Devri

Recherche 'krog...' : 69 mots trouvés

Page 1 : de krog-1 (1) à krogenn-dour-ster (50) :
  • krog .1
    krog .1

    adj.

    (1) (en plt du feu, de la lumière) Allumé.

    (1879) ERNsup 159. krog out ? ta pipe est-elle prise ? (quand on donne du feu), Go[ello], Trég[uier].

    (1907) AVKA 193. gouloueno krog. ●(1911) SKRS II 18. Kerkent ha ma oue krog an tan. ●(1918) LZBt Gouere 2. eo ret d'ar pilet koar-ze chom krog.

    (2) Bezañ krog : avoir réussi.

    (1879) ERNsup 159. krog on, j'ai réussi, Go[ello], Trég[uier].

    (3) Commencé.

    (1907) AVKA 165. Azaleg ma oa krog ar gouelio. ●(1982) TKRH 84. Echu Marlarjez, krog ar C'horaiz, teusk o genoù gant an dud.

    (4) Bezañ krog da : commencer.

    (1867) BUE 185. eul loue iaouank, ha ne ve he ivinio hag he gernio nemet krok c'hoaz da diwan war he dreid ha war he benn.

    (1910) MBJL 82. setu ec'h ê krog dija ar mein a zo en diavêz d'en em dibri ha da gouean en poultr. ●(1919) FHAB Kerzu 178. Yan ar Rouz / A zo krog da adeureuji. ●(1924) FHAB Gouere 258. Ne veze ket krog mat an heol da alaouri beg ar gwez. ●(1963) LLMM 99/275. Peogwir, eme El Lobo, en ur c’hoarzhin yud, eo krog ar c’henaouien-mañ d’en em zistrujañ an eil egile.

    (5) [sans sujet] Bezañ krog gant ub. : être pris par / atteint de.

    (1879) ERNsup 149. krog e' vreskenn gant ä(r) zaout, les vaches courent çà et là, Lanr[odec].

    (1942) FHAB Meurzh/Ebrel 149. (Plouarzhel) ar c'hruj a zo krog gantan : grujet eo.

    (6) Bezañ krog en udb. : tenir (fermement) qque chose.

    (1862) JKS 302. mergl an techou fall a zo krog em ene. ●(1868) FHB 170/111b. Ar marc'h (...) o santout n'edot mui krog e penn e gabest. ●(1876) TDE.BF 380a. Beza krog enn he vaz, tr. «être appuyé sur son bâton.» ●(18--) SAQ II 157. evel ar c'hrouadurik bihan (...) krog e dorn he vamm pe harpet deuz eun dra benag.

    (1916) KANNlandunvez 60/429. hag e treuzimp ar bed ma, krok an eil e dourn egile. ●(1928) SAKO 15. ar sturier krog er vaol.

    (7) (en plt d'une maladie, etc.) Bezañ krog en ub. : s'emparer de qqn.

    (1857) CBF 2. Krog eo ann ivin reo enn he zaouarn, tr. «Il a l'onglée.»

    (1907) AVKA 198. krog mad ar c'hoanv enhan. ●(1935) BREI 438/2b. Dizac'ha a ra Sotach, 'vel pa vefe krog ennan droug S. Beulbez. ●(1935) BREI 438/2d. Petra 'zo krog ennout hirio gant da fic'hellerez, da oaperez…

    (8) Bezañ krog start en e zouar : avoir les pieds sur terre.

    (1921) PGAZ 47. Ton Eucat a ioa eur c'hrenn-den, krog start en he zouar.

    (9) (en plt des racines) Pris.

    (1911) BUAZperrot 829. Pa blanter gouez yaouank (...) e tourer anezo ac'han ma vez krog o griziou, mes kerkent ha ma vezont stag mat ouz o douar, e paouezer d'o doura.

  • krog .2
    krog .2

    m. –ioù, -où, kreier, krejer

    I.

    A. (en plt de choses concrètes)

    (1) (agriculture) Croc.

    (1499) Ca 51b. Croc. g. idem. ●66b. Diuach alias bach pe croc.

    (1659) SCger 34b. croc, tr. «croc

    (1849) LLB 110. Er bigel hag er ran, er hrog hag er rastel.

    (2) Crochet.

    (1904) BMSB 66. Brechad ha krogou dir da zigor ar goazied. ●(1925) BRUD n° 11, 12, 14, 15, en 1963 par Emgleo Breiz, Brest, graphie et pagination différentes de l’édition de 1925, puis en 2003 une édition bilingue par Skol Vreizh préparée par Bernard Cabon)">BILZ 107. sellet eus kreier ar poleou. ●(1978) BZNZ 101. (Lilia-Plougernev) 'T aze ez eus ur c'hilh, ar c'holier-gwern e vez great dac'h an dra-se. En-dro d'ar wern. Hag ez eus un toull bihan evit lakaat krog ar bomm e-barzh, setu en dra-se e jom.

    (3) Krog an andelloù : crochet sur le brancard d'une charrette pour fixer le harnais.

    (1913) KZVr 30 - 28/09/13. Krog an anndellaou (1er) n nasal), tr. «crochet monté sur le brancard pour fixer le harnais. H[au]te-Corn[ouaille].»

    (4) Krog anell : crochet sur le brancard d'une charrette pour fixer le harnais.

    (1904) KZVr 353 - 12/08/04. «Krog anel» a vez graet e Treger-Izel eus ar c'hrog houarn a zo stag ouz breac'h eur c'harr. ●(1913) KZVr 30 - 28/09/13. Krog anel, tr. «crochet fixé au brancard de la charrette et qui sert à retenir les harnais. B[a]s-Trég[uier].»

    (5) Forceps.

    (1952) LLMM 31/58. (Douarnenez) Kejer, ar c'hejer (sic) tr. «les forceps.»

    (6) Côte, montée.

    (1929) MKRN 21. var beg krog Pontigou ! tr. «sur la butte du Pontigou !» ●57. Evit diskenn krog ar Vedeur, tr. «pour descendre la côte du Védeur.» ●(1982) PBLS 68. (Langoned) krog, tr. «côte.»

    (7) Krog da c'hwennat : sarcloir.

    (1857) CBF 102. Krog da c'houennat, tr. «Sarcloir, Binette.»

    (8) Krog tennañ-panez : croc à deux doigts.

    (1962) EGRH I 47. krog tennañ-panez, tr. « gros croc à deux doigts. »

    (9) (maçonnerie) Crochet.

    (1988) TIEZ II 86. Peu à peu, les dimensions des pierres des piédroits, puis leur taille, se régularisent pour ne donner, après les années 1850-1860, que deux modèles standardisés : le lancis (lansar) et le crochet (krog).

    (10) (marine) «Dents» de l'ancre.

    (1633) Nom 153b. Anchoræ, dens vncus : le croc : an crocq.

    B.

    (1) Accrochage, action d'accrocher.

    (1732) GReg 9a. Accrochement, action d'accrocher, tr. «crog

    (2) Travail.

    (1877) EKG I 62. izoum o doa euz eun taol skoaz diganeomp evit dont a-benn euz ho c'hrok. ●(1882) BAR 259. evit caout digant Doue hag ar Verc'hez beniget an nerz hag ar c'hraz da zont a benn euz he grog.

    (1903) MBJJ 203. na dalv ket eur c'hrog ken stard hag an hini ac'h omp o paouez ober. ●(1936) PRBD 45. e zeas da glask labour. Ne gave krog e neb leac'h. ●(1949) KROB 13/11. Re a grog a zo e Kerwenn ! ●(1949) KROB 15-16/13. En tiegez n'eus den ebet a re : pep hini a gav krog hervez e oad hag e nerz, koz ha yaouank. (...) Ha setu poent ar foenn. E Kerwenn ez eus krog da zeitek falc'her. ●(1949) KROB 17/13b. Neuze ez eus krog da zibella, rozellat ha skuba piz, araok al leuriad nevez. ●(1955) STBJ 37. Diwar neuze e veze krog bemdez hag e teue e voued gantañ madik a-walc'h.

    (3) Prise de lutte.

    (18--) CST 38. a-raok mont d'ar c'hourennadeg, e oa stummet mat hag e ouie an holl grogou.

    (4) Krog ramp : prise difficile sur qqn (se dit de qqn de peu solvable).

    (1895) GMB 136. pet[it] Trég[uier] eur c'hrog rañp zou war hénes, tr. «on n'a qu'une prise glissante sur lui», qui se dit d'un débiteur peu solvable.»

    (5) Emprise, influence.

    (1910) MBJL 11. Mes an tôl-zikour a roas ar zant d'ê (...) an neus, a dra-zur, kresket warne e grog.

    (6) Morsure (de serpent), piqûre (d'insecte).

    (1659) SCger 81a. morsure, tr. «croc.» ●113b. souuerain remede contre la morsure des serpents, tr. «remet excellant enep ar croc ar sarpantet.» ●138b. croc, tr. «morsure.» ●(1710) IN I 164. evel ma zeo sansiploc'h ar c'hrog eus ar guenan eguet eus ar c'helien.

    (1935) BREI 408/3c. an naer cobra ; he c'hrog a ziskar an den war an taol.

    (7) Prise que l'on peut avoir sur qqc.

    (1902) PIGO I 213. ar c'hik an evoa bihanaet, ha dre-ze, ar c'hrog anean a oa uheloc'h. ●(1905) HFBI 566. mankout à réas d'hé grog, à kouëza à réas er mor.

    (8) Accrochage, bataille.

    (1872) DJL 16. Ama zo krog etre Noblanz ha Bourhizien.

    (1920) FHAB Genver 214. Epad niver a vloaveziou e oe krogiou start, emgannou stank, torfejou skrijus. ●(1920) FHAB C'hwevrer 228. Kenta krog an devoe ar rejimant a oe etre Roulers ha Menin. ●(1921) PGAZ 42. ar re vrasa deuz ar baotred o doa an arriez fall da lakaat krogou da zevel etre ar re vian hag an nevessa deuet d'ar skol.

    C. [en locution]

    (1) Derc'hel e grog : tenir le coup, tenir la rampe.

    (1977) LLMM 184/364. Ma c'hellfen derc'hel va c'hrog e-pad ar mizioù kentañ

    (2) Derc'hel krog en udb. : tenir qqc.

    (1710) IN I 210. ar vugaligou, pere a zalc'h crog en o Zat gant un dourn hac a gutuil mouar gant eguile ahed ar c'harz.

    (1975) BAHE 87/10. derc'hel krog en ur rolig.

    (3) Derc'hel d'e grog : tenir ce que l'on tient.

    (18--) SBI II 48. me a dalc'ho mad d'ar c'hrog, tr. «je me garderai de lâcher prise.»

    (4) Sevel krog ub. : prendre le parti, embrasser la défense, défendre la cause de qqn.

    (1907) DIHU 23/. golo v. (seùel krog) = prendre parti pour quelqu'un. ●(1908) DIHU 35/69. en hani e hel e zeli seùel krog é vro. ●(1910) ISBR 94. É amzér Charl-Meur ha Loeiz I é oent bet hanùet, ha saùet ou doé liés krog er Franked énep d'er Vreihiz. ●(1939) KOLM 73. Dalbéh é ma é spi seùel krog er ré goasket énep d'ou goaskerion.

    (5) Ober ur c'hrog war : faire un coup d'essai.

    (1919) KZVr 355 - 21/12/19. Krog, essai : graet em eus eur c'hrog warni.

    (6) Leuskel krog : décrocher, lâcher sa proie.

    (1831) MAI 98. a laca an diaoulo da guemer an tec'h ha da losquel crog.

    (7) En ur c'hrog : d'une seule gorgée, lampée.

    (18--) KTB.ms 14 p 261. Lonka a ra holl en ur c'hrog.

    (8) Ober ur c'hrog gant ub. : se mesurer à qqn.

    (1936) BREI 458/2b. Forz pesort krog a fello d'ezan ober ganin, lavarit d'ezan eo mat evidon.

    (9) Kaout krog en ub. : attraper qqn.

    (1908) PIGO II 49. Ar c'hig war an dôl... Chad ! Porc'hel, mar 'm e krog ennoc'h !...

    (10) Reiñ krog da udb. war udb. =

    (1880) SAB 8. n'hou pefe nemet rei eun doare bennac, un tress pe ur merc bennac eus ho puez, eus ho pec'hejou coz, divar gorreic, kement a rei krog d'an absolven var ho puez (...) ha ne choumfe roud ebed.

    (11) Tapout krog e : se saisir de.

    (1888) SBI II 178. tapout crog en hes bleo, tr. «prendre prise en tes cheveux !»

    (1907) AVKA 52 Goude e tapas krog en he dorn d'he sikour da zevel. ●(1911) BUAZperrot 21. Lusian a deuas da c'houzout edot o klask an tu da dapa krog ennan. ●(1911) SKRS II 186. Divar daol ar gegin e tap krog en eur gountel vraz. ●(1913) FHAB Ebrel 125. Pa yea droug ennan, e tiskare unan ac'hanomp, e tape krog en e dreid, hag e stroppe ar re all gantan evel gant eur vaz-kloued. ●(1975) BAHE 87/8. c'hoant o doa da dapout krog e porpant ar pilhaouer ha da lakaat manegoù dezhañ. ●(1977) BLGW 197. tapit krog e kitern rener ar Bleizi.

    (12) Chom e krog : rester en plan.

    (1907) VBFV.bf 44b. chomet é er labour é krog, tr. «le travail est resté interrompu.»

    (13) Ce en quoi on excelle.

    (1876) TDE.BF 380a. Krog, krok, s. m., tr. «Ce en quoi on excelle, le fort de quelqu'un, sa passion favorite.» ●Ema enn he grog, tr. «c'est là son fort.»

    (14) Travail, partie.

    (1957) AMAH 190. Ur c'hrog kalz aesoc'h eget Dullin ha Jouvet en devoa bet Gaston Baty.

    II. [en apposition]

    (1) Bazh-krog : gaffe.

    (1909) BROU 205. (Eusa) Bazkrog, tr. «Baguette au bout de laquelle est fixé un croc pour fouiller les trous et en extraire les poissons.» ●(1914) KZVr 75 - 09/08/14. Baz-krog, tr. «bâton à croc. Milin ; baguette au bout de laquelle est fixé un croc pour fouiller les trous et en extraire le poisson, Ouessant, Malgorn.» ●(1977) PBDZ 253. (Douarnenez) bazh-krog, tr. «gaffe.»

    (2) Pav-krog =

    (1919) LZBt Du 8. Siouaz ya, mes hepdale e tôlomp evez zo endro d'imp lies a bao-krog ; red eo d'imp digeri mad hon daoulagad.

    (3) Fri-krog-nostrom : nez en éteignoir.

    (1967) BRUD 26-27/46. Ahanta an asez foerer koz gand e fri krog-nostro (sic).

    (4) Kilkrog : croc de goémonier.

    (1874) FHB 496/203a. N'euz eno na paotred ar c'hil crog, na lazerien martoloded penseet.

    (1962) EGRH I 34. kilkrog m., tr. « croc des Pagan pour saisir le goémon de dérive. »

    (5) Taol-krog : accrochage.

    (1913) HIVR 5. un taul krog eahus étré Roméned ha Guénedis.

    (6) Maen-krog : pierre d'attente.

    (1744) L'Arm 19b. Pierre d'attente, tr. «mein-crog. m.»

    (7) Maen-krog : aimant.

    (1875) FHB 521/411b. Mar teu ar mean-crok da zacha an houarn.

    III.

    A.

    (1) Reiñ krog da ub. : fournir beau jeu à qqun.

    (1890) MOA 313 (L). Fournir beau jeu à quelqu'un, tr. J. Moal «rei krog da u.b.»

    (2) Kemer e grog war ub. : trouver le joint pour agir sur qqun.

    (1931) VALL 407. Trouver le joint pour agir sur quelqu'un, tr. F. Vallée «kemer e grog war u. b.»

    (3) Bezañ gwall verr ar c'hrog gant ub. : être désargenté.

    (1954) VAZA 176 (T) *Jarl Priel. Dalc'hmat e veze gwell verr ar c'hrog gantañ.

    (4) Sevel e grog : s’en tirer.

    (1869) FHB 208/414b (L) Goulc'hen Morvan. Ijin avoalc'h en devoue gouscoude evit sevel he grog eur vech c'hoas.

    (5) Sevel e grog : se relever.

    (1936) FHAB Ebrel 135 L. B.. An avel hag ar glao a zo chomet pelloc'h a-zav... An heol en deus gellet evel-se sevel e grog ha trei e zaoulagad war-zu an douar.

    (6) Krog ar gelionenn dall en ub. : voir kelienenn.

    (7) Krog an tan en he brozh : voir tan.

    (8) Krog ar c'hwil en ub. : voir c'hwil.

    (9) Krog ar c'hi du en ub. : voir ki.

    (10) Derc'hel krog en e neudenn : voir neudenn.

    (11) Bezañ krog ar bornig en ub. : voir bornig.

    B. Bezañ lemm e grogoù : avoir un penchant pour le vol, le larcin.

    (1935) ANTO 80 (T) *Paotr Juluen. Ar vrud a yeas ez oa ar Roc'hiz eun tammig lemm o c'hrogou, ha marteze kammik o biziad.

  • krog-amblez
    krog-amblez

    m. Crochet sur le brancard.

    (1942) VALLsup 44a. Crochet. Sur le brancard, tr. «krog-amblez T[regor].»

  • krog-aod
    krog-aod

    m. Croc de goémonier.

    (1905) HFBI 190. pa vézé maré mad en aod, kouls en nos evel en déis, ar c'hrog aod var ar scoas, ac er mor betec at (lire : ar) sinturen évit delc'her bézin.

  • krog-bag
    krog-bag

    m. Croc de goémonier.

    (1987) GOEM 64. Dans d'autres endroits, on se servait du krog-bag.

  • krog-bank
    krog-bank

    m. Valet d'établi, étau.

    (1876) TDE.BF 380b. Krog-bañk, s. m., tr. «Instrument de menuisier.»

    (1910) EGBT 106. krog-pank, tr. «valet d'établi.»

  • krog-bezhin
    krog-bezhin

    m. Croc de goémonier.

    (1925) FHAB Du 429. he c'hrog-bezin war he skoaz ! ●430. Met ar vrud a yeas dre ar vro eo krog-bezin Katell en doa graet an taol...

  • krog-blev
    krog-blev

    m. fam. Mésentente, crêpage de chignon.

    (17--) FG II 48. Mar favoriser Sioul, è hello kounta war eur krok bleo ann terrupla.

  • krog-c'hwennat
    krog-c'hwennat

    m. Sarcloir.

    (18--) SAQ I 238. Pa zao louzeier fall en eur park, al labourer a gemer e grog-c'hoennad evit ho zenna er meaz.

  • krog-diskrog
    krog-diskrog

    adv. Tantôt accroché, tantôt décroché, mal accroché.

    (1866) SEV vii-viii. An den a zo, peb alanad a denn, krog-diskrog gant ar vuez.

    (1977) PBDZ 784. (Douarnenez) krog-diskrog, tr. «tantôt accroché, tantôt décroché.»

  • krog-gouren
    krog-gouren

    m. (sport) Partie d’un combat de lutte.

    (1732) GReg 236a. Croc en jambe, tr. «Crocq-gouren.» ●Donner le croc en jambe, luiter & donner le saut, tr. «Ober ur c'hrocq-gouren ha rei lamm caër.» ●(1744) L'Arm 85b. Croc en jambe, tr. «Crog goreine m.» ●189b. Jambette, tr. «Crog-goreine. m.» ●(1792) BD 946. men aray eur croc gouren outan, tr. «je ferai avec lui une prise de lutte.» ●(17--) FG II 48. eur crock gourren a zo du-hont.

    (1876) TDE.BF 380b. Krog-gouren, s. m. tr. «Croc-en-jambe.»

    (1914) DFBP 72b. croc-en-jambe, tr. «Krog-gouren.» ●(1925) FHAB Genver 13. Alies em buhez em boa grêt krogou gouren.

  • krog-ha-krog
    krog-ha-krog

    adv. & prép.

    I. Loc. adv.

    (1) Corps à corps.

    (1855) GBI I 500. Krog-ha-krog ann daou enebour, tr. «Les deux ennemis sont aux prises.»

    (1908) PIGO II 142. e oant êt d'ê ive, krog ha krog, a dol kleze. ●(1909) KTLR 197-198. An dud en em ganne atao krog ha krog.

    (2) En lutter l'un contre l'autre.

    (1920) MVRO 28/2b. Ar Vretoned hag al laeron-vor Saoz a chom krok-ha-krok d'en em bilat epad meur a gantved.

    II. Loc. prép. Krog-ha-krog gant : aux prises avec.

    (1888) SAQ I 34. ma zoc'h bet dija krok-ha-krok gant an danjer.

  • krog-hir
    krog-hir

    m. Croc de goémonier.

    (1960) GOGO 212. (Kerlouan, Brignogan) A Kerlouan on emploie encore qulequefois, pour prendre en mer le goémon flottant, un croc de fer appelé krok, korok hir, pl. kreier. Il comporte seulement cinq dents. On abandonne de plus en plus cet instrument que l'on trouve trop lourd.

  • krog-houarn
    krog-houarn

    m. =

    (1908) KMAF 47. ya, eus ar re zo bet o tistaga eur c'hrog-houarn, eur c'hrogad, en em ganna e-tailh da nozvez ar pardon ? ●(1911) BUAZperrot 70. tremen e zaouarn er c'hreier houarn evit o staga a varo.

  • krog-kig
    krog-kig

    m. (cuisine) Crochet pour tirer la viande du pot.

    (1499) Ca 51b. Crog quic. g. hauet / ou crochet pour attraire lachar du pot. l. hec creaga / ge. ●(c.1500) Cb 53b. Crog quic. g. hauet / ou crochet pour attraire la chair du pot. l. hec creaga / ge. ●(1633) Nom 163a. Creacentrum : vn croc, vn lardoir : vr crocq-quicq, pe largeger.

    (1732) GReg 236a. Croc, ustencile de cuisine, pour y attacher la viande, tr. «Crocq-qicq

    (1876) TDE.BF 380b. Krog-kik, s. m., tr. «Grande fourchette pour tirer la viande du pot au feu.»

  • krog-krig
    krog-krig

    m. Cric.

    (1732) GReg 235a. Cric, instrument à dents & à ressort, pour lever les choses les plus pesantes, tr. «Croq-cricq. p. creyer-cricq. ur c'hroq-cricq.» ●Lever avec le cric, tr. «Sevel gant ar c'hroq-cricq

  • krog-linennañ
    krog-linennañ

    m. Croc à goémon utilisé dans les rochers.

    (1987) GOEM 49. Quand les algues s'échouent dans les roches il faut disposer d'un autre outil, c'est le krog linennann.

  • krog-mor
    krog-mor

    m. (marine) Corps mort.

    (1978) BZNZ 22. (Lilia-Plougernev) Ar c'hrog-mor a zo ur grapin anteret en treazh, ar chadenn outañ ha lakeat mein warni, tr. (THAB 1/16) «Un corps-mort, c'est un grappin enfoncé dans le sable sur la chaîne duquel on met des pierres.»

  • krog-neud
    krog-neud

    m. Peson de marchand de fil.

    (1732) GReg 716a. Le peson des marchands de fil, tr. «ar c'hrocg-neud

  • krog-ouzh-krog
    krog-ouzh-krog

    adv. & prép.

    I. Loc. adv.

    (1) Corps à corps.

    (1732) GReg 9b. Accrochez l'un à l'autre, tr. «Croc-ouc'h-croc

    (1837) GET 17. chetu hi stoq-ous-stoq, / Ha brema mesq-ha-mesq, ha brema crog-ous-crog. ●(1854) GBI I 514. Ma kouezjont krog-euz-krog en dour, tr. «Ils tombèrent dans l'eau, en se tenant l'un l'autre.»

    (2) En train de se battre, de guerroyer.

    (1905) BOBL 04 février 20/1b-c. Er sav-Heol, milionou gwazed a zo krog oc'h krog, oc'h en em ziwada.

    II. Loc. prép. Krog-ouzh-krog gant : aux prises avec.

    (1920) FHAB C'hwevrer 229. o stourm diflac'h, krog ouz krog gant an enebour. ●(1924) ARVG Eost 182. Dija ar c'hi a oa krog ouz krog gant eun den.

  • krog-paludenn
    krog-paludenn

    m. krigi-paludenn Crochet de couvreur.

    (1967) BAHE 54/26. e kalfiche krigi-paludenn. ●30. krigi-paludenn = krogoùïgoù koad a veze dalc'het ar vein-glas gante war an toennoù gwechall.

  • krog-pased
    krog-pased

    m. Valet d'établi, étau.

    (1903) EGBV 86. krog pased, tr. «valet (d'établi).» ●(1907) VBFV.bf 44b. krog-pased, m., tr. «valet d'établi.» ●(1931) VALL 771a. Valet d'établi, tr. «V[annetais] krog-pased m.»

  • krog-pouez
    krog-pouez

    m. Crochet de chiffonnier, peson, balance romaine.

    (1864) SMM 44. Pouezit ho pec'hejou e crog-pouez ar maro. ●(1876) TDE.BF 380b. Krok-pouez, s. m. tr. «Peson, balances.»

  • krog-pouezañ
    krog-pouezañ

    m. Crochet de chiffonnier, peson, balance romaine.

    (1890) MOA 195b. Un croc à peser, tr. «krok poeza, m.»

  • krog-pouezer
    krog-pouezer

    m. Crochet de chiffonnier, peson, balance romaine.

    (1732) GReg 716a. Peson, romaine, ou balance romaine pour peser les choses d'un grand poids, tr. «Crocg-pouëser. p. crêyer-pouëser.» ●(1744) L'Arm 85b. Crochet, balance romaine, tr. «Crog-pouisér..» ●292b. Poids (…) De croc, tr. «Crog-pouizérr.. creguérr-pouizérr

    (18--) GBI II 288. He grok-pouezer a oa gant-han, tr. «Tenant son croc à peser (le fil).»

    (1907) VBFV.bf 44b. krog-pouizér, m., tr. «peson.»

  • krog-silh
    krog-silh

    m. Croc pour charger le goémon à bord du bateau.

    (1987) GOEM 230. Il faut encore embarquer le harnachement, les outils : guillotines, krog sill, fourches, crocs à goémon, manches de rechanges, civières, etc. ●236. charger le bateau à l'aide du krog sill et du rastell vor.

  • krog-skaon
    krog-skaon

    m. Valet d'établi.

  • krog-yod
    krog-yod

    m. kreger-yod, krogoù-yod Bâton à mêler la bouillie.

    (1732) GReg 60a. Astelle, bâton pour méler la bouillie, tr. «Croc-yod. p. creguer-yod.» ●612a. Mêloir, court bâton à mêler la boüillie, tr. «Crocq-yod. p. creyer-yod

    (1872) DJL 20. lipat he grog-ioud. ●(1876) TDE.BF 380b. Krog-iod, s. m., tr. «Bâton pour remuer la bouillie.»

    (1909) FHAB Meurzh 74. bep a grok-yod ganto. ●(1931) VALL 60b. bâton pour mêler la bouillie, tr. «krog-yod m. pl. krogou-yod.» ●(1955) STBJ 66. ar c'hrog-youd da lipat.

  • krogad
    krogad

    m. & adv. –où

    I. M.

    A.

    (1) Quantité de choses prise en un coup de croc.

    (1987) GOEM 184. Chacun des coups de crocs qui sont donnés, ramène dans la charrette un krogat (c'est-à-dire la quantité de goémon que transporte un croc).

    (2) local. Ce que l'on met sur l'hameçon.

    (1909) BROU 220. (Eusa) Krógad, tr. «Quantité d'appât qu'on accroche à l'hameçon.»

    B. sens fig.

    (1) =

    (1872) DJL 36. mæz chanch var da vanne eur c'hrogad.

    (2) Accrochage, bataille, empoignade.

    (1872) ROU 83b. Escarmouches, tr. «Crogadouigou

    (1906) KANngalon Du 251. eur c'hrogad spountuz a oa bet etre Francizien ha Prussianed. ●(1911) SKRS II 191. bep tro e veze eur goal grogad etrezhan ha diaoul an diegi. ●(1915) MMED 219. Ar c'hrogad a badas eur pennad mad. ●(1921) PGAZ 100. ar c'hrogat kenta gant ar Prussianet.

    ►[empl. sans art.]

    (1912) BUAZpermoal 372. pa veze krogad.

    (3) (sport) Prise de lutte bretonne.

    (1907) KORN [5]. ha goude ar c’hrogad, ar mestr gouriner a vez roët d’ezan eur maout evit e zigoll.

    (4) Ober ur c’hrogad ouzh ub. : s’empoigner avec qqn.

    (1872) DJL 33. ober c’hoaz eur c’hrogadig deuz Jakez.

    (5) Épreuve, travail pénible.

    (1910) MAKE 36. goude beza tennet eun hevelep krogad. ●(1911) SKRS II 235. evit va c'hass d'ar gear, hen devezo adarre eur goall grogad.

    C. temp. Ur c'hrogad : un moment, un certain temps.

    (1958) BAHE 15/13. mont da vatezh ur c'hrogad.

    II. Adv. A-grogad : violemment.

    (1872) ROU 108a. Fortune dûe à la violence, tr. «Madou deued a grogad

  • krogadeg
    krogadeg

    f. –où Empoignade.

    (1977) PBDZ 738. (Douarnenez) krogadeg, tr. «lutte, bagarre.»

  • krogadenn
    krogadenn

    f. –où

    (1) Morsure.

    (1914) DFBP 216b. morsure, tr. «Krogaden.» ●(1924) BILZbubr 42/974. eur grogadenn en e vorzed. ●(1974) TDBP III 206. Ar c’hi e-neus roët din ur grogadenn din, tr. « le chien m’a donné une morsure (m’a mordu) »

    (2) Prise.

    (1962) EGRH I 47. krogadenn f. -où, tr. « prise. »

    (3) Saillie.

    (1962) EGRH I 47. krogadenn f. -où, tr. « saillie. »

    (4) Période de (travail, etc.).

    (1913) PRPR 19. E grogaden genta na oa ket eürus, emezan.

  • krogadur
    krogadur

    f. Accrochage, action d'accrocher.

    (1732) GReg 9a. Accrochement, action d'accrocher, tr. «Crogadur.» ●(1744) L'Arm 6a. Accrochement, tr. «Crogadur. m.»

  • krogailh
    krogailh

    m. –où Rocaille.

    (1744) L'Arm 340b. Rocaille, tr. «Guergaill.. leu. m»

    (1907) VBFV.bf 39b. kergaill, m. pl. eu, tr. «rocaille.» ●(1931) VALL 90b. menus cailloux, cailloutis, tr. «krogailh.» ●(1942) DRAN 78. eur genou ifern o tisteurel krogailh hag houarnaj.

  • krogata
    krogata

    v. tr. d. Arracher avec un croc.

    (1857) CBF 104. Krogata bezin, tr. «Récolter du goémon avec le croc.» ●(1876) TDE.BF 380a. Krogata, v. a., tr. «Arracher à coups de croc.» ●Krogata bezin, tr. «arracher le goémon avec des crocs.» ●(1890) MOA 195b. Arracher le goémon à coups de croc, tr. «krogata bezin.»

  • krogegenn
    krogegenn

    f. (musique) Croche.

    (1931) VALL 171b-172a. Croche ; (musiq.), tr. «krogegenn f.»

  • krogek
    krogek

    adj.

    (1) Crochu.

    (1659) SCger 35a. crochu, tr. «croguec.» ●138b. croguec, tr. «crochu.» ●(1732) GReg 236a. Crochu, uë, fait en crochet, tr. «Croguecq.» ●Clou crochu, tr. «Taich croguecq. p. taichou croguecq

    (1876) TDE.BF 380a. Krogek, adj., tr. «Crochu.» ●Fri krogek, tr. «nez aquilin.»

    (1931) BAGA 30. Daoust hag heñ 'zo e dreid krogek / 'vit galoupat war ar c'herreg ? ●(1931) VALL 172a. Crochu, tr. «krogek

    (2) (musique) Notenn grogek : croche.

    (1931) VALL 171b-172a. Croche ; (musiq.), tr. «notenn grogek.» ●(1959) BAHE 18/22. notennoù krogek a zo da lenn, ha n'eo ket duennoù.

  • krogell
    krogell

    f. –où Bâton muni d'un crochet.

    (1934) BRUS 273. Un croc, tr. «ur grogel, f. (en bois).» ●(1942) VALLsup 44a. bâton à croc, tr. «krogell V[annetais] f.» ●(1975) LIMO 26 juillet. Grogellad, de krogell qui est un bâton à crochet pour y prendre comme ici le gibier en «grappe».

  • krogellad
    krogellad

    f. & adv. –où

    (1) F. Contenu de la «krogell».

    (1921) GRSA 82. ur hrogellad tud staget doh er bareu. ●320. ur grogellad bleu ar er rozen. ●(1975) YABA 26.07. diw grogellad klujeri. ●(1975) LIMO 26 juillet. Grogellad, de krogell qui est un bâton à crochet pour y prendre comme ici le gibier en «grappe». ●(1980) LIMO 04 octobre. Me zad en doè tapet ur grogellad [pesked]. ●Ur grogellad, tr. «de quoi garnir le bâton à crochets.»

    (2) Adv. A-grogelladoù =

    (1980) LIMO 01 novembre. Emant azé a grogelladeu [en avaleu].

  • krogellek
    krogellek

    adj. Crochu.

    (1931) VALL 172a. Crochu, tr. «krogellek.» ●173a. Crosse, tr. «baz kogek (ou krogellek).» ●(1934) BRUS 109. Crochu, tr. «krogellek

  • krogellet
    krogellet

    adj.

    (1) Chargé (de fruits).

    (1919) DBFVsup 29a. grogellet a fréh, part., tr. «chargé de fruits (Pn.).» ●(1921) GRSA 239-240. gué krogellet er fréh énnè. ●(1939) KOLM 81. ur uéen, krogellet er fréh énni.

    (2) Accroché.

    (1941) DIHU 360/277. ur vam e oè krogellet hé bugalé dohti.

  • krogenn .1
    krogenn .1

    f. kregen, kregin, kregad

    I.

    (1) Coquille, écaille (d'huitre, de moule, etc.).

    (1633) Nom 43a. Testacei pisces : poissons à coquilles : pesquet creguin. ●Testa : coquille de poisson : croguen pesq. ●43b. Molles pisces, leues : poissons glissans sans escaille : pesquet rinclus perè no deues na scant, na creguinn. ●44b. Cochleæ domus, calyx : la coquille du limaçon : croguen an bigornen. ●Concha : conche coquille, toute sorte de poisson en coquille : pep seurt pesquet á quement o deues creguin. ●47b. Turbo, concha : coquille : croguez.

    (1659) SCger 31b. coquille, tr. «croguen, p. creguin.» ●(1732) GReg 210b. Coquillage, écaille de poissons testacez, tr. «Croguenn. p. crëéguin. Van[netois] croguenn. p. croguennëu

    (1876) TDE.BF 380a. Krogenn, s. f., tr. «Coquille, écaille d'huître ; pl. kregin

    (1962) GERV 142. krogennou bitous ha dister.

    ►Pesked-kregin : coquillages.

    (1732) GReg 210b. Coquillage, poissons testacez, tr. «Crëéguin. pesqed-crëéguin. Van[netois] qergat. er hergat.»

    (2) Carapace, écaille (de tortue).

    (1633) Nom 47b. Testudinis operimentum : couuerture de tortugue : croguen an tortuen.

    (1964) ABRO 50. ar veol am boa graet gant krogenn ar vaot.

    (3) [au plur.] Coquillages.

    (1732) GReg 210b. Coquillage, poissons testacez, tr. «Crëéguin. Van[netois] qergat. er hergat

    (4) Crâne.

    (1499) Ca 51b. Croguenn. g. escaille de teste. ●(c. 1501) Lv 232/14. crogen anpen gl. craneum. ●(1633) Nom 15b. Calua, caluaria, cranium : le tez de la teste : croguen an pen.

    (5) fam. Argent.

    (1868) FHB 160/27b. gant ma savo kregin en he c'hodel. ●(1877) FHB (3e série) 13/98a. ar partach ne ket great c'hoaz, ha cregign a zo da rastellat. ●(1890) MOA 122a. Pièces d'argent, tr. «kregin arc'hant, (L[éon]) (fam.), kregign arc'hant (T[régor]).»

    (1951) LLMM 23/30. Un tammig danvez emezout ? Eno, Jobenn, ez eus kregen !... ●(1957) LLMM 64/17. Soñj hoc'h eus pegen rouez oa ar «c'hregin» e yalc'h Arvoriz a-raok ar brezel all. ●(1962) EGRH I 47. kregen, tr. « monnaie, argent (pop). » ●(1970) BHAF 311. ha dastum a ree an noter kregin gand ar rastell.

    (6) Sexe féminin.

    (1973) BSLF 84. Volpe, o c'hoarzhin lous. Moarvat da grogenig.

    (7) Coque (de noix, etc.).

    (1890) MOA 187a. La coque de la noix, tr. «krogenn ar graonen.»

    (8) Bénitier, sébille.

    (1962) EGRH I 47. krogenn, tr. « bénitier, sébille. »

    II. Dastum ar bed en ur grogenn : voir bed.

  • krogenn .2
    krogenn .2

    f. –où Serrure.

    (1902) PIGO I 47. An nor a oa zerret kloz, ha na oa warni nag alc'houe, na krogen. ●(1960) LLMM 79/80. D'an diwezh, e filbichas un alc'houez e krogenn an nor.

  • krogenn .3
    krogenn .3

    f. –où Anse.

    (1732) GReg 39a. Anse, ce qui sert à manier un utencile, tr. «croguenn. p. croguennou

    (1876) TDE.BF 380a. Krogenn, s. f., tr. «anse d'un vase.»

  • krogenn-alc'hwez
    krogenn-alc'hwez

    f. Serrure.

    (1732) GReg 862a. Serrure, tr. «croguen-alc'huez. p. créguen alc'huez

    (1876) TDE.BF 380a. Krogenn-alc'houez, s. f., tr. «Serrure.»

  • krogenn-benn / krogenn-ar-penn
    krogenn-benn / krogenn-ar-penn

    f. (anatomie) Boîte crânienne.

    (1499) Ca 52a. croguenn an penn. ●(1633) Nom 15b. Calua, caluaria, cranium : le tez de la teste : croguen an pen.

    (1732) GReg 231a. Crane, le test qui couvre, & renferme le cerveau & le cervelet, tr. «Croguen ar penn. p. creguin pennou

    (1896) LZBt Mae 7. stok stok war an douar e oa krogennou penn an dud a nevoa lac'het Lukonge.

    (1919) KZVr 355 - 21/12/19. Krogen ou koken ar penn, tr. «le crâne.» ●(1935) BREI 431/4a. torret krogenn e benn.

  • krogenn-berlez
    krogenn-berlez

    f. Nacre.

    (1876) TDE.BF 380a. Krogenn-perlez, s. f., tr. «Nacre ; pl. kregin-perlez

  • krogenn-c'har
    krogenn-c'har

    f. (anatomie) Rotule.

    (1890) MOA 154b. Calotte (terme d'anatomie), tr. «krogenn gar, f.»

  • krogenn-c'hlin / krogenn-ar-glin
    krogenn-c'hlin / krogenn-ar-glin

     f. (anatomie) Rotule.

    (1499) Ca 52a. Croguenn an glin. g. le gros os du genoill.

    (1633) Nom 24b-25a. Patella : la palette genouïl : croguen pen an glin.

    (1732) GReg 830b. Rotule, meule, ou palette du genou, tr. «Croguenn an glin, ou, ar c'hlin

  • krogenn-dour-dous / krogenn-dour-stêr
    krogenn-dour-dous / krogenn-dour-stêr

    f. (ichtyonymie) Mulette perlière (Margaritifera margaritifera).

    (1901) MEDF 72-73. Le département du Finistère étant, à l'heure actuelle, celui où la pêche des perles a le plus d'activité, il n'est pas étonnant que les riverains de ses cours d'eau y aient donné plusieurs noms aux mollusques qui les produisent. On les appelle Kroget ou Kreget (i) dour douç, mot à mot « coquillages d'eau douce ». Kroget et Kreget sont des altérations du mot breton Krogen, pluriel Kregin même sens. On les nomme encore Meskleut, Mousklet, Mesklet, tous mots venant de Mesk et Mesklen, pluriel Meskled, moule. Pour ne pas confondre les moules de mer (Mytilus edulis) avec les mollusques perliers qui vivent dans leurs rivières, les paysans ajoutent souvent : dour douç, que nous avons déjà traduit, et même aussi dour ster, eau de rivière. (…) Nous sommes heureux de pouvoir dire que nous devons ces précieux renseignements à notre ami M. Le Carguet, d'Audierne, l'habile archéologue dont les travaux sur la région du cap Sizun sont si justement appréciés.

  • krogenn-dour-stêr
    krogenn-dour-stêr

    voir krogenn-dour-dous

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...