Devri

Recherche 'reuz...' : 14 mots trouvés

Page 1 : de reuz (1) à reuzin-reuzial (14) :
  • reuz
    reuz

    m. & adv. –ioù

    I. M.

    A. temp.

    (1) Temps, durée, carrière.

    (1920) KZVr 361 - 01/02/20. reuz, tr. «durée.» ●(1921) FHAB Kerzu 318. Echu eo, emezan, va reuz war an douar.

    (2) Moment.

    (1988) TOKO 17. Ma vijes eet eur reuz da evesaad aneze. ●(1994) HETO 76. chom eur reuz c'hoaz.

    (3) Époque.

    (1908) PIGO II 31. Haddeut eo gant an hanv reuz ar pardoniou.

    (4) Kaout e reuz, ober e reuz : faire son temps.

    (1920) KZVr 361 - 01/02/20. bet en deus e reuz, tr. «il a eu son temps.» ●(1935) ANTO 2. Mat ar gwerziou, ar c'hanaouennou evel pep tra a dremen, graet ganto o reuz.

    (5) Redek e reuz : vivre sa vie.

    (1924) BILZbubr 41/946. Pa vi brasoc'h, kosoc'h, da dro a deuio, hag evelte ec'h i da redek da reuz. ●(1925) BILZ 155. Lavaret penôs ar marc'heg ac'h aio adarre da redek e reuz da Vontroulez, da Roazon ha da Bariz… ●178. Bilzig ac'h aio hep dale da redek e reuz, da heuilh e ouienn.

    (6) (en plt d'une maladie) Ober e reuz : suivre son cours.

    (1955) STBJ 145. met ar gerent a grede na oa ket yac'hus louzaoui eur c'hrouadur ouz ar c'hlañvennou pe an trusk, hag a laoske an dokenn d'ober he reuz. ●(1982) TKRH 169. An derzhienn-domm a oa oc'h ober he reuz en amzer-se.

    (7) Bezañ en he reuz brasañ : battre son plein.

    (1907) LZBt Genver 22. pa oa ar brezel n'hi reuz vrasa.

    (8) War ho reuz : (?) à votre aise (?).

    (1836) FLF 4. Ouspen, me voar, bloas so, oc'h euz / Va droug-preseguet, var ho reuz.

    B.

    (1) Désordre, ravage.

    (1530) Pm 67 (Tremenuan). Curunn ha reux ha drouc fleuzqueur, tr. «Tonnerre et ravage et mauvaise (?) confusion (?).»

    (1847) FVR 74. hag evit-se e stourmjont ar c’heariou euz a be leac’h e krede gant-ho (…) e teue war-n-ez ho kement a reuziou.

    (1920) AMJV 142. E kreiz ar freuz hag ar reuz a ioa er Frans.

    (2) Reuzioù fall : exactions.

    (1915) HBPR 209. an oll oa skuiz gant ar reusiou fall. ●231. soudardet Keraez eo a ra ar reussiou fall-ze. ●(1934) PONT 15. epad ar reusiou fall a zilammo war ar vro.

    (3) Désastre.

    (1872) ROU 80b. Ce n’est pas un désastre, tr. «An dra-ze n’eo ket ur reuz

    (4) Malheur.

    (1450) Dag 67. Ne vezo den en Breiz hep reux, tr. «Il n’y aura personne en Bretagne sans malheur.»

    (1659) SCger 76a. malheur, tr. «reus.» ●(1732) GReg 595b. Malheur, tr. «Reuz. p. reuzyou.

    (1866) LZBt Gouere 152. reuzio bec’hiuz a welan daro da gouean war-n-omp. ●(1869) FHB 253/348b. P’eo guir ne d’eo buez an den nemet eur viaden reuziou. ●(1869) HTC 305. araoc ma couezo varnoc’h reuziou ar vuez-ma. ●(1893) IAI 88. ar reuziou skrijus a guezas var broyou ar C’hus-eol. ●(1896) LZBt Mae 7. Ar reuz, ar boan, ar gwallgas, a dosta bepred an den deuz Doue.

    (1900) MSJO 214. hag e deus goulennet arp diganthan er goasa reusiou. ●(1911) BUAZperrot 100. ar reuziou a gouez a vil-vern var ar vro. ●657. o welet kement all a reuziou o skei he bugale. ●(1939) MGGD 55. daoust d’ar reuziou en em gavo ganit.

    C.

    (1) Ober reuz : causer du désordre, semer le chaos.

    (1905) BOBL 30 décembre 67/2c. Micherourien porz ar Roc’hell o deuz great tro ar ruiou en eur gana kanaouennou draill, hag en eur ober reuz.

    (2) Ober e reuz : mettre, semer le désordre.

    (1877) EKG i 197. Bet int oc’h ober ho reuz dre Blouzane. ●(1889) SFA 118. el leac’h m’eman herrio bugale divadez Mahomet oc’h ober o reuz.

    (1908) FHAB Mezheven 176. frank varn-ho c’hoari ho fenn hag ober ho reuz. ●(1911) BUAZperrot 849. p’en em lakeas ar Vuzulmaned da ober o reuz dre ar bed.

    (3) Ober e reuz :

    (1919) BUBR 1/19. an obuziou ordinal a zeue bemdez-bemdez da ober o reuz da danoaat an dud er rejimant kaez.

    (4) Ober reuz da ub. : causer du tourment, des difficultés à qqn.

    (1792) BD 220. nemerte achanche men aray dese reus, tr. «A moins qu’ils ne changent, je leur causerai du tourment.»

    (5) Bezañ reuz gant ub. : faire des embarras.

    (1879) ERNsup 166. hennez zo reuz gañt-hañ, il fait des embarras T[ré]v[érec].

    (6) Kemer reuz : se donner du mal, de la peine.

    (1903) MBJJ 211. Kalz a reuz a gemeret. ●(1935) BREI 426/1c. o devoa Lanuoniz kemeret streuveul ha reuz da rei lufr ha ton d’ar gouel-man.

    (7) Tapout reuz : rencontrer des difficultés.

    (1935) ANTO 186. Nerto-Maros hag e dud’oa deut da besketa, hag o doa tapet gwall reuz.

    (8) Bezañ reuz en e gorf : être remuant.

    (1879) ERNsup 162. heñs so reuz enn hi gorf, se dit d’un homme remuant, S.-M[ayeux].

    (9) C’hoari e reuz : semer le désordre.

    (1903) MBJJ 138. En Betleem o deuz c’hoariet o reuz evel en Jeruzalem.

    II. Loc. adv. Etre keuz ha reuz : en s’y prenant à plusieurs fois.

    (17--) BMa 1406-1408. N’import quet a man me a meus / Atrapet entré queuz a reuz / Pruneos a raisin a bep sort, tr. «Il n'importe, ici, j’ai attrapé, en m’y prenant à plusieurs fois, des pruneaux et des raisins de toutes sortes.»

    (1962) TDBP ii 442. Me a oa bet eur miz oh ober an doënn-ze etre keuz ha reuz, tr. «j’avais été un mois à faire ce toit-là en m’y prenant à plusieurs fois, à mes moments perdus.»

    III. Bezañ e reuz hag e treuz / Kavout reuz ha treuz : être dans tous ses états.

    (1888) MELu IV 494 (T) E. Ernault. L'accouplement de deux mots de sens analogue a très souvent pour cause principale la recherche du parallélisme physique : En reuz hag en treuz (être dans tous ses états, litt. en embarras et en travers, Trévérec; on dit aussi kâd (avoir) reuz ha treuz.

  • reuzad
    reuzad

    voir reuziad

  • reuzc'hoari
    reuzc'hoari

    m. Tragédie.

    (1931) VALL 749b. Tragédie, tr. « reuzc’hoari ». ●(1970) BRUD 35-36/147. Jakez Riou, eta, e-neus dalhet klaoustre da zastum dindan ar memez tok ar farsadenn, ar flemm, ar reuz-c’hoari, an delennegez ha zoken eurt seurt danevell-veur.

  • reuzenn
    reuzenn

    f. –ed Femme maniérée.

    (1952) LLMM 34/48. (Douarnenez) Reuzenn : plac'h a ra reuz. ●(1977) PBDZ 168. (Douarnenez) reuzenn, tr. «maniérée.»

  • reuzeudig
    reuzeudig

    m. –ien, –ed Malheureux.

    (1575) M 1970. reuseudien en craou, tr. «misérables à l'étable.» ●2095. Neuse da reuseudic, nedeux guic á sicour, tr. «Alors au malheureux il n'y a point de secours.» ●(1612) Cnf 80a. oz consoliff an reuzediguet.

    (1890) MOA 31. Celui qui a beaucoup souffert, a appris à compatir à l'infortune, tr. «Ar reuzeudik a ve bet goall-gaset, / Trueza ar re-all en devez desket.»

    (1912) MMPM 7. ar reuzeudik a gemer fizianz.

  • reuzeudigez
    reuzeudigez

    f. Malheureuse.

    (1557) B I 690. Me so pep stat emdiuades / Da merch haz quic reuseudigues, tr. «Je suis pourtant ta fille orpheline, ta chair malheureuse.»

  • reuzeudigezh
    reuzeudigezh

    f. Malheur, misère.

    (1575) M 172. A reuseudiguez larg, da barg á vez carguet, tr. «De misère abondante ta barque est chargée.» ●244. Reuseudiguez an maru, tr. «La misère de la mort.» ●696. Dre è reusedigaez, tr. «Par son malheur.»

    (1659) SCger 76a. malheur, tr. «reuseudiguez.» ●169b. reuseudiguez, tr. «misere.» ●(1688) MD II 14. M'en sicouro en é reuseudiguez. ●(1732) GReg 628a. Misere, tr. «Reuzeudiguez.» ●Vivre dans la misere, tr. «beva gand reuzeudiguez

    (17--) ST 208. Ha me ve bet kiriek d'am holl reuzeudighez, tr. «si j'ai été la cause de mon propre malheur.»

  • reuzeudik
    reuzeudik

    adj.

    I.

    (1) Malheureux.

    (1557) B I 568. An cos tra treut a drouc feut reuseudic, tr. «la misérable et perverse nature.» ●(1612) Cnf 5b. pecher reuzeudic.

    (1659) SCger 76a. malheureux, tr. «reuseudic.» ●80a. miserable, tr. «reuseudic.» ●169b. reuseudic, tr. «miserable.» ●(1732) GReg 628a. Miserable, qui est dans la misere, tr. «Reuzeudicq

    (1864) SMM 126. n'eus nicun ker reuzeudic ha ni.

    (1911) BUAZperrot 82. troët kenan da gemeret truez ouz an dud reuzeudik. ●(1924) BILZbubr 40/898. Sellit a drue eus eun den reuzeudik, c'hwi pere a zo yac'h ha divachagn.

    (2) Pitoyable.

    (17--) TG 1365. Hac o fessonio fal, milliguet rejudic.

    (1902) MBKJ 169. Mar d'hoc'h kouezet er reuzeudika paourentez. ●(1937) FHAB Gouere 194. Heb ar feiz an den a zo en eur stuz reuzeudik.

    (3) (prlt d’époque) Difficiles.

    (1866) FHB 93/322a. en amzeriou reuzeudig ma vevomp enho.

    II.

    (1) Reuzeudik evel ar vein : voir mein.

    (2) Reuzeudik evel ur c'hi : voir chas.

    (3) Reuzeudik evel ur pesk war an traezh : voir pesk.

  • reuzeulenn
    reuzeulenn

    f. –où Tertre.

    (1876) TDE.BF 543b. Reuzeulenn, s. f., tr. «Tertre, colline ; pl. ou

  • reuziad .1
    reuziad .1

    m. –ed, reuzidi Malheureux.

    (1931) VALL 443b. (un) malheureux, tr. «reuziad pl. ed, –zidi

  • reuziad / reuzad .2
    reuziad / reuzad .2

    m. & adv. –où

    I. M.

    (1) Période, laps de temps.

    (1867) FHB 125/163b. Goude beza bet eur reuziadig er mæz. ●(1869) FHB 216/56b. reuchadou amzer griz. ●(1878) EKG II 324. P'en devez great an den fall he reuziad var an douar.

    (1905) BOBL 23 décembre 66/1b. ar veleien a oa gwall gaset e-pad eur reuzad amzer. ●(1907) MVET 83. epad eur reujad bloaveziou. ●(1923) FHAB Genver 23. ar reujad amzer-ze.

    (2) Carrière.

    (1920) FHAB Genver 222. Ne oue ket hir e reuziad en talben.

    (3) [devant un v.] Crise, accès de.

    (1936) CDFi 1er février. eur reuziad c'hoarzin. ●(1950) KROB 31-32/16. Hag ar peder c'hoar d'ober eur reuziad c'hoarzin. ●(1955) VBRU 55. na pebezh reuziad gouelañ he dije graet neuze Soaz Sapeur.

    (4) Moment pénible.

    (1905) BOBL 21 octobre 57/2c. Eur gwall reujad ho doa bet hon zadou gantê brema zo kant kant vloaz.

    (5) Souffrance.

    (1933) TREM 75. Perag 'ta euz e beurz e teu d'in me reuziad ? tr. «Pourquoi donc me cause-t-il une si grande souffrance ?»

    (6) Graet e reuziad gantañ : qui a fait son temps.

    (1906) BOBL 21 avril 83/1c. Dubuisson a zo eun den uzet, great e reuzad gantan.

    II. Adv. A-reuziadoù : par moments.

    (1920) MVRO 52/1b. Ae Saoz a zalc'h da gomz bepred, a-reuziadou, en eur boueza war e gomziou. ●(1955) VBRU 68. a-reuziadoù e stag da zifretañ ha da vlejal.

  • reuzial
    reuzial

    voir reuziñ

  • reuziañ
    reuziañ

    v. tr. d. Rendre malheureux.

    (1931) VALL 443b. rendre malheureux, affliger (en parl. d'une chose), tr. «reuzia act.»

  • reuziñ / reuzial
    reuziñ / reuzial

    v. intr.

    (1) Endurer, supporter.

    (1902) PIGO I 42. Red e oa d'ean reuzi, chom er gambr, ha monet da gousket. ●(1910) YPAG 3. Red eo reuzi : tremen hep taken, kât dismegans, ha labourat gwasoc'h 'vit eur c'hi. ●(1925) FHAB Meurzh 97. n'en deus nemet reuzi d'ober. ●(1944) VKST C'hwevrer 51. Kalet e vez ar blanedenn a-wechou hag e ranker reuzi pe derri. ●(1960) PETO 81. Tremen malle o deomp-ni reuzi.

    (2) Causer du désordre.

    (1903) CDFi août-septembre (d’après KBSA 67). hag e redfe kuit [ar vuoc’h] da reujal (ober reuz).

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...