Recherche '"sachañ"...' : 1 mots trouvés

• sachañ / sachek / sechel
  sachañ / sachek / sechel

  v.

  I. V. tr. d.

  A.

  (1) Tirer à soi.

  ●(1530) Pm 280. Outraig em sachet ahet fun, tr. «Outrageusement on me traînait par une corde.»

  ●(1659) SCger 170a. sacha voar vrebenac, tr. «tirer & traisner quelqu'vn par force.» ●(1732) GReg 924a. Tirer l'oreille à quelqu'un, tr. «Saicha e scoüarn da ur re.»

  ●(c.1836) COM II moj. 7. chéchel ann dra brestet d'ezhô. ●(1872) ROU 105b. Tirailler, tr. «sacha.»

  ►absol.

  ●(1996) CRYK 334. E voutek pe e sachek, tr. «Pour pousser ou tirer.»

  (2) Attirer.

  ●(1875) FHB 521/411b. Mar teu ar mean-crok da zacha an houarn.

  (3) Tirer, attirer.

  ●(1872) DJL 6. beza chanchet d'an traon.

  ●(1905) BOBL 22 juillet 44/3a. checha ar plac'hik er-meaz.

  B. sens fig.

  (1) S'attirer (du travail).

  ●(1899) BSEc xxxvii 157 / KRL 22. Jachek (pe kemer) labour var e gorf, tr. «Entreprendre une chose longue, pénible, difficile.»

  (2) triv. Sachañ e revr : s'en aller.

  ●(1974) LLMM 164/183. Gwelloc'h eo dit-te, gwaier, sachañ da reor ganit.

  II. V. tr. i.

  A. Sachañ war.

  (1) Tirer sur.

  ●(1732) GReg 924a. Tirer fort sur quelque chose, tr. «Saicha crê var un dra.»

  ●(1872) DJL 23. hag e chancher ferm varnhi. ●(1878) EKG II 158-159. en eur zacha var bleo ar c'hraouadur.

  ●(1911) SKRS II 199. Chachit breman var gorden ar c'hloc'h braz.

  ►absol.

  ●(1903) MBJJ 95. aman (...) eo brav d'ê jechan. ●(1911) SKRS II 199. kaer hen deuz chacha a bouez he zivrec'h.

  (2) Sachañ war : chanter fort.

  ●(1903) MBJJ 32. pa ganont a greiz-kalon eveldomp, ha pa jechont warni bep-hini gwellan ma hall. ●(1920) FHAB C'hwevrer 243. da glevet bimbalaon ar c'hleier ha mouez totoro ar zakrist o jachan war ar Magnificat. ●(1924) ARVG Here 219. an holl, pôtred ha merc'hed, a chachas war an diskân.

  (3) Sachañ warni : chanter à pleine voix.

  ●(1910) MBJL 96. n'ê ket ar ganerien a jach ar muian warni a gan ar bravan. ●(1933) BLGA 19. gant mouez ar sakrist koz, pedet ivez d'an eured, hag a sache warni a-bouez frega e c'henou.

  (4) Sachañ war (ar boued, ar gwin...) : boire, manger de, du.

  ●(1872) DJL 36. mæz chanch var da vanne eur c'hrogad.

  ●(1970) BHAF 216. sachet e oe war ar brif.

  B. Sachañ gant an-unan : tirer à soi.

  ●(1889) ISV 457. c'hui a zach ganeoc'h a grabanadou.

  ●(1928) TAPO 10. Sellit, krogit er penn-ze, ha chachit ; chachit ganeoc’h avat ha n’eo ket ober an neuz da ober eo !

  ►absol.

  ●(1928) TAPO 10. Sellit, krogit er penn-ze, ha chachit ; chachit ganeoc’h avat ha n’eo ket ober an neuz da ober eo !

  III. V. intr.

  (1) Se dépêcher.

  ●(1924) ZAMA 29. Eman poent d'in chacha, rak ar palez a zo eur pennadig ac'halen. ●(1950) KROB 22/10. eur c'hard-eur n'eus ken, poent eo sacha ! ●(1986) PTGN 73. Poent eo sacha !

  (2) Sachañ ac'hano : quitter un lieu le plus vite possible, se tirer.

  ●(1949) KROB 18-19/13. Dispourbella a reas al laer e zaoulagad en eur ober eur skrijadenn, tenna e skasou ha sacha ac'hano, mar gouie !

  (3) Sachañ a-dreñv : reculer.

  ●(1882) BAR 167. Ar gristenien a bleg hag a zach adreen.

  ●(1948) KROB 1/14. Lavarout a ris da Liz, chacha buan a-dreñv.

  (4) Téter.

  ●(1942) DHKN 17. pen dé guir é kleuen ataù me merhig é chech dohein.

  (5) Se diriger.

  ●(1908) PIGO II 115. a gement korn a oa d'ar blasen e sachjont war dresek toull an nor.

  IV. V. pron. réfl.

  A. En em sachañ.

  (1) S'attirer.

  ●(1710) IN I 247. Quement a apparchant ouz an amourousdet a so stag-ouz-stag oll hac a zeu d'en em heul ha d'en em sacha.

  (2) Se tirer d'affaire, se débrouiller.

  ●(1908) PIGO II 139. 'N em jachent, emean, gant o chas. ●(1912) CHEG 18. M'em boa ranket en em jacha va-unan !... ●(1925) FHAB Ebrel 153. Skampet e oa adarre ha lezet ar re all d'en em jachan. ●(1926) FHAB Ebrel 122. al labouriou brasa a veze graet e boutin ha goudeze pep hini a en em jache evel ma kare.

  (3) S'en tirer, s'en sortir.

  ●(1925) FHAB Ebrel 153. 'N em jachet en doa c'hoaz eur wech.

  (4) Se cacher.

  ●(1911) ADBr xxvii 96. me ielè ôn diñn en em chechein ba'r jô, tr. «pour que pût un homme se blottir (se tirer) dans le cheval.» ●(1930) KANNgwital 335/465. an toullou kuz e leac'h m'ac'h en em jachet pa zave freuz en amzer gwechall.

  B. En em sachañ (+ prép., adv.).

  (1) En em sachañ eus, a : se tirer de (un endroit, d'une situation).

  ●(1882) BAR 28. en em zacha euz an danjer, ha mont dibistig en douar.

  ●(1924) ZAMA 25-26. d'ar mare-ze e fell d'it en em zacha ac'halen ? ●(1935) LZBl Gwengolo/Here 174. hor c'harr-tan a zankas en treaz (...) Penaoz en em sacha eus an abadenn-se ?

  (2) En em sachañ diouzh ub. : se défaire de qqn. qui s'accroche.

  ●(1866) FHB 81/227a. Tri anezho en em lakeas, en eur c'hoari, da hija ar vaguig vian, kement ma troas var he guinou. Eno neuze e savas breta. Mescam a glaske en em zacha dioc'h Tanguy pehini a zalc'he crog mad enhan, hag e ruiljont ho daou er mor.

  (3) En em sachañ da =

  ●(1924) SBED 24. Mal é d'oh hum chachek de gavet hous hani.

  (4) En em sachañ d'ar gêr : rentrer à la maison.

  ●(1921) PGAZ 55. Ar gerent peurvuia ne c'hedont ket an noz evit en em jacha d'ar gear.

  (5) En em sachañ a-raok ub. : fuir devant.

  ●(1925) FHAB Ebrel 152. Di e c'hellont en em jacha arôk an dispac'herien.

  (6) Se traîner.

  ●(1877) FHB (3^e série) 2/15b. A dreuz-coff var eur vaz e teuaz a benn, goude mil ha mil ehan, d'en em sacha betec eun toull ti.

  V.

  (1) Sachañ e skasoù gantañ : voir skasoù.

  (2) Sachañ e gilhoroù gantañ : voir kilhoroù.

  (3) Sachañ e freilhoù : voir freilhoù.

  (4) Sachañ e lêr gantañ : voir ler.

  (5) Sachañ e groc'hen : voir kroc'hen.

  (6) Sachañ e loaioù : voir loaioù.

  (7) Sachañ e graf gantañ : voir kraf.

  (8) Sachañ war e ivinoù : voir ivinoù.

  (9) Sachañ war ar gordenn : voir kordenn.

  (10) Sachañ an dour d'ar vilin : voir dour.

  (11) Sachañ an dour d'e vilin : voir dour.

  (12) Sachañ war e sparl bihan : voir sparl.

  (13) Sachañ dour d'e foenneg : voir dour.

  (14) Sachañ Yann d'ar c'hrignol : voir grignol.

  (15) Sachañ ar c'hazh d'ar gambr : voir kazh.

  (16) Sachañ e revr er-maez ar c'huilher : voir revr.

  (17) Sachañ war e c'houriz : voir gouriz.

  (18) Sachañ Loull d'e doull : voir Loull.

  (19) Sachek ar moc'h war e dreid : voir moc'h.

  (20) Sachañ war an ibil berr // Sachañ war an ibil berraat : voir ibil.