Devri

Recherche 'morz...' : 42 mots trouvés

Page 1 : de morz-1 (1) à morzin-2 (42) :
  • morz .1
    morz .1

    coll. (zoologie) Mulots.

    (1876) TDE.BF 467b. Morsenn, s. f., tr. «Mulot, animal ; pl. mors, masc.» ●(1896) GMB 512. pet[it] tréc[orois] morz, morzigel m. mulot.

  • morz .2
    morz .2

    m. (harnachement)

    (1) Mors de bride.

    (1876) TDE.BF 467b. Mors, morz, s. m., tr. «Mors de bride de cheval.»

    (2) Mors aret : (?).

    (1499) Ca 141b. mors arret.

  • morz .3
    morz .3

    suf.

    I. (zoologie)

    (1) Logod-morz : mulots.

    (1732) GReg 646a. Mulot, souris champêtre, tr. «logoden-mors. p. logod-mors.» ●882b. Souris sauvage, ou souris de terre, souris de jardin, mulot, tr. «logodenn mors. p. logod mors

    (2) Kelien-morz : taons.

    (1716) PEll.ms 766. kelhien-mors, mouche de cheval.

    (3) Rae-vorz : torpille.

    (1962) TDBP II 369. Eur rae-vorz, pa'h ez da dapoud anezi, e vorz da zivreh, tr. «une raie-paralysante (torpille), quand tu vas pour la prendre, ton bras s'engourdit.» ●Ar rae-vorz a vorz an dud evel imant, tr. «la torpille paralyse les gens comme l'électricité.»

    II. (botanique) Haleg-morz : saules nains.

    (1931) VALL 676b. Saule nain, tr. «haleg-mors

  • morz-brid
    morz-brid

    m. (harnachement) Mors de bride.

    (1499) Ca 141a. Mors brit g. frain.

    (1633) Nom 180b. Lupatum, lupus, murex : mors de bride fort rude : mors brid á ve garu bras.

    (1659) SCger 81a. mors de bride, tr. «mors brid

  • morz-divorz
    morz-divorz

    adv. Toujours à moitié engourdi.

    (1977) PBDZ 782. (Douarnenez) morz-divorz, tr. «toujours à moitié engourdi.»

  • morz-prenn
    morz-prenn

    m. morzioù-prenn Baillon.

    (1732) GReg 638a. Mordache, baillon de novices pour avoir parlé sans nécessité, tr. «Mors-prenn. p. morsyou-prenn

    (1876) TDE.BF 467b. Mors-prenn, s. m., tr. «Bâillon que l'on met aux bêtes.»

  • morzadur
    morzadur

    m. Engourdissement.

    (c.1718) CHal.ms iii. Rheume de cerueau, tr. «morzadur.» ●(1732) GReg 346a-b. Engourdissement, causé par la lassitude, ou par le Rhumatisme, tr. «morzadur

    (1904) DBFV 166b. morzadur, m., tr. «rhume de cerveau (Ch. ms.).»

  • morzamant
    morzamant

    m. Engourdissement.

    (1732) GReg 346ab. Engourdissement, causé par la lassitude, ou par le Rhumatisme, tr. «morzamand

  • morzañ / morziñ
    morzañ / morziñ

    v.

    I. V. intr.

    (1) Engourdir.

    (1659) SCger 160b. morsa, tr. «ne pouuoir marcher, estre erné.» ●(1732) GReg 346. S'engourdir, de lassitude, ou de rhumatisme, tr. «Morza. pr. morzet

    (1872) ROU 83a. Engourdir, tr. «morzi

    (2) Croupir.

    (1732) GReg 237b. Croupir dans l'oisiveté, tr. «Morza en didalloudéguez.» ●Croupir dans son peché, tr. «Morza èn e bec'hed.»

    (3) Boiter.

    (1896) GMB 424. pet[it] tréc[orois] morzañ boiter, marcher mal.

    II. V. tr. d. Engourdir, endormir, immobiliser.

    (1903) KZVr Du-Kerzu. an aon o vorza d'ezañ e deod en e c'henou. (d'après KBSA 22). ●(1908) PIGO II 142. eun tol a vorzas (...) brec'h ar zoudard. ●179. hano Kevarek hepken a oe trawalc'h evit morzan o izili ouz an dispac'herien. ●(1962) TDBP II 369. Eur rae-vorz, pa'h ez da dapoud anezi, e vorz da zivreh, tr. «une raie-paralysante (torpille), quand tu vas pour la prendre, ton bras s'engourdit.» ●Ar rae-vorz a vorz an dud evel imant, tr. «la torpille paralyse les gens comme l'électricité.»

  • morzelian
    morzelian

    f. –ed (ichtyonymie) Julienne.

    (1904) DBFV 166b. morzelian, f. pl. añned, tr. «julienne.»

  • morzell
    morzell

    voir mojell

  • morzellek
    morzellek

    adj. Triste, préoccupé.

    (1896) GMB 512. Le pet[it] tréc[orrois] marzelek triste, préoccupé, que j'ai fait rapproché de morzol marteau (voir ce mot), a une variante morzelek, et pourrait bien dériver de mors engourdi, voir morchediff.

  • morzen .1
    morzen .1

    m. mordud Homme de mer.

    (1889) ISV 162. an oll vordud-ze.

  • morzen .2
    morzen .2

    s. Sirène.

    (1919) DBFVsup 51a. morzén (Gr[oix]), s., tr. « sirène ».

  • morzenn .1
    morzenn .1

    f. –ed (ichtyonymie) Torpille.

    (1752) PEll 626. Morzen, tr. « Poisson dit en François Diable de mer, & plus communément Ange de mer. »

    (1876) TDE.BF 468a. Morzenn, s. f., tr. «Torpille électrique, diable de mer, poissons.» ●(1890) MOA 217b. Diable de mer, Poisson, tr. «morzenn, f.»

    (1931) VALL 744a. Torpille, poisson, tr. «morzenn f. pl. morzenned

  • morzenn .2
    morzenn .2

    f. –ed, morz (zoologie) Mulot. cf. morzigell

    (1732) GReg 646a. Mulot, souris champêtre, tr. «Morsenn. p. morsenned.» ●882b. Souris sauvage, ou souris de terre, souris de jardin, mulot, tr. «Morsenn. p. morsenned.» ●(1738) GGreg 42. morzenn p. morzenned, tr. «mulot.

    (1876) TDE.BF 467b. Morsenn, s. f., tr. «Mulot, animal ; pl. mors, masc.»

  • morzennet
    morzennet

    adj. =

    (1920) KZVr 361 - 01/02/20. an oc'hen morzennet.

  • morzet
    morzet

    adj. Engourdi.

    I.

    (1659) SCger 160b. morset eo, tr. «il ne peut marcher, il est erné.»

    (1824) BAM 215. pell amser a so ma zoc'h morzet en ur certen pec'het. ●258. ez int morzet er pec'het-se. ●355. o veza morset en un accustumanç criminal. ●(1872) ROU 83a. Ar boan a zired d'an daoul-lamm : da vont kuit eo morzed ac camm. ●(1876) TDE.BF 468b. Morzet, adj., tr. «Engourdi par fausse position du bras, des jambes.»

    II. Morzet evel kegel e vamm-gozh : voir kegel.

  • morzevelleg
    morzevelleg

    s. (insulte) cf. borzevelleg

    (1866) FHB 95/337b. «Asa, ha ne dlie ket al lezen da viana difen oc'h ar morzevelleien evelse d'en em ziskuez dirag an oll !

  • morzhañ
    morzhañ

    v. intr. plais. Se marier.

    (1952) LLMM 34/46. (Douarnenez) Dre fent e vez graet divorzhañ eus divorsañ. Dimeziñ a zo entañ morzhañ.

  • morzhed
    morzhed

    f. –où, d. divorzhed (anatomie)

    (1) Cuisse.

    (1499) Ca 141b. Morzat. g. cuisse. ●(c.1500) Cb 101a-b. [gruec] Jtem hoc femen / inis. g. cuisse de femme. b. morzet gruec. ●(1633) Nom 24b. Femur, femen : cuisse : an morzat. ●(1633) Nom 274a. Varicosus : qui a les veines des cuisses enflées de sang melancholique : vnan en deus gouaziet ez diuuorzat couezuet á goat melancolicq.

    (1659) SCger 35b. cuisse, tr. «morsat.» ●(c.1718) CHal.ms iv. trumeau, tr. «ur uorhet beüein.» ●(1732) GReg 240a. Cuisse, tr. «Morzed. p. diouvorzed. morzad. p. diouvorzad. Van[netois] morhed. p. divorhed.» ●316b. Eclanche, cuisse ou gigot de mouton, tr. «Morzed vaoud.» ●(1744) L'Arm 87b. Cuisse, tr. «Morhêtt.. édeu. f.» ●342b. Rouelle, tr. «Morhétt-lai.. édeu-lai. f.» ●(1774) AC 44. e tro an diou-vorsat, tr. «vers les cuisses.» ●(17--) EN 2819. quen a lamb ar mel a esquern edif vorsed, tr. «au point que la moelle jaillit des os de ses cuisses.»

    (1849) LLB 1135. Annuerzi hag en des en diworhed tiwan. ●(1856) VNA 51. un Gigot de Mouton, tr. «ur Vorhæd-meud.» ●(1857) CBF 74. Gouliet oc'h enn ho morzed, tr. «Vous êtes blessé à la cuisse.» ●(1878) EKG II 21. poan am boa c'hoaz em morzed glazet. ●85. an trouc'h a oa em morzed.

    (1924) BILZbubr 42/951. eur grogadenn en e vorzed. ●(1929) MKRN 17. Ar re o deus kezeg, dihodet o morzad, tr. «ceux qui ont des chevaux dont les jambes sont déliées.» ●96. N'ouzon pet frinker ha frinkerez noz eo bet blonset o zreid, diaozet o diouvorzad ha dizec'het o hanchenn, tr. «Je ne sais combien de coureurs et de coureuses de nuit ont eu les pieds meurtris, les cuisses fourbues, le gosier desséché.»

    (2) Pleg ar vorzhed : aine.

    (1732) GReg 23a. Aine, partie du corps ou la cuisse & la hanche s'assemblent, tr. «Pleg ar vorzed.» ●(1744) L'Arm 10a. Aîne, tr. «Pleg er vorhaitt.» ●(1774) AC 135. plecq a vorsat, tr. «hernie de l'aîne.»

    (3) plais. Kenderv eus kostez ar vorzhed : cousin par alliance.

    (1952) LLMM 34/46. (Douarnenez) (Kenderv) deus kostez ar vorzhed : dre zimeziñ.

  • morzhed-hoc'h
    morzhed-hoc'h

    f. (cuisine) Jambon de porc.

    (1876) TDE.BF 468a. Morzed-houc'h, s. f., tr. «Jambon.»

    (1935) DIHU 291/ 236. morhed-hoh mogedet.

  • morzhed-vaout
    morzhed-vaout

    f. (boucherie) Gigot.

    (1876) TDE.BF 468a. Morzed-vaout, tr. «Gigot de mouton.»

  • morzhedenn
    morzhedenn

    f. –où (anatomie) Cuisse.

    (1905) HFBI 440. ken tost é voamp an éil déguile ma santen an domder eus é morzéden. ●582. préna eur vorzéden kig moc'h. ●(1925) FHAB Kerzu 471. hep tanva eur vorzedenn yar.

  • morzhedur
    morzhedur

    f. (boucherie) Arrière-train.

    (1978) PBPP 2.2/386. (Plougouskant) morzhadur f., tr. «arrière-train /d'une bête de boucherie/.»

  • morzhekenn
    morzhekenn

    f. –où (domaine militaire) Cuissard.

    (c.1718) CHal.ms ii. genoüillere, tr. «morhetten.» ●(1732) GReg 239b. Cuissart, armure de la cuisse, pour un homme de guerre, tr. «Morzetenn. p. morzetennou. (Van[netois] morhetenn. p. .).» ●(1744) L'Arm 87b. Cuissard, armure de la cuisse, tr. «Morhêtteenn. f.»

    (1935) BREI 427/2c. Hag en o tapout e skoa dindan ar vorzeken.

  • morzhol
    morzhol

    m. –ioù, –où, morzhili

    I.

    (1) Marteau.

    (1499) Ca 141b. Morzol. g. marteau. ●(1557) B I 581. Gruemp oar nezy un tourniat / Gant an morzolou a gouhat, tr. «Faisons pleuvoir sur elle les coups de nos marteaux, dru comme grêle.» ●(1633) Nom 196a-b. Malleus : marteau : morzol, maill. ●196b. Marculus : marteau : morzol. ●248a. Æs ductile vel regulare : airain qui se frappe auec le marteau : arm á canner gant an morzol.

    (1659) SCger 77a. marteau, tr. «morzoll p. iou.» ●160b. morzoll, tr. «marteau.» ●(c.1680) NG 897. ar vn anenf guet morholleu pilet. ●(1732) GReg 605b. Marteau, tr. «Morzoll. p. morzollyou. mourzoull. p. you. Van[netois] morhol. p. morholëu.» ●(1752) BS 493. Guell eo beza ar mourzoul evit an anneu. ●(1792) HS 24. pep taul morhol.

    (1825) COSp 96. tacheu, marholleu. ●(1849) LLB 211. ged morholeu ponner. ●1795-1796. Ind e saw beb eil taul ou morholeu d'el lué / Hag e sko beb eil taul ponner ar en ané. ●(1849) LLBg I 17-18. Ne gleuer a beb tu, nag a dost nag a bel, / Meid en tauleu marhol. ●(1867) FHB 104/411. da grogi en he durkez hag en he vourzoul. ●(1868) KMM 145. an taoliou morzel. ●(1869) FHB 210/7a. guel ar maro / (...) He morzoliou, ne glevez ket ? / So o tacha dit eun arched ! ●(1877) BSA 75. an taoliou morzol. ●(1897) EST 8. ur morhol ponnér.

    (1983) PABE 210. (Berrien) morzili, tr. «marteaux.» ●(1934) BRUS 275. Un marteau, tr. «ur marhol –eu

    (2) Morzhol daou benn : smille.

    (1988) TIEZ II 48. La smille (mailk-pik (sic) ou morzoll-daou benn).

    (3) Battant de cloche.

    (1868) FHB 184/224a. o tistag morzol an horolach.

    (1942) DHKN 126. morhol orloj koh tourig en iliz.

    (4) (argot de Morlaix) Treid morzhol : andouilles.

    (1912) KZVr 419 - 07/04/12. Treit morzol – anduilh.

    (5) (météorologie) Giboulée.

    (1904) KZVr C'hwevrer. Puilhoc'h e kouez an taoliou eget ar morzoliou e miz meurz (d'après KBSA 48).

    (6) plais. Morzhol(ig)-al-laou : surnom du pouce.

    (1633) Nom 24a. Pollex : poulce : an meut, bis meut, morzol an laou.

    (1744) L'Arm 114b. Er mêtt ou mêdd, burlesquement Morholl el leu.

    (1850) DGES 36 (Lambaol-Wimilio). morzolik al laou. ●(1876) TDE.BF 468b. Morzolik al laou, à la lettre, petit marteau des pous, pour dire, en style trivial, le pouce de la main qui écrase les insectes de cette sorte que l'on trouve sur la tête des enfants.

    (1905) DGES 36 (Kastell-Paol). morzolik al laou. ●(1962) HYZH 36/34. morzhol al laou (morùol ël leù). ●(1972) HYZH 79/12. morzholig al laou (Gwimilio, Kastell-Paol), morzhol al laou (Alr[e]). ●(1974) TDBP.III 105. Morzolig al laou, le petit marteau qui tue les poux (le pouce).

    (2007) DGRG 44b. [Noms des doigts pour les enfants : morzhol ar laou.

    II.

    (1) Bezañ bet skoet gant ar morzhol : ne pas être très malin.

    (1732) GReg 605b. Il a martell en tête, tr. G. Rostrenenn «Sqoët eo gand ar morzoll

    (1857) CBF 54 (L). Michans oc'h bet skoet gant ar morzol, tr. Troude/Milin «Je crois que vous êtes toqué.»

    (2) Lardañ ar morzhol : graisser la patte.

    (1732) GReg 605b. Graisser le marteau, donner quelque chose au portier pour avoir entrée, tr. G. Rostrenenn «Larda an morzoll

  • morzhol-dor / morzhol an nor
    morzhol-dor / morzhol an nor

    m. Heurtoir de porte.

    (1633) Nom 146a. Cornix, cantharus, manus extera : le marteau ou anneau duquel on frappe la porte : an morzol dor, an pez oüarn á vez da squeiff voar an dor.

    (1732) GReg 605b. Marteau de porte, tr. «Morzoll dor. Van[netois] morholl en or.» ●(1744) L'Arm 184b. Heurtoir, tr. «Morhol-dorr

    (1876) TDE.BF 434b. beteg morzol ann or.

    (1934) BRUS 241. Le heurtoir, tr. «marhol en nor

  • morzhol-pennek
    morzhol-pennek

    m. Têtu, marteau têtu.

    (1732) GReg 920a. Têtu, sorte de marteau de maçon pour démolir, tr. «Morzoll pennecq. p. morzollyou pennecq

  • morzholad
    morzholad

    m. –où

    (1) Coup de marteau.

    (2) Battée (de papier).

    (1744) L'Arm 225b. Batée de papier, tr. «Morhollatt-papér.»

  • morzholenn
    morzholenn

    f. –où Battant de cloche.

    (1895) FOV 258. De bep taul marhollen pe oé er hloh é son.

    (1904) DBFV 155b. marhollen, f., tr. «battant de cloche.» ●(1907) VBFV.fb 10b. battant de cloche, tr. «marholen, f. (pl. neu).»

  • morzholer .2
    morzholer .2

    m. –où =

    (1913) FHAB C'hwevrer 37. bunta a rea var ar morzolerou.

  • morzholer / morzholier .1
    morzholer / morzholier .1

    m. –ion Marteleur.

    (1732) GReg 605b. Gens de marteau, ceux qui battent sur l'enclume ; comme Maréchaux, Chaudronniers, Serruriers, &c., tr. «Morzoller. morzolléryen. Van[netois] morholér. p. yon

  • morzholiañ / morzholat
    morzholiañ / morzholat

    v.

    I. V. tr. d.

    (1) Marteler.

    (1732) GReg 605b. Marteler, tr. «Morzollya. pr. morzollyet. Van[netois] morholeiñ. pr. et

    (1876) TDE.BF 468b. Morzolia, v. a., tr. «Frapper avec un marteau.»

    (1939) RIBA 82. Hag er héré kenig dehon morholat lér.

    (2) sens fig. = skeiñ udb. ouzh udb. all.

    (1877) FHB (3e série) 25/204a. en eur vorzolat he viz meud gant he gorn butun.

    II. V. intr. (en plt de cloches) Sonner.

    (1880) ANN 141. N'a vorzole ken ar c'hleier, tr. «les cloches ne sonnant pas.»

  • morzholig
    morzholig

    voir morzhol

  • morzholig-an-Ankoù
    morzholig-an-Ankoù

    m. (entomologie) Artison, vrillette Anobium punctatum.

    (1821) GON 341a. On appelle aussi morzolik ann ankou, le petit marteau de la mort, l'artison, ver qui s'engendre dans le bois et qui y fait un petit bruit semblable à celui d'un marteau léger. Les Bretons superstieux (sic) regardent ce bruit comme l'annonce de la mort de quelqu'un de leurs parens. ●(1845) FBR 133. morzolik an ankou : c'est le nom que l'on donne à l'artison, insecte qui s'engendre dans les vieilles charpentes, et y fait entendre un petit frappement régulier. ●(1867) BBZ III 501. Klevet a rann toliou morzolig ann Ankou, tr. «J'entends les coups du petit marteau de la Mort.»

  • morziad
    morziad

    m. –où (?) cf. morchad (?).

    (1) Gifle.

    (1924) NFLO. forte gifle, tr. «eur morziad

    (2) Gros morceau de.

    (1982) MABL I 14. (Lesneven) ur morchad toull bras war c'horre e benn. ●24. ur morchad tamm fars du (…) ur morchad tamm amann. ●24.ur morchad, tr. «Ur pezhiad, ur pezh tamm.» ●(1982) MABL II 81. (Lesneven) morzhiad : $$$[mor:at] : ur morzhiad tamm = ur pezhiad tamm = ur pezh mell tamm.

  • morzidigezh
    morzidigezh

    f. Engourdissement.

    (1732) GReg 346ab. Engourdissement, causé par la lassitude, ou par le Rhumatisme, tr. «Morzidiguez

  • morzigell
    morzigell

    f. –ed (zoologie) Mulot. cf. morzenn

    (1896) GMB 512. pet[it] tréc[orois] morz, morzigel m. mulot.

    (1931) VALL 486a. Mulot, tr. «morzigell T[régor] pl. ed.» ●(1962) TDBP II 171. Ar morzigelled a haran an douar evel ar gozed, tr. «les mulots creusent des galeries dans la terre comme les taupes.»

  • morzigor
    morzigor

    adj. Grand ouvert.

    (1964) BRUD 18/5. morzigor o genou.

  • morzin
    morzin

    s. = (?).

    (1905) ALLO 36. A, morjin, mil gurun, biskoaz ! ●75. Ah ! ah ! morjin / Ehan dillo ha digas d'in / Da zaou bez aour !

  • morziñ
    morziñ

    voir morzañ

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...