Recherche 'mui...' : 17 mots trouvés

• mui
  mui

  adv. cf. muioc'h

  (1) Plus (positif).

  ●(14--) N 710-712. Setu an reson autrounez / Muy eguidon a pep rouez / Vezo an buhez anezaff, tr. «Voilà la raison, seigneurs : / Il aura plus de grâce que moi en tout genre / Dans sa vie.» ●(14--) Jer.ms 333. Ne graff forz glan ahanot muy eguet a coz botou, tr. «Je ne fais absolument pas cas de toi, (pas) plus que de vieux souliers.» ●(1499) Ca 142a. Muy. g. plus.

  ●(1659) SCger 93b. plus, tr. «mui.» ●(1732) GReg 86b. Beaucoup plus, tr. «Cals muy. muyoc'h cals.»

  (2) Plus (négatif).

  ●(1650) Nlou 407. Muy amser ne differas, tr. «(le roi du monde) / ne tarda pas davantage de temps.»

  ●(17--) Cc 2037-2038. Nen de mu cam na dal, nag yue ympotant.

  ●(1847) MDM 65. Ha neuze, mui a skol, mui a levriou, mui aliou, mui a blun, mui a baper, mui a skritur, mui a chifr.

  (3) Plus grand.

  ●(1530) J 188a (Resurrection). Ma emeux quement strif e diuout / Na alhe ma hyruout bout muy, tr. « Ah ! il me cause tant de trouble que ma douleur est à son comble. »

  (4) Mui ken : plus du tout.

  ●(1870) FHB 283/171b. hep sevel muiken.

  ●(1911) RIBR 101. Mui ken a erc’h war an henchou da sklabeza hor bouteier hag hon tiez ; mui ken a avelou foll.

  (5) Mui pe vihan(-oc’h) : plus ou moins.

  ●(1838) OVD 92. ellein e rér neoah ou hélie mui pé bihan. ●221/238. mui pé bihannoh.

  (6) Na mui na ment : ni plus ni moins.

  ●(1732) GReg 732b. Ni plus, ni moins, tr. «na muy, na mént.»

  (7) Na mui na maez : ni plus ni moins.

  ●(1710) IN I 58. na mui na meas Doue (…) a zesir (…) e choassac’h ar Barados. ●(1727) HB 591. Mar gu’erru nicun eus ar Gouelyou-mâ da Sul, e vezo grêt na mui na meas Ofiç ar Gouel. ●(1732) GReg 732b. Ni plus, ni moins, tr. «na muy, na mæs.»

  ●(1869) SAG 268. evel-ze eo plijet da Zoue hor c’hroui er bed-man ; a na mui-na-mœz en doare-all. ●(1854) MMM 174. question eo martese evintân eus eur mallos eternel, er gout a ra ive, na-mui-na-mæs, e peur-achu ê grim. ●(1859) MMN 22-23. Na mui na méas, savet oun bet evel eur c’hristen. ●(1868) FHB 153/388a. Na mui na meaz, Laouik, mar d’eo ar chigoden eun dour a vuez evit ar re a c’halvit Gallaoued, evit hor Bretoned ez eo eun dour a varo. ●(1870) MBR 204. Na mui na meaz, ne dalvez ket d’ezhan hirvoudi na klemm.

  (8) Na mui na nebeutoc’h : ni plus ni moins.

  ●(1869) SAG 30-31. A dra sur en devoa dezket dezho mad penaoz pedi, penaoz enori Doue, penaoz ober, a petra da zeski d’ar re-all var ho lerc’h, na mui-na-neubeutoc’h.

  (9) Na mui na bihanoc’h : ni plus ni moins.

  ●(1659) SCger 83a. ne plus ne moins, tr. «na mui na vihanoc’h.» ●94a. ny plus ni moins, tr. «na mui na vihanoc’h.»

  (10) Na mui na ken : ni plus ni moins.

  ●(1659) SCger 83a. ne plus ne moins, tr. «na mui na quen.» ●161a. na mui na quen, tr. «ni plus ny moins.» ●166b. na mui na quen, tr. «ni plus ni moins.»

  (11) Na mui na ket : ni plus ni moins.

  ●(1659) SCger 94a. ny plus ni moins, tr. «na mui na quet.»

• mui-àr-mui
  mui-àr-mui

  adv. De plus en plus.

  ●(1861) BSJ 198. aveit coutantein mui ar mui é garanté rai vras doh er madeu ag er bed.

• mui-ha-mui
  mui-ha-mui

  adv. De plus en plus.

  ●(1821) SST 114. hun staguein mui ha mui doh Doué. ●212. de gârein Doué mui ha mui bet er marue. ●247. hou accouragein mui ha mui de chongeal én Doué.

• mui-ouzh-mui
  mui-ouzh-mui

  adv. De plus en plus.

  ●(1612) Cnf 2b. pep heur mui oz muy.

  ●(1710) IN I 407. greunigou sucret int pere a ro d'e vugaligou evit o signa hac o zenna d'e garet mui-ouz-vui. ●(1727) HB 181. Evit m'ho carin mui-ouz-vui.

  ●(1860) BAL 19. en avis caret Doue mui-ouz-vui. ●(1863) GOM 193. hac evelse, faut a sclerigen Doue, e cresq mui-oc’h-vui e zisurzou, hac en em galed en droug. ●(1868) FHB 198/335b. he dinac'hiou ho-unan a rea he c'harout mui-och-vui. ●(1880) SAB 73. petra virfe da viana na lavarfet : Va Doue, goalc'hit ma ene mui-ouz-vui.

  ●(1903) MBJJ 104. O vean eman an hent war zav, mui ouz mui an euz poan o stejal anomp war e lerc'h.

• mui-pe-vui
  mui-pe-vui

  adv. Plus ou moins.

• muiañ
  muiañ

  adj.

  (1) Plus grand.

  ●(1530) J 6a-b. Iesu (…) / ma deduy an muyhaf, tr. «Jésus (…) mon bonheur souverain.» ●(1557) B I 37. He dimiziff, credet diff, ne riff quet / Nemet certen da muyhaff den so en bet, tr. «Quant à la marier, croyez-m'en, je ne le ferai qu'à l'homme le plus considérable du monde.» ●(1575) M 2157. an poan muyhaff, horriblhaff dihaual, tr. «il y a la peine la plus grande, la plus horrible, sans pareille.» ●(1612) Cnf 2b. an queffren muyhaff eues an pœnitantet.

  ●(1904) ARPA 90. ar c'heariou hen doa great ennho he vuia burzudou.

  (2) Plus.

  ●(1659) SCger 93b. ie l'ayme plus que vous, tr. «e garet a rân mui euid oc'h.»

  (3) Muiañ ma : le plus que.

  ●(1621) Mc 7. pe quement bennac en (lire : em) be y chaceet pell diouziff, muy ha ma'm eux gallet.

  (4) Ar muiañ : le plus (de monde, de gens).

  ●(1921) FHAB C'houevrer 27. Ar muia ma vo o tigas skridou d'eomp da embann eo ar gwella.

  (5) Ar muiañ : le plus.

  ●(1838) CGK 11. An avalou affuret a blij de ar muia.

  (6) Ar muiañ bras : l'immense majorité, la majeure partie.

  ●(1980) LIMO 28 juin. Er muian bras e ziskoé boud kontant. ●(1984) LIMO 21 septembre. Er muian bras e vouèhè «gwenn».

  ►Ar muiañ bras ag : l'immense majorité de, la plus grande partie.

  ●(1975) LIMO 12 avril. Er muian bras ag en dud. ●(1977) LIMO 17 décembre. er muian bras ag er lestri. ●(1980) LIMO 14 juin. en dud e ya didok-kaer, er muian bras anehè. ●(1982) LIMO 02 avril. O hansorted en doè tihet, er muian bras anehè betag Bro-Spagn. ●(1985) LIMO 22 mars. lèh en des treménet er muian bras ag é amzér.

  (7) Muiañ tra (+ v.) : ce qui (…) le plus.

  ●(1933) IVGV 39. Muian tra a soueze ac'hanon eo gwelet bugale peorien hag a ouie c'hoari piano.

  (8) Le plus.

  ●(1872) ROU 79b. La plus mauvaise roue crie le plus, tr. «Ar rod falla a vigour muia.» ●(1880) SAB 217. an ini en d-euz e gared muia.

  (9) Plus il y a de.

  ●(18--) CST 81. Muia keuneud, brasa tantad !

  (10) Ar fonn muiañ : la plupart.

  ●(1744) L'Arm 269b. La pluspart, tr. «Er fonn muihan.» ●292a. La Plus-part, tr. «Er fonn muihan.»

  (11) An darn vuiañ : la plupart.

  ●(1744) L'Arm 269b. La pluspart, tr. «Ann darnn muihan.» ●(1774) AC 25. an darn vuia eus an Deologianet. ●(1790) MG 76. en darn muiyan e ya de verhuel d'en hospitàl.

  ●(1834) KKK 38. ann darn vuia euz ann dud hoalet. ●(1869) SAG 63. An darn-vuia anezho ho deuz danvez.

  ●(1903) MBJJ 40. An darn-vuian euz ar re 'zo implied war al lestr. ●(1907) FHAB Mae 96. An darn-vuia zo drouk-livet. ●(1910) MBJL 72. an darn-vuian eus ar bouchonno. ●305. Pevien Jerusalem a zo klaskerien an darn-vuian anê.

  (12) An darn vuiañ : la plus grande partie.

  ●(1868) FHB 183/213a. Ar steric vihan-ze a ia d'an nesk an darn-vuia euz ar bloaz.●(1903) MBJJ 45. ar stroez a c'holo an darn-vuian euz an enezen.

  (13) Ar c'halz muiañ : la plupart.

  ●(1906) KPSA 63. ar c'halz vuia euz ar gristenien. ●(1923) ADML 39. Ar c'halz wuian goulskoude a rank tevel a vare da vare. ●(1928) FHAB Meurzh 89. Dre eno, ar c'halz vuia eus koueriated ar barrez o deus prenet o c'her. ●(1937) LZBl Genver/C'hwevrer 7. gant ar c'hals vuia eus an Europeaned.

  (14) Ar c'hroz vuiañ : la plupart.

  ●(1867) FHB 152/381b. ar groz-vuya a renc gounit ar barados. ●(1879) BMN 82-83. ar c'hroz vuia euz an dud. ●118. ar c'hrozvuia a ioa oc'h ober ar besketerez. ●180. Ar c'hroz vuia a ia da govess bep miz.

  (15) D'ar muiañ : au plus.

  ●(1659) SCger 93b. au plus, pour le plus, tr. «dar muia.» ●119b. tout au plus, tr. «dar muia.»

  ●(1910) MBJL 66. En heman ec'h ê izel an tier : daou estaj d'ar muian.

  (16) D'an holl vuiañ : le plus souvent.

  ●(1834) SIM 197. cazi qement drouc a erru ganeomp pe a reomp d'ar re-all, a broven, d'an oll vuia, demeus hon dievestet.

  (17) Seul vuiañ : d'antant plus.

  ●(1911) BUAZperrot 265. seul-vuia a vousc'hoarzadennou a vez.

  (18) Ar muiañ a : le plus de.

  ●(1633) Nom 194b. Plistobolinda : plus de poincts : an muyaff á pouentchou.

• muiañ-karet
  muiañ-karet

  adj. & s.

  (1) Adj. Favori, bien aimé.

  ●(1869) HTC 36. Benjamin, va mab muïa caret ! ●(1877) BSA 69. va merc'h muia caret.

  ●(1902) MBKJ 191. Deuomp holl eta, va breudeur muia karet, da zoucha e kaloun Jezus. ●(1911) BUAZperrot 5. e bobl muia karet. ●(1941) FHAB Mae/Mezheven 52. piou a rafe ar gwella d'an tonton muia karet.

  (2) M./F. Amant(e), bien-aimé(e).

  ●(1576) Cath p. 31. deux ma muyaff caret, tr. «Viens, ma bien-aimée.»

  ●(1710) IN I 120. ec'his pa ve harp ouz e muia caret.

  ●(1888) SBI I 172. E-man da vuia caret aman o c'houll digor, tr. «Ton plus aimé est ici demandant qu'on lui ouvre.»

• muiañ-niver
  muiañ-niver

  m. Majorité.

  ●(1958) BAHE 17/23. Muiañ-niver klok.

• muied
  muied

  m. –où Multiplicande.

  ●(1931) VALL 486. Multiplicante, tr. «muied m. pl. ou.»

• muiedigezh
  muiedigezh

  f. Multiplication.

  ●(1877) EFV 276. muiedigeah en dud ar en doar.

• muiedik
  muiedik

  adj. = (?) Multiple (?).

  ●(1950) ANTK 17. Doue, liester, rak-se boud muiedik, a grouas an den, liester.

• muier
  muier

  m. –où, –ioù Multiplicateur.

  ●(1931) VALL 486. Multiplicateur, tr. «muier m. pl. (i)ou.»

• muiget
  muiget

  prép. & conj.

  I. Prép.

  (1) Plus que.

  ●(1557) B I 444. Justicc na stil mueguit miset (lire : milet), tr. «justice ni raison, pas plus que leur bêtes.» ●(1575) M 205- 206. Ho bezaff Duc na Roe, nep ploe ne auoehes / Muyget seruicheryen, pe peuryen diouz Renes, tr. «Tu ne reconnaîtrais pas qu'ils furent duc ou roi en aucun pays, / Plûtot que serviteurs, et tu ne distinguerais pas de ceux-ci des pauvres.» ●1178. Muyguet poan nep heny, tr. «Plus qu'aucune sorte de peine.» ●1673-1674. Hoguen ne guell bout quet, comparachet ledan, / Muyguet poes pluff ouz plom, tr. «Mais il ne peut pas être comparé de loin, / Plus que le poids de la plume au plomb.» ●2005-2006. Nedeu da bezaff quet, comparaichet chetuy, / Muyguet an tan peinctet, ouz heny gruet detry, tr. «N'est pas à être comparé, voilà, / Plus que le feu peint à celui allumé en réalité.» ●2802-2803. Er he sclerder hep comps guer gaou, / So muiguet an holl planedou, tr. «Car sa clarté, sans dire un mot de faux, / Surpasse toutes les planètes.» ●(1612) Cnf 20a. en eil amser, muguet en eben.

  ●(1659) SCger 93b-94a. ie ne l'ayme pas plus qu'vn autre, tr. «nerc'harân quet muy euit vn all, pe muguet vn all.» ●(1688) MD II 51. Ep eva aneân muguet benim. ●(1710) IN I 11. netra muguet ar Gabucinet. ●(1727) HB 508. Er bet-hont muguet er bet-mâ. ●538. Hep crena muguet ur pilyer. ●(1732) GReg 63a. Avantager, donner plus à l'un qu'à l'autre, tr. «Dounézoni an eil muguet egile.» ●724b. Il y a là plus de dix piques d'eau, tr. «Mugued decq picqad dour a so aze.»

  ●(1850) JAC 73. Ne ouzont mann en ze muiguet tud ignorant. ●(18--) MILg 221. rak n'en em c'hreont, pa lavaran / mui ged ann dour hag ann tan.

  (2) Loc. prép. Muiget da : plus que.

  ●(1872) ROU 99a. On ne peut le rassasier, tr. «N'euz sount ebed deza, (muget da un toull goz).»

  II. Loc. conj.

  (1) Muiget ma : plus que.

  ●(1612) Cnf 61b. né dléer quet ho obsoluiff (lire : absoluiff), muguet na dléer absolff an pecheryen arall obstinet.

  ●(1710) IN I 182. un nebeut muguet na seblante beza deread. ●(1732) GReg 495a. Hiperbolique, tr. «Compsyou c'huëzet pere a lavar mugued ne deus.» ●732b. Plus qu'il n'en faut, tr. «Mugued ne faut.» ●Non plus, que s'il étoit mort, tr. «mugued ma véz maro.» ●815a. De reste, suffiâment, tr. «mugued ne faut.»

  (2) Muiget (ha) pa : plus que.

  ●(1710) IN I 31. hep renta mui a enor nac a respet d'ho madelez muguet pa ne vise quet c'hui ho pise va c'hrouet. ●101. oc'h hon lesell eno hep ober man ac'hanomp muguet ha pa n'hor guelle quet.

  ►[form. conju.]

  P2 muigedoc'h-hu

  ●(1727) HB 56. Muguedoc'hu e tleffen-me / Clem etrese va Jesus.

  P3 muigete-i

  ●(1575) M 1549. Ha hoaz an Barnn chede, á douig muygete y, tr. «Et pourtant, voilà, il craint le jugement plus que tout cela.»

• muiñ
  muiñ

  v. tr. d. Muer, changer.

  ●(1530) Pm 215. Pan voe muet an dour en guyn, tr. «Quand l'eau fut changée en vin.»

• muioc'h
  muioc'h

  adv. cf. mui

  (1) Plus.

  ●(1732) GReg 86b. Beaucoup plus, tr. «Cals muy. muyoc'h cals.» ●243b. Davantage, plus, tr. «Muy. muyoc'h.»

  ●(1857) HTB 46. dek kant gwech muioc'h. ●(1864) KLV 68. Ar patatez lakeat gand ar bal, a vlod muioc'h ann douar ato. ●(1872) GAM 71. Ar persoun en deuz ann daou farz muioc'h.

  ●(1909) FHAB Mae 136. Mez evit mont var ar c'herrek a zo muioc'h er meaz, larkoc'h er mor, eo red kaout bag.

  ►[au dimin.]

  ●(1909) DIHU 47/266. Un tammig muiikoh vehé feutet é ben. ●(1912) BUAZpermoal 898. Ar yaouankan a ve dodoennet bepred muioc'hik evit ar re-all.

  ►[devant un adj.]

  ●(1831) MAI 21. muoc'h rucunus evit eur charogn brein. ●(1857) HTB 13. eur gondu muioc'h diempenn evit hini an esklav-ze ? ●119. heul eur vuez muioc'h poellet ha muioc'h kristen.

  ●(1907) PERS 268. ne oa hini all ebet muioc'h aketuz egethan. ●(1910) MBJL 70. ec'h ê muioc'h digompouez ar vro. ●(1914) LZBt Du 19. evelze a vijent muioc'h hardiz. ●(1923) KNOL 167. ne heller ket beza muioc'h sentus avat.

  (2) Muioc'h eget, evit : plus que.

  ●(1834) SIM 250. daou a ra muioc'h eguet pêvar. ●(1862) JKS.lam 17. eur galoun eeun ha displeg a dal muioc'h evit ar wiziegez. ●(1868) FHB 178/171b. An oll a voar e deuz an Itali, muioc'h evit bro gristen all ebet, izom d'en em nevezi evelse.

  ●(1908) KMAF 34. piou muioc'h egedoun-me en deus da glemm diwar o fouez.

  (3) Muioc'h a : plus de.

  ●(1872) FHB 407/334a. ober muioc'h a blijadur d'ar vastokined-ze. ●(1877) BSA 30. pedi Doue gant muioc'h a virvidigez. ●(1877) EKG I 93. Var bord ar mor o doa marteze muioc'h a izign an dud, eget enn douar braz.

  ●(1936) BREI 457/3a. En hon bro, e c'hallfe beza maget kalz muioc'h a frouez evit na ve.

  (4) Muioc'h eget bihanoc'h : plus que moins.

  ●(1931) DIHU 241/292. Ha bleidi muioh eit bihañnoh.

  (5) Muioc'h pe nebeutoc'h : plus ou moins.

  ●(1878) EKG II 260. Eur bloavez muioc'h pe nebeutoc'h var an douar, petra a ra ze ?

  ●(1911) SKRS II 188. en hor bro Breiz Izel, e tigouez ar memez tra muioc'h pe nebeutoc'h.

  (6) Na muioc'h na nebeutoc'h : ni plus ni moins.

  ●(1906) KPSA 182. Aotrou Persoun, eur c'hoariel eo, na muioc'h na nebeutoc'h, a roit ali d'in da ober. ●(1959) BRUD 7/17. Hag e-leh yod kerh e vez awechou d’an hini a gar, kaviar, a zo, na muioh na nebeutoh, viou pesked esturjon.

  (7) Biskoazh muioc'h ! : comme jamais !

  ●(1976) LIMO 28 août. Sonerion ha kanerion en des laket bourapl en nozèh, biskoah muioh !

• muioc'h-mui
  muioc'h-mui

  adv. De plus en plus.

  ●(1732) GReg 172a. Clarifier, rendre clair & net, tr. «sclæraat muyoc'h-muy.»

  ●(1877) EKG I 84. e velen dremm Jan-Mari o laouennaat muioc'h-mui. ●238. abaoue ar feiz ne deuz great nemed en em astenn hag en em grenvaat muioc'h-mui e Plougerne. ●(1882) BAR 26. O velet an devalijen oc'h en em ledek muioc'h mui var ar bed. ●(1896) HIS 53. er baïañaj e houni muioh mui é mesk er Juifed.

  ●(1904) ARPA 301. Couezet en angoni, e pede muioc'h-mui. ●(1906) HIVL 93. En dud ieinan e hoalimuré, ha tuemmet e hré muioh mui er penneu. ●(1910) FHAB Mae 152. Guigour a oa enni muioc'h-mui. ●(1910) MAKE 84. Droug ennan, e tiswink muioc'h-mui. ●(1911) BUAZperrot 511. Eur respont ken kaër (...) ne reas nemet e gounnari muioc'h-mui. ●(1939) RIBA 50. Spieien e hrér muioh mui de glah ha de gavet un anad anehon. ●(1943) FATI 64. dedenna muioc'h-mui a dud da Draonien Iria.

  ►[devant un adj.]

  ●(1732) GReg 762a. Prosperer, être heureux de plus en plus, tr. «beza muy-oc'h-muy chançzus, ou, eürus.»

  ●(1906) KANngalon C'hwevrer 32. da veza muioc'h mui karantezuz ha trugarezuz evit ho pugale pa zavont en oad. ●(1915) HBPR 142. An amzer, kerkoulz, a deue da veza muioc'h mui amjest.

• muioc'h-pe-vui
  muioc'h-pe-vui

  adv. De plus en plus.

  ●(1913) HIVR 7. er Vretoned e huélas paiañned didruhé é kargein arnehé muioh pe mui én ou inizen.