Recherche 'mezh...' : 28 mots trouvés
Page 1 : de mezh (1) à mezhusamant (28) :- mezhmezh
f.
I.
(1) Honte.
●(1499) Ca 138a. Mezz. g. honte vergoygne. ●(1612) Cnf 6a. me cred à tra certen pa na vé mez, em lacquahent ouz an taul Pascal hep nep difficultez.
●(1659) SCger 66b. honte, tr. «mez.» ●hontoier, tr. «ober mez.» ●123b. vergogne, tr. «mez.» ●(c.1680) NG 1749-1751. Iesus en Nazaret, / De pep meh hac anquin / A uoui abandonnet. ●(1732) GReg 499b. Honte, confusion, tr. «Mez. Van[netois] mèh.»
●(1849) LLB 1183. ged meh ha ged ankin. ●(1859) MMN 30. N’en livirin ket deoc’h, rac mez eo din en lavaret. ●(1860) BAL 24. mez eo din lavaret an ano-ze. ●(1872) ROU 88b. C’est honteux, tr. «mez eo !»
(2) Ur revriad/Ur vrozhad/Un troc’had mezh.
●(1909) FHAB Mezheven 185. Tapet e peus eur reriad vez. ●(1910) YPAG 5. Pesort rêrad mez ! ●(1936) DIHU 306/184. Tuchant en dehè boutet ur vrohad méh genein, en amprehon ! ●(1939) RIBA 41. en trohad méh e oè taolet arnehon.
(3) Mezh ar chas : grande honte, chose scandaleuse.
●(1908) KMAF 35. Ma n’eo ket mez ar chas. ●(1910) MAKE 110. «Mez ar chas eo, emezi ; mervel a rankin diwar an taol-man. Neuze ne dalv ket ar boan beza pinvidik ma ranker dougen eun hano ken divalo, eun hano pilhaouer.
(4) Kaout mezh eus an deiz : être ébloui par le jour.
●(1896) GMB 415. pet[it] Trég[uier] méz ’m eus deus an dé, le jour m’éblouit.
(5) Mezh e anzav, o gwelet : c’est une honte.
●(1860) BAL 64. ur guall-zantimant, mez e anzao !
●(1921) PGAZ 55. dansou nevez hag a zo mez ho guelet.
►N’eo ket mezh e welout : dont on peut être fier.
●(1889) ISV 137. eur gear ha ne ket mez he guelet, eur gear hag a rer Perouz anezhi.
●(1929) FHAB C’hwevrer 67. Arrebeuri ha dilhad ha n’oa ket mez o gwelet.
(6) Ur vezh gwelet… : c’est une honte…
●(1916) KANNlandunvez 53/373. Mad eo. Eur vez oa guelet tud o c’hedal an Anjelus e kichen an hostaliri, prest d’en em ampoezouni an abretta ar guella.
(7) Divalav-mezh : abject, ignoble.
●(1872) ROU 71b. Abject, tr. «Divalo mez.»
(8) Kemer mezh : éprouver de la honte.
●(1580) G 673-674. Ne stouheñ, ne quemerheñ mez evyt reyf da galant da stryzaf / Nac oude mar huerou ha pervers me roy ma neyz dezaf, tr. «Je ne veux pas m’humilier, ni avoir honte de donner à un amant à étreindre / Tu as beau être amer et grave, je lui donnerai mon nid.» ●(1612) Cnf 17a. Quemeromp mez da quemeret diuoar goust an heny so gourchemennet deomp da sicour.
●(1861) BELeu 94. red-é quemér méh, quæ ha glahar.
(9) [au dimin. plur.] Mezhigoù : quelques hontes.
●(1976) LIMO 27 mars. Méhigeu o doè marsé ? Ne talv ket boud ken anbah-sé ! ●Mehigeu, litt. petites hontes, pour retenue, timidité excessive.
(10) Bezañ staotet e vezh : toute honte bue.
●(1941) SAV 19/14. Meur a hini, staotet o mez ganto, a oa en em lakaet da glask reo outañ gant komzou divergont ha lous.
(11) Sevel mezh gant ub. : éprouver de la honte.
●(1921) PGAZ 66. martreze e savo mez gant unan bennag en ho zouez.
(12) Koll-mezh : personne qui a perdu toute pudeur.
●(1934) BRUS 200. Une personne qui a perdu toute pudeur, tr. «ur hol-méh, m.»
(13) Fontañ gant ar vezh, kaout mezh da fontañ : éprouver une grande honte.
●(1904) BSAB 23. Pa oa tremenet e varr d’ar pried fall-ze, e fonte gand ar vez. ●(1987) BAPR 103. Gleet oa deoh bezañ fontet gand ar véz. ●(1994) HETO 100. Pa laran, sellit, me ’m-eus arru mez, ya, mez da fontañ.
(14) Kaout mezh gant ub. : avoir honte de qqn.
●(1911) SKRS ii 140. guelet e vezont oc’h ober nebeut a stad euz ho c’herent ; ober a reont aviziou evel p’ho deffe mez gantho.
(15) Ober mezh da ub. : faire honte à qqn.
●(14--) N 803-804. Hennez pan duy dit a gray mez, tr. «Celui-là, quand il viendra, te feras honte.»
(16) Lakaat mezh da ub. : faire honte à qqn.
●(2003) TONKA 147. Alo, ma faeron, n’a ket da lakaad mez da Vatist.
II.
(1) Na vezañ ur vezh gwelet ... : être beau, joli, dont on peut être fier.
●(1874) FHB 492/171a (L) G. Morvan. Chom eun dervez bennag en eur gear ha ne ket mez he guelet. ●(1889) ISV 137. eur gear ha ne ket mez he guelet, eur gear hag a rer Perouz anezhi.
●(1924) GEVR 78 (L) G. ar Prat. Holl edont war gezeg ha n'oa ket eur vez o gwelout. ●(1929) FHAB C'hwevrer 67 (L) Y.-V. Perrot. Arrebeuri ha dilhad ha n'oa ket mez o gwelet. ●(1940) FHAB Ebrel 110 (K) Y. ar Gow. Eur c'harrons kaer stlejet gant daou varc'h ha ne oa ket eur vez o gwelout. ●(1966) BRUD 30/14 (T) E. ar Barzhig. N'ouzon ken just awalh ped buoh gwenn ha du a vro-Frizia a veze gantañ, med kredit ahanon, ne veze ket eur vez gweled ar bagad aneze. ●(1973) BRUD 43-44/32 (T) E. ar Barzhig. Eur beleg korfet-mistr ne veze ket eur vez gweled anezañ gand un douilletenn a seurt-se.
(2) Gwelloc’h mezh eget dienez :
●(1908) VROJ 63. Welloc’h eo mez eged dienez.
- mezh-e-welout / mezh-e-weletmezh-e-welout / mezh-e-welet
adj. & m.
(1) Qui fait honte à voir.
●(1766) MM 462. (Brestad) fagot truilloc, fagot mæs o guelet, tr. «fagots qu'on rougit de voir.»
●(1906-1907) EVENnot 30. (Ar Veuzid) Mez o gwelet e vije bet o loened merag-z-hon.
(2) M. Homme qui fait honte à voir.
●(1868) KMM 226. Me a lavaas freaz d'ar mez-e-velet-se (…).
●(1924) FHAB Du 415. an hini a glask tec'het diouz tud e ouenn a zo eur mez e welet.
►(insulte)
●(1890) MOA 77. mez he velet ac'hanoud !
●(1955) STBJ 20. Kac'h-alañig ! Mez-e-welet ! ●137. Hogen ma fater noster a glevis a-zoare : «Mec'hieg ! pôtr dizuj ! mez-e-welet !
- mezh-naturmezh-natur
f. Pudeur.
●(1732) GReg 764b. Pudeur, honte sage & honnête, honte naturelle des choses deshonnêtes, tr. «mez-natur.»
●(1963) LLMM 96/5. Yann-Louj a oa bet re hir e deot ha, daoust d'e vezh-natur, e rankas sentiñ. Marteze ivez, ar birvilher a oa anezhañ ne c'houlenne ket gwelloc'h evit hen ober.
- mezhadennmezhadenn
f. –où Affront, humiliation, camouflet.
●(1868) FHB 198/331b. da veuzi he vezadenn en eur bannac'h chigoden. ●(1872) ROU 73a. Affront, tr. «Mezadenn.» ●(1890) MOA 108b. Affront, tr. «mezadenn.»
●(1927) GERI.Ern 390. mezadenn f., tr. «un affront, humiliation.» ●(1968) LOLE 53. mezadenn ar re drehet.
- mezhañmezhañ
v.
(1) V. tr. d. Déshonnorer, couvrir de honte.
●(1732) GReg 218b. Elle a souillé la couche de son mari, tr. «mèzet he deus ar bryadeleaz.» ●499b. Couvrir quelqu'un de honte, tr. «Meza ur re.»
(2) V. intr. Avoir honte.
●(1732) GReg 499b. Avoir honte, tr. «Mèza. pr. mèzet.» ●On ne peut faire honte à une effrontée, tr. «Ur c'hadalès ne oar qet mèza : / Mèz en he zy ne all qet logea.»
- mezhegezh
- mezhegusmezhegus
adj. Confus.
●(1651) JK 45. Ar maro ocheus feset a rentet mesegus, tr. «Vous avez vaincu la Mort et l'avez confondue.»
- mezhekmezhek
adj. Honteux.
I.
●(1659) SCger 159b. mezec, tr. «honteux.» ●(1727) HB 618. confus ha mezoc. ●(1732) GReg 499b. Honteux, euse, tr. «mezecq. Van[netois] mehecq.»
●(1818) HJC 282. en den-cen e chomas quer méhec. ●(1839) BESquil 551. derhel e ré ur rôl ag er beurerion méhêc ag er hartér. ●(1872) ROU 88b. Honteux, qui a honte, tr. «Mezog.» ●(1878) EKG II 279. ker mezek hag ar re all.
●(1902) PIGO I 122. eun tamm mezek. ●(1907) AVKA 64. hag e n-am dôl mezek ha doaniuz ouz treid Jesus. ●(1911) BUAZperrot 342. o ferc'hen mezek a c'houlennas e bardon.
II. Mezhek evel ul louarn bet tapet gant ur yar : voir louarn.
- mezhekaatmezhekaat
v. tr. d.
(1) Humilier, rendre confus.
●(c.1718) CHal.ms i. confondre, tr. «ober meh, mehequein, mehequat.» ●(1732) GReg 195b. Confondre, rendre confus, tr. «Mezecqaat ur re. pr. mezecqëet.» ●(1744) L'Arm 24a. Bafouer, tr. «Méhéquatt dirag enn oll.» ●(1790) Ismar 289. méhequad en Héritiquèt. ●(17--) TE 122. eit méhequad er-ré puissantan.
●(1847) MDM 164. Ann aluzennou (...) a deu da vezekaad ar beorien honesd. ●(1849) LLB 899. aveid ou mehekat.
●(1907) BSPD I 102. méhekein e hré er Juifed a Zamas, én ur ziskoein splann dehé é oé Jézus er Messi, er Hrist.
(2) = (?).
●(1847) FVR 287. ann dud displet-ze, pere a esa ann holl vicheriou hag ho mezeka holl.
- mezhermezher
m. (textile)
(1) Drap.
●(1499) Ca 87a. Foulaff mezer. g. fouler draps. ●137b. Mezer. g. drap. ●(c. 1501) Lv 236/137. meser gl. ladex. ●(1612) Cnf 46a. An ré à guerz mezer. ●(1633) Nom 107a. Syntesis : vn tas d'habillemens, vne garde-robe : vn bern habillamant, habidou mezer á pep liou. ●112a-b. Lacerna pinguis : manteau de quelque gros drap : mantel á vn mezer lourt bennac ; mantell tom ha teu.
●(1659) SCger 45b. drap, tr. «mezer.» ●160a. mezer, tr. «drap.» ●(c.1718) CHal.ms ii. on foule le drap dans les moulins, pour le rendre plus ferme, tr. «mahein arer er meher abarh er melinieu, commein arer, eit ma vou staertoh, commein arer er meher.» ●(1732) GReg 306b. Drap, toute sorte d'étoffe de lame, tr. «Mezer. p. Mezerou, mezeréyer. Van[netois] Mehér. mihér.» ●(1787) BI 240. Mari-Anna-à Autriche (...) ë-rass prohein ag er hairran mehier. ●(17--) TE 89. mihiér ag er ré préciussan.
●(1834) SIM 134. Frotta tout corf an den clàn gant un tam mezer gloan. ●(1849) LLB 1054. Hé broh méher. ●(1857) CBF 24. Pe seurt mezer a fell d'e-hoc'h, tr. «Quel drap voulez-vous ?» ●(1867) BUE 57. groet holl a vezer fetiz Leon. ●(1868) KMM 69. ur pezic mezer gloan. ●(1877) EKG I 299. Eur flotantenn mezer-glas. ●(1896) GMB 414. pet[it] tréc[orois] mézel.
●(1913) THJE 30. Ean e zistag un neden ag en en tam mihér. ●(1927) FHAB Genver 3. eur vantell vezer deo. ●(1963) LLMM 99/264. War e lerc’h e pevarlamme Aotronez kofek gant levitennoù mezher du en-dro dezho.
(2) Mezher ballin : drap fait d'étoupe.
●(1862) JKS 81. gwisket int gant mezer-ballin.
●(1907) BSPD I 120. Groeit oé é zillad a vehér ballin.
(3) Mezher kroaz : étoffe croisée.
●(1857) CBF 24. Ar mezer kroaz eo, a gav d'in, tr. «Je pense que c'est l'étoffe croisée.» ●(1869) FHB 208/413a. eun tamm mezer-kroaz euz ar guella a gafod.
- mezher-fuzuilhmezher-fuzuilh
m. (armement) Mêche de fusil.
●(1633) Nom 164b. Fomes, suscitabulum, igniarium : le drap d'vn fusil : lien poaz, mezer vr fusill.
- mezher-topin
- mezherennmezherenn
f. –où (habillement) Lange.
I.
●(1633) Nom 116b-117a. Crepundia : drappeaux & linges de petits enfans : mezerennou ha liennennou euit an bugale munut. ●118b. Cunabula, fasciæ : linges & drappeaux : træzyou, liennennou, mezerennou dan bugalè munut.
●(1659) SCger 45b. drapeau, tr. «mezerennou.» ●160a. mezerennou, tr. «drapeaux.» ●(1732) GReg 307a. Drapeau, lange d'enfans, qui est d'étoffe, tr. «Mezerenn. p. Mezerennou. Van[netois] Miheren. p. ëu.»
●(1874) POG 185. he mab kenta-ganet ; golo a eure anezhan gant mezerennou. ●(18--) SBI I 204. Cotillon d'ar vagerès ha mezeren d'ar mab, tr. «Cotillon à la nourrice et maillot à l'enfant.»
●(1906) KPSA 27. Hon ene a zo mailhuret en hor c'horf, evel eur bugel en e vezerennou.
II. Ne dalvez ket ar vevenn ar vezherenn : voir bevenn.
- mezherenn-ar-Werc'hez
- mezherer
- mezhererezmezhererez
f. –ed Drapière.
●(1732) GReg 307a. Drapiere, celle qui fait des draps, tr. «Mezererès. p. mezereresed.»
- mezhererezh .1mezhererezh .1
f. –ioù Draperie (local).
●(1732) GReg 307a. Draperie, manufacture, tr. «Mezerérez. p. mezerezou.»
- mezhererezh .2mezhererezh .2
m. Draperie (métier, marchandise).
●(1732) GReg 307a. Draperie, marchandise de draps, tr. «mezerérezou.»
- mezhererimezhereri
f. –où Draperie.
●(1732) GReg 307a. Draperie, manufacture, & marchandise de draps, tr. «mezereri.»
- mezheriañmezheriañ
v. Draper, fabriquer le drap.
●(1732) GReg 307a. Draper, terme de drapier, tr. «Mezerya. pr. mezeryet.»
- MezhevenMezheven
m.
I.
(1) Juin.
●(1499) Ca 138a. Mezeuen. g. iuing. ●(1612) Cnf 45b. è mis maé, mezeuen pé gouhéreff. ●(1633) Nom 224a. Iunius : Iuin : Mezeuen.
●(1659) SCger 71a. Iuin, tr. «Mezeuen.» ●(1727) HB 605. E mis Mezeven. ●(1732) GReg 551a. Juin, sixième mois de l'année, tr. «Mezevenn. miz mezevenn. Van[netois] meheüenn.»
●(1861) BELeu 8. en uinêcvèd dé a véhuein. ●(1897) EST 7. Kentéh el miz méhuen, tr. «Dès le commencement de juin.»
(2) local. Juillet.
●(1659) SCger 160a. Mezeven, tr. «Iuillet.»
●(1907) VBFV.bf 51a. méhuén, méhéuen, m., tr. «juillet.»
II. Ruz evel ur gerezenn da vezheven : voir kerezenn.
- MezhevenigMezhevenig
m. Juillet.
●(1732) GReg 551a. Juillet, septième mois de l'année, tr. «mezevennicq. Van[netois] meheüennicq.»
- mezhidigezh
- mezhur / maezhur .1
- mezhur / maezhur / mezhurat / maezhurat .2mezhur / maezhur / mezhurat / maezhurat .2
v.
I. V. tr. d.
(1) Nourrir, élever.
●(1499) Ca 130a. Maezur. g. nourrir. ●138a. Mezur. ga. nourrir. (…) vide in maezur. ●(1530) Pm 211. Ez plijo ganta hon meazur, tr. «Qu'il lui plaise de nous nourrir.» ●(1612) Cnf 39b. maezeur hac attreteniff è besterd. ●(1633) Nom 236b. Robarium, viuarium : garenne, parc à nourrir beste sauuages : gouarem, parc da mezur loeznet gouez.
●(1659) SCger 84a. nourrir, tr. «mezur p. maguet.» ●157b. maga pe mezur, p. maguet, tr. «nourir.» ●(1732) GReg 26b. Alimenter, nourrir, tr. «Mézur. p. mézuret.» ●662a. Nourrir, alimenter, tr. «mézur. pr. mézuret. meazur. pr. meazuret.»
●(1860) BAL 2. evit mezur o ene gat sonjou mad.
●(1911) BUAZperrot 487. ma lakeas e vezur. ●(1923) KTKG 52. mezur hor c'horf hag hon ene. ●(1955) VBRU 23. Daou vloaz goude e veze e Krec'h Elies o vezurat va rnerc'h Anna, evel ma voen bet luskellet ivez gant va mamm-you-gozh Ivona...
(2) sens fig. Fomenter.
●(1659) SCger 58b. fomenter la paresse, tr. «mezur an diegui.»
II. V. intr. Bezañ o vezhur : être en nourrice.
●(1848) GBI II 446. emèdi en Leon o vezur, tr. «Il est en Léon, en nourrice.»
- mezhuratmezhurat
voir mezhur
- mezhusmezhus
adj.
(1) Attr./Épith. Honteux.
●(1499) Ca 138a. g. honteux. b. mezus. ●(1612) Cnf 25b. an membrou mezus.
●(1659) SCger 66b. honteux, tr. «mezus.» ●159b. mezus, tr. «honteux.» ●(1732) GReg 499b. Honteux, euse, tr. «Mèzus. Van[netois] mehus.» ●(1790) Ismar 259. Er Circoncision e oai ur ceremoni gloæsus ha méhus.
●(1821) SST 109. d'er beurerion mehus. ●161. un dra mehus. ●(1849) LLB 79-80. Hui er guélou (…) / hé honet méhus ha skan a ialh te ger. ●(1854) PSA I 25. bourdeu vil ha sonnenneu méhus. ●(1857) HTB 85. ar pec'het mezuz a lubrisite. ●(1872) ROU 88b. Honteux, qui fait honte, tr. «Mezuz.» ●(1891) MAA 90. Goulen eb rei morse a zo mezuz. ●(1893) IAI 148. gant eur c'hlenved mezus e varvas.
●(1904) BSAB 19. goude ho pue vezuz. ●(1907) PERS 41. an dra-ze zo mezuz.
(2) Adv. Honteusement.
●(1857) CBF 88. E m'omp o peur c'houennat ar gwiniz a zo louz mezuz, tr. «Nous achevons de sarcler le froment qui est très sale.»
●(1902) PIGO I 68. ar vatez koz (...) a oa louz mezus.
- mezhusamant