Recherche '"tarzhañ"...' : 1 mots trouvés
Page 1 : de tarzhan-tarzhin-tarzhal (1) à tarzhan-tarzhin-tarzhal (1) :- tarzhañ / tarzhiñ / tarzhaltarzhañ / tarzhiñ / tarzhal
v.
I. V. intr.
(1) (en plt du jour) Poindre.
●(1659) SCger 94a. poindre, tr. «tarza.» ●174a. tarza, tr. «poindre.» ●(c.1718) CHal.ms i. le Iour commance a paroistre, tr. «tarhein ara en dé.»
●(1891) MAA 194. Pell a-raog an deiz o tarza.
●(1902) MBKJ 239. ra darzo prestik an deiz benniget-se ! ●(1904) ARPA 168. Pa darzas an deiz, Jesus a zistroas en templ. ●(1909) FHAB Mezheven 162. ha pa darzo an deiz-se, e vezimp eürus en holl d'an holl. ●(1911) BUAZperrot 69. Goulou deiz ar zadorn Fask a oa o tarza.
(2) (en plt d'une source) Jaillir.
●(1862) JKS 387. ar feunteun a darz anezhi grasou ha karantez Doue.
●(1904) KANNgwital 17/136. eur feunteun a darzaz dre vurzud. ●(1911) BUAZperrot 111. an eienen a lakeas da darza. ●487. An Aotrou Doue a gemeras truez outan hag a lakeas da darza, en e gichen, eun eienen a hanver feunteun sant Goulven. ●(1931) FHAB Here 377. er feunteun a lakas sant Ener da darza aze.
(2) (en plt de la sueur) =
●(1937) DIHU 310/246. ma oè tarhet en huizen arnonn.
(3) Éclore.
●(1849) LLB 1925. a pe vank er goraj a darhein.
(4) Apparaître.
●(1936) TKAL II 34. Alanig a oa o vont da respont e eontr, pa darzas palez ar roue dirazo.
(5) (en plt du lait) Tourner.
●(1868) FHB 193/296b. Pa vez arneu e teu buhan al leas da drei pe da drenka, da darza.
(6) Tarzhañ gant ar sec'hed : éprouver une très grande soif.
●(1957) BRUD 2/42. deut d'an ti da eva eur banne traou, rag o tarza gand ar zehed e oan.
(7) Se fendre, se briser (cœur).
●(1790) MG 168. Ah ! tarhein e ra me halon.
●(1891) CLM 74-75. Hé frièd, ha ne darhehé quet é galon dehou é cleuet quement-cé ?...
(8) Péter, flatuler.
●(c.1718) CHal.ms ii. Il Lasche quelque fois des vents, tr. «tarhein, pe, mousein ara guhaué, bramet ara louein ara guhaué.»
(9) (en plt d'un abcès) Crever, percer.
●(c.1718) CHal.ms i. Voila une plaïe qui aboutit, tr. «tennein ara er gouli sé, eha de uirein, de darhein, er gouli sé.» ●(1732) GReg 111b. La bouse est propre contre les piqueures des mouches à miel, & pour resoudre les apostumes, tr. «Ar beuzeul a so mad ouc'h flemmadur ar guënan ; hac evit lacqât ar gorou da darza.» ●233b. Crever, parlant d'une apostume, au propre, & au figuré, tr. «tarza. pr. tarzet.» ●L'apostume a crevé, tr. «Tarzet eo ar gor.» ●(1744) L'Arm 14b. (parlant de l'apostume) S'ouvrir, tr. «Tarhein.»
(10) (en plt de la mer) Déferler, briser.
●(1849) LLB 1393-1396. en houlen (…) / É tarhein doh er roh.
●(1921) PGAZ 87. ar mor o tarza var gerrek Pontuzval. ●(1979) VSDZ 153. (Douarnenez) Al laonennoù, an dra-se zo just… an dra-se zo eeun e kornog eus Pennaroz. Pa zo tuenn a darzh penn-da-benn, tr. (p. 315) «Les épis de roches se trouvent juste… à l'Ouest de Pennaroz. Quand il y a des déferlantes, elles se brisent tout du long.» ●152. Tarzhiñ a ra war ar Gosvez, tr. (p. 314) «Ça déferle sur ar Gosvez.»
(11) S'abattre.
●(1942) LANB 11-12. Beva a raent eno (…) pa darzas warno Saozon deuet eus an hanternoz.
(12) Tarzhañ eus : jaillir de.
●(1926) FHAB Here 367. ar vuhez a darz eus e izili. ●370. Eur garantez virvidik a darz eus kalon an Ao. Buleon.
(13) Tonner, gronder.
●(1849) LLB 446. Kleu e hreer pel duhont er gurun é tarhein.
●(1916) LILH 10 a C'hwevrer. Tarhal e hra er hanon trema Frise.
(14) =
●(1849) LLBg III 73. Er stur e gri, e darh ar hé hoarnaj merglet.
II. V. tr. d.
(1) Crever (les yeux).
●(1659) SCger 94a. pocher les yeux, tr. «tarza daoulagat.» ●(1792) HS 95. er Philistinèt (...) e darhass é zeulagat enn é bènn.
●(1896) HIS 63. er roué e oé bet tarhet é zeulagad dehoñ.
●(1907) BSPD I 488. tarhet e vezé ou deulagad. ●(1923) KADO 17. Tarhet ou des e zeulagad… chetu ean dal.
(2) Tarzhañ an daouarn : applaudir.
●(1904) LZBg Du 266. én ur darhein ou dehorn. ●(1907) VBFV.fb 6a. applaudir, tr. «tarhein en dehorn.» ●(1919) BSUF 6. Er lod muian e darré ou dehorn hag e ré mélasion dehou. ●(1942) VALLsup 10b. Applaudir, tr. «tarc'hein en dehorn V[annetais].»
(3) Faire claquer (un fouet).
●(1897) EST 27. er goaz e darh e fouet.
●(1905) DIHU 1/10. en ur darhein é foét.
(4) Faire claquer (ses dents).
●(1855) BDE 225. ean e darhou é zent. ●(1857) LVH 297. Er péhour (...) e darhou é zènt.
(5) Tarzhañ e deod : clapper de la langue.
●(1910) DIHU 61/109. Mat ! kaset guin ru d'emb ha hani... nak ! (ean e darh é dead)
(6) Tarzhañ an divfron : renâcler.
●(1849) LLB 725-726. Lausket hou marc'h (…) / de darhein é ziwfren.
(7) Déchirer, dépecer.
●(1732) GReg 233b. Crever, rompre, ouvrir avec effort, tr. «tarza. pr. tarzet. Van[netois] tarheiñ.»
(8) fam. Tarzhañ unan : boire un coup.
●(1996) AVGO 4/14. Bien entendu, les libations s'accompagnent de formules diverses. Deus da darza eun ! tr. «Viens en éclater un !»
III. Tarzhañ a ra ar soubenn : voir soubenn.