Devri

Recherche 'razh...' : 24 mots trouvés

Page 1 : de razh-1 (1) à razhunell (24) :
  • razh .1
    razh .1

    adj. & adv.

    I. Adj.

    (1) Plein.

    (1732) GReg 783a. Rasade, plein un verre de vin, tr. « Raz ar verenn a vin. »

    (1821) GON 382b. Raz, tr. « Plein jusqu’au bord » ●Né két râz hô poézel, tr. « votre boisseau n’est pas plein jusqu’au bord. » ●En Vannes, râc’h. ●(1847) GON FB 612a. Plein jusqu’au bord, comble, tr. « Râz ou réz. » ●En Vannes, rac’h. ●Le boisseau est plein jusqu’au bord, tr. « râz eo ar boézel. »

    (1909) ADBr 414 (Malgorn – Ouessant). Plein, tr. « Réaz /Rẹaz/ »

    (2) Ex-æquo.

    (1909) ADBr 413 (Malgorn – Ouessant). Ex-æquo, tr. « Rac’h ». ●(1927) GERI.Ern 495. rac’h adj., tr. «Ex-æquo, à égale distance du but, aux jeux d’enfants.» ●(1931) VALL 281b. Ex-aequo, tr. «rac’h Ouess[ant].»

    II. Adv.

    (1) Tout.

    (1710) IN I 285. rac'h eus ar re, ma ho pez conversation ganto. ●(1744) L'Arm 386a. Tout, te, tr. «Rah

    (1849) LLB 1022. Lein é rah er sehier, lein é rah er resteu. ●(1861) BSJ 79. rah ou zreu (…) Rah er guéris. ●(1899) HZB 10. Kaïn a oe milliget, ha raz e vugale gantan.

    (1913) AVIE 64. Hag hennen e ziléz rah. ●(1929) MKRN 21. rac'h an hent, tr. «toute la route.»

    (2) Complètement.

    (1849) LLB 242. gusket rah a nehué.

    (3) Kentañ razh, da gentañ razh : d'abord.

    (1843) LZBg 1 blezad-2l lodenn 54. péhani e glasquas er gounit a guetan rah dré gaër. ●(1849) LLB 1635. De getan rah, choejet ul liorh a kosté. ●(1861) BSJ 60. en dud hum laqueit queta-rah de gonz ag er miracl. ●103. Clasquet a gueta-rah ranteleah en nean.

    (1905) IMJK 85. Ketan rah hum zalhet hui-memb é peah. ●86. Hou peet enta soursi ahanoh-hui hous-unan de gentan rah. ●(1929) FHAB Meurzh 84. en tachad splanna eus an ti ha da genta ras, portred an Aotrou Doue.

    (4) Ha razh : et autres, (y) compris.

    (1912) BUEV 70. gulé ha rah. ●(1919) BSUF 20. Perpet é kouské dillad ha rah.

    (5) Razh a-grenn : complètement.

    (1934) MAAZ 15. doh en debrein rah agren.

    (6) [après un adv., adj.]

    (1861) BELeu 88. Quement-cé e zou er goahan rah ag an anjulieu. ●(1861) BSJ 60. Inou é chomé Jesus el liessan-rah.

    (7) [après un pron. pers.]

    (1861) BSJ 66. ahui rah Pharisianed.

    (8) Razh-tout-razh : complètement.

    (1932) BRTG 100. Chouch oh rah tout rah ?

    (9) Ha me 'oar petra razh : et que sais-je encore.

    (1941) DIHU 357/233. bouisteu obus, peudr a bakadeu, hoarnaj ha me oui petra rah.

    (10) Tout-pizh-razh : complètement.

    (1936) IVGA 61. me 'baeo tout-piz-rac'h en eun taol. ●(1947) YNVL 118. Me 'n em vago gant va c'hafe, ma n'hen roit ket tout-pizh-rac'h d'an estren…

    (11) Selaou beg ha razh ouzh ub. : boire les paroles de qqn.

    (1966) LIMO 07 octobre. Guir é lared penaos ma vezé gueharal cheleuet «beg a rah» doh er predegerion.

    (12) Holl-razh-ribus : sans exception.

    (1869) FHB 215/43b. digan Doue e teu deom pep tra, ar boued, an dour, ar gwin, kemment a efom, an dillad a wiskom, oll rac'h ribiz.

    (13) Tout-ha-razh : de tout.

    (1931) DIHU 245/355. «Tout ha rah» e gavér ebarh. Sotoni ha strafuill. Treu mat tré, ha treu «fal kenan».

    (14) Razh-ha-razh : ex-æquo.

    (1909) ADBr 413 (Malgorn – Ouessant). Rac’h-ha-rac’h. Ce mot est surtout employé par les enfants dans leurs jeux pour dire que deux adversaires sont à égale distance du but.

  • razh .2
    razh .2

    m./f. –ed

    I.

    (1) (zoologie) Rat.

    (1499) Ca 173a. Razz. g. rat. ●(1633) Nom 29b. Muscerda : fiente de souris ou de rat : coch razet, pe logot. ●33b. Mus maior : rat : raz. ●98b. Nucamentum, panicula, iulus : la fleur de noyer semblable à la queuë d'vn rat : bleuzu an guezen craou aual ouz lost vn raz. ●165b. Muscipula : souriciere, ratiere : vr rattoüer da derchell logot ha razet.

    (1659) SCger 101b. rat, tr. «raz p. et.» ●(1732) GReg 784a. Rat, petit animal, nuisible, tr. «Raz. p. razed. Van[netois] rah. p. rahed.» ●(17--) CBet 579. Groahet, voalet, tavoan, malvinier ha raset, tr. «les cloportes, les tiques, les taons, les papillons et les rats.»

    (1849) LLB 1908. El logod ha rahed. ●(1857) CBF 99. Ar c'haz en deuz tizet eur pikol raz, tr. «Le chat a attrapé un grot rat.» ●(1874) FHB 492/176a. diou raz yaouank. ●(1878) EKG II 168. al logod hag ar razed.

    (1911) FHAB Du 299. peder raz o tostaât outan an eil goude eben ; ar genta a ioa teo ha lart, an diou all a ioa treut ; ar bedervet a ioa dall. ●(1927) KANNkerzevod 14/18. ar raëd hag al logod.

    (2) (botanique) Lost-razh : myosure nain Myosurus minimus.

    (1879) BLE 333. Myosure nain. (M. minimus. L.) Lôst-râz.

    II.

    (1) Paour evel ur razh : très pauvre.

    (17--) EN 1106 (Go). A cals a dud jentil sou pourf evel rahed, tr. G. Dottin «Et beaucoup de gentilhommes sont pauvres comme des rats.»

    (1866) BOM 90 (Ku) P. Proux. Eul lountrek, paour evel eur raz, tr. P. Proux «un avaleur, pauvre comme un rat d'église.» ●(1886) SBI I 52 (T). Me vefe paour evel eur raz, tr. F.-V. an Uhel «je serais pauvre comme un rat.» ●(18--) FHAB Du/Kerzu 1941)">ALB (L) Felix Brignou (FHAB du/kerzu 1941 p. 101a). Setu neuze Jannton nec'het / Rak paour e oa 'vel ar razed / A vez dre an ilizou koz / O krignat goulou 'hed an noz.

    (1905) DIHU 1/16 (G) *Job an Drouz Vor. Arriù omb peur, peuroh eit rahed. ●(1935) DIHU 289/304 (G) L. Herrieu. lod e zo peur èl rahed. ●(1957) AMAH 9 (T) *Jarl Priel. Gwech pinvidik a-walc'h ha gwech paour-razh.

    (2) Paour evel ur razh iliz : très pauvre. Cf. gallois : cyn llymed a llygoden eglwys, et français : gueux comme un rat d'église.

    (1910) DIHU 63/139 (G) *Er M.. Deustou dehon bout peur gozik èl ur rah-iliz. ●(1921) FHAB Kerzu 315 (L) Y.-V. Perrot. Lavaret a reat d'eomp e oa paour-raz-iliz ar Vretoned e traou spered. ●(1931) FHAB 13 (L) Y.-V. Perrot. Gouzout a ran ez out paour raz-iliz. ●(1932) FHAB 363 P. ar C'hadour. Hor yez ker brudet evit he c'hantikou dispar a zo paour raz-iliz war ar poent-se. ●(1949) KROB 20/29 (L) *Ab Sulio. Soaz ar Balbouz a oa devezouriez paour anezi, paour-ran, ker paour hag eur raz-iliz, daoust penaos bennak ez oa mat hag aketus da labourat. ●(1962) LLMM 90/41 (T) *Jarl Priel. Pinvidik e oan-me er c'houlz-se, ha salokras, Itron, paouroc'h eget ur razh-iliz edo ar C'hont Oestermark. ●(1969) LLMM 137/440 (T) E. ar Barzhig. Pa zistroas ar paour-kaezh soudard, e oa kollet gantañ e yec'hed ha ne zaleas ket da vervel, paour evel ur razh-iliz.

    (3) Paour evel ur razh touzet : très pauvre.

    (1940) ALMA 81 Loeiz Gourlet-Bodspern. Richard a oa paour, paour evel eur raz touzet.

    (4) Paour evel ur razh-dour : très pauvre. Cf. razh-dour.

    (5) Pizh evel ur razh : très avare, pingre.

    (1949) KROB 9/13 (L) H. Greff. Me, eme Ber, am eus eur wreg hag a zo piz, piz-raz, ne gredfec'h morse !

    (6) Tapout ar razh da ub. e Pariz : prendre, tromper qqun.

    (1912) MELU XI 342. Tapout ar raz en Pariz da unan bennak, tr. E. Ernault «Attraper le rat à Paris à quelqu'un, attraper comme le doigt dans un étau.» ●(1962) BRUD 16/16 (T) E. ar Barzhig. Ma, paourkêz «letezenn», tapet e vo ar raz dit e Pariz.

    (7) Kaout razhed en e benn : être dérangé de la tête.

    (1723) CHal.ms ii. cet homme la a des chambres a Loüer dans sa teste, tr. «rahet endes en deen se, trelatet é un nebet, ul lot vat a rahet a so e pen en deen se

    (8) Dont ar c'hazh da razh : voir kazh.

    (9) Bezañ erru e vilin war gaoc'h razhed : voir milin.

  • razh-dour
    razh-dour

    m./f. (zoologie) Campagnol amphibie Arvicola sapidus.

    I.

    (1633) Nom 33b. Mus aquaticus : rat d'eau : raz dour.

    (1732) GReg 784a. Rat d'eau ; qui se tient le long des étangs, & vit de poisson, tr. «Raz-dour. p. razed-dour. Van[netois] rah-dëur. p. rahed-déür

    II. Paour evel ur razh-dour : très pauvre. Cf. razh .2.

    (1925) SFKH 39 (G) G. ar Born. Sant Krépin e oé kéré boteu lér a peur él ur rah deur. ●(1926) A. de Carné YAMV 39. Petra ? petra 'ta ? paour oun breman evel eur raz dour.

  • razh-ha-razh
    razh-ha-razh

    adv. Ex-aequo.

    (1927) GERI.Ern 495. rac'h-ha-rac'h, tr. «à égale distance du but, aux jeux d'enfants.» ●(1931) VALL 281b. Ex-aequo, tr. «rac'h-ha-rac'h Ouess[ant].»

  • razh-iliz
    razh-iliz

    m. plais. Grenouille de bénitier. Cf. razh .2.

    (1877) FHB (3e série) 4/30b. guelet a ran n'oc'h ket razhed-iliz.

  • razh-Indez
    razh-Indez

    m. (zoologie) Cochon d'Inde.

    (1732) GReg 784a. Rat d'inde, tr. «Raz-indès. p. razed-indès

    (1931) VALL 624a. Rat d'Inde, tr. «raz-Indez

  • razh-koad
    razh-koad

    m. (zoologie) Écureuil.

    (1907) VBFV.fb 34a. écureuil, tr. «rah-koed, m. (pl. rahed-k.).» ●(1934) BRUS 248. Un écureuil, tr. «ur rah-koed, pl. rahed…»

  • razhadur
    razhadur

    m.

    (1) Rasure.

    (1732) GReg 784a. Rasure, coupe de la barbe, des cheveux, tr. «razadur

    (2) Râclure.

    (1927) GERI.Ern 495. rac'hadur, tr. «râclure.»

    (3) Razhadur pavez : raclure de pavé.

    (1927) GERI.Ern 495. rac'hadur pavé, tr. «fille de mauvaise vie.»

  • razhaj
    razhaj

    m. Raclure.

    (1932) BRTG 118. ur guskad rahaj paud mat kohoh a huéh miz. Arhoah me gaso deoh er rahaj em bo dastumet (…) diù chudellad rahaj loèuet, saùet diar podeu hé ziegeh.

  • razhañ / razhat / razhiñ
    razhañ / razhat / razhiñ

    v. tr. d.

    I.

    (1) Raser, couper les poils.

    (1499) Ca 173a. Razaff. g. raire.

    (1710) IN I 18. rasa he bleo divar he fen. ●(17--) TE 135. eit el laquad de goll é nærh, ne oai meit rahein é vleau. ●179. rahein ou barhue.

    (1849) LLB 374. Un aral ged é strep e rah ol en erwi.

    (1903) MBJJ 358. rac'han hon baro. ●(1906) BOBL Ebrel. rac'hat va baro. (d'après KBSA 215).

    ►absol.

    (1868) FHB 199/342b. pe enn eur raza, pe enn eur goefa.

    (1903) MBJJ 64. na vo ket enni bleo evit skuban, mes dent evit rac'han.

    (2) Racler, gratter.

    (1659) SCger 100b. racler, tr. «raza.» ●(1697) CN 9-10. Epeléch bemdé et rincer / Rac'h er polefart abouzel, tr. «Dans laquelle tous les jours on rince / On gratte le quart de la bouse.» ●(1744) L'Arm 320b. Racler, pour faire la mesure juste, tr. «Raclein : rahein cræc d'er hoætt.»

    (1849) LLB 2112. Ged lamen hou koutel rahet a ziar skan / Er gloren koer tenaw lidet ar en touleu. ●2147. rahein er peudr. ●(1896) GMB 562. on dit en pet[it] tréc[orois] rac'hañ, gratter, par exemple les pommes de terre nouvelles, au lieu de les peler.

    (1907) VBFV.bf 64a. rahein, v. a., tr. «racler, râtisser, râper.» ●(1927) GERI.Ern 495. Rac'ha(ñ) T[régor] v. a., tr. «Gratter (des pommes de terre nouvelles).»

    (3) Raser, aplanir.

    (c.1680) NG 1815. Hac er manéieu ol razet.

    (4) Faire tomber ce qui était debout.

    (1960) EVBF I 333-334. Les différents noms de la barrière (…) Les champs sont ordinairement fermés par des pierres placées les unes sur les autres ; ce petit muretin est défait, et reconstruit, chaque fois que la charrette doit passer ; mais une longue pierre plate, placée verticalement, permet de ne défaire que le tiers pour laisser passer les vaches. Cette fermeture, suffisante pour les vaches de la région, porte le nom de l'entrée du champ : borched, boched ; on dit : distanka ar boched, ou raza ar boched, défaire le muretin, stanka ar boched, remettre les pierres en place.

    (5) Rayer.

    (1659) SCger 100b. raier, tr. «raza

    (6) Peler (un fruit).

    (1927) GERI.Ern 495. Rac'ha(ñ) T[régor] v. a., tr. «peler (un fruit).»

    (7) Castrer, châtrer.

    (1927) GERI.Ern 495. V[annetais] rac'hein, tr. «châtrer.»

    II. Mont da razhañ drez : voir drez.

  • razhat
    razhat

    voir razhañ

  • razhedenn
    razhedenn

    f. (zoologie) Rat.

    (1869) FHB 250/325b. beb a raeden da zibri.

    (1924) LZMR 16. Eur razedenn lor a bignas war e dal. ●(1934) ALMA 111. chasseal al logoden ha tourmanti razeden. ●(1972) SKVT I 123. ur razhedenn varv. ●(1973) SKVT II 99. ur razhedenn en ur c'hav.

  • razhenn
    razhenn

    f. razhed (zoologie) Rat.

    (1659) SCger 168b. rasen p. raset, tr. «rat.»

    (1957) PLBR 243. à Molène, raz a été remplacé par un singulatif formé sur le singulier, razenn.

  • razher .1
    razher .1

    m. –ion

    (1) Barbier.

    (1907) VBFV.bf 64a. rahour, m. pl. –erion, tr. «raseur, barbier.»

    (2) Hongreur.

    (1927) GERI.Ern 495. rac'hour, tr. «hongreur»

  • razher .2
    razher .2

    m. –ioù (pêche) Bateau de pêche côtier.

    (1924) DIHU 158/128. (Groe) Rahér (m.), tr. «barque sardinière de Douarnenez, de Concarneau, etc.» (Dastumet de Vleimor 1913). ●(1925) DIHU 170/307. (Groe) Rahér (m.), tr. «barque côtière (1 misaine et 1 taillevent.» (Dastumet de Vleimor). ●(1927) GERI.Ern 495. rac'hér, tr. «barque sardinière à un taillevent et une misaine (à Groix).»

  • razherezh
    razherezh

    m.

    (1) Rasure, coupe.

    (1732) GReg 784a. Rasure, coupe de la barbe, des cheveux, tr. «Razérez

    (2) (jeu) Égalité.

    (1909) ADBr 413 (Malgorn – Ouessant). Rac’hęręz a zo, tr. « il y a égalité. » ●(1927) GERI.Ern 495. rac'herez a zo, tr. «il y a égalité Ouess[ant].»

  • razhet
    razhet

    adj. Tombé en ruines, croulé.

    (1910) MAKE 40. eur c'hastel hanter-razet.

  • razheta
    razheta

    v. intr. Chasser les rats.

    (1931) VALL 624a-b. chasser les rats, tr. «razeta

  • razhetaer .1
    razhetaer .1

    m. –ion

    (1) Chasseur de rats.

    (1879) ERNsup 165. rac'heter mad (chat) qui attrape bien les rats, St-M[ayeux].

    (1931) VALL 624b. Ratier, tr. «razetaer pl. ien

    (2) (Chien) ratier.

    (1964) LLMM 107/416. ur razhetaer gwenn.

  • razhetaer .2
    razhetaer .2

    m. –ioù Piège à rats.

    (1879) ERNsup 165. Rahetèr, ratière, Pleud[aniel], Lohuec ; rahetàr, Trév[érec]. ●(1896) GMB 563. ratière (…) pet[it] tréc[orois] rahetàr.

    (1931) VALL 624b. Ratière, tr. «razetaer pl. (i)ou

  • razhiñ .1
    razhiñ .1

    voir razhañ

  • razhiñ .2
    razhiñ .2

    v. tr. d.

    (1) Raser.

    (1838) OVD 136-137. ur haër a bennad bleàu, péré, a p'en dint bet trohet pé rahet fin.

    (2) Rater.

    (1904) DBFV 192b. rahein, v. n., tr. «rater, manquer de tirer.» ●(1923) DIHU 148/340. arlerh en dout rahet é daul a Strasbourg.

  • razhouarn
    razhouarn

    m. Rasoir.

    (1952) LLMM 34/48. (Douarnenez) Razhouarn m. : aotenn.

  • razhunell
    razhunell

    f. Ratière.

    (1499) Ca 34b. Cazunell. g. souriceure. l. hec muscula/e vide in razunell. ●173a. Razunell. g. ratiere / sourisiere / intrument a prendre souriz / ou raz. ●(c.1500) Cb. Razunell. alias logotaer. g. ratiere / sourisiere.

    (1659) SCger 168b. razunel, tr. «ratouere.» ●(1732) GReg 784b. Ratiere, trape à prendre des rats, tr. «Razunell. p. razunellou

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...