ya vat, hag eur verenn diouz ar c’henta am eus bet : soubenn ar c’hig, ha goude eur pikol plaïsenn, rouzet’barz an amann.

    III. Adv.

    A.

    (1) D’abord, tout d’abord, en premier.

    (1575) M 1031-1032. Quentaff ez rencq an tat (…) / E map rentaff raport, à pep sort drouc ordren, tr. «D’abord le père doit (…) / Répondre de son fils pour toute sorte de désordre.» ●1971-1974. Quentaff ez describiff, credet diff an Yffernn, tr. « D’abord je décrirai, croyez-moi, l’enfer.»

    (1849) GBI I 58. Demad d’ac’h, plac’hik iaouank, oalet a dric’houec’h vloa, / Gant piou oc’h euz disket ar zorseraj kenta ?, tr. « Bonjour à vous, jeune fille âgée de dix-huit ans, / De qui avez-vous appris premièrement la sorcellerie ? »

    (2) Da gentañ : en premier.

    (1659) SCger 96b. premierement, tr. «da guenta

    (1909) FHAB Gwengolo 280. Da genta e oue tennadek d'ar voalen.

    (3) Da gentañ penn : premièrement.

    (1849) LLB 1129-1130. choejet te getan pen / Tadeu ha mameu mat.

    (4) Da gentañ pae : en premier.

    (1659) SCger 96b. premierement, tr. «da guenta pae

    (5) Da gentañ unan : en tout premier.

    (1911) BUAZperrot 464. Ha da genta unan, micher ar pab eo kelenn ar sperejou.

    (6) Da gentañ tra : en tout premier.

    (1910) MAKE 50. Da genta tra, e reas an dro da blasen al loened-korn.

    (7) Da gentañ holl : en tout premier.

    (1963) LLMM 99/268. Da gentañ holl, (…), ne reas nemet fougeal.

    (8) Da gentañ ha dreist pep tra : avant toute chose.

    (1907) KANngalon C’hwevrer 332. Konsorted an Emgleo a glazko da genta ha dreist peb tra beza tud santel.

    (9) Kentañ-razh : en tout premier.

    (1843) LZBg 1 blezad-2l lodenn 92. Doh en eutru Galy é conzér quentan rah. ●(1855) BDE 610-611. Clasqued quetan-rah ranteleah Doué. ●(1857) LVH 28. En Tad directour e venniguou quetan rah habid en hani e zeli bout receuet. ●(1861) BSJ 60. en dud hum laqueit quetan-rah de gonz ag er miracl.

    (1905) IMJK 63 (?))">IMJK 85. Ketan rah hum zalhet hui-memb é peah. ●(1912) BUEV 3. er Huerhiéz Vari é em es karet ketan rah.

    (10) Da gentañ razh : en tout premier.

    (1849) LLB 1635. De getan rah, choejet ul liorh a kosté

    (1905) IMJK 63 (?))">IMJK 86. Hou peet enta soursi ahanoh-hui hous-unan de gentan rah. ●(1928) DIHU 199/3. De getan rah é ma erhat d’in laret trugèré. ●(1929) FHAB Meurzh 84. en tachad splanna eus an ti ha da genta ras, portred an Aotrou Doue.

    (11) Ar pep kentañ : le strict minimum.

    (1929) FHAB Mae 166. beleien ha ne oant ket gouest da ober o-unan ar pep kenta eus ar pez a oa en o c’harg. ●(1948) KROB 5/1. Nann ! N’eo ket awalc’h ! N’eo ket ar pep kenta zoken !

    (12) Ken ar c’hentañ : à la prochaine.

    (17--) BMa 339. Adiou dach ol quen ar chentan, tr. «Adieu à vous tous, à la prochaine.» ●344. Me y a em hent quen ar chentan, tr. «Je pars, au revoir.»

    (13) Ar c’hentañ ar gwellañ : le plus tôt possible.

    (1911) BUAZperrot 280. en em zizober anezan ar c’henta ar gwella.

    (14) Kentañ biskoazh : la toute première fois.

    (1910-15) CTPV i 63. Ketan biskoah, ta, Simonet, em boé hou anaùet, tr. «La première fois donc, je vous ai rencontrée.»

    (15) Eus ar c’hentañ : de première catégorie.

    (1920) MVRO 32/1e. bambocher eus ar c’henta.

    (16) Kentañ kan : au premier chef.

    (14--) N 1465-1466. Ez dle bezaf fez anezy / mat ha tenn enhaf quentaf can, tr. «Qu’il faut qu’il y ait de la foi / Bonne et forte en lui, au premier chef.»

    (17) Kentañ lañs : en premier lieu, au premier chef.

    (1650) Nlou 77. Voar an oll tut prudancç, / So ennaff quentaff lancç, tr. «par dessus tous les gens, prudence / est en lui, au premier chef.»

    (18) Kentañ pae : au premier chef, d’abord.

    (1530) J p. 6. Nac e nep guys ne reiouissaf / Nemet pan guelaf quentaf pae / Iesu map roe ster ma querhaf, tr. «et je ne me réjouis nullement, si ce n’est quand je vois Jésus, le bien suprême, le fils du Roi des astres, tout ce que j’ai de plus cher.» ●(1557) B I 194. Hennez en guelhaff quentaff pae, tr. «Ce serait bien là le meilleur parti.»

    B.

    (1) Warc'hoazh kentañ : dès demain.

    (1854) PSA II 282. hui e hellou guet confiance azéein doh taul hou Toué arhoah quetan. ●(18--) SAQ I 337. Jesus-Krist varc'hoas kenta

    (2) Fenoz kentañ : dès ce soir.

    (1907) AVKA 193. Fenoz kenta, e vo goulet diganit da ine.

    (3) Diziou kentañ : jeudi prochain.

    (1857) CBF 34. Diziou kenta e vezo gouel lid, tr. «Jeudi prochain ce sera fête solennelle.»

    IV. Loc. conj. Kentañ ma : dès que.

    (1824) BAM 103. quenta ma e santit. ●135. laquit ho poan d'e rapari quenta ma c'hellot.

    (1910) MAKE 69. Kenta m'her gwelas. ●(1911) BUAZperrot 65. Deus kenta ma c'helli. ●(1911) SKRS II 33. en em zizober diouthan, kenta ma c'helljent.

    V.

    (1) Bezañ war e dro gentañ : voir tro.

    (2) Bezañ war e gentañ tro : voir tro.

    (3) Bezañ war e gentañ lamm : voir lamm.

    (4) Na vezañ eus an tennañ kentañ : voir tennañ.

    (5) Bezañ kentañ troc'h : voir troc'h.

    (6) Bezañ liv ar grampouezhenn gentañ warnañ : voir krampouezh.

  • kentanv
    kentanv

    m. –ioù Prénom.

    (1931) VALL 587a. Prénom, tr. «kenthano

  • kentanvet
    kentanvet

    adj. Prénommé.

    (1931) VALL 587a. Prénommé, tr. «kenthanvet

  • kentaou
    kentaou

    m., prép. & adv.

    I. M. Ar c'hentaou eus : les premiers fruits de.

    (1912) MMPM 49. Dindan al lezen goz, an Aotrou hen doa miret evitan ar c'hentaou euz a bep tra : ar frouez kenta euz ar gwez, an drammou kenta euz ar gwiniz.

    II. Loc. prép. E kentaou : aux débuts de, dans les premiers temps de.

    (1912) MMPM 13. E kentaou an Iliz santel, Sant Deniz a we digasset gant an ebestel da brezeg an aviel e Bro-C'hall. ●87. e kentaou an Iliz.

    III. Adv.

    (1) Récemment, tantôt.

    (1931) VALL 628a. Récemment, tr. «kentaou.» ●727a. Tantôt, au passé, tr. «kentaou

    (2) Ce matin (quand on est au soir).

    (1931) VALL 727a. kentaou, tr. «ce matin, quand on est au soir, en b[as] L[eon].»

  • kentaouvezh
    kentaouvezh

    m. Antériorité.

    (1931) VALL 28a. Antériorité, tr. «kentaouvez m.»

  • kentarouez
    kentarouez

    f. –ioù Signe avant-coureur.

    (1931) VALL 50b. Signe avant-coureur, tr. «kent-arouez f.»

  • kentc'hoari .1
    kentc'hoari .1

    m. Prélude.

    (1931) VALL 586a. Prélude, tr. «kent-c'hoari m.»

  • kentc'hoari .2
    kentc'hoari .2

    v. Préluder.

    (1931) VALL 586a. Préluder, tr. «kent-c'hoari

  • kentc'houzañv
    kentc'houzañv

    v. tr. d. Souffrir par avance.

    (1902) MBKJ 56. Jezus a gentc'houzanve dismegans ar groaz hag ar gurunenn spern.

  • kentderc'hent
    kentderc'hent

    m. Avant-veille.

    (1882) BAR 199. D'ar zeiz a viz guengolo, kenderc'hent goel Maria.

    (1931) VALL 50b. Avant-veille, tr. «kent-derc'hent m.»

  • kentdorn
    kentdorn

    m. kentdaouarn (anatomie) Avant-main.

    (1942) VALLsup 16a. Avant-main, tr. «kent-dourn m.»

  • kentel
    kentel

    f., adv., prép. –ioù, –i

    I. F.

    A.

    (1) Leçon.

    (1499) Ca 171a. Quetell. g. leczon.

    (1659) SCger 72b. leçon, tr. «quentel, p. iou, ar guentell.» ●(1732) GReg 566b. Leçon, tr. «Qentell. p. qentellyou.» ●(1741) RO 674. me uoar res ma hentel.

    (1857) CBF 60. Selaouit kenteliou ho Person, tr. «Ecoutez les instructions de votre Curé.» ●(1862) JKS 14. C'houec'hved kentel. ●(1864) SMM 33. Setu an diou guentel hag an daou ali oc'h eus bet diaraog.

    (1902) PIGO I 4. me 'm desket d'id da gentel. ●(1906) BOBL 27 janvier 71/3c. o kemer kentili war ar stad-ze.

    (2) Leçon d'un texte.

    (1868) GBI II 6. Ar c'homt Gwillou. Kenta kentel.

    B. par ext.

    (1) =

    (1911) BUAZperrot 151. kenteliou eun tad, n'eus forz pegen koulz e vezint.

    (2) =

    (1910) MBJL 73. Pebez kentel evidomp, Breiziz ker !

    C. sens fig.

    (1) Reiñ ur gentel vat da ub. : donner une bonne leçon à qqn.

    (1921) PGAZ 27. Doue a roaz d'ezhi eur gentel vad.

    (2) Distagañ ur gentel da ub. : infliger une leçon à qqn.

    (1911) SKRS II 116. Ar gentel distaget outho a vezo kavet guall rust marteze.

    D. Moment.

    (1557) B I 157def. Ez desiraff, mar beuaff hael / Da lenn dezy ann a vyel / Monet vn quentel de guelet. ●(1580) G 139. Mall eou gueneff quentel pur uuel e guelet, tr. «Il me tarde de le voir bien humblement.» ●548-549. Abstynet a pechet, me oz ammonet glan, / Eval Ezechiel duet quentel da goelvan, tr. «Abstenez-vous de péché ; je vous avertis tous, / Comme Ezéchiel ; l'heure des pleurs est venue.» ●629. Duet quentel (…) / Da aznavout hoz Doe, tr. «Le moment est venu / De reconnaître Dieu.»

    II. Loc. adv.

    (1) Nep kentel : jamais, à aucun moment.

    (1575) M 1853. Garuhoch euyt Leon, ouz con na leones, / Nac euyt Pard, nac Ours, da comours nac Ourses : / Ho quelyn mar be quet, rauisset ne cretes, / Nep quentel ho guelet, tr. «Plus dur qu'un lion aux chiens, ou une lionne / Ou qu'une panthère, ou un ours dans ses rapports (?), ou une ourse / Quand leurs petits ont été enlevés, tu n'oserais / Jamais les regarder.» ●2313. Ne cessont nep quentell, tr. «Ils ne cessent à aucun moment.» ●(1580) G 69-70. Muy ne guelaf ez duhen quet / bro Saux nep quentel daz guelet, tr. «Je ne vois pas que je vienne plus, / Pays saxon, à aucun moment te voir.» ●393. Na mervent, na bresel nep quentel ne guelheñ, tr. «Pour que je ne vois ni mortalité, ni guerre en aucun temps.» ●714. Her pelloch dyouguel nep quentel nen guyly, tr. «Car désormais, sûrement, à aucun moment tu ne le verras.»

    (2) E pep kentel : à chaque instant.

    (1580) G 99. Eval he demesell e pep quentel meulet, tr. «Comme sa demoiselle à chaque instant approuvée.» ●476. Ho pluff gant a re uuel pep quentel so pelyet, tr. «Leurs plumes aux humbles gens à chaque instant sont enlevées.» ●507. pep quentel e goelvan, tr. «toujours en gémissement.»

    III. Loc. prép. E kentel da : dans l'intention de.

    (1580) G 119. Ez af cuf hac uuel e quentel de guelet, tr. «Que je vais doux et humble exprès pour le voir.» ●127. Fragan a deu uuel e quentel doz guelet, tr. «Fragan vient humblement dans l'intention de vous voir.»

    IV. Klevet e gentel : se faire tancer, entendre son fait. Cf. klevet e begement.

    (1942) DADO 10. ha kaer ho po lammat ha sailhat, e klevot ho kentel penn-da-benn.

  • kentelan
    kentelan

    f. Petit sermon, petite leçon.

    (1996) CRYK 120. Enañ, ’lennas ur gentelan, tr. «Là, il lut un petit sermon.»

  • kentelezh
    kentelezh

    f. Antériorité.

    (1931) VALL 28a. Antériorité, tr. «kentelez f.»

  • kenteliañ
    kenteliañ

    v.

    I. V. tr. d.

    (1) Instruire.

    (1732) GReg 566b. Faire la leçon à quelqu'un, l'instruire, le corriger, tr. «Qentellya ur re-bennac.»

    (1876) TDE.BF 337a. Kentelia, v. a., tr. «Instruire, enseigner.» ●(1878) EKG II 294. Ne ket diez ho kentellia.

    (1909) FHAB Gwengolo 266. kentelia war o micher tud a zo gwennet o bleo dindan ar stern. ●(1910) MBJL 28. e vo kenteliet ar studierien war ar gaeleg. ●(1954) VAZA 81. Diganin, emezañ, ho po al levrioù hoc’h eus ezhomm diouto, ho kentenliañ (lire : kenteliañ) a rin ha reizhañ ho poelladennoù evit netra.

    (2) Faire (la moisson).

    (1732) GReg 40b. Faire l'Août, tr. «qentelya an éaust.» ●632b. Faire la moisson, tr. «qentelya an éaust.»

    (18--) SAQ I 85. Kentelliet mad hen deuz he bark. ●217. Evit kaout eost mad en eur park, e ranker he gentelia ervad, he drempa a zoare, hada ennhan greun disklabez, he c'hoennat pa zeu ar mare hag hen diwall a zroug.

    (1906) KPSA 59. Kit ha kenteillit.

    II. V. pron. réfl. En em genteliañ : s'instruire.

    (1921) FHAB Kerzu 339. lennomp leoriou evit en em gentelia war ar gwenanerez.

  • kentelier
    kentelier

    m. –ion Instructeur.

    (1903) MBJJ 302-303. n'int ket bet ankouaet gant o c'hentellerien. ●(1962) EGRH I 31. kentelier m. -ien, tr. « qui enseigne, qui donne des leçons. »

  • kentelius
    kentelius

    adj. Édifiant.

    (1732) GReg 322b. Edifiant, ante, tr. «qentellyus.» ●535b. Instructif, ive, qui instruit, tr. «qentellyus

    (1911) BUAZperrot 384. peziou-teatr kentelius ha plijadurus. ●(1931) VALL 394a. Instructif ; touchant la morale, tr. «kentelius

  • kenthed
    kenthed

    m. –où (apiculture) Premier essaim.

    (1732) GReg 368a. Le premier essain d'une ruche, tr. «Qenthed. ar c'henthed

    (1876) TDE.BF 337a. Keñt-hed, s. m., tr. «Le premier essaim que jette une ruche.»

  • kenti-kentañ
    kenti-kentañ

    adv. À qui mieux mieux, à l'envi.

    (1723) CHal 142. Quéti, quétan, tr. «à qui sera le premier.» ●(1732) GReg 749b. A qui sera le premier, ou la premiere ? A qui sera le premier rendu, ou qui aura le premier fait ? tr. «Qenty-qentâ. Van[netois] qety-qetañ.» ●(1787) BI 159. int ë zass quetiquetan. ●(1790) MG 231. en dud en devou dobér a hou marhadoureah, e ridou queti-quetan devad-oh. ●(17--) VO 6. É vér queti-quetan pihüe e vou tostan deoh.

    (1829) CNG 89. Ridec e rant queti-quetan. ●(1838) OVD 218-219. E vér queti-quentan pihue e zougou mui a vanité d'er horolleu. ●(1849) LLB 166. e hèr keti ketan. ●363. Peb unan e zeli hastein keti ketan.

    (1907) BSPD I 91. Kentéh er fidéled de ridek keti-ketan. ●(1919) BSUF 27. hum stleijé keti ketan. ●(1931) DIHU 241/301. Ol keti-ketan hemb arsaù é labourant. ●(1931) DIHU 245/263. Dibouk e hrant, keti-ketan, en dishost ber arnehé.

  • kentifarinn
    kentifarinn

    f. =

    (1868) SBI I 18. Ter gentifarinn (?) tr. «trois gentifarinn.»

  • kentistor
    kentistor

    m. Protohistoire.

    (1931) VALL 601a. Protohistoire, tr. «kentistor

  • kentistorvezh
    kentistorvezh

    m. Période de la protohistoire.

    (1931) VALL 601a. période de la protohistoire, tr. «kentistorvez m.»

  • kentizh
    kentizh

    adv., prép. & conj.

    I. Adv.

    (1) Aussitôt.

    (1499) Ca 170a. Quenbuan. g. sitot. l. tamcito vide in quentiz cest tout vng. ●Quentiz. g. des maintenant. ●(1530) Pm 75. Quent tiz ez deuz hep sy dison / Da dal he ty an disquiblyon, tr. «Aussitôt vinrent, sans doute, sans bruit, / Dans sa maison, les disciples.»

    (1732) GReg 70b. Aussitôt, incontinent, tr. «qèn-tiz. Van[netois] qentéh. qentih.» ●(1744) L'Arm 22b. Aussitôt, tr. «Quenntéh.» ●(17--) TE 38. mar boai coutant a barti quentéh.

    (1818) HJC 32. ha quentèh en nian en hum zigueoras. ●(1849) LLB 33. Kenteh en nean e grein, er mor zou konaret.

    (1921) LABR iii. Kentic’h ur voéc’h a ziabarh e glèuè hag e cheleùè doc’h-ti.

    (2) Ha kentizh graet : aussitôt dit, aussitôt fait.

    (1792) HS 194. ha quentéh ean e gommandass laquat enn tan enn ur fournèze, hac hé züemmèt seih güéh mui eit ne oai à ordinér, eit hou zurul à barh ; ha quentéh groeit.

    II. Prép.

    A.

    (1) [devant un subst.] Dès que sera fini.

    (1924) SBED 37. Kentéh en haderéh er foén e vé trohet. ●56. Ni iei kentéh hun koén pé un tammig arlerh.

    (2) [devant un pp.] Aussitôt.

    (1938) DIHU 327/142. kentih dèbret er souben, é kuitamb Erquery.

    B. Loc. prép.

    (1) Kentizh evel ub. : en même temps que qqn.

    (1790) MG 117. Quéret d'er guær, me hroaidur ; arrihue vein quentéh èl-oh.

    (2) Kentizh evel : dès.

    (1849) LLB 1006-1007. Er prun hag er hiriz, kenteh el hanter merh, / Hemb doujein er ieinion, e zigor ou bleuen.

    (3) Kentizh ha : aussitôt, dès.

    (1929) MKRN 18. Kentiz hag ar mintin, tr. «Dès la pointe du jour.»

    III. Loc. conj.

    A.

    (1) Kentizh (ha) ma : aussitôt que, dès que.

    (1530) Pm 67. Quentiz maz seczas an glau meur, tr. «Aussitôt que cessa la grande pluie.»

    (c.1680) NG 1585. Ha quentih ma varuas. ●(c.1718) CHal.ms ii. Incontinent que Ie vis cela, tr. «quenteh, quer bean adal me c'hüelis endrasé.» ●(1732) GReg 70b. Aussitôt que, dès-que, tr. «qentiz ha ma. Van[netois] qentéh ma. qentih ma.» ●Aussitôt que je le vis, tr. «qentiz ha ma vellis anezâ.»

    (1954) LLMM 42/13. met kentizh ha ma fell dezhañ sevel ha kerzhout, raktal e ramp e droad ha kouezhet eo a-hed e gorf, met war e c’henou an dro-mañ.

    (2) Kentizh evel ma : aussitôt que.

    (1849) LLB 377. Kenteh avel mé tei d'hou kuneheg glasat.

    B. A-gentizh.

    (1) A-gentizh evel ma : dès que.

    (1767) ISpour 398. à guettéh el mé-mant capable de zesquein.

    (2) A-gentizh ma : au fur et à mesure que.

    (1937) DIHU 317/366. a geteh mah ant araok. ●(1942) DHKN 25. A geteh mah é doñnoh get é studi.

    (3) A-gentizh ma : en proportion que.

    (1916) LILH 12 a Ebrel. Tarhal e hra en treu é kosté Verdun : me gred é verrein er brezél a geteh ma vo start en treu ino.

    (4) A-gentizh ma : tant que.

    (1916) LILH 22 a Here. diésoh pé diés e vo d'oh kavet matéh, a geteh ma pado er brezél.

  • kentkemenn .1
    kentkemenn .1

    m. –où Préavis.

    (1931) VALL 583b. Préavis, tr. «kent-kemenn m.»

  • kentkemenn .2
    kentkemenn .2

    v. tr. d. Préaviser.

    (1931) VALL 583b. Préaviser, tr. «kent-kemenn

  • kentlaezh
    kentlaezh

    m. Colostrum.

    (1926) FHAB Genver 26. Roet e vez an ali, gand eur maread, da rei eur melen-vi d'al leue, nevez deuet war an douar ha da lezel gantan ar c'hent-laez.

  • kentlavar
    kentlavar

    m. –où Prologue.

    (1931) VALL 597a. Prologue, tr. «kentlavar.» ●(1962) EGRH I 31. kentlavar m., tr. « prologue. »

  • kentoc'h
    kentoc'h

    adv.

    I. temp.

    (1) Avant, auparavant.

    (1911) SKRS II 257. Kentoc'h, he di a ioa siouaz ! evel porched an ifern. ●(1929) FHAB Mezheven 237. n'en doa ket mui kement a fizians ha kentoc'h e barner Kerahez. ●353. Ar pez a zo henvela ouz kentoc'h eo ar mor. ●(1932) FHAB Meurzh 114. daoust ma n'eo ket ken danjerus ha kentoc'h an hentchou.

    (2) Plus tôt.

    (1911) SKRS II 14. ar plegou santel he doa kemeret kentoc'h. ●(1911) BUAZperrot 130. Eiz miz kentoc'h.

    (3) Kentoc'h kent : (?) le plus tôt possible (?).

    (1821) SST 178. obliget u de acquittein en obligation-zé quentoh quent. ●180. obliget u d'ober é bossible eit communiein quentoh quent. ●223. Ret u hou hovessat quentoh quent.

    (4) Kentoc'h a-se =

    (1752) BS 615. Calmit eta ar goler a Zoue, hac e vellaï deoc'h quentoc'h a-se.

    (1925) FHAB Mae 198. Kentoc'h a ze e teu ar goadur, me 'gred. ●(1932) FHAB Kerzu 490. ma c'hellint dre an diou yez-se deski kentoc'h a-ze kement yez all o defe ezomm pe c'hoant da c'houzout ! ●(1964) ABRO 57. e hasten da gerzhout a gammedoù bras evit en em gavout er gêr kentoc'h a se.

    (5) Evel kentoc'h : comme auparavant.

    (1904) SKRS I 238. ober an offisou evel kentoc'h.

    II.

    (1) Plutôt.

    (1862) JKS 209. kentoc'h e tleomp en em laouenaat.

    (1907) PERS 262. karantez en doa kentoc'h.

    (2) Kentoc'h eget : plutôt que.

    (1821) SST 39. cârein bet ancoheit, quentoh eit inouret.

    (1909) NOAR 140. Ar maro kentoc'h eget ar c'hailhar !

    (3) Kentoc'h meiz : à plus forte raison.

    (c.1718) CHal.ms II & iii. a plus forte raison, tr. «quentoh me

  • kentr
    kentr

    f. –où

    I.

    (1) Éperon.

    (1499) Ca 170b. Quentr. g. esperon. ●(1633) Nom 182a. Calcar, calx ferratus : esperon : quentr.

    (1659) SCger 52a. eperon, tr. «quentr.» ●(1689) DOctrinal 194. ho cleze, ouz ho costez, ha gant ho quentrou alaouret. ●(1732) GReg 359a. Éperon, ou épron, tr. «Qentr. p. qentrou.» ●Deux éprons, tr. «Diou qentr

    (1844) GBI II 140. Eujo ha kentro alaouret, tr. «Bottes et éperons dorés.» ●(1856) VNA 30. une Eperon, tr. «ur Guentr.» ●(1889) ISV 376. boutoun eun den a ioa kentrou o sini outho.

    (1963) LLMM 99/264. met nec’het bras gant o heuzoù hag o c’hentroù divent e seblante ur strollad archerien pilpasañ.

    (2) Rod-kentr : molette d'éperon.

    (1732) GReg 633b. Molette d'éperon, tr. «Rod-qentr. p. rodou-qentr

    (3) Taol kentr : coup d'éperon.

    (18--) GBI II 318. Tol-kentr d'he varc'h hen eûs roët, tr. «Il donna un coup d'étrier à son cheval.»

    (4) sens fig. Lakaat ar c'hentroù da ub. : stimuler qqn.

    (1872) ROU 104a. Stimuler, tr. «Lacaat ar c'hentrou da

    (5) (anatomie animale) Ergot.

    (1633) Nom 36b. Calcar : esperon : quentr an labouçc.

    (c.1718) CHal.ms i. L'esperon d'un chien et d'un coc, tr. « euin bras ur c'hi, gour iuin ur c'hi, quentr' ur c'hoc.» ●(1732) GReg 364a. Ergot, petit morceau de corne en forme de croche, qui est derriere le pié du coq, tr. «qentr. p. quentrou.» ●Les ergots du coq, tr. «qentrou ar c'hilhecq.» ●(1744) L'Arm 140b. Ergot de coq ou de, &c., tr. «Quentre.» ●440b. Épron de coq, de chien, &c., tr. «Quenntre. f.»

    (6) (astronomie) Corne du croissant de lune.

    (1942) VALLsup 109a. Corne du croissant de la lune, tr. «kentr f. (propr. éperon, ergot) ; les cornes de la lune sont nettes, tr. «lemm eo kentrou al loar (L. ar Fl[oc'h].»

    II.

    (1) Sevel àr e gentroù : monter sur ses ergots.

    (1744) L'Arm 140b (G). Dès qu'il me vit entrer dans la chambre, il monta ridiculement sur ses ergots, tr. «A bem guéllass é antrein énn é gambre, ean a saouass énn-ur-fæçon truhêc ar é guenntreu. S'il s'agit d'une fille, on dit ar hi henntreu

    (2) Mont droug en e gentroù : se mettre en colère.

    (1877) FHB (3e série) 15(2)/123b (L) *Jakez Peizant. Var an tamik sarmounaden-ze, an aotrou Julik a zo eat drouk en he gentrou.

    (3) Sevel e-dan gentroù ub. :

    (1905) BREH 62 (G) M. Gouron. Ma ne hues chet er galon d'hobér er cherrein ér prizon, a p'er havin mé, mé e saùou édan é gentreu.

    (4) Reiñ kentr d'e varc'h : se presser, se hâter.

    (1970) BHAF 124 (T) E. ar Barzhig. Gwelloh eo rei kentr d'ho kezeg.

  • kentrad
    kentrad

    m. –où Coup d'éperon.

    (1876) TDE.BF 337a. Keñtrad, s. m., tr. «Coup d'éperon.»

    (1962) EGRH I 31. kentrad m. -où, tr. « coup d’éperon. »

  • kentradenn
    kentradenn

    f. –où (arboriculture) Arbre qui produit des fruits précoces.

    (c.1718) CHal.ms iii. precocier, tr. «ur c'huéen prim', ur guentraden

  • kentrañ / kentrat
    kentrañ / kentrat

    v. tr. d.

    (1) Éperonner, mettre des éperons.

    (1732) GReg 359a. Éperonner, mettre des éperons, tr. «Qentra. pr. qentret

    (2) Éperonner, donner de l'éperon.

    (1921) GRSA 201. Hag éan de gentrat é jao.

    (3) sens fig. Encourager, inciter qqn.

    (1732) GReg 359a. Éperonner quelqu'un, l'exciter, l'encourager à faire quelque chose, tr. «Qentra ur re.»

  • kentraouer / kentraour
    kentraouer / kentraour

    m. –ion Celui qui éperonne.

    (1732) GReg 359a. Celui qui donne trop de l'éperon à un cheval, tr. «Qentraouër-terrupl. p. qentraouëryen derrupl.»

    (1962) EGRH I 31. kentraour m. -ien, tr. « celui qui se sert beaucoup de l’éperon. »

  • kentraouet
    kentraouet

    adj. Garni d'éperons.

    (1870) FHB 304/342b. e voutou kentraouet.

  • kentraouiñ
    kentraouiñ

    v.

    I. V. tr. d.

    A. Éperonner, donner de l'éperon.

    (1659) SCger 52a. eperonner, tr. «quentraoui.» ●167a. quentraoui, tr. «éperonner.» ●(1732) GReg 359a. Donner de l'épron à son cheval, tr. «Qentraouï. pr. qentraouët.» ●724b. Piquer le cheval avec l'éperon, tr. «Qentraouï ur marc'h.»

    (1876) TDE.BF 337a. Kentraoui, v. a., tr. «Eperonner.»

    (1935) CDFi 28 decembre. en eur gentraoui e loan.

    B. sens fig.

    (1) Aiguillonner, inciter, stimuler.

    (1732) GReg 326a. Éguillonner, exiter, enflammer, tr. «qentraouï. pr. qentraouët.» ●359a. Éperonner quelqu'un, l'exciter, l'encourager à faire quelque chose, tr. «qentraouï ur re-bennac.»

    (2) Encourager, exciter qqn.

    (1847) FVR 163. hon c'hentraouin da c'houzanv ar verzerenti. ●(1847) BDJ iv. En holl brezeghennou ho deveus kentraouet / Pep pec'her da zilezi buhez fall. ●(1855) MAV 29. ken a roaz d'ezho ho aotrou evit ho c'hentraoui eul lizer-merket evit triouec'h bloaz. ●(1876) TDE.BF 337a. Kentraoui, v. a., tr. «par extension, stimuler, encourager.».»

    (1933) BRND 67. e rankis kaout eur c'heneil d'am c'hentraoua.

    II. V. pron. réfl. En em gentraouiñ : s'aiguillonner.

    (1862) JKS 179-180. En em gentraouit hoc'h-unan ha mirit na zeufe ho kaloun d'en em c'houeza.

  • kentraour
    kentraour

    voir kentraouer

  • kentrat
    kentrat

    adj.

    I. Attr./Épith.

    (1) Prématuré, trop tôt.

    (c.1718) G 95 / 154 - H 155 / 191 - I/J 191 / 271 - K 271 - L 272/325 - M 325/422) (N 1/31 - O 32/70 - P 71/219 - Q 220/242 - R 242/426) (S 1/138 - T 149/251 - U/V/W 252/343 - Y 343/344 - Z 344/345)">CHal.ms iii. prematuré, tr. «quentrat, quent en amser, re guent.» ●(1744) L'Arm 301a. Prématuré, tr. «Quênntratt : Deit quêñd er hource.» ●(1787) BI 186. ur vuhé à-languiss enn ur gohoni quenttrat ë stuheller beèd er marhuë.

    (2) (agriculture) Primeur, précoce.

    (1732) GReg 441a. Fruits précoces, tr. «Van[netois] freh qentrat.» ●748b. Precoce, fruits précoces, tr. «Van[netois] qentrat. freh qentrat.» ●Arbre précoce, précocier, tr. «Van[netois] guën qentrat. p. guë qentrat.» ●(1744) L'Arm 300a. Précoce, tr. «Quênntratt.» ●427a. Chacelas, tr. «Ressin douce ha quenntratt. m.»

    (1849) LLB 1314. Kerh ha segal kentrat.

    (1934) BRUS 131. Hâtif, tr. «kentrat

    ►[empl. comme subst.]

    (1849) LLB 365-366. Ne huéler ket lies én hou mesk er hentrat / É vont te brenein gran de di en dehuehat.

    (3) triv. Leue kentrat : enfant illégitime né trop tôt.

    (c.1718) G 95 / 154 - H 155 / 191 - I/J 191 / 271 - K 271 - L 272/325 - M 325/422) (N 1/31 - O 32/70 - P 71/219 - Q 220/242 - R 242/426) (S 1/138 - T 149/251 - U/V/W 252/343 - Y 343/344 - Z 344/345)">CHal.ms i. un batard né auant le temps, tr. «ul lai quentrat.» ●(c.1718) G 95 / 154 - H 155 / 191 - I/J 191 / 271 - K 271 - L 272/325 - M 325/422) (N 1/31 - O 32/70 - P 71/219 - Q 220/242 - R 242/426) (S 1/138 - T 149/251 - U/V/W 252/343 - Y 343/344 - Z 344/345)">CHal.ms ii. enfant illegitime venu auant le temps, tr. «ul laï quentrat

    II. Adv.

    (1) Tôt, de bonne heure.

    (1659) SCger 167a. quentrat, tr. «de bonne heure.»

    (2) Re gentrat : trop tôt.

    (1659) SCger 119a. trop tost, tr. «re guentrat.» ●167a. re guentrat, tr. «trop tost.» ●(1732) GReg 39b. Anticiper, faire une chose avant le tems, tr. «Ober un dra re guentrad.» ●62b. Avant le tems, tr. «re-guentrat.» ●930a. Trop tot, tr. «re guentrad

    (1856) VNA 106. Tout est trop précoce ou trop tardif, tr. «Rai guentrat pé rai zehuéhat-é ol en treu.»

    (3) Prématurément.

    (1530) Pm 265. Eynn guenn ho em astenn quentrat, tr. «De blancs agneaux s'étendent prématurément.» ●(1575) M 460. Ouz squeiff en hent quentrat, tr. «frapper en route prématurément.»

    (1732) GReg 930a. Tot, promptement, sans tarder, tr. «qentrat.» ●Venez tôt, venez de belle heure, tr. «deut qentrat.» ●(1744) L'Arm 301a. Prématurément, tr. «Quêntratt

    (4) Rapide en exécution.

    (c.1718) G 95 / 154 - H 155 / 191 - I/J 191 / 271 - K 271 - L 272/325 - M 325/422) (N 1/31 - O 32/70 - P 71/219 - Q 220/242 - R 242/426) (S 1/138 - T 149/251 - U/V/W 252/343 - Y 343/344 - Z 344/345)">CHal.ms iv. uous allés trop uiste en besogne, tr. «hui so rè brim', ré guentrat, ré bront.»

    (5) Ent kentrat : vite.

    (1575) M 2075-2076. Ha goude repos, dez nos en nos obscur, / Ne galhent ent quentrat, ho stat so dinatur, tr. «Et ensuite, reposer, jour et nuit, dans la fosse obscure, / Ils ne pourraient le faire vite, leur état est cruel.» ●(1580) G 1161. Dezrou dymp an hent en quentrat, tr. «Commence-nous le chemin bien vite.»

    III. M. Personne hâtive.

    (1912) RVUm 23. Nen da ket jamés er hentrad / De glah devat en devéhad, tr. «Jamais le hâtif / Ne vas demander chez le tardif.»

  • kentre
    kentre

    conj.

    (1) Conj. Aussitôt.

    (1575) M 656. dougaff an Barnn, quen-trez vezo starnet, tr. «craindre le jugement, aussitôt qu'il sera préparé.» ●727. en Barnn, quen drez vezo starnet, tr. «au Jugement, dès qu'il sera préparé.»

    (1732) GReg 70b. Aussitôt, incontinent, tr. «qèntre

    (2) Loc. conj. Kentre ma : aussitôt que.

    (1732) GReg 70b. Aussitôt que, dès-que, tr. «Qentre ma.» ●Aussitôt que je le vis, tr. «Qentre ma èr güellis.» ●272a. Dès qu'il fût retourné, tr. «Qentre ma yoa disro.»

    (1846) BAZ 13. kentre ma clevas ar Sant an urz, en em lacaas e taill da zisken. ●707. Kentre ma voe ho c'hrouadur en oad da veza lakeet er studi. ●(1864) SMM 102. Goulennit ar belec, kentre ma velot e viot clan a zevri. ●(1894) BUZmornik 72. en em roaz da Zoue kentre ma teuaz d'he anaout.

    (1911) SKRS II 11. Kentre ma oue achu an ofiz.

  • kentrek
    kentrek

    adj. (en plt de chaussures) Garni d'éperons.

    (1953) LLMM 43/16. gwiskañ heuzoù kentrek.

  • kentren
    kentren

    m. (marine) Talon de quille.

    (1978) BZNZ 27. (Lilia-Plougernev) Er penn a-dreñv neuze, e-kichen ar stur, emañ ar c'hentren, (...) Pa 'n deus kentren ar vag, evel just, ar vag a zo solutoc'h, tr. (THAB 1/20) «Au-dessous du gouvernail se trouve le "talon" de la quille (...) Quand le bateau a du "talon", il est plus stable.»

  • kentrenn
    kentrenn

    f. (?) Chaussure à crampons (?).

    (1633) Nom 117b. Encentris : esperon de glace : quentren à scorn.

  • kentrer
    kentrer

    m. –ion Éperonnier.

    (1732) GReg 359a. Éperonnier, ou épronnier, celui qui fait ou qui vend des éprons, tr. «Qentrer. p. qentréryen. qentrour. p. yen

  • kentret
    kentret

    adj. Garni d'éperons.

    (1732) GReg 359a. Il est botté, & épronné, tr. «Heuzet, ha kentret eo.» ●(1792) CAg 67. De foétal é Corf sacret / Guet querdad clommet expresse, / Guet rangenneu-hoar quentret.

    (1962) EGRH I 31. kentret a., tr. « garni de pointes aiguës. »

  • kentskrid
    kentskrid

    m. –où Préface.

    (1908) PIGO ii/iv. Kentskrid.

  • kentveuz
    kentveuz

    m. –ioù (cuisine) Hors-d'œuvre.

    (1954) VAZA 89. kentveuzioù a vil vern.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...