Recherche 'pleg...' : 25 mots trouvés
Page 1 : de pleg-1 (1) à plegusted (25) :- pleg .1
- pleg .2pleg .2
m. & prép. –où
I.
A.
(1) (couture) Ourlet, pli, repli.
●(1499) Ca 160a. Plec g ploy. ●(1633) Nom 114b. Ruga, plica, stria : ply : plecq, an pegou (lire : plegou).
●(1659) SCger 93a. pli, tr. «pleg.» ●164b. plec, tr. «pli.» ●(1732) GReg 731a. Pli, tr. «Plecg. p. plegou.» ●(1744) L'Arm 290b. Pléc.. égueu. m.»
●(1879) ERNsup 165. plek, m. ourlet, Trév[érec], St-M[ayeux]. ●(1880) SAB 72. ar bladenn sacr ganta cuzed e pleg ar voel. ●(1896) GMB 496. à Sarzeau plig.
●(1957) BLBR 102/14. Pa vez greet eur zae d'eur plahig vihan e vez lakeet «leh askouez enni» pe «leh astenn», eur pleg e traon ar zae hag a vo displeget pa vo kresket ar plah evid hirraad ar zae.
(2) Baissement.
●(1902) PIGO I 212. An dimezel a reaz (...) eur pleg d'he fenn, da asanti gant he zad.
(3) sens fig. =
●(1926) FHAB Genver 5. Houman a zo eus ar seurt gwirioneziou-ze n'ez eus enno na gwi, na pleg, na tro.
B. (anatomie)
(1) Pleg ar pav, an dorn : creux de la main.
●(18--) SAQ I 154. An amzer a zo e pleg he zourn.
●(1973) LBFR 54. groes likig dezan e pleg e bao.
(2) Pleg ar skouarn : creux de l'oreille.
●(1862) JKS 137. Ho c'homziou a choum e pleg ann diskouarn. ●(1877) MSA 33. eun niver bras a dud a sile d'ezhi e pleg he skouarn rebech ar belec bras.
●(1909) KTLR 91. en eur c'hrozmolat d'ezhan e pleg e skouarn : «Petra, maleurus, c'hoas e peuz great goab euz da dad ?» ●(1923) KTKG 25. e pleg he skouarn, er govesion.
(3) Pleg ar vorzhed : pli de l'aine.
●(1732) GReg 23a. Aine, partie du corps ou la cuisse & la hanche s'assemblent, tr. «Pleg ar vorzed.» ●(1744) L'Arm 10a. Aîne, tr. «Pleg er vorhaitt.» ●(1774) AC 135. plecq a vorsat, tr. «hernie de l'aîne.»
(4) Pleg ar gazel : gousset.
●(1499) Ca 33a. gal. le lieu dessoubz lesselle b. plec an casal.
(5) Pleg ar vrec'h : le pli du bras.
●(1732) GReg 731a. Le pli du bras, tr. «Plecg ar vreac'h.»
(6) Pleg ar c'har : le pli de la jambe.
●(1499) Ca 160a. la ploy de la iambe b. plec an garr.
(7) Pleg ar peñsoù : la raie des fesses.
●(1964) LLMM 107/416. hag e reas ur c'hempenn da bleg e beñsoù.
C. (pêche) Corde sur laquelle est fixé l'avançon.
●(1914) KZVr 66 - 07/06/14. Avanson, pl. –ou forte ficelle attachée contre une corde appelée «pleg» ; cette ficelle porte à son extrémité avancée de gros hameçons, «bac'hou», pour prendre des anguilles et autres poissons. Milin. En Bas-Tréguier, et ailleurs, probablement, ce mot est usité en parlant de toutes sortes de lignes.
II. [en apposition]
(1) Artizan-pleg, micherour-pleg : tailleur.
●(1847) FVR xi. e kase ar c'huilierien da gavout ur c'hoz mecherour-pleg. ●123. Eunn artisan pleg, o vonet d'he zevez. ●(1877) EKG I 131. Hennez a ioa eur c'hemener, pe eun artisan-pleg.
(2) (architecture) Skoazell-bleg : arc-boutant.
●(1732) GReg 48b-49a. Arc-boutant, grandes arcades appuyées sur des murs solides, qu'on fait pour soutenir les voûtes élevées des Eglises, &c., tr. «Scoazell-blec. p. scoazellou-plec.»
(3) Korn-pleg : virage, tournant.
●(1867) FHB 142/303a. er c'horn-pleg-ze e cave disheol ha frescadurez. ●(1869) FHB 234/195b. er c'horn-pleg da hent Montroulez.
III. sens fig.
A.
(1) Pli, inclination, penchant, pente, propension (de qqn).
●(1732) GReg 689a. Panchant, inclination, tr. «Pleg. p. plegou.» ●Il a un fort grand panchant pour la bouteille, tr. «Ur pleg terrup èn deus èn tu diouc'h ar guïn.»
●(1860) BAL 174. a nebeudou e teuas adarre de fleg coz. ●(1879) BMN 269. ne ouient ket argila da c'hourin ouz an techou hag ouz ar plegou fall. ●(18--) SAQ II 248. kemeret abred eur pleg mad.
●(1965) LLMM 109/90. tapet he devoa ar wreg ar pleg da garnañ.
(2) Nature.
●(1936) PRBD 90. eun dra eneb pleg an den. ●96. Pleg an den eo kofes.
(3) Kemer pleg diwar ub. : suivre l'exemple de qqn.
●(18--) SAQ II 299. beza 'zo ive eun den digoustianz benag ha nebeut da nebeut en eur ho henti, e kemerer pleg divar-n-ho.
(4) Terriñ ur pleg : perdre une inclination, se corriger.
●(1866) FHB 69/134b. Eur mezvier, eul lounker dour-tan pe gwin ardant na dorro ket he bleg.
●(1911) SKRS II 181. Dibaot a vech e vez guelet eur mesvier o terri he bleg fall.
(5) Pleg ar galon =
●(1867) MGK 24. hep damant diskouezomp / Plegou kuz hor c'haloun. ●(1879) BMN 123. ober d'ar bec'herien dizac'ha, dislonca an traou ar c'huzeta e pleg ar galon. ●202-203. Oh ! piou a lavaro pegen treset oa dorn ar medisin a furche ken scanv beteg ar plegou ar c'huzeta euz ar galon ! ●(18--) SAQ I 195. senti ouz pleg ar galoun.
►Plegoù ha displegoù : les méandres, les plis et replis (de la conscience, etc.)
●(1787) BI 179. sontéal enn ol plegeu ha displegueu ag é gonsciance. ●(1790) MG 389. sontéal erhad er plægeu ha displægeu ag er galon. ●(1790) Ismar 395. disolein en ol plægueu ha displægueu ag é gousciance.
●(c.1802-1825) APS 71. disoleit dehou neal en ol plegueu ha displegueu a hou couciance. ●(1855) BDE 130. Me gred é anàued en ol plégueu ha displégueu a me halon. ●(1894) BUZmornik 144. e furchaz (...) kement pleg ha displeg a ioa enn he c'houstians.
►Plegoù hag eilplegoù : les méandres, les plis et replis (de la conscience, etc.)
●(1732) GReg 199a. les plis, & replis de la conscience de chaque personne, tr. «ar plegou hac an eil blegou eus a goustyançz pep hiny.»
●(1839) BSI 10. dispacqa a reé dira-z-ân an eil blégou ha displégou e goustiançz.
(6) Obéissance.
●(1857) LVH 34. laquat don ér pen er plèg e zeliér en devout eid er supériorèd ag en ilis. ●97. er plèg a grechéneah.
(7) Possibilité d'inflexion (de la voix).
●(1866) LZBt Ebrel 114. Kalz a boan en devoe gant iez ar vro, rak nebeut a bleg a oa enn he vouez.
(8) (en plt de qqn) Bezañ pleg ennañ : être de caractère, de nature souple.
●(1935) BREI 390/4a. An Ao. Tannery, muioc'h a bleg ennan, a zo bet hanvet en e lec'h.
(9) Situation.
●(1869) KTB.ms 14 p 95. piou a c'hallfe a-walc'h ma zikour er pleg-man ? ●(18--) KTB.ms 14 p 26. hag ec'h halli c'hoaz em denna euz ar pleg-se.
●(1908) PIGO II 55. Red eo bean tremenet er seurt plegiou.
(10) Habitude, pli.
●(1732) GReg 731a. Prendre un bon pli, de bonnes habitudes, tr. «Qemer ur plecg mad.» ●731a. Prendre un mauvais pli, tr. «Qemeret ur plecg fall.»
B.
(1) Kavout e bleg, kavout ar pleg, kavout pleg : trouver le moyen de réussir.
●(18--) CST 3. Kavout a ris va fleg. ●14. Touï a reas e kavje e bleg ha n'eo ket pennaoui a raje, eosti founnus eo.
●(1936) PRBD 24. kerkent ha ma kavo ar pleg. ●(1954) VAZA 69. e Landreger e kavis pleg da vont war wellaat.
(2) Kavout pleg en ub : trouver le point faible de qqn.
●(1957) BRUD 2/48. …hag e klaske ar marhadour an tu d’e yenna p’e-nevoa kavet pleg ennañ.
(3) Klask e bleg : chercher le joint pour.
●(1925) BUAZmadeg 395. klask a rea atao he fleg evit en em denna euz a douez an dud.
(4) Kavout pleg war ub. =
●(1939) MGGD 52. Ret e voe d’ar rouanez, eta, ijina eun dra bennak evit gellout dont a-benn da gaout pleg warnañ.
(5) Tennañ e blegoù =
●(1909) KTLR 194. Nominoe a guie brao tenna he blegou.
(6) Azezañ e pleg kemener : s’asseoir en tailleur.
●(1918) LZBt Gouere 13. an holl bôtred a ve azeet, en pleg kemener.
(7) En em lakaat e pleg da =
●(1907) LZBt Genver 23. An oll en em lakeaz en pleg d’ober eun digemer deuz ar gwella.
(8) Kaout pleg da =
●(1957) AMAH 106. Eno hor bije bet pleg d’ober evel meur a geneil : krennañ diwar hon dispign ha sikour hor bern da greskiñ.
(9) Kemer ub. en e bleg =
●(1912) MMKE ix. Ar C'hernevad (…) an eus (…) karante gwirion da ginnig, da vihanan mar ouier kemer anezan en e bleg... Rak arabad, pet sonj, kemer anezan a-dreuz.
IV. Loc. prép. E pleg.
(1) À l'abri.
●(1787) PT 15. de bedein amen é plèc ur roh.
●(1900) MSJO 202. An ti (...) a oa arpet e pleg eur roc'h toul. ●(1904) BMSB 84. Skoachet e pleg eur roc'h. ●(1939) SAV 15/8. e pleg eur c'hleuz. ●(1939) KTMT 20. Kavet en doa eur varrikenn, kuzet e pleg eur roc'h.
(2) Dans le coin.
●(1915) HBPR 154. Ar briganted (...) a en em guze e pleg ar ruiou. ●(1923) KNOL 117. e pleg an hent.
(3) Pendant.
●(1982) ENEU 40. (Eusa) E pleg an dra-ze, e rankem... (...) kempen ar c'hreier.
(4) Au creux.
●(1912) BUAZpermoal 928. eur c'hastel-krenv savet en pleg ar zaonen
V. Loc. adv. E pleg : croisé.
●(1969) BAHE 62/30. an divrec'h en pleg.
VI.
(1) Tennañ e bleg : s’en tirer, savoir s’y prendre.
●(1878) EKG II 116 (L) L. Inisan. Chom a riz eur pennad er c'hiz-se da c'houzout penaoz tenna ar brava va fleg evit mont betek an iliz.
(2) Tennañ e blegoù : s’en tirer, savoir s’y prendre.
●(1909) KTLR 194 (L) K. Jezegou. Nominoe a guie brao tenna he blegou.
(3) Gouzout ar pleg war ub. : gouzout penaos o fakañ, pelec'h emañ ar gwan ganto...
●(1878) EKG II 316 (L) L. Inisan. Nann, d'ar re n'ho d-euz ket a ijin; mez me a c'hoar ar pleg var-n-ezho.
(4) Kavout ar pleg war-c'horre : gagner, réussir.
●(1924) FHAB Mezheven 239. pôtred an dispac'h ha pôtred an dizouelez n'o deus ket gellet kaout ar pleg war gorre e nep lec'h hag e bro Roazon end-eeun, n'eus êt ebarz nemet re vat. ●(1938) FHAB Ebrel 113. Ar brezel 70, etre ar Frans hag ar Prus, a darzas d'ar 15 a viz gouere; ar Brusianed a dapas buan ar pleg war gorre. ●(1943) FHAB Meurzh/Ebrel 255. Ar C'Homunism, evel ar wasa kelennadurez a zo bet biskoaz, hag a zigas d'he heul e kement lec'h ma teu da gaout ar pleg war gorre, ar gasoni, an dispac'h...
(5) Kavout e bleg : trouver le moyen.
●(1935) ANTO 147-148 (T) *Paotr Juluen. Ar re a oa neuze e penn ar «jeu», ne oar den pegeit a oa, bep tro ma veze eur votadeg bennak, a gave o fleg, a gave an tu da sacha brao an dour d'o milin, o wapaat Fanch-Kouer, en eur rei d'ezañ o ger e lakajent digeri hentou-houarn dre ar vro.
(6) Kemer pleg diwar ub. : prendre exemple sur qqun.
●(18--) SAQ II 299 (L) J. Quéré. Mez beza 'zo ive eun den digoustianz benag ha nebeut da nebeut en eur ho henti, e kemerer pleg diwarno.
(7) Ober ur pleg en he brozh : devenir plus riche par suite d’un héritage.
●(1912) MELU XI 316 (Go-Sant Vaeg). Ober eur pleg 'n hi bronz, tr. E. Ernault «Faire un pli à sa robe, devenir plus riche par suite d'un héritage. (Saint-Mayeux.) Pour un homme on dit : Ober eun trons d'i dok. Retrousser son chapeau.»
(8) Bezañ en e seizh pleg : être lové dans son lit.
●(1911) RIBR 129 (L) K. ar Prat. Hema a loc'h buhan eus ar gwele edo ennan en zeiz pleg, da glask ar prenvig douar.
(9) Kaout ar pleg war-c'horre : avoir le dessus.
●(1882) BAR 167 (L) Ao. Kerlann. Ken boazet edont da gaout ato ar pleg var c'horre.
(10) Kouezhañ en e bleg kozh : retourner à ses anciens errements.
●(1911) BUAZperrot 292. Goasa pez a oue, Gwilherm, pa bareas, a gouezas en e bleg koz. ●356. ar roue a ziskouezas, eur pennadik c’hoant da derri e dechou, mes dizale e kouezas en e blegou koz.
(11) Kemer e bleg kemener : voir kemener.
(12) Dont d'ar pleg d'an añch kozh : voir añch.
- pleg-diblegpleg-dibleg
adv. En zig-zag.
●(1977) PBDZ 782. (Douarnenez) pleg-dibleg, tr. «(fil de fer) en zig-zag, coudé en de nombreux endroits.»
- pleg-hent
- pleg-morpleg-mor
m. plegoù-mor (géographie)
I. Baie.
●(1732) GReg 39a-b. Anse de mer, dont les Rivages sont échancrez, ou courbez en arc, tr. «Pleg-mor. p. plegou mor.»
●(1894) BUZmornik 461. ar Viktor a c'hounezaz var ann Turked e pleg-vor Lepant.
●(1905) KANngalon Here 514. En emgann a voue e pleg vor Lepant. ●(1939) MGGD 59. Douara a reas (...) e-barz eur pleg-mor.
II. Appellations.
(1) Pleg-mor Douarnenez : baie de Douarnenez.
●(1926) FHAB Here 393. war bleg-mor Douarnenez. ●(1935) SARO 73. Dirak menez sant Ronan pleg-vor Douarnenez / 'Zo eur gaer a berlezenn koantoc'h eget Ahez.
(2) Pleg-mor Gwaien : baie d’Audierne.
●(1914) ARVG mae 74. Pleg-mor Goayen.
(3) Pleg-mor Lannuon : baie de Lannion.
●(1914) ARVG mae 72. Pleg-mor Lannuon hag e Lew-Drez.
(4) Pleg-mor Menez-Mikael : baie du Mont-Saint-Michel.
●(1914) ARVG mae 72. Adalek Pleg-mor Mene-Sant-Mikêl-ar-Mor betek bae ar Bourg-Neve.
(5) Pleg-mor Plozeved : baie de Plozévet.
●(1732) GReg 39b. Pleg ar mor ê Plouzeved.
(6) Pleg-mor Sant-Brieg : baie de Saint-Brieuc.
●(1914) ARVG mae 72. Pleg-mor Sant-Brieg, digor frank da gât an hanter-noz.
(7) Pleg-mor Brest : baie de Brest.
●(1970) BHAF 21. Kalz muioh heñvel, sur-mad, e oa da listri an admiral Nelson eged d'ar re a vez gwelet bremañ e pleg-mor Brest.
- pleg-rod
- Plegad-GwerannPlegad-Gwerann
n. de l. Plouégat-Guérand.
(1) Plegad-Gwerann.
●(c.1811) OLLI 159. Canaouen evit rejouissanç ginidigez Roue Rom Dre F. Guenveur, Mêr Plouegat-Guerand. ●(1834) SIM 83. pehini a chom en Plegad-Guerant. ●(1863) GBI II 488. Kanet gant ar vates hostaleri, En bourk Plegat-Guerrand. - 1863. ●(1865) FHB 8/63b. Francez Kerlirzin, labourer douar e Plegat-Guerrand. ●(1885) OLLI 721. Guerz tri bugel devet enn tan-gwall Plouégat-Guerrand. ●(1890) MOA 24a. Plouégat-Guerrand (L) ; Plêgat-Guerrand. (T.).
●(1905) ALMA 64. Plouegat-Gwerrand.
►Plegad.
●(1856) MILg 9-10. Kant skoet a roïnn en Plegat / e ti an aotrou sant Egat. ●(1863) GBI II 484. En bourk Plegad pa arrue.
●(1925) BILZ 92. Ar vamm, evel diagent, ac’h ê, diou pe deir gwech ar sizun, da Lanmeur, da Wimaëc, da Blegat ha da Blistin da werza he boutegad meskl.
►Gwerann.
●(1856) MILg 9. me rank mont da Werrand fennoz. ●(1863) GBI II 484. Ewit mont da Werrand fenoz ! (..) Ni na omp ket bet en Guerrand.
●(1925) BILZ 19. Ar c’hregen dastumet, hi ac’h aio d’o gwerza, war ar mêz, da Wimaek, da Lanmeur, da Blouigno ha da Werrand. ●57. Etre Montroulez ha Gwerrand / 'N neus ar markiz eur plac'h ha kant.
(2) Rimaille.
●(1974) TDBP III 385. Tomm eo an heol, glaw a ra, / Person Plistin e-neus joa, / Person Plegat e-neus mui / Pa ne ra takenn en e di.
(3) Nom de famille.
●(1970) NFBT 78 N° 595. Gouérand.
(4) [Toponymie locale]
●(1834) SIM 110. cetu ni tremenet pont pontmenou. ●(1850) PENgwerin8 85. monnet da Pontmeno da ti ma dad. ●(1868) GBI II 296. Fanch ar C'halvez, a Bont-Meno, / Braoa den-jentil 'zo er vro.
●(1904-1906) FOFR.eaux 78. Feunteun an Ankou, en Plouégat-Guerrand.
- Plegad-Moezan
- Plegadad
- plegadennplegadenn
f. –où
I.
(1) Pliure.
●(1914) DFBP 250b. pliure, tr. «Plegaden.»
(2) Ober ur blegadenn : se plier.
●(1970) BHAF 232. oh ober eur blegadenn hag o kemer dour e-leiz e zivozad.
(3) Mont d'ober ur blegadenn : aller à la selle.
●(1935) NOME 7. D'al liorz, d'ober eur blegadenn. ●(1976) BAHE 90/45. Geriennoù all poblek, met damziseven : mont da ober ur blegadenn.
II. Ober plegadenn miz Eost : chier en prenant son temps.
●(1955) STBJ 140 (K) Y. ar Gow. «Biskoaz kement-all !» emezañ, «n'e ket d'ober plegadenn miz eost e oan eet koulskoude !»
- Plegadiz .1
- Plegadiz .2
- plegadur
- plegañ / plegiñplegañ / plegiñ
v.
I. V. tr. d.
A. Plier, courber, fléchir.
●(1499) Ca 160a. Plegaff. g. ployer. ●(1633) Nom 157b. Sella plicatilis : selle à plier : vn cador á pleg. ●257b-258a. Tetanus, rigor distentio & extentio : rigueur du col : drouc gouzouc, pa na guell plegaff nac asten an gouzouc.
●(1659) SCger 33a. courber, tr. «plega.» ●58a. flechir, tr. «plega.» ●93b. plier le corps comme vn arc, tr. «plega e gorf.» ●164b. plega, tr. «plier.» ●(1732) GReg 224b. Courber, tr. «plega. pr. pleget. Van[netois] plegueiñ. pr. et.» ●731a. Plier, tr. «Plega. pr. pleguet. Van[netois] plegueiñ.» ●Plier sous la charge, tr. «Plega dindan e veac'h.»
●(1849) LLB 1819. plegein hou pen. ●(1861) BSJ 257. Yehan (…) e bléguas é bèn eit sellèt a ziabarh er bé. ●(1866) FHB 60/61a. Plego a ra he benn. ●(1878) EKG II 145. p'edo o plega he benn. ●(1880) SAB 62. o penglina ganto, o plega ur c'hlin eveldo.
●(1928) BFSA 162. e plegas ar bleiz e benn hag e fichas e lost.
B. (en plt de qqn)
(1) Soumettre.
●(1792) HS 98. Güèl vehai houah pléguein er vugalé abret, hac hou derhel perpet sujet hac aboeissant. ●(17--) TE 122. Rac Debora en doai bet en avantage de blæguein ur bobl, guet péhani en en doai bet Moïse quemènd a boén.
●(1883) MIL 145. e laboure en aner da blega he verc'h ervez he sonch.
●(1915) HBPR 125. Neuze, oa klasket plega leanezet Kerlot dre an naon. ●(1923) KNOL 275. Mat, aotrou roue, pa fell d'ho merc'h, me glasko plega 'r rouf. ●(1943) DIHU 381/218. Vennein e hra plegein en ol didan en hevelep iaù.
(2) Convaincre.
●(1866) LZBt Gwengolo 179. e teujomp a-benn da blegan eunn nebeut tud da diarogi gan-imp.
●(1907) AVKA 129. pesort merk a rofet d'im evid on flega evid mad da gredi enoc'h ?
(3) Obliger.
●(1865) LZBt Gouere 15. Urz a roer neuze da dri soudard am flegan da gerzat war ar groaz. ●(1866) LZBt Gwengolo 179. e teujomp a-benn da blegan eunn nebeut tud da diarogi gan-imp.
C. (en plt de choses abstraites) Fléchir, vaincre.
●(1862) JKS 239. plega c'hoantegesiou hor c'haloun.
●(1920) KANNgwital 205/110. an oll a ioa mantret ouz e velet o plega e imor. ●(1932) BSTR 61. Ober a rin gwella ma ellin da blega va ourgouilh.
D. Mâter.
●(1915) HBPR 155. plega ar ravolt a zo dre ama.
II. V. tr. i.
(1) Plegañ ouzh ub. : se soumettre à qqn.
●(1903) MBJJ 120. ec'h eo trec'h Jezuz d'ar maro, na bleg, koulskoude, ouz den.
►sans compl.
●(1907) PERS 102. Kaër e deuz poueza, ne deu ket a benn da ober d'ezhan plega. ●(1915) MMED 237. Mes Doue a roe urz, ar Famill Zantel a blegas laouen.
(2) Plegañ da udb. : se soumettre à qqc.
●(1878) EKG II 256. Red eo d'eomp plega da volontez an Aoutrou Doue. ●(1891) MAA 60. plega da veno santel Jezus-Krist.
●(1907) PERS 303. da blega da volontez Doue. ●(1911) BUAZperrot 54. dont abenn da lakât o bugale da blega da urziou an impalaër. ●(1915) HBPR 37. An Assemblée nationale a laka e ranko ar veleien plega d'al lezennou. ●126. Esa 'reaz kozeal d'ar seurezet divar benn plega d'al lezennou.
►absol.
●(1849) LLB 1296. Mé cheleuant hou poeh ha mé venant plegein.
●(1910) FHAB Kerzu 361. ar c'hompagnunesiou hent-houarn a vije bet red dezo plega. ●(1915) HBPR 85. hon dije ranket plega. ●(1923) ADML 41. ha na c'heljont a gen nemet gwerza ker ho buez ha plega dirag an niver. ●(1925) BUAZmadeg 204. Plega a reaz evelato, gant an amzer, pa oue great aoualc'h varnan. ●(1926) FHAB Genver 15. Hag ar gouarnamant yudas, tapet etre daou dan, a rankje plegan.
(3) Plegañ da + v. : consentir à.
●(1903) MBJJ 285. birviken na blekje o lez-vamm da zevel anê. ●(1954) VAZA 167. un drugar hepken pa bleg aezenn glouar an hañv da wentañ o fond c’hwek. ●(1961) BAHE 29/39. Ne oa bet biskoazh dimezet Gwilherm ar Glineg ha peurvuiañ e rae e gimin e-unan, met koulskoude gant an oad o tont dezhañ en devoa pleget da zegemerout ur vatezh kozh gantañ.
(4) Plegañ dirak ub. : caler devant qqn.
●(c.1718) CHal.ms i. il faut caler deuant lui, tr. «redé pleguein teüel dirac dou, ne faut quet laret guir dirac dou red é firein guetou a sarz[eau].»
●(1906) KANngalon Genver 7. arabad plega dirak den ebed ha var digarez ebed.
(5) Plegañ dindan : se soumettre.
●(1874) FHB 498/218a. Pep den a dlevezo plega dindan da c'hallout.
(6) Plegañ a-zehou, a-gleiz : tourner à droite, à gauche.
●(1710) IN I 400-401. Ar memes tra a c'hoare gant an den (…) hac e vuez a red var an douar evel an dour, o vont a flod hac a rodel continuelamant evel ar goagou e naouspet fæçon dishenvel, aviziou oc'h en em sevel dre an esperanç, aviziou oc'h iselaat dre an aon hag an doujanç, aviziou o plega a-zeou dre ar gonsolation, aviziou all a gleiz dre an affliction.
(7) Plegañ da youl ub : obéir/se soumettre à la volonté de qqn.
●(1957) BRUD 2/41. Hogen red e oa plega da youl zantel Doue ha da varnedigez Sant Tu-pe-Du, lakeet ganti da drideg war an diskoulm a houlenne hag a roje dei he disentez a-barz pell.
III. V. intr.
(1) Se pencher, s'incliner, se plier.
●(1659) SCger 88a. pancher, tr. «plega.»
●(1878) EKG II 39. Plega a riz da zellet dre zindan an nor.
●(1907) AVKA 318. Ekreiz goela, e plegas da zellet diabarz ar be. ●(1918) BNHT 5. n'hellé ket na kerhet na plegein tam erbet. ●(1925) FHAB Eost 299. lammet a rê, asoupa, plega war e zivesker.
(2) Se courber.
●(1849) LLB 1016-1017. hag é vrasa er freh ar er bareu ; / Plegein e hrant émber é dan ou beh ponner. ●(1862) JKS 390. ar beac'h-enkrez a ra d'e-hoc'h plega. ●(1872) DJL 23. Gouskoude avechou e pleghe brankou ar Venn-dero koz.
(3) euphém. Mont da blegañ : aller à la selle.
●(c.1718) CHal.ms ii. Lascher L'eguillette, tr. «leusquel en angouilletten monet de bleguein.»
●(c.1820) COF 17. Gra da zour ha qea da blega.
●(1913) PRPR 24. Hint da zibrenna ha da blega.
(4) (marine) Donner de la bande.
●(1927) GERI.Ern 473. plega, tr. «donner de la bande, parl. d'un navire.»
(5) Plegañ war : tourner à.
●(1971) BAHE 68/23. pleg war da : treiñ a-gleiz pa gomzer ouzh ar gazeg-limon.
IV. V. pron. réfl. En em blegañ : se courber, se baisser.
●(1732) GReg 224b. Se courber, se baisser, tr. «Hem blega. pr. hem bleguet. Van[netois] him blegueiñ. Treg[or] èn hem blegañ. H[aute] Corn[ouaille] èn hem blego. ppr. et.»
V.
(1) Plegañ touchenn : voir touchenn.
(2) Plegañ e douchenn : voir touchenn.
(3) Plegañ ar vrec'h : voir brec'h.
(4) Plegañ an ilin : voir ilin.
- plegapl
- plegennplegenn
f. –où
(1) Bois courbé.
●(1732) GReg 101a. Bois courbé ppour une anse de panier, &c., tr. «Van[netois] pleguenn. p. eü.»
(2) Anse.
●(1744) L'Arm 13a. Anse de panier, tr. «Blégueenn. f.»
●(1896) GMB 496. pet[it] tréc[orois] plégen f., attache de fer ou de bois courbé (pour le collier d'une cheval, ou pour une haie).
●(1978) BAHE 97-98/25. Prizet-bras eo an tilh d'ober kirri, karrigelloù, krivizhier, palorou, plegennou, hag all.
(3) Barrière de branches entrelacées.
●(1890) MOA 137b. Barrière faite de branches entrelacées, tr. «plegenn, f.»
(4) sens fig. Occasion, circonstance.
●(1866) LZBt Du 201. Petra da ober enn eur blegen ken bec'hiuz ?
- pleger
- plegerez .1
- plegerez .2
- plegerezh
- plegetpleget
adj.
(1) Plié.
●(c.1500) Cb 53b. g. corbe / flechi. b. pleguet.
●(1633) Nom 140b. Paries fornicatus : muraille courbe, ou faite sur les arcs : muraill pe moguer pleguet, eilcostezet, pe græt voar gouaregou. ●190b. Signa supina : enseigne pliée : banyer pleguet.
●(1843) LZBg 1añ blezad-2l lodenn 129. un délen pléguet.
(2) Bara pleget : pain plié.
●(1919) DBFVsup 5b. baraen pléget, tr. «pain fendu.» ●(1942) HERV 164. eur vouchenn bara pleget.
- plegidigezh
- plegikplegik
adj. (en plt de qqn) = a bleg aes.
●(1914) MAEV 160. Mar kizfe, al labourerien a lavarfe e oa plegik...
- plegus
- plegusted