Recherche 'kerzh...' : 20 mots trouvés
Page 1 : de kerzh-1 (1) à kerzhout-kerzhet-kerzhin-kerzhat (20) :- kerzh .1
- kerzh .2kerzh .2
m., prép. & conj. –ioù
I. M.
A.
(1) Marche, démarche, façon de marcher.
●(c.1718) CHal.ms iv. Il a trop beu, il fait des S, tr. «iuet endes ré Lusquenein ara, strebautein ara, brancellat ara en e guerh.»
●(1876) TDE.BF 340a. Kerz, s. m. tr. «Allure, démarche, marche.»
●(1931) VALL 196b. Démarche, façon de marcher, tr. «kerz m.»
(2) Allure, vitesse de marche.
●(1866) LZBt Gwengolo 186. gant ann holl nerz a chome gan-imp, e talc'hjomp eur c'herz mad awalc'h bete war-dro deg heur. ●(1866) LZBt Du 203. Gorrekaat ha sioulaat a riz ma c'herz.
●(1903) MBJJ 296. Gant an hevelep kerz e tigoueomp 'n eun taul ouz mouster ar Groaz-Zantel. ●(1949) KROB 14/8. N'eo mui ken drant hor c'herz.
B. par ext.
(1) Allure, train d'un cheval.
●(1995) BRYV I 155. (Milizag) Al loan a yee a-wechou d'ar haloup, a-wechou d'ar paz, d'ar herziou.
(2) Vitesse d'un bateau, etc.
●(1903) MBJJ 346. Daoust perak eo ken divalo kerz al lestr ar beure-man ?
C. sens fig. Marche (du temps, du monde, etc.).
●(1926) FHAB C'hwevrer 50. an dra-man hag a gas an istor endro evel war e ahel e kerz ar bed. ●(1964) ABRO 37. d'am lakaat da ankouaat dizale kerzh an amzer.
II. Prép. E-kerzh.
(1) Au cours de.
●(1910) MBJL 53. eun iliz gaer a oa bet diframmet digant ar gatoliked e-kerz amzer ar Refurm.
(2) Bezañ e-kerzh da = (?) être sur le point de (?).
●(1940) LZBl Gouere/Eost 338. Komz a reont hep diouall e c'hellont beza klevet. E kerz emaint da zispaka preiz al leronsi diweza great ganto.
(3) Lakaat e-kerzh ub. : consacrer (du temps) à qqn.
●(1992) MDKA 15. Daoust hag-eñ vefe ket barreg an dud da lakaad eun devez 'n em herz ?
III. Loc. conj. E-kerzh (ha) ma : pendant que.
●(1907) AVKA 13. Setu ekerz ma oant eno, ec'h achuas amzer Mari. ●27. ekerz ma oa Yan o terc'hel da vadei. ●79. Na vet ket divalo d'ober ar peuc'h gan oc'h enebour ekerz ha ma ret hent ganthan. ●104. Ekerz ma oa o hada. ●310. e kerz ha ma talc'he unan da vlasfemi.
- kerzhadegkerzhadeg
f. –où Marche collective.
●(1910) MBJL 81. eur gerzadeg a ra, pevar ha pevar, miliero pôtred. ●132. eur sort kerzadeg. ●156. eur gerzadeg tud a iliz.
- kerzhadenn
- kerzhatkerzhat
voir kerzhout
- kerzhedkerzhed
m.
(1) Marche, action, faculté de marcher.
●(1612) Cnf 22a. an querzet eues an azneualet.
●(1732) GReg 712a. Perdre la vûë, l'ouïe, le marcher, tr. «Coll er guëlled, ar c'hléved, ar c'herzed.» ●(1744) L'Arm 230a. Marche, tr. «Querhétt. m.»
●(1854) PSA I 84. e ra er hierhèd de guement en dès buhé. ●(1876) TDE.BF 340a. kerzed, s. m. tr. «Allure, démarche, marche.» ●(1884) BUZmorvan 6. Er memes amzer e pede a galoun ar Verc'hez Vari da rei d'ezhan ar c'herzed.
●(1903) MBJJ 231. Æs eo ar c'herzet ar beure-man. ●(1907) VBFV.bf 39b. kerhed, m., tr. «marche, faculté de marcher, démarche.» ●(1931) VALL 196b. Démarche, façon de marcher, tr. «kerzed m.»
(2) Route.
●(1744) L'Arm 230a. Deux jours de marche, tr. «Deu zéuéh quêrhétt.»
●(1922) FHAB Mae 130. daoust ma oa eur pennad mat a gerzet.
(3) Allure (d'un train, etc.).
●(1903) MBJJ 4. hon c'herzet ac'h a war c'horrekaat.
(4) Marche, fonctionnement (d'une machine).
●(1907) BOBL 10 août 150/2e. aliou pouezuz evit kaout eur c'herzet reiz ha mirout an ijin deuz an uz.
(5) Kas war ar c'herzhed : envoyer promener.
●(1920) MVRO 53/1b. Evit me a gav d'in ne vefe ket dies has (lire : kas) an hanoiou estren-ze war ar c'herzed. ●(1950) LLMM 23/8. Bez' e oa er gumun ur bloueziadez pinvidik he devoa kaset war c'herzhed, betek-hen, an holl danvez-priedoù.
(6) (astronomie) Kerzhed ar stered : cours des astres.
●(1908) PIGO II 176. Hag e save e zellou 'tresek ar stered da studian dre o doare hag o c'herzed ped-eur ec'h halle bean.
- kerzhedeg
- kerzhedetkerzhedet
adj. Qui a telle ou telle démarche.
●(1977) EBZG 4. Ma oa kerzhedet ponner un tammig, e kavis e teree e gammedoù hir ouzh ar roue ma oa anezhañ.
- kerzher / kerzhourkerzher / kerzhour
m. –ion Marcheur.
●(c.1718) CHal.ms ii. marcheur, tr. «querhour.» ●(1732) GReg 602b. Marcheur, tr. «Qerzer. p. qerzéryen.» ●(1744) L'Arm 230a. Marcheur, tr. «Quêrhourr.. herion.»
●(1876) TDE.BF 340a. Kerzer, s. m. tr. «Marcheur ; pl. ien.»
●(1902) PIGO I 6. Pipi 'oa eur c'herzer mad. ●(1904) LZBg Du 257. eit ma veint kerherion mat deùéhatoh.
- kerzherez / kerzhourezkerzherez / kerzhourez
f. –ed Marcheuse.
●(c.1718) CHal.ms ii. marcheuse, tr. «querhourés.» ●(1732) GReg 602b. Marcheuse, tr. «Qerzerès. p. qerzeresed.» ●(1744) L'Arm 230a. Marcheuse, tr. «Quêrheréss.. ézétt.»
●(1876) TDE.BF 340a. Kerzer, s. m. tr. «Marcheur ; pl. ien.» ●Kerzerez, s. f., tr. «C'est le féminin du précédent.»
- kerzherezh
- kerzhetkerzhet
voir kerzhout
- kerzhidigezh
- kerzhiñkerzhiñ
voir kerzhout
- kerzhin / kirzhinkerzhin / kirzhin
coll. (botanique) Alises.
●(1876) TDE.BF 340a. Kerzinenn, s. f., tr. «Alise, fruit ; pl. kerzin, masc.» ●(1879) BLE 351. Sorbier alisier. (S. terminalis. Cr. – Cratægus. L. – Pyrus. Ehr.) Kerzinen. (…) Fruit obovale, brunâtre d'abord acerbe, puis aigrelet (Kerzin. Alise).
●(1907) VBFV.bf 40a. kirinen, f. pl. kirin, tr. «fruit de l'alisier.» ●(1931) VALL 19a. Alise, tr. «kerzin col. sg. kerzinenn f. pl. ou.» ●(1962) EGRH I 35. Atav em eus klevet kirzhin.
- kerzhinenn / kirzhinenn .1
- kerzhinenn / kirzhinenn .2
- kerzhourkerzhour
voir kerzher
- kerzhourezkerzhourez
voir kerzherez
- kerzhout / kerzhet / kerzhiñ / kerzhatkerzhout / kerzhet / kerzhiñ / kerzhat
v. intr.
I.
(1) (en plt de qqn) Marcher.
●(14--) N 1831-1833. Eguidot Jesu men suppli / Maz founny da nerz maz querzy / Pan eo debil da ysily, tr. «Pour toi je prie Jésus / Que tu aies assez de force pour marcher, / Puisque tes membres sont débiles.» ●(14--) Jer.ms 230. Querz hennoaz en noaz beu ha deux breu en geudet, tr. «Marche ce soir tout nu et viens vite dans la cité.» ●(1499) Ca 109b. [hent] g. cheminer aler / ou commancier. b. querzet. ●170b. Querzet. g. cheminer. ●g. aller a rebour. b. querzet oar quis.
●(1659) SCger 167b. querzet, tr. «cheminer.» ●(c.1680) NG 664. Ha querhet buon mat. ●749-750. Pe autrement er sergentet / A guerhou presant dou guelet. ●1741. Na ellé mui querhet. ●(1732) GReg 602a. Marcher, faire des pas en avant, tr. «Qerzet. qerzat. ppr. qerzet. Van[netois] qerhet. qerheiñ.» ●(1744) L'Arm 230a. Marcher, tr. «Querhein.»
●(1821) SST ii. én hænt e querhet. ●(1849) LLB 1139. én ur gerhed.
(2) (en plt d'animaux) Aller, marcher.
●(1732) GReg 568a. La tortüe marche d'un pas fort lent, tr. «ar vaut a guerz gand cals a léntéguez.»
●(1857) CBF 98. Da inkane a gerz buhan, tr. «Ton bidet marche vite.»
●(1910) MBJL 139-140. dre ma kerz hon c'hezeg d'an troat.
(3) Kerzhet sec’h = (?).
●(1969) LIMO 29 mars. Hag en deu mevel é kerhed sèh.
(4) Kerzhet dre an hent : suivre le chemin.
●(1911) BUAZperrot 404. ne gerzont ket dre an hent ma ranker kerzet dreizan.
(5) Kerzhet gant an hent : suivre le chemin.
●(17--) VO 132. Franquæt é en hend e gondui d’en dannation, ha paud e guêrh guet-t’ou !…
(6) Kerzhet gant e hent : aller son chemin.
●(1939) RIBA 165. Disternet, ha kerhet get hou hent !
► [emploi substantivé]
●(1971) BAHE 68/9. Ken diaes e oa bet a-viskoazh he c’herzed, ken e oa aet skuizh he c’halon !
II. par ext.
(1) Marcher, fonctionner.
●(1849) LLB 1623. Er huerh a gerhé mat, mez hani ne baié.
●(1902) PIGO I 201. Mez e deod a gerze mad. ●(1903) MBJJ 19. al listri a gerz dre lien elæc'h kerzet dre dan. ●59. 'Trezek hini Faro e kerz ar vatimant. ●(1907) VBFV.bf 39b. kerhet, v. n., tr. «aller bien ou mal (en parlant des choses).» ●(1955) STBJ 63. ma c'hellas an trêniou kerzout war al linenn a oa bet digoret evito.
(2) (en plt d'un bateau) Avancer, faire route.
●(1939) MGGD 74. War-bouez kerzout e-pad pell-amzer a-walc'h e tegouezas, eun devez, al listri e Breiz.
(3) Passer.
●(1912) DIHU 88/149. koh planch ha luasket dé étrezé, trahoalh aveit lezel er ér de gerhet, meit pas rè neoah aveit parrat doh er glaù a goéhel abarh.
(4) (en plt du temps) Passer.
●(1864) SMM 86. An amzer a guers buan spontus.
(5) Se déplacer.
●(1909) FHAB Eost 228. an heol a gerz en oabl. ●(1921) BUFA 66. penaus é kerh er stired.
III.
(1) Kerzhet eeun : obéir sans discuter. Cf. bale eeun gant an hent, kerzhet gant an neudenn eeun.
●(1970) BHAF 224 (T) E. ar Barzhig. Pephini a gerze eeun dirazañ, kerkoulz e wreg, e vibien hag e vevelien.
(2) Kerzhet moan : obéir sans discuter.
●(1909) DIHU 45/240 (G) *Kelen Glas. Er ré hardéhan e gerh moén doh e voéh.
(3) Kerzhet gant an neudenn eeun : voir neudenn.
(4) Kerzhet evel an avel : voir avel.
(5) Bezañ kerzhet war beseurt geotenn : voir geotenn.
(6) Bezañ kerzhet war beseurt louzaouenn : voir louzaouenn.
(7) Kerzhet war flac'hioù : voir flac'h.