Recherche '"luc'hed"...' : 6 mots trouvés
Page 1 : de luched (1) à luc_hedus (6) :- luc'hedluc'hed
coll. & interj.
I.
A.
(1) Éclairs.
●(14--) N 877. Coruent ha luffet, tr. «La tempête et les éclairs.» ●(1633) Nom 222a-b. Sæculum vec seculum : tra, fulger, quem coruscationem vocant : l'esclair : luet, luchet, daret.
●(1659) SCger 47b. eclair, tr. «luhet, luiat.» ● 157b. luhet, tr. «eclair.» ●(c.1680) NG 26. Cleuet er gurun, el luhet. ●(1727) HB 302. ar c'hasarc'h, ar reo, al luc'het, hac an avelou rostus. ●(17--) EN 1639. Ar foeld, ar hurunou, hac al luhed, tr. «La foudre, le tonnerre et les éclairs dans l'air.»
●(1821) SST 133. é creis er gurun, er brogon, hac er luhet. ●(1835) AMV 85. luyet ha tauliou gurun spontus. ●(1849) LLB 457. El luhed, é splannein, e feut er gogusen. ●(1857) CBF 3. Al luc'hed a skaot ar gwiniz-du, tr. «Les éclairs brûlent le blé-noir.» ●(1869) HTC 57. setu ar gurunn o croza hag al luc'het o strinka en ear.» ●(1876) TDE.BF 417b. Luc'hedenn, s. f., tr. «Eclair qui précède le bruit du tonnerre ; pl. luc'hed.» ●(1896) GMB 377. pet[it] Trég[uier] luheden, pl. luhet, luhedeno.
●(1934) BRUS 185. Un éclair, tr. «ur luheden, pl. luhed, f.» ●(1959) TGPB 99. ha diouzh an damskeud-se e tifloupe ur bern luc’hed a bep seurt liv ha stumm, pe marteze gwabrigol.
►[au plur. après un art. ind.] Ul luc'hedoù :
●(1925) DIHU 167/271. sklerdér ul luhedeu.
(2) Ober luc'hed : éclairer, faire des éclairs.
●(c.1500) Cb 54b. g. resplendir comme fouldre. b. ober luhet.
●(1800) GLC 156. luiad a ra. luiad en dus gret. luiad a rai.
B. Loc. interj. juron.
(1) Seizh luc'hed(enn) kamm ! : sept éclairs en zig-zag.
●(1910) MAKE 43-44. «Lavar atô, pa c'houlennan diganit, seiz luc'hed kamm !
(2) Luc'hed kamm ha seiz boulgurun ruz ! : éclaris en zig-zag et sept boules de tonnerre rouge !
●(1908) KMAF 61. Mes, luc'hed kamm ha seiz boulgurun ruz !
(3) Tri mil barrad luc'hed ! : trois mille barriques d'éclairs.
●(1964) BRUD 17/33. Tri mil barrad luhed ! N'eus ket gwin ?
(4) Tri mil barrad luc'hed kamm ! : trois mille barriques d'éclairs en zig-zag !
●(1957) BRUD 1/101. Tri mil barrad luhed kamm ! Ar wech-mañ...
II. (pathologie végétale) Charbon.
●(1744) L'Arm 32a. Du soleil après la brume échaude les blés, tr. «Hiaule arlerh brum a scaud enn édeu ou a gargue enn édeu à luhétt.» ●52b-53a. Charbon dans le froment, tr. «Luhédeenn. luhétt.»
●(1907) VBFV.bf 49b. luhed, m., tr. «charbon dans le grain.»
III.
(1) Prim evel al luc'hed : très rapide.
●(1908) PIGO ii 166 (T) E. ar Moal. Ar zonjou-ze a dremene en e spered ken prim hag al luc'hed en oabl, eun devez kurun. ●(1911) AOTR 28 Y. Roudot. Prim e vreac'h e c'hiz al luc'hed.
(2) Tremen evel al luc'hed : passer rapidement.
●(1935) ANTO 29 (T) *Paotr Juluen. Tremen a reomp, na gant pebez herr, evel al luc'hed, dre Gasnewydd.
- luc'hedennluc'hedenn
f. & interj. –où, luc'hed
I.
A. Éclair.
●(1499) Ca 129a. Luchedenn. g. esclere.
●(1818) HJC 197. i coéhèle ag en nian avel ul luhaden. ●(1876) TDE.BF 417b. Luc'hedenn, s. f., tr. «Eclair qui précède le bruit du tonnerre ; pl. luc'hed.» ●(1896) GMB 377. à Lanrodec lúvëdënn, à Lanniscat luvadenn.
●(1934) BRUS 185. Un éclair, tr. «ur luheden, pl. luhed, f.»
B. sens fig.
(1) Éclair de.
●(1878) EKG II 149. Eul luc'heden a fallagriez euzuz a ieaz dre he benn.
(2) Juron.
●(1896) GMB 377. pet[it] Trég[uier] luheden pl. luhet, luhedeno éclair, et aussi juron.
(3) Loc. interj. (juron) Seizh kant luc'hedenn gamm ! : sept cents éclairs en zig-zag !
●(1924) ZAMA 15. Seiz kant luc'hedenn gamm ! emezan gant e vouez c'hros.
II. (pathologie végétale) Charbon.
●(1744) L'Arm 52b-53a. Charbon dans le froment, tr. «Luhédeenn. luhétt.»
●(1876) TDE.BF 417b. Luc'hedenn, s. f. V[annetais], tr. «Maladie du charbon, parlant du blé.»
III.
(1) (Mibin, prim) evel ul luc'hedenn : très rapide.
●(1857) CBF 2 (L). Bremaik e kerzinn (...) mibinoc'h eget eul luc'heden, tr. «plus vite que l'éclair.»
●(1970) BHAF 349 (T) E. ar Barzhig. Prim evel eul luhedenn, eur menoz a dreuzas spered Annaig...
(2) Mont evel ul luc'hedenn // Tremen evel ul luc'hedenn // Sevel evel ul luc'hedenn // Tec'hel evel ul luc'hedenn // Treuziñ evel ul luc'hedenn : aller/passer/fuir etc rapidement.
●(1825-1830) AJC 5052 (Go) J. Conan. Mes men a dremenas evel eur luheden, tr. F. Favereau «Mais je passai outre, rapide comme l'éclair.» ●(1889) ISV 301 (L) G. Morvan. Hag ar brud a gementse a ieas dre ar c'harter evel eul luc'heden.
●(1902) PIGO i 57 (T) E. ar Moal. Ne oa ket ezom da huchal war ar marc'h; tremen a re evel eul luc'heden a-dreuz d'ar gwe ha d'ar brouskoajou, ar c'hi o redek en e raog. (+61). ●(1908) PIGO ii 59 (T) E. ar Moal. Pep-hini ac'hanomp a reas eul lam war e skaon, ha Job, o loskat eur malloz, a zavas evel eul luc'heden, gant e vouc'hal en e zorn. ●177. Hag e tec'has adarre, 'vel eul luc'heden. ●(1935) ANTO 20 (T) *Paotr Juluen. Berr-kaer e kavis an noz; evel eul luc'hedenn e tremenas. (+45, 106).
- luc'hedennekluc'hedennek
adj. Chargé d’éclairs.
●(1942) DRAN 78. hag e strad an draonienn koabrenn luc’hedennek tennadeg-harz an enebour, stignet en aner.
- luc'hedet
- luc'hediñ / luc'hedañluc'hediñ / luc'hedañ
v. impers. (météorologie) Éclairer, faire des éclairs.
●(1521) Cc. Gueleuiff. alias luchedaff. ga. resplendir.
●(1659) SCger 47b. il eclaire, tr. «luhedi a ra.» ●157b. luhedi a ra, tr. «il esclaire.» ●(1744) L'Arm 121b. Faire des éclairs, tr. «Luhédein.. détt.»
●(1857) CBF 3. Luc'hedi a ra, tr. «Il fait des éclairs.» ●(1876) TDE.BF 417b. Luc'hedi, v. impers., tr. «Faire des éclairs.»
- luc'hedusluc'hedus
adj. Qui amène des éclairs.
●(1931) VALL 237b. (temps) qui amène des éclairs, tr. «luc'hedus.»