Devri

Recherche '"pouezañ"...' : 5 mots trouvés

Page 1 : de pouezan-pouezin (1) à pouezantur (5) :
  • pouezañ / poueziñ
    pouezañ / poueziñ

    [mbr poesaff, mcorn pose, brpm poesa, pouisein, gall pwysaf < pouez + -añ / -iñ]

    v.

    I. V. intr.

    A.

    (1) Peser, faire tel poids.

    (1499) Ca 161a. Poesaff. g. peser. ●(1612) Cnf.epist 30. pe-heny na poes nemet cant pé dou cant liuffr.

    (1659) SCger 165a. poesa, tr. «peser.»

    (1903) MBJJ 5. pouezan 'ra dek milher. ●(1909) FHAB Meurzh 74. poueza a ra vardro daou c'hant lur.

    (2) absol. Être lourd.

    (1855) BDE 818. ha ne bouizeoh quet treu erhoalh.

    (1908) FHAB Mae 130. An dour ne c'hell ket chom eb redet var an ardraon (...) nag ar mein eb poueza. ●(1964) ABRO 45. rak pouezañ mat a rae.

    B. par ext.

    (1) Peser, reposer (sur ses jambes).

    (1867) FHB 121/130a. an demezel-ze ne alle ket poueza var he divesker. ●(1869) HTC 270. da veza pare piz dioc'h ar pez a vire outhan da boueza var he zivesker. ●(1877) BSA 230. ne c'helle mui poeza var he zreid. ●(1884) BUZmorvan 5. Sant Odilon (…) a ioa tri bloaz dija, ha ne valee ket c'hoaz : ne c'helle ket poueza var he zivesker.

    (1932) BSTR 6. N'elle poeza var gar ebet.

    (2) Pouezañ war droad : marcher, aller tout seul.

    (1836) FLF 10. Va chass munut ne boezont qet var droat.

    (3) Peser (sur l'estomac).

    (1849) LLB 959-960. mar dé tiw ou chistr (…) / Mar pouiz ar er galon.

    (4) (architecture) Pouezañ war : porter sur.

    (1903) MBJJ 119. ledan eo, penegwir e pouez war ugent pilhier. ●269. eiz goarek o pouezan war bosto.

    (5) S'appuyer.

    (1903) MBJJ 87. adkustumi a ra buhan ma zreid pouezan war an douar.

    C. sens fig.

    (1) Pouezañ war : considérer, méditer, examiner.

    (1905) KANngalon Genver 309. Piou ne skrij ket o sonjal er virionez-ze ? Mes ped 'zo hag a jomm da boueza pell varn'hi ? ●(1911) BUAZperrot 210. Simeon a dremenas eiz dervez en eul leac'h distro o poueza var ar c'homzou-ze, hag a yeas goudeze da c'houlenn digor en eur gouent.

    (2) Insister.

    (1854) MMM 75. ya, pouësomp var ar poënt-ma.

    (1907) PERS 13. ne ranket ket poueza evit ober d'ezhan mont d'an ofern. ●102. Kaër e deuz poueza, ne deu ket a benn da ober d'ezhan plega. ●(1913) FHAB Genver 2. Poueza a ra evit ma vezo savet an Emgleo. ●(1933) ALBR 16. Hag e roent da anaout ive tri boent ret poueza warnê.

    (3) Pouezañ a-du gant ub. : appuyer, aider qqn.

    (1920) FHAB Mae 347. Eur pennad so, ar Zôzon o (lire : a) oa deut da boueza a-du ganto.

    (4) Pouezañ war ub. =

    (1910) MBJL 20. daoust d'ar brezel a boueze warne.

    (5) Pouezañ war e imor =

    (1790) MG 383. Er honzeu-ze en doai me fiquét, ha tantét oèn bet de fachein : mæs guet secour Doué, me bouisas ar me imur.

    II. V. tr. d.

    A. Peser (qqc., qqn).

    (1659) SCger 91b. peser, tr. «poesa.» ●(1790) MG 88. N'en dès quet a valanceu eid pouisein en ihue-garanté-ze.

    (1909) KTLR 196. poezomp ar zier.

    ►absol.

    (1790) MG 205. de bouisein fal, ha de laireah.

    (1903) LZBg Gwengolo 209. é oen bet é pouizein hag é vezulein èl un apotikér.

    B. par ext. Analyser (un liquide).

    (1958) ADBr lxv 4/517. (An Ospital-Kammfroud) Poueza : v. – «analyser» : dour bet pouezet. Poueza sid (chistr) : en mesurer le degré alcoolique.

    C. sens fig.

    (1) Examiner, méditer, considérer.

    (18--) SAQ I 155. Va Breur, va C'hoar baour, poezit mad ar gomz-se.

    (1909) BOBL 03 avril 223/1a. Red eo lenn ha poueza stard ar pez a lenner. ●(1913) KANNgwital 127/289. kompren mad ha poueza piz he aliou.

    (2) Loc. verb. Pouezañ ha dibouezañ : soupeser.

    (1924) ZAMA 22. p'am bo bet amzer da boueza ha da ziboueza hoc'h aliou.

    III. V. tr. i.

    (1) Pouezañ ouzh : faire contre-poids à.

    (1872) ROU 95b. Contre-poids, tr. «Da boeza ouz

    (1908) BOBL 29 août 192/1a. Loeiz ar Floc'h a lavar eo kkresket paë an dud a labour : ar c'houmananchou ne greskont ket evit poueza oc'h an dispignou a gresk a bep tu.

    (2) Pouezañ war : insister.

    (1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 38. é telien pouisein ar nehou eid el laquat de guêrhet ar er groéz. ●(1893) IAI 233. Var ar c'honsil eo red poeza eun nebeut.

    (1912) BUEV 4. Ne oé ket dobér a bouizein arnehou eit er lakat de vonet d'en overen. ●(1914) FHAB Gouere 198. d'e bedi da boueza var e vreur. ●(1950) KROB 26-27/6. Karet a rafemp (...) poueza eur pellig war al labour graet gant an emgleo-ze.

    (3) Pouezañ war : méditer sur, réfléchir à.

    (1911) BUAZperrot 210. Simeon a dremenas eiz dervez en eul leac'h distro o poueza var ar c'homzou-ze.

    IV. V. pron. En em bouezañ.

    A. V. pron. réfl.

    (1) Se peser.

    (1905) IVLD 236. En em boeza a reaz e Lourd, gounit a reaz eul lur ha kart enn eun devez. ●(1929) FHAB Ebrel 1311. e teuas d'en em boueza da di e verour. Tri c'hant nemet ugent lur a rae. ●(1983) PABE 52. (Berrien) en em boueza, tr. «se peser.»

    (2) S'évaluer.

    (18--) SAQ I 20. Ah ! aliez e c'hen em blijomp o c'hen em boueza ervez hon danvez, hor spered, hon deskadurez.

    B. V. pron. réci. fam. Se mesurer au combat.

    (1868) FHB 180/191b. houma, eme Fanch, a zo greet evit ar botred vad. Frankis hag henchou ho devez ama d'en em boeza.

    V.

    (1) Pouezañ evel ur maen-milin : voir maen.

    (2) Pouezañ butun : voir butun.

  • pouezañs
    pouezañs

    [pouez + -añs]

    f. Poids que pèse qqc.

    (1844) GBI I 460. Wit he bouesanz a arc'hant-gwenn, tr. «pour son poids d'argent blanc.» ●550. Pa rofec'h pouezans ar ger-ma, tr. «Et quand vous donneriez le poids de cette ville.» ●(1857) HTB 54. he boezans douget ive gant an dour. ●(1867) BUE 194. rein ive he boezanz aour.

    (1913) ARVG Eost 188. dek milier pouezans. ●(1935) BREI 394/4a. Tri-c'hant lur a bouezans, da nebeutan. ●(1936) BREI 444/3a. daou vil nao c'hant hanter a bouezans 'zo ennan [er c'hloc'h].

  • pouezant
    pouezant

    [mbr poesant, pouesant < pouez + -ant]

    adj. Pesant.

    (1499) Ca 161a. Poesant. g. pesant. ●161b. Ponnher vide in poesant cest tout vng. ●(1575) M 1215. Pechet he groa poesant [an eneff], mar assanter gantaff, tr. «Le péché la rend pesante [l'âme], si on y consent.»

    (1921) FHAB Ebrel 89. eo red kaout evit ar c'hanoliou kezeg pouesantoc'h eget na roe an darn-vuia euz ar marc'hou «Norfolk». ●90. marc'hou antier pouesant.

    ►sens fig.

    (1612) Cnf 16b. en ré arall so pouesant ha greffus.

  • pouezantaat
    pouezantaat

    [brpm pouissantat < pouez + -ant + -aat, cf. pouezant]

    v. intr. Prendre du poids.

    (1792) HS 67. à pe oai deit dehou pouissantat.

  • pouezantur
    pouezantur

    [pouez + ant + -ur, cf. pouezant]

    f. Pesanteur.

    (1937) DIHU 310/245. en eutru ne oui ket hoah pouizantur ur mojad.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...