Recherche 'pell...' : 56 mots trouvés
Page 1 : de pell-1 (1) à pellskriverezh (50) :- pell .1pell .1
m. adj. & interj. –où
I. Adv.
A. spat.
(1) Loin.
●(1499) Ca 154b. pell. g. loing. ●(1621) Mc 7. pell diouziff.
●(1909) FHAB Eost 231. ne oa ket pell etre e zaou benn, mes krapet mad e oa ous e zouar.
(2) =
●(1868) FHB 156/410a. Cals euz ar veleyen-se a oa deud a bell parres.
(3) En e bellañ =
●(1911) BUAZperrot 766. p'edo ar mor en e bella.
(4) Pell a hent = kemm bras.
●(1912) BUAZpermoal 313. Pell a hent a zo etre an dud.
B. temp.
(1) Ur pell amzer : beaucoup de temps.
●(1910) FHAB Here 303. eun torfed hag a c'houlen eur pell amzer evit e brepari.
(2) Mil bell : très longtemps.
●(1911) BUAZperrot 131. mil bell araok ma oa deuet var an douar. ●269. mil bell araok e c'hinivelez. ●(1924) FHAB Eost 315. Anavezet eo ar boderez e Lannilis mil bell-zo. ●(1936) TKAL I 70. mil bell 'zo. ●(1957) AMAH 243. C’hoant hor boa da vont adarre mil-bell diouzh ar gêr.
(3) Ur pell(ig) : un certain laps de temps.
●(1850) MOY 163. Eur pell bras goude ze.
●(1950) KROB 26-27/6. Karet a rafemp (...) poueza eur pellig war al labour graet gant an emgleo-ze.
(4) Ur pell bras : pendant longtemps.
●(1869) FHB 240/242b. ne d'euz bet eur pell braz, nemed doan glac'har.
(5) Ne vo ket pell : dans pas longtemps, dans peu de temps.
●(1926) FHAB Mezheven 222. Ne vo ket pell, e vo grêt enni ar pardon bras d'ar zul kenta a viz Gouere. ●(1927) FHAB Gouere 141. It er gegin ha ne vo ket pell ho po da goania. ●(1935) FHAB Mae 205. ha ma kendalc'h e vo paket en toull-bac'h ne vo ket pell.
(6) Hep pell : bientôt, sans tarder.
●(1844) LZBg 2l blezad-1añ lodenn 92. Hemb pêl ni hum huélou ! ●(1866) FHB 57/38. hep pell o c'hlaza. ●(1866) FHB 58/47a. Distrei a reaz hep-pell ar c'hreg euz ar c'hao. ●(1866) FHB 72/156a. hag e welomp e varfe hep pell. ●(1868) FHB 158/13b. Hep pell e tiblasimp.
(7) Hep pell dale : bientôt.
●(1866) FHB 60/61a. Hep pell dale e savas etre d'he ho daou. ●(1874) POG 116. Teurveit, hep pell dale, kaout truez ouz-omp-ni.
(8) Pell an noz : tard dans la nuit.
●(1752) BS 534. o veza chomet da bidi pell-an-nôs.
(9) Longtemps.
●(1899) HZB 20. Goude eta pelgortoz, e c'hanas d'e eur mab.
(10) Da bell goude : longtemps après.
●(1907) AVKA 262. Da bell goude, mestr a servijerien a distroas. ●(1969) BAHE 62/46. da bell goude ma oant (lire : oan) aet 'maez a vugel.
(11) =
●(1911) BUAZperrot 258. Ar pell ma veze gant e offeren a roas tro d'an teodou abegus da youc'hal varnezan.
(12) Bep pell ha pell : de temps en temps (éloigné).
●(1936) BREI 453/1a. Unan bep pell ha pell a vez kavet, koulskoude. Yann-Per Calloc'h a oa unan eus ar re-se. ●(1942) VALLsup 165a. de temps en temps, à intervalles éloignés, tr. «bep pell ha pell.»
(13) Kent pell : avant longtemps, d'ici peu.
●(1790) MG 212. Ur melinnær ne lairehai quet, e uélehai quênt peèll é dreu é monèt de-dal er Groès. ●(1790) Ismar 2. rac ma houair en ou huittei quênt peèl.
●(1849) LLB 79. Hui er guélou kent pel é lezél er vicher. ●1967. Kent pel, é ankoéha ol en avizeu mat. ●2080. Kent pel é huélehèt, a greiz ur goh souchen, / Un taul iouank é tont.
(14) A-raok vo pell : avant longtemps, d'ici peu.
●(1902) TMJG 353. Doué bëo anoc'h arôk vo pell.
(15) Ne vo ket pell : avant longtemps, d'ici peu.
●(1906) BOBL 17 novembre 112/1c. Gortozomp 'ta ma vo draill ne vo ket pell.
(16) =
●(c.1680) NG 83-84. Na ne veint quet pel a eno / Na daint der Jugement ar vn dro.
C. sens fig.
(1) Beaucoup.
●(1866) HSH 208. Petra-bennac ma oa habiloc'h pell eguet nicun eus he gonsortet.
●(1905) BOBL 29 juillet 45/2a. ar vortoloded Saoz zo pell re da vartoloded Franz. ●(1912) MMKE xi. tud pell muioc'h disket ha n'int ket gouest, peurvuian, da zispag an disteran mennoz uhel ? ●xviii. kenavo d'ar pardon, tremenet pell re vuhan. ●(1935) BREI 392/2a. pell gwasoc'h c'hoaz 'vit ar gelennadurez divreton. ●(1941) ARVR 11/6c. eun amzer pell gwasoc'h. ●(1944) EURW I 40. pell diaesoc'h.
(2) Pell zo : il y a longtemps, depuis longtemps.
●(1909) FHAB Meurzh 72. ha setu prest ar forn pell-zo. ●(1942) DADO 12. An dud a oar pell a zo peseurt poñsin ec’h oc’h !
(3) Bezañ erru pell ganti : être vieux.
●(1925) SATR 8. Mona goz 'zo arru pell ganti.
(4) Pell ac'hano : tant s'en faut.
●(1893) IAI 126. ne voe ket dilezet neat ar studi, pell ac'hano.
(5) Pell diouzh eno : tant s'en faut.
●(1883) SAQ I 28. N'eo ket, pell dioc'h eno, giz hon tudou koz.
(6) Pell a-se : loin de là.
●(1930) FHAB Meurzh 88. setu evach ar vro ha n'eo ket yac'hus pell a-ze.
(7) Pellañ ma c'hall : le plus qu'il peut.
●(1790) MG 225. hi em decri peèllan ma heèll, hac e lar n'en don quet ur vrahue.
●(1857) HTB 146. hag he dremm euzuz pell ha ma helle bean.
●(1935) BREI 392/stag 6. (Lali) Prest eo an dour, Katel ? (Katel) Ar wech-man e verv pella ma c'hell...
II. Adj.
(1) spat. Lointain.
●(1847) FVR iv. er broiou pell. ●(1868) KMM 103. en ur vro bell. ●(1876) TDE.BF 502b. Enn eur vro bell, tr. «dans un pays lointain.» ●(18--) SAQ I 184. a bartiaz evit eur vro bell.
●(1902) PIGO I 192. eur vro bell. ●(1911) BUAZperrot 349. o tizrei eus eun dachen bell. ●(1925) BUAZmadeg 61. kas an Eskop kalounek d'an harlu da belloc'h bro.
(2) temp. Lointain.
●(1913) HIGO 23. me gomz eus eun amzer bell.
(3) Kerent pell : parents éloignés.
●(1942) SAV 23/65. He gwaz a oa maro dishêr (sans héritier présomptif) hag ar susitourien (héritiers) a oa kerent pell o chom er-maez a vro.
III. M. Ar pell : la distance, l'éloignement.
●(1872) ROU 81b. Ce n'est pas la distance qui empêche, neket ar pell eo a vir. ●(1890) MOA 221b-222a. Ce n'est pas la distance qui empêche, ne ket ar pell eo a vir. La distance, ar pell.
●(1911) BUAZperrot 92. daoust d'ar pell a vezo etrezomp.
IV. [interjection] Ha mat pell zo ! : c’est tout, ça suffit !
●(1944) VKST Genver 8. Eun akt a geuz da lavarout ; an abolvenn war ar marc’had, ha mat pell ’zo ! ●(1982) HYZH 147/59. (Treboull) ur mañjer er gêr, ur banne pe zaou ha mat pell zo !
V.
(1) Lavaret udb. pell diouzh an-unan : être modeste.
●(1984) EBSY 176. (Sant-Ivi) c’hwi ‘lâr an dra-se pell diouzhoc’h, tr. «vous êtes modeste (vous dites ça loin de vous).»
(2) Mont pell diouzh e gezeg : voir kezeg.
(3) Mont pell diouzh ar gêr da wriat : voir kêr.
- pell .2pell .2
coll. (agriculture) Balle de céréales.
I.
●(1499) Ca 154b. Pell. g. paille ou bale. ●(1633) Nom 74a. Gluma, vtriculus : la paille qui couure le grain : an pell pehiny á golo an greunen. ●74a-b. Festuca : festu : vn pellen bian á vez entr'en pell hac an greun.
●(1659) SCger 12a. bale d'auoine, tr. «pell querc'h.» ●(1732) GReg 77a. Bale de grains de blé, tr. «Pell.» ●(1744) L'Arm 25a. Bale de grain, tr. «Peell.»
●(1821) SST.ab xxxvii. scarhet e veint a ziar en doar, el er pel guet en avil. ●(1861) BSJ 49. Er plouz hag er péel. o●(1897) EST 33. Er pell e zou cherret ha kasset d'er bellèg.
●(1907) VBFV.bf 59a. pel, m., tr. «de la balle.» ●(1924) ZAMA 87. pell-kerc'h pe pell-gwiniz. ●(1927) FHAB Gouere 146b. didouezia ar greun diouz ar c'holo hag ar pell.
II.
(1) Skañv evel pell // Skañv evel ar pell : très léger.
●(1848) (T) SBI I 250. Carante ar plac'h iaouanc a zo scanv 'vel ar pell, tr. F.-V. an Uhel «amour de jeune fille est léger comme la balle (d'avoine).»
●(1957) BRUD 2/62 (G) (Kernasen) Ao. Lavollée. Ker kaozeu er merhed youank / E zou ken skañv èl pell.
(2) Hejet evel pell en ur wenterez : être bien agité.
●(1970) BHAF 139 (T) E. ar Barzhig. Goude beza hejet ahanon evel pell en eur wenterez.
- pell-kentpell-kent
adv., prép. & conj.
I. Adv.
(1) Très longtemps.
●(1792) HS 154. enn devout chonge ag er péh e oai bet groet dehou ne oai quet houah pèl quent.
(2) Bien avant.
●(1659) SCger 70b. deuant le iour, tr. «pell quent an deiz.» ●116b. long temps deuant le iour, tr. «pell quent an deiz.»
●(1838) OVD 291. perac ne mès-mé santet hou toustér pêl-quent ?
II. Prép. Bien avant.
●(1792) HS 226. Pèl quent er péh e mèss laret déüéhan.
III. Loc. conj. Pell-kent ma : bien avant que.
●(1838) OVD 301. pêl-quent me oen ganet.
- pell-mell-kaotigellpell-mell-kaotigell
adv. plais. Pêle-mêle.
●(1972) BAHE 72/10. Lezet omp bet da vale mesk-ha-mesk hervez hor faltazi. Pell-mell-kôtigell.
- pellaatpellaat
v.
I. V. tr. d.
A. spat.
(1) Éloigner, écarter.
●(1659) SCger 163a. pellaat, tr. «eloigner.» ●(1790) Ismar 6. er péh hun tosta de Zoué, doh er péh hur peèlla doh-t'ou.
●(1857) LVH 340. Ne bêllet jamæs enta, men Doué, hou madeleah dohein. ●(1897) EST 69. De bêlat a zoh t'ai er brumenneu loskus.
●(1911) BUAZperrot 151. da bellât he bugale. ●(1915) HBPR 98. N'hon deuz klasket netra nemet ho fellaat deuz ho farreziou. ●(1937) TBBN 62. de bellat peb atahin doh en Iliz ha doh pobl Breih.
(2) Pellaat bro : quitter le pays.
●(1937) TBBN 66. miret doh Salaün a bellat bro.
B. temp. Retarder.
●(17--) ST 76. me ho ped da bellat ho peach, tr. «je vous en supplie, retardez votre voyage.»
C. sens fig. Écarter.
●(1576) Gk I 242. an droucou à dleomp da pellaat, ha pidifu da vezafu pellhaet diuarnomp, tr. «les maux que nous devons écarter, et prier d'écarter de nous.»
II. V. intr.
A. spat.
(1) S'éloigner.
●(1499) Ca 154b. Pellhat vide in difforch. longe aduerbia. ●(1621) Mc 99. pelhat (…) diouz tentation.
●(1659) SCger 47a. s'ecarter, tr. «pellaat.»
●(1878) EKG II 52. Eur paz am boa great evit pellaat. ●(1897) EST 68. E bêlei get ankin doh ul léh ker bourrus.
(2) Pellaat diouzh : s'éloigner de.
●(1856) GRD 149. ma pêllehé doh en tavarneu, doh compagnoneah er bochardèd. ●(1878) EKG II 91. Me (…) a belleaz dioc'h ar c'hleuz. ●(1880) SAB 176. Jesus a dec'has o pellaat diouz an templ, a zisvel d'ar Iuzevien.
●(1942) DRAN 78. Bagadou soudarded tokarnet plat a ziskenn a-benn-herr, o divrec’h sounnet d’an nec’h : prizonidi o pellaat diouz an dachenn vraouac’hus.
B. temp. S'éloigner.
●(1849) LLB 319. Kenteh èl mé huéler er gouian é pelat.
C. sens fig.
(1) S'éloigner.
●(1849) LLB 780. en ané e belei.
(2) Pellaat diouzh : s'éloigner de.
●(1790) Ismar 6. de beèllad doh en droug. ●(1790) MG iii. peèllad doh en droug.
●(1825) COSp 247. mar péellehen a zoh er huirioné e huès anseignet teign. ●(1835) AMV 115. Pellât eus ar goal gompagnunezou. ●(1880) SAB 8. c'hoant deoc'h da gaout pardoun c'hoas, absolvenn var oc'h oll bec'hejou, en aviz pellaat ato diouz an ifern.
III. par erreur V. pron. réfl. En em bellaat diouzh : s'éloigner, s'écarter de.
●(1894) BUZmornik 109. e renkit hasta fo her pellaat diouzhoc'h pe en em bellaat diouthan.
IV.
(1) Pellaat diouzh ar billig p'emañ o virviñ : voir pillig.
(2) Pellaat diouzh e gezeg : voir kezeg.
- pelladpellad
m. –où (agriculture) Balle de céréales.
●(1916) LILH 25 a viz Genver. Un dra vat e hrant : goarn er pelladeu ar lerh ma vé dornet betag er gouian. Ind e hach betrav hag e geij er pelladeu-sé get er betrav ; er seud ou dèbr a végad.
- pellaennpellaenn
f. –où
(1) Éloignement.
●(1825) COSp 263. Conservamp d'un inean er peah hac er repos ag ur bellaen santel doh en dut.
(2) (astronomie) Aberration (des étoiles).
●(1847) GON.FB.HV 2b. Aberration, s. f. Mouvement apparent des étoiles, tr. «Pellaen, f.»
●(1927) GERI.Ern 449. pellaënn f., tr. «aberration (des étoiles).» ●(1931) VALL 2b. Aberration des étoiles, tr. «pellaënn f. pl. ou.»
- pellamzer
- Pellan
- pellbropellbro
voir pellvro
- pellded
- pellderpellder
m./f.
(1) Distance, éloignement, lointain.
●(1727) HB 622. Eus a ur belder infinit.
●(c.1825-1830) AJC 761. eur belder vras.
●(1910) MAKE 35. An devalijen a zirede d'an daou-lamm eus ar pellder. ●(1927) GERI.Ern 449. pellder m., tr. «distance, lointain.» ●(1931) VALL 246b. distance, lointain, tr. «pellder m.» ●(1963) LLMM 99/264. Er pellder e kleve blejadennoù iskis. ●(1974) TDBP III 211. N’eo ket ar bellder a zo ac’hann di !, tr. « ce n’est pas la distance qu’il y a d’ici là ! »
(2) Lointain.
●(1931) VALL 431a. l'horizon lointain, an diabell-gweled ; (un) lointain tr. «pellder m. pl. iou.»
- pelldon
- pelleg
- pellegennpellegenn
f. Couette de balle.
●(1979) BRUDn 24/31. Tommet veze e bell’genn. ●ar bellegenn : eur holhed pell.
- pellek
- pellenn .1pellenn .1
f. –où, pell (agriculture) Brin de balle.
●(1499) Ca 154b. Pellenn. ga. paille ou bale. ●198b. Tochadenn et pellenn cest tout vng ibi vide.
●(1633) Nom 74a-b. Festuca : festu : vn pellen bian á vez entr'en pell hac an greun.
●(1732) GReg 77a. Brin de bale, tr. «Pellénn. p. pellénnou, pell.» ●(1744) L'Arm 25a. Brin de bale, tr. «Peelleenn.. neu. f.»
●(1868) FHB 191/276b. Un dra bennag zo eet em lagad (...) eur gueillenen pe eur bellen, n'hon ket petra eo.
- pellenn .2pellenn .2
f. –où
I.
(1) Pelote (de fil, etc.).
●(1499) Ca 154b. Pellenn neut. g. linsseau de fil ou rondesse ou ferme.
●(1659) SCger 90a. peloton, tr. «pellenn.» ●(1744) L'Arm 275b. Peloton, tr. «Pællênn.. neu. f.»
●(1857) CBF 65. kavout penn dioc'h lost d'ho pellen, tr. «trouver le bout de votre peloton.»
●(1920) AMJV 110. peder bellen gloan. ●(1925) FHAB Ebrel 138. eur bellenn neud.
(2) Sphère, boule.
●(1909) BOBL 23 janvier 213/1b. an douar ne oa, evel ar planedeunou all, nemed eur bellen mein, pri, ha tan mesk ha mesk (…). Eul loden euz ar gaz, a rea atmosfer ar bellen-ze.
II. Cheñch penn diouzh penn d'e bellenn : prendre les choses par l’autre côté, changer du tout au tout, etc.
●(1986) PTGN 70 (L) *Tad Medar. Kaoud a reont atao penn diouz lost d'o hudenn, da cheñch penn diouz penn d'o fellen.
- pellenn .3pellenn .3
f. (pathologie) Gourme.
●(1919) DBFVsup 54b. pelen, pellen, pellennad, f., tr. «gourme (maladie des enfants.)» ●(1923) DIHU 147/327. Médisinour doh er vosen / Doh er goreu hag er bèlen. ●(1931) VALL 339b. Gourme des enfants, tr. «pellenn V[annetais] f.» ●(1934) BRUS 224. La gourme, tr. «er bellen.»
- pellenn .4
- pellennad .1
- pellennad .2
- pellennek
- pellenniñ
- pelletenn
- pelleterpelleter
m. –ion Pelletier.
●(1499) Ca 154b. Peleter. g. pelletier. ●(1633) Nom 311b. Pellio : pelletier, fourreur : pellèter, an hiny á aus an crechin.
●(1732) GReg 708b. Pelletier, qui prepare, & qui vend des peaux, peaucier, tr. «Pelleter. p. pelletéryen. Van[netois] pelletour. p. yon, yan.»
●(1876) TDE.BF 502b. Pelleter, s. m., tr. «Peaussier.»
- pelleterezh
- pelletiri
- pellgar .1
- pellgar .2pellgar .2
m. pellgerent Parent éloigné.
●(c.1718) CHal.ms ii. Nous ne sommes parents que de loin, tr. «pel guerent omp.»
●(1872) ROU 82b. Parents éloignés, tr. «Pellkerent.» ●(1876) TDE.BF 502b. Pell-kar, s. m., tr. «Parent éloigné.»
●(1931) VALL 531a. parent éloigné, tr. «pellgar.» ●(1951) LLMM 25/50. c'hoari un dro-gamm d'ur pell-gar.
- pellgelaouer
- pellgelaouerezh
- pellgelaouiñ
- pellgentpellgent
m. (religion)
I. Aurore.
●(1575) M 1949. nos ha pelguent, tr. «la nuit et l'aurore.»
II.
(1) Oferenn ar pellgent : messe de minuit.
●(1732) GReg 619b. La messe de minuit, ou de la nuit de Noël, tr. «ovérenn ar pelguent.»
●(1876) TDE.BF 502a. Pelgeñt, pell-geñt, s. m. Oferenn ar pelgeñt, tr. «la messe de minuit.»
►
●(1857) CBF 59. Mont a reot-hu d'ar pellgent ? tr. «Irez-vous à la messe de minuit ?» ●(1889) ISV 488. tud divar ar meaz o tont dre an hent euz ar pelgent, lod anezho o cana eun nouel bennag. ●(1894) BUZmornik 294. da noz Nedelek, Zita a ioa o vont d'ar pellgent hervez he c'hustum.
●(1911) BUAZperrot 122. Eun nozvez m'edo o vont d'ar pellgent. ●(1926) FHAB Eost 312. da noz an askoaniou hag araok mont d'ar pellgent.
(2) Ober ar pellgent : aller à la messe de minuit.
●(1921) PGAZ 90-91. da noz an Nedelek (...) me a ieaz, er bloavez-se, da ober va felgent da japel an aotrou Christ.
(3) Kraoù ar pellgent : crêche de Noël.
●(1928) BFSA 202. E pe lec'h ez eus breman eur c'hristen ha na oar ket petra eo kraou ar pellgent ?
- pellgerentpellgerent
plur. pellgar
- pellgomz
- pellgomzer
- pellgomzerezh
- pellhent
- pellidigezh
- pellkaspellkas
s. Épave.
●(1716) PEll.ms 1041. Pell cass, Bris ou débris de navire, ce qui vient d'un naufrage à la coste, ou se trouve flotant par pièces sur l'eau.
●(1876) TDE.BF 502b. Pelkas, pellkas, s. pl. m., tr. «Des débris de navire naufragé, d'après Le Pelletier.»
●(1931) VALL 266a. Épave, tr. «pellkas m. pl. ou.»
- pelloc'hpelloc'h
adv.
I. spat.
(1) Plus loin.
●(1580) G 799-800. Mor sall na da pellouch nemet bede an roch man. / Me az bers en hanou Doe, tr. «Mer salée, ne vas pas plus loin que jusqu'à ce rocher : Je te le défend au nom de Dieu.»
●(1849) LLB 62. Amen é kresk er gué ha peloh ur héoteg. ●(1883) MIL 282. Eun tamik pelloc'h, er memes tu da Lanmeur, e veler hirio c'hoas an dourfojou eus maner ar Veuzit.
●(1903) MBJJ 224. Azeet aman c'hwi : me 'c'h a dont a-hont pelloc'h d'ober ma feden. ●(1908) PIGO II 149. Pelloc'h, en eun displeg. ●(1925) SFKH 35. Un tammig pelloh, é kavamb ur parkad seud. ●(1931) GUBI 193. Ha pelloh hoah ur venaleg.
(2) Pelloc'h-pellañ : de plus en plus loin.
●(1893) IAI 108. Ar varc'hadourien n'o doa ket muy kement a euz ha gwechall, o vont bemdez pelloc'h pella.
II. temp.
A. Plus longtemps.
●(1872) GAM 80. n'euz ket izomm da veza pell evid resti eur guden. Pelloc'h e vezeur oc'h he diresti.
●(1913) FHAB Juin 1924).">HIGO 16. it er mêz, hag ho sellou ne vezint ket anwazet pelloc'h !… ●(1932) BRTG 75. pelloh amzér é tarbar er varhadoureh.
B.
(1) Désormais.
●(1580) G 714. Her pelloch dyouguel nep quentel nen guyly, tr. «Car désormais, sûrement, à aucun moment tu ne le verras.»
●(1659) SCger 42a. desormais, tr. «pelloc'h.» ●163a. pelloc'h, tr. «doresnauant.» ●(1727) HB 34. Evit pelloc'h pratica ar vertuzïou. ●(1732) GReg 276b. Desormais, tr. «pelloc'h.» ●418b. Cette femme à le teint flêtri ; elle commence a vieillir, tr. «grac'hat a ra pelloc'h ar c'hrecg-hont.»
●(1872) ROU 88b. Enfin le voilà devenu un homme, tr. «Pelloc'h ez eus ur goaz aneza.»
●(1923) KNOL 113. «Pet bugel ez peus pelloc'h ?»
(2) Tout à l'heure.
●(1929) GWAL 20/21. Poent eo hastout ; pelloc'h e vo ar son diweza.
(3) Enfin.
●(1906) SAQ-Jezegou I vii-viii. Pa davaz pelloc'h ar c'hlenved, Prefet ar Finistère, a ginnigaz rei ar groaz a enor d'ar persoun kalounek. ●(1923) KNOL 151. Pelloc'h e c'houlennont truez. ●302. ema lazet Ian, pelloc'h. ●313. Ah ! deuet out, pelloc'h ? ●(1949) KROB 5/12. deuet eo pelloc'h er maez eus ar wask al levr nevez a c'hortozed pell 'zo.
(4) Maintenant.
●(1908) FHAB Gwengolo 278. Mez pelloc'h, va mignon ker, eo deuet d'id an digor-beg. ●(1936) IVGA 14. Pelloc'h eo riellet ho koan. ●(1936) PRBD 59. Emechans, pelloc'h, o peus gwelet mat petra eo.
(5) À la fin.
●(1935) NOME 7. Ehana a ri pelloc'h dispac'ha ha termi ? ●(1944) VKST Genver 12. Ma vefe ano eus echui c'hoaz, pelloc'h !
- pelloùpelloù
plur.
I. spat.
(1) =
●(1975) YABA 13 décembre. é kanein a bouiz penn, hag e lakant er pelleu de zason.
(2) Er pelloù : dans les contrées lointaines.
●(1974) YABA 01 juin. kollet er pelleu ag er bed.
(3) [au plur. après un art. ind.] Ur pelloù bras : une bonne distance.
●(1732) GReg 581b. Il est bien loin d'ici, tr. «ur pellou bras ez ma ac'han.»
(4) D'ar pelloù =
●(1921) GRSA 61. Goudé, me spézo deoh petra hou po d'obér ar en doar aveit brudein me hanù d'er pelleu. ●212. A zeheu dehon, d'er pelleu, é huél ul lestr. ●277. hag é huélant d'er pelleu, ur goleu kaer.
(5) enfant. Mont pelloù pelloù : faire une grande promenade.
●(1982) LIMO 4 juin. Kaset e vezent [er vugalé] d'obér un droig ér maéz. Kement-sé e oè «moned de lala.» Ma oè hirig en dro e vezè senset moned «pelleu-pelleu.»
II. temp. [au plur. après un art. ind. ]
(1) Ur pelloù bras : un long laps de temps.
●(1732) GReg 259a. Il y a déja long-temps, tr. «ur pellou bras, a so dija.»
(3) Gwall belloù : très longtemps.
●(1894) BUZmornik 731. n'euz ket c'hoaz goall bellou.
●(1909) KTLR 204. Guall bellou a zo, eo eat divar va zro. ●(1932) FHAB Kerzu 487. n'eus ket gwall bellou e oa bet kondaoned, e gaou, eur plouezadkerne dre ma ne ouie ket a c'halleg a-walc'h d'en em zifenn. ●(1923) KNOL 253. C'houi hoc'h-unan a zo tremenet dre ama, n'eus ket gwall-bellou.
- pellouz
- pellpouzpellpouz
coll. (agriculture) Glumelles.
●(1958) ADBr lxv 4/515. (An Ospital-Kammfroud) Pellpouz : coll. ; pl. –ennou. – Glumelles, balle menue, les plus petites des enveloppes des graines de céréales : Hemañ ar pell kerh-mañ ne dalv netra : n'eo nemed pellpouz ! – Bruzuna a ra ar holo, mond a ra da bellpouz.
- pellsanterezh
- pellskridenn
- pellskrivañpellskrivañ
v. tr. d. absol. Télégraphier.
●(1933) GWAL 56/19. Betek neuze ne ouied ober nemet pellskriva, gant harp al lizerenneg Morse.
- pellskriverpellskriver
m. –ioù Télégraphe.
●(1958) BAHE 1614/. ar pellgomzer, ar pellskriver, ar pellweler, hag ar binvioù hentet a-bell.
- pellskriverezhpellskriverezh
m. Télégraphie.
●(1933) GWAL 56/15. Ar gavadenn-se eo he deus roet d'imp diwezatoc'h ar pellskriverez.