Recherche 'stag...' : 28 mots trouvés
Page 1 : de stag-1 (1) à stagus (28) :- stag .1stag .1
adj.
I. Attr./Épith.
A.
(1) Attaché.
●(1878) EKG II 138. Mez an anduill a vez stag.
●(1905) AGTG 106. leonet stag a zibouez eur gorden ! ●(1907) AVKA 233. e kavfet un azen stag.
(2) Lié.
●(1878) EKG II 77. Evel m'oa stag he zaouarn adrenv he gein, n'oa ket evit sevel anezhan he-unan.
(3) sens fig. Liés l'un à l'autre.
●(1907) AVKA 212-213. daou bried (…) ar briedelez ho dalc'h stag bepred.
B. Stag ouzh.
(1) Attaché à.
●(1732) GReg 12a. Adherent, attaché à, tr. «Stag ouc'h.» ●59a. Attaché, qui est lié à &c., tr. «Stag ouc'h &c. Van[netois] stag doh.»
●(1878) EKG II 123. Pevar alc'houez-ta a ioa stag ouc'h ar memez korden.
●(1902) PIGO I 190. Ar pen-baz-ze (...) E oa e-pign, stag deuz eun tach. ●(1911) BUAZperrot 414. an ostansouer a jome er vann heb beza stok, na stag ouz netra. ●(1911) SKRS II 59-60. Hor Zalver benniget stag ouz ar groaz.
(2) Attelé à.
●(1877) BSA 148. an ejennet a ioa stag ouz ar c'har. ●(1909) FHAB Mae 153. c'huec'h loen lard stag ous ar manej.
(3) Collé à.
●(1923) KNOL 207. Mez deus ar fons oa stag eul louis aour.
(4) Accolé à.
●(1910) MBJL 63. eur skiber stag ouz an ti.
(5) Accroché à.
●(1923) KNOL 197. ar bragou 'zo en e gambr stag ouz eur boenten. ●(1928) FHAB Eost 284. met an Aotrou Person a jomas e jopilis stag ouz eun drezenn.
C. sens fig. Stag ouzh.
(1) Attaché à.
●(1727) HB 429. ar re so stag o c'halon ouz traou ar bed.
●(1862) JKS 240. Nasket eo ar re a zo stag ouz ho zra. ●(1878) EKG II 156. stak kenan ouc'h fals-kredennou ar veleien. ●216. stag ha stag mad ouc'h ho relijion.
●(1911) BUAZperrot 416. beza stakoc'h a ze ouz ar pez ne welont, nemet gant daoulagad ar feiz. ●(1928) FHAB Meurzh 126. laerez digant eun den (...) ar pez m'oa staka outan. ●(1928) BREI 61/c. dre m'int stag ouz o interest o-unan.
(2) (en plt d'un mal, etc.) Bezañ stag ouzh ub. : tourmenter qqn.
●(1870) MBR viii. kaout truez oc'h kement a zo stag ar boan out-ho. ●(1879) BMN 305. An Intron de Kerourien a ioa eur goal c'harad stag outhi.
(3) Derc'hel stag ouzh ub. : rester près de qqn.
●(1907) AVKA 141. setu tri de ma talc'hont stag ouzin.
(4) Bezañ stag mat ouzh e zouar : être bien enraciné.
●(1911) BUAZperrot 829. Pa blanter gouez yaouank (...) e tourer anezo ac'han ma vez krog o griziou, mes kerkent ha ma vezont stag mat ouz o douar, e paouezer d'o doura.
(5) Bezañ stag ouzh : être rattaché à, dépendre de.
●(1943) VKST Mae/Mezheven 272. ar Follgoad a oa stag ouz parrez Elestreg, anvet c'hoaz Gwikello kerkent hag ar XVIIet kantved.
(6) Bezañ stag ouzh : appartenir à.
●(1936) FHAB Mezheven 213. seiz mil faz douar a oa stag ous an ti.
(7) Bezañ stag ouzh e labour : être en train de travailler.
●(1981) ANTR 135. Stag eo domestiked ar maner ouz o labour euz an eil sklerijenn d'he-ben, etre daou benn an deiz.
II. Épith.
(1) Ki-stag : chien d'attache.
●(1732) GReg 59a. Chien d'attache, chien qu'on tient attaché pendant le jour, tr. «Qy-stag. p. chaçz-stag.»
►péjor. Ki-stag : fonctionnaire.
●(1982) MABL I 4. (Lesneven) Dimezet ga't ur «c'hi stag» non de tout ! ur «c'hi stag», un fonctionnaire.
(2) (religion) Iliz-stag : (?) église tréviale (?).
●(1942) LANB 53. Renket e voe, diouz eun tu profou ha mizou an iliz mamm ha, diouz eun tu all, re iliz-stag Lanber.
III. Loc. adv.
A. Stag pe zistag : d'une manière ou d'une autre, (?) coûte que coûte (?).
●(1908) FHAB Du 328-329. Breman e ranke mont da baëa evit ar bloas tremenet ha gouzout, stag pe zistag, petra viche great dioutho.
B. Stag-distag.
(1) Qui va et qui vient.
●(1977) PBDZ 783. (Douarnenez) stag-distag, tr. «qui va et qui vient.»
(2) (Objet) mal fixé.
●(1977) PBDZ 783. (Douarnenez) stag-distag, tr. «mal fixé (objet).»
(3) (en plt de qqn) À l'affection incertaine.
●(1977) PBDZ 783. (Douarnenez) stag-distag, tr. «à l'affection incertaine.»
C. A-stag-penn : (boire) au goulot.
●(1903) MOAO 194. Ha peb hini, leun e veren, / Eve an hanter a stag-penn, tr. «Chacun, remplissant son verre, d'un trait en buvait la moitié.» ●(1920) FHAB Gwengolo 436. ar volennad-ze ne vezo ket evet a stag penn ; evet e vezo a loaïadou bihan. ●(1924) NFLO. boire. b[oire] d'un trait sans verre, tr. «eva a stag-penn.» ●boire au goulot, tr. «lonka a stag-penn.»
IV.
(1) Bezañ stag e groc'henn ouzh e gein : voir kroc'hen.
(2) Bezañ stag ar yod ouzh e dreid : voir yod.
(3) Bezañ stag gant ereoù plouz kerc'h : voir ere.
(4) Stag eo an doubier ouzh an daol : voir doubier.
(5) Bezañ stag e vag dre-holl : voir bag.
- stag .2stag .2
m. –où
I.
(1) Lien.
●(1732) GReg 59a. Attache, lien qui joint deux choses ensemble, tr. «Van[netois] stag. p. stagueü.» ●418a. Le lien qui lie le manche & la gaule du fleau, tr. «stag freilh.» ●(1744) L'Arm 19a. Attache, tr. «Stag.. gueu.»
●(1878) EKG II 27. ne rea nemed harzal ouc'h he stag. ●(1879) GDI 196. mar coussantet hinihue de lairein ur stâg, quênt pêl hui e arrihuou betag lairein er vuoh. ●(1896) HIS 91. ur vañtel rañ, ariet ar é dro get ur stag.
●(1934) MAAZ 16. kaset e vè én ari ur stag.
(2) [empl. sans art.] Kemer stag : (?) s'implanter (?).
●(1921) FHAB Ebrel 88. Ouspenn, ar c'hemwerz hezeg (lire : kezeg) a en em skigne en hor bro, a gemere stag muioc'h mui.
(3) par euph. Mont ouzh ar stag : se pendre.
●(1917) LILH 6 a Vezheven. Deu pé tri dé é ma bet é hobér chonjeu du hemb dèbrein na kousket ha déh d'anderù é ma oeit doh er stag.
(4) Kaout ar stag pe an distag : savoir de quoi il retourne.
●(1977) PBDZ 785. (Douarnenez) dav eo deoc'h kaout ar stag pe an distag memestra, tr. «il vous faut enfin savoir si c'est oui ou non, savoir de quoi il retourne.»
(5) Attachement.
●(1831) RDU 146. dré ur stag déréglet doh en treu crouéet. ●(1854) PSA I 17. er stag diræsonabl en dès èlcé doh en danné.
II. Lezel ar stag gant ub. : laisser de la liberté à qqn.
●(1927) (G) L. Herrioù DIHU 188/210. A p'en dé guir é lauskér er stag genoh mistr ha mestrézed skol.
- stag .3
- stag-ha-stagstag-ha-stag
prép.
(1) Stag-ha-stag ouzh : contigu à.
●(1911) BUAZperrot 389. eun iliz stag-a-stag outi eur manati.
(2) Stag-ha-stag gant =
●(1923) FHAB Gouere 247. daoust ma'z omp stag-ha-stag gant eun niver a vroïgou.
- stag-loer
- stag-ouzh-stagstag-ouzh-stag
adv.
I. Attachés ensemble.
●(1659) SCger 117b. tout d'vn tenant, tr. «stac oc'h stac.» ●173a. stac oc'h stac, tr. «attachez l'vn contre l'autre.» ●(1710) IN I 247. Quement a apparchant ouz an amourousdet a so stag-ouz-stag oll. ●(1732) GReg 9b. Accrochez l'un à l'autre, tr. «Stag-ouc'h-Stag.» ●59a. Attaché l'un à l'autre, ou les uns aux autres, tr. «Stag-ouc'h-stag.»
●(1878) EKG II 212. an daou velek atao stak-oc'h-stak. ●272. Hag an diou c'hoar a choumaz eur pennad stak-ouc'h-stak an eil ouc'h e-benn… ●(1931) VALL 44a. Attenant l'un à l'autre, tr. «stag-oc'h-stag.»
II. sens fig.
(1) À la suite.
●(1878) EKG II 10. leuskel c'hueac'h pe zeiz houpadenn stag-oc'h-stag, evel ar gaouenn o vont kuit.
●(1935) BREI 412/3d. daou bardon stag-ouz-stag.
(2) Bezañ stag-ouzh-stag : être dans un accrochage, un combat.
●(1926) FHAB Mae 188. stag-oc'h-stag eman hon zud hag Ar Re C'hlas ; klevet e vez tenna.
- stag-prennstag-prenn
m. (harnachement) Mancelle.
●(1879) ERNsup 167. stak-prenn, ce qui sert à attacher le harnais du cheval à la voiture, Trév[érec].
- stag-saoutstag-saout
m. stagoù-saout Attache pour le bétail à l'étable.
●(1732) GReg 59a. Attache, pour attacher les bestiaux à l'étable, tr. «stag-saoud. p. stagou-saoud.»
- stagad
- stagadennstagadenn
f. –où
(1) Allonge.
●(1872) ROU 73b. Allonge, tr. «Stagadenn (h[aut] Léon].»
(2) Ajout, action d'ajouter.
●(1872) ROU 96a. Postiche. Un morceau postiche, tr. «Ur stagadenn.»
●(1931) VALL 9a. Addition chose ajoutée, tr. «stagadenn f. (et action d'ajouter).» ●9b. Adjonction, tr. «stagadenn m.»
(3) Ober ar stagadenn : compléter.
●(1872) ROU 99a. Rapporter. Ajouter, pour compléter, tr. «ober ar stagadenn.»
(4) Ober ur stagadenn : donner un coup de collier.
●(1955) STBJ 85. Pa glaske ar gazek herpel d'ober eun tenn-alan, e teue touchenn ar foet o c'houitellat d'he gwana ken gwas ma ranke ober eur stagadenn-all.
(5) (édition) Supplément (à une revue).
●(1931) VALL 716a. Supplément, tr. «stagadenn f.» ●Supplément à Gwalarn, tr. «stagadenn de Walarn.»
- stagadurstagadur
m.
(1) Liaison, jonction.
●(1732) GReg 12a. Adhesion, liaison, tr. «Stagadur.»
(2) Ajout, action d'ajouter.
●(1931) VALL 9a. Addition chose ajoutée, tr. «stagadur m. (et action d'ajouter).» ●9b. Adjonction, tr. «stagadur m.»
(3) Stagadur ouzh : attachement à.
●(1825) COSp 228. ur restage benac a stagadur doh en treu ag er bed.
- staganstagan
s. –où Amarre.
●(1943) TRHS 18. diskoulmet eo ar staganoù hag an dour a eonenn e penn-a-dreñv al lestr.
- stagañ / stagiñstagañ / stagiñ
v.
I. V. tr. d.
(1) Attacher.
●(1633) Nom 175a. Numella : lesse ou laisse du collier : lesen, cordennic reun da stagaff ouz collier an chaçc. ●182b. Vaccera : pieu auquel on lie le cheual à l'estable : peig pe ouz hiny ez staguer an rounçeet en merchaussy. ●185a. Amentum : le lien d'vn dard : an herè á staguer ouz vn dart euit ez strincquaff pelloch á sè.
●(1732) GReg 59a. Attacher, lier, tr. «Staga. pr. staguet. Van[netois] Staguein.» ●Attacher des bestiaux dans l'étable, tr. «staga ar saoud.»
●(1849) LLB 1300. staget ind deu ha deu.
●(1925) BILZ 127. Staga a eure an daou besk dre o ambrankou.
(2) Stagañ ouzh : attacher à.
●(1659) SCger 173a. staga oc'h, tr. «attacher a.» ●(1744) L'Arm 289a. Attachez ce jambon au plancher, tr. «Staguéd er jambonênn-zé doh en doublage d'erlué.»
●(1870) MBR 30. mont a rann da staga anezhi oc'h ar wezenn lore.
(3) Lier.
●(1865) LZBt Gouere 9. pa oe staget ma daouarn ou-in, a drek ma c'hein.
(4) Atteler.
●(1872) EER 44. stag da varc'h ruz, tr. «attèle ton cheval alezan.»
II. V. tr. i.
A. Stagañ da (+ v.) : commencer à.
●(1911) SKRS II 105. an den yaouank a stagas da bedi. ●(1912) MMPM 154. Staga a reaz da lenva.
B. Stagañ da (+ subst.).
(1) Stagañ d'al labour : se mettre au travail.
●(1894) BUZmornik 753. abarz staga d'al labour.
●(1908) FHAB C'hwevrer 35. Raktal e stagas d'al labour. ●(1915) HBPR 58. ne guie ket kalz dre be seurt penn staga d'al labour-ze. ●(1924) KANNgwital 263/197. staga a raio dioc'htu d'al labour.
►absol.
●(1907) PERS 26. goude ar pred e tiskuizet araok staga adarre.
(2) Stagañ da ub. : s'attaquer à qqn.
●(1905) FHAB Gouere/Eost 112. Plabennegis a ioa oll er bourg. Cals oa fusuillou gantho, hag a venne staga da zoudardet ar Republic.
(3) Entonner (un chant).
●(1924) FHAB Genver 32. staga d'ar C'hyrie ha Gloria.
(4) Se jeter sur.
●(1868) FHB 164/64a. Ar vugale vian a stagas d'ar bouet-ze ken arafoll ma voa maro daou anezho abenn antronoz.
C. Stagañ war.
(1) Stagañ war ub. =
●(1993) MARV xii 19. (Kawan) Ha me h a d'ober deo eur «grog», unan hag a stago warnoh.
(3) Stagañ war : entonner.
●(1910) MBJL 112. da stagan war eur brezegen-all.
D. Stagañ gant.
(1) Attaquer (un travail, etc.).
●(1904) SKRS I 20. Ne oa ket koulz hag hen da staga gant al labour. ●(1906) BOBL 30 mars 80/&A. poent eo d'eomp eta staga gant al labour. ●(1910) MAKE 1. an hini a zistag re a doliou-mar, en eur staga gant e loden, pa vez devez bras torri-terien, hennez a gouez war e benn a-drenv, hep gallout dont a-benn eus e loden-var.
(2) Stagañ ganti : s'y mettre, commencer.
●(1870) MBR 2. A-raok staga gant-hi, tr. «avant de commencer.»
●(1902) PIGO I xi. ha sethu Pipi da stagan ganti.
III. V. intr.
(1) S'attacher.
●(1860) BAL 11. netaat or c'halon diouz ar pez a stag outi.
(2) Se coincer.
●(1877) BSA 350. An heor houarn pa stag er c'herreg.
(3) =
●(1915) HBPR 135. eur c'hlenvet spegus a stagas etouez mortoledet Brest.
(4) Stagañ ouzh taol : passer à table.
●(1950) KBSA 80. Alo ! Paotred, poent eo staga ouz taol.
(5) Stagañ da : se mettre à.
●(1909) FHAB Du 347. hor chas a stago ive da arzal, da arragi.
IV. V. pron.
(1) V. pron. réfl. S'attacher.
●(1732) GReg 59a. S'attacher à, se joindre à, tr. «En em staga ouc'h.»
(2) V. pron. réci. En em stagañ : se battre.
●(1996) CRYK 341. Met prometet 'm 'oe d'al lutun 'm 'izemp bet 'n em staget c'hoazh, tr. «J'avais promis au lutin que nous nous battrions encore.»
V.
(1) Stagañ e c'har ouzh gar ub. : voir gar.
(2) Bezañ sot da stagañ : voir sot.
(3) Bezañ diskiant da stagañ : voir diskiant.
(4) Stagañ ar marc'h ouzh ar ruilhenn fall : voir marc'h.
(5) Stagañ e damm : voir tamm.
(6) Stagañ boutonoù : voir bouton.
(7) Stagañ boutonoù war porpant ub. : voir bouton.
(8) Stagañ boutonoù da ub. : voir bouton.
(9) Stagañ e chas gant silzig : voir chas.
(10) Stagañ e chas gant delioù kaol : voir chas.
(11) Stagañ e gole : voir kole.
(12) Stagañ drezenn : voir drez.
- stagapl
- stagedigezhstagedigezh
voir stagidigezh
- stagellstagell
f. –où
I.
(1) Lacet.
●(1818) HJC 27. aveit diglomeign staguelleu i voteu.
●(1913) AVIE 32. n'on ket mat de zoug é voteu na de ziglom er stagel anehé. ●(1925) SFKH 4. ur stagel chauch.
(2) Lien, attache.
●(1633) Nom 158a. Emblema : attaches pour enrichir les vaisseaux d'argent ou d'or : attachou pe staguellou euit orniff an vessel archant pe aoür.
●(1659) SCger 10a. attache, tr. «staguel.» ●(1732) GReg 59a. Attache, lien qui joint deux choses, tr. «Van[netois] staguell. p. eü.» ●(1744) L'Arm 19a. Attache, tr. «Staguell.. leu.»
●(1912) MMPM 152. Oll e varvomp gant eur stagel bennak ouz ar pez hon deuz karet er bed-ma.
II. (anatomie)
(1) Stagell ar fri : cloison nasale. cf. plankenn-fri
●(1499) Ca 189b. Staguell an fri. l. hoc iuterfinium/nii. ●(c.1500) Cb. Staguell an fri. g. lentredeux du ne. ●(1521) Cc. Staguell an fry. g. lentredeux du ne.
(2) Filet (de la langue).
●(1633) Nom 270b. Ancyloglossus : qui a le filet : vnan an deuès an staguell.
●(1659) SCger 57b. filet qu'ont les petits enfants a la langue, tr. «staguel.» ●173a. staguel, tr. «le filet qu'on a a la langue.» ●(1732) GReg 413a. Filet de la langue des enfans nouveau nez, tr. «Staguell.»
●(1876) TDE.BF 587a. Stagell, s. f., tr. «Filet de la langue.»
III. (grammaire)
(1) Conjonction.
●(1931) VALL 144b. Conjonction, tr. «stagell f.»
(2) Stagell-genlavarennañ : conjonction de coordination.
●(1931) VALL 144b. Conjonction de coordination, tr. «stagell-kenlavarenna.»
(3) Stagell-islavarennañ : conjonction du subordination.
●(1931) VALL 144b. Conjonction de subordination, tr. «stagell-islavarenna.»
IV. Bezañ distag e stagell : avoir la langue bien pendue.
●(1647) Am A.339. Bepret hezout craq distacq da staguell, tr. «Toujours tu as le filet de la langue bien délié.»
- stagell-loer
- stagelladstagellad
f. –où
(1) File.
●(1647) Am 545. Couls ve hen eur stroll ho guelet oll eat / Hen eur stacquellat gant ar badou, tr. «Autant vaudrait en un groupe les voir tous partis, en une file, à leur perte.»
●(c.1718) CHal.ms ii. une file de soldats, tr. «ur staguellat ur stel soudardet.»
(2) Liasse.
●(1914) DFBP 197b. liasse, tr. «Stagellad.»
- stagellañ / stagelliñstagellañ / stagelliñ
v. tr. d. Attacher.
●(1732) GReg 59a. Attacher, lier, tr. «Staguella. pr. staguellet. Van[netois] staguelleiñ. pr. et.»
- stagellennstagellenn
f. –où
(1) Attache de la quenouille.
●(1879) ERNsup 167. stagalenn, Bégard, stagelenn, St-M[ayeux], ce qui tient la quenouille.
●(c.1930) VALLtreg 2481. stagellenn : agrafe, se dit aujourd'hui du lacet qui soutient la quenouille des fileuses. (neerezed.) an neud a dalv d'e da staga o c'hegel) Pez-Mec Fse Gaud.). ●(1931) VALL 43b. Attache ; pour retenir la quenouille, tr. «stagellenn f. (d'où stagellenna retenir avec l'attache).»
(2) Lisière pour aider les enfants à marcher.
●(1732) GReg 825a. Les deux attaches qu'il y a au dos de la robe d'un enfant, tr. «staguellenn. p. ou.»
- stagellennañstagellennañ
v. tr. d. Fixer la quenouille à l'aide de l'attache prévue à cet effet.
●(1931) VALL 43b. Attache ; pour retenir la quenouille, tr. «stagellenn f. (d'où stagellenna retenir avec l'attache).»
- stagellet
- stagerez-vihan
- stagerez-vrasstagerez-vras
f. (botanique) Grande bardane Arctium lappa.
●(1732) GReg 80a-b. Bardane, ou glouteron, plante dont les fruits, ou les têtes s'attachent aux habits, tr. «ar staguerès vras.»
- staget
- stagidigezhstagidigezh
f. Attachement.
●(1825) COSp 195. sel mui a staguedigueah hac a garanté hou pou doh-t'hou. ●198. er staguedigueah quen tiner ha quer stert en devoai doh-t'hai. ●(1839) BESquil 126. er staguedigueah disordre-cé doh pligeadurieu er horve. ●(1856) GRD 18. De betra é chervige hou staguedigueah doh er madeu, er pligeadurieu hag en inourieu ag er bed.
●(1905) MRPL vii. ar stagedigez oc'h yez, feiz, kanaouennou, kiziou ha gwiskamant ar Vretoned koz. ●(1909) NOAR 20. o kuitaat tud a ziskoueze kaout kement a stagedigez outi. ●24. karantez ha stagedigez tud ar geriaden-ze. ●(1914) DFBP 23a. attachement, tr. «Stagidigez.»
- stagniñ
- stagusstagus
adj.
(1) Qui s'attache, qui colle facilement, tenace.
●(1732) GReg 59b. Qui s'attache aisément à, tr. «Stagus.» ●912a. Tenace, visqueux, comme de la glu, de la poix, tr. «Stagus.» ●(1744) L'Arm 19a. Qui s'attache, tr. «Staguss.»
(2) (en plt d'aliments) Qui dessèche la bouche.
●(1879) ERNsup 167. boed staguz, aliment qui dessèche la bouche, Trév[érec].
(3) (en plt d'une maladie) Contagieux.
●(1866) FHB 73/165a. ar c'hlenved (…) Stagus eus an anevaled clan d'ar re iac'h. Stagus evit an den. (…) Stagus eo ivez dan den. ●(1876) TDE.BF 587a. Staguz, tr. «contagieux.» ●(1880) SAB 138. aoun rag clenved staguz ebed.
●(1903) MBJJ 33. klenvejo staguz. ●(1912) BUAZpermoal 558. skoet gant klenvejou stagus. ●(1915) KANNlandunvez 44/333. Eur c’hlenved staguz eo, guelet a rit : eun den a rank kaout tud all evit eva asambles. ●(1918) LZBl Du 444. ar c'hlenvejou staguz ! ●(1921) LZBt Here 6. ar c'hlenvejou-stagus. ●(1925) BUAZmadeg 227. da bellât diouto ar c'hlenved staguz-se.
►sens fig.
●(1904) SKRS I 177. Ar zantelez a zo eun dra staguz.
(4) Visqueux.
●(1876) TDE.BF 587a. Staguz, tr. «Visqueux.»