Recherche 'malan...' : 7 mots trouvés
Page 1 : de malan (1) à malanjerek (7) :- malanmalan
f. –où Gerbe. cf manal
●(1499) Ca 130b. Malazn. g. gerbe de ble.
●(1659) SCger 62b. gerbe de blé, tr. «malan it p. malanou ou malanet.» ●67b. iauelle, tr. «mallann.» ●158a. malan, tr. «gerbe.» ●(1732) GReg 457a. Gerbe, assemblage de plusieurs javelles coupées, & liées ensemble, tr. «Malan. p. malanou. malan ed. p. malanou ed.»
●(1834) SIM 91. Distaga eure ur valan benac eus ar bern. ●(1862) JKS.lam 145. o tougen malannou ed leiz ho daouarn.
- malañ / malat / maliñmalañ / malat / maliñ
v. tr. d.
I. V. tr. d.
A.
(1) Moudre.
●(1499) Ca 78b. malaff. ●130b. Malaff. g. moudre. ●(1633) Nom 129b. Pistrinum, moletrina : moulin, lieu à piler le blé, boulengerie : milin, læch da malaff an eth, bouloungery.
●(1964) ABRO 97. Diwezhatoc’h e teskis da Wener malañ ed ha tamouezañ bleud.
►absol.
●(1633) Nom 27a. Iumentum molarium : beste, cheual ou asne de la meule, ou du moulin : loezn march pe casec euit malaff, euit miger an milin. ●147b. Mola asinaria machinaria : moulin à cheuaux : milin á mal gant rounçceet, milin march.
●(1659) SCger 81b. moudre, tr. «mala.» ●158a. mala, tr. «moudre.» ●(1732) GReg 642a. Moudre, moudre du blé, &c., tr. «Mala. pr. malet. Van[netois] maleiñ. pr. malet.»
●(18--) SBI II 203. hac hi goulenn malan, tr. «ils demandèrent à faire moudre.»
(2) Faire fonctionner (un moulin).
●(1633) Nom 147b. Mola trusatilis, versatilis manuaria, moletrina : moulin à main, ou à bras : milin á bræch, milin á maler gant an dorn.
B. par ext. Mâcher.
●(1879) BMN 201. Hi eo a basc dezhan he dammic boed keit ne hell ket mala mad he-unan.
C. sens fig.
►(en plt de choses abstraites)
(1) Malañ komzoù : bavarder.
●(1942) LANB 6. Chom a rejomp eur pennadig brao da vala komzou.
►absol.
●(1909) BLYA 15. Kaer hon dije mala, kas en dro hon laten, / N'hallemp ket en eun de dibuni hon c'huden.
(2) =
●(1926) FHAB Mezheven 224. E oa c'hoaz o vala an traou kaer-ze en e spered.
(3) Malañ soñjoù : moudre, remuer des pensées.
●(1943) FATI 43. e kendalc'he da vala sonjou. ●(1981) (L) ANTR 21. Etre e vruched hag e roched Yann-Gouer, dre ma teu skiant prena dezañ, a blij dezañ mala soñjou.
(4) Malañ garv =
●(1867) LZBt Gouere 333. da gentan e valaz garv d'imp.
●(1923) LZBt Gwengolo 13. E vam 'deus malet garo.
(5) Malañ groz =
●(1922) LZBt Meurzh 12. Ret 'oe d'in malan groz ha rei urz strik evit ober dean plegan. ●(2003) TONKA 93. Ar gampouenn goz-mañ 'zo krog da valañ groz ha da rei ordrjou din.
►(en plt de choses concrètes) Malañ dir : tirer des coups de feu.
●(1968) LOLE 74. bet gwelet o vala dir gand e vindraillezig. ●(1973) LLMM 161/430. ne rae ket sin ar Fified da valañ dir ! ●(1978) EMGI 132. malañ dir a ra va fistolenn hep ehan.
►(en plt de qqn)
(1) Malañ ub. a daolioù : moudre qqn de coups.
●(1790) MG 303. Oh , me hoær ! gùel vehai gueneign malein ou horv a dauleu.
●(1907) BSPD I 83. en anpereur e ias é kounar hag e laras malein er sant a dauleu.
(2) Bezañ malet gant (ur boan bnk) : Être torturé (par la douleur).
●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 118. Mâlletoh eid on dré en drougueu. ●(1849) LLB 237. minour er Gili zou mâlet t'en derhian. ●(1855) BDE 708. Màlet-on guet er gloés hag en anquin.
●(1912) BUEV 22. E galon e oé malet get ar gloéz. ●100. En dud diskonfortet ha poéniet, ou haloneu malet get er gloéz, e zé de Ars get kement a hireh èl en dud maheignet.
II. V. intr. Moudre.
●(1830) SBI I 4. va bleud a zo c'hoaz o valad.
●(1982) ENEU 55. (Eusa) hag e veze lakeed an dra-ze da vala.
III.
(1) Malañ munut : vivre avec économie.
●(1878) SVE 90 §617. Mala munud, tr. L.-F. Salvet «Moudre menu. (Vivre avec économie.)»
●(1902) PIGO I 125 (T) E. ar Moal. Ar paour a vank d'ean mala munud : Bezan goaz a zo koustuz. ●(1912) MELU XI 274. Mala munud, tr. E. Ernault «Moudre fin (ne dépenser que le moins possible). Hing.27, = S. 617.»
(2) Malañ gros : élever la voix, parler rudement, dire à qqun ses vérités. Cf. HYZH 145-146/50.
●(1900) KRL 22 (Ku-Sant Trifin). Malo groz d'unan benak, tr. «Elever la voix, parler rudement, dire à quelqu'un ses vérités.» ●(1935) ANTO 83 (T) *Paotr Juluen. Gwill a oa eur paotr difripon. Ne selle ket berr. Gouzout a rae mala groz. ●(1964) LLMM 107/413 (T) J. Konan. Alesant Kerborîou he c'hleve ervat o valañ groz hag oc'h ober a bep seurt anvioù displijus gantañ. ●(1981) ANTR 169 (L) *Tad Medar. Dond a reas an Aotrou Person da vala gros da va mamm evid beza bed lezed ar c'hrennard ma oan da vond da labourad gand pôtred an hent braz... ●173. E-riskl c'hoaz da glevout mala-groz d'imp, pa 'n em gavjemp er gêr.
(3) Na vezañ dour a-walc'h en e vilin evit malañ arreval ub. : ne pouvoir absoudre qqun.
●(1752) GReg 643b. Pour dire burlesquement à un pénitent qu'on croit avoir des cas reservez, & peut-être des censures, qu'on n'a pas le pouvoir de l'absoudre, & ainsi qu'il ne se présente pas, on dit : ne deus qet dour avoalc'h èm milin evit mala oc'h-arreval.
(4) Malañ soñjoù : voir soñjoù.
(5) Malañ glaou : voir glaou.
(6) Malañ an hevelep bleud : voir bleud.
(7) Malañ munut e vleud : voir bleud.
(8) Malañ bleud eus e winizh da ub. : voir bleud.
(9) Malañ e winizh e sac'h unan arall : voir gwinizh.
- malanañ
- malandragmalandrag
f. –où Pétoire.
●(1969) BAHE 60/42. o devoa hastet kuzhat o fuzuilhoù mat ha kas d'an ti-kêr, mar beze etre o daouarn, ur gozh «valandrag» bennak chomet er familh abaoe amzer Napoleon pe marteze koshoc'h.
- malandrezmalandrez
coll. (pathologie animale) Malandre.
●(c.1718) CHal.ms ii. malandres, tr. «malandrés, malandreu.»
- Malane
- malañjerek