f. –où
I.
(1) (agriculture) Grain (de céréales, etc.).
●(1499) Ca 100b. Greunenn. g. grain. l. hoc granum / ni. ●(1621) Mc 71. Reit diff quen bras feiz, euel maze o vn greunen scezu. ●(1633) Nom 74a. Granum : grain : greunen en eth. ●105a. Iuniperi bacca : grain de geneure : greunen geneura.
●(1659) SCger 63b. grain, tr. «greunen p. greun.» ●(1732) GReg 467b. Grain de raisin, tr. «greunen-résin. p. greun résin.» ●Grain de ble, tr. «Greunen ed.» ●Grain de froment, tr. «greunen guïniz.» ●(1752) PEll 373. Greün, Monosyll. Graine. Sing. Greunen. ●(1792) BD 244. nep greunen na gaffan, tr. «je ne trouve pas un grain.» ●307. greunen et navoersin, tr. «je ne vendrai pas un grain de blé.»
●(1911) BUAZperrot 212. eur c'hreunen ed. ●(1918) LZBl Du 444. N'em boa mui eur c'hreunen riz. ●(1923) BUBR 32/642. An ed (...) greunenn ha greunenn, disilhan 'ra gant an avel. ●(1924) FHAB Kerzu 467. Neuze e tôlas d'an douar eun toullad greunennou.
(2) Grain (de sable, de sel, etc.).
●(1633) Nom 56b. Mica salis, grumus salis, salis frustulum, feu granum : miette de sel : greunen olen. ●85b. Granum tinctorium, vel infectorium : graine d'escarlatte, vermillon : greunen scarlecq, vermilloun.
●(c.1680) NG 936. Ha ma lamehe un enë anehë vr grenen. ●(1732) GReg 467b. Grain, parcelle d'un corps pulvérisé, tr. «Greunen. p. greun. Van[netois] grannen. grainen.» ●Grain de sel, tr. «Greunen holen.»
●(1854) PSA I 70. ur hrannen sabl. ●(1869) HTC 20. ar greunennou treaz a zo var aochou ar mor. ●(1888) LTU 41. ann niver braz a c'hreunennou treaz a zo var ann aod. ●(1891) CLM 19. ur hranen halén benac ne vehé quet bet rai.
●(1906) KPSA 18. eur c'hreunen dreaz.
(3) Grain (de chapelet, etc.).
●(1824) BAM 358. Var ar Groas ez ê ret lavaret ar Gredo ; var ar merkennou, Pater, Ave, ha Gloria Patri ; ha var ar greunennou bian, Me hoc'h ador (...). ●(1882) BAR 25. greunenou, evel eur chapeled. ●(1891) MAA 10. var beb greunen vraz pe bateren.
(4) (Une) espèce de grains.
●(1869) KTB.ms 14 p 95. ur pikol bern-ed a beder c'hreunenn, gwiniz, kerc'h hag heiz.
(5) Goutte.
●(1732) GReg 465a. Goute, parcelle d'eau, tr. «Van[netois] grañnen. grainen. p. eü.»
(6) (métrologie) Grain (ancienne mesure de 0,05 g).
●(1633) Nom 209b. Momentum quasi monadem dicas : vn grain : vr greunen.
(7) (pêche) Rogue.
●(1732) GReg 815b. Resure, apât fait d'œufs de moruë &c. pour attirer la sardine, tr. «Greun moru.»
II.
(1) (Kaout, mirout) greunenn ouzh ub. :
●(1953) LLMM 43/27 (T) J. Konan. Un den hoc'h eus kannet ha dotuet : miret en deus greunenn ouzhoc'h a-hervez, Aotrou Skerenn. ●(1965) BAHE 46/49 (T) M. Klerg. Kaout greunenn ouzh u. bennak. ●(1971) BAHE 68/23 (T) M. Klerg. Kaout greunenn ouzh unan bennak, droug outañ. ●(1982) TKRH 69-70 (T) A. Duval. Unan hag en devoa un tamm greunenn ouzh ar Gerg... ●(1987) LLMM 242-243/175 (T) J. Konan. An daou Garïou-se o devoa miret greunenn ouzh ur mestr-studi yaouank.
(2) Mankout a ra ur c'hreunenn en e chapeled : ne pas être malin.
●(1877) FHB (3e série) 5/40a (L) Nedeleg. Calz tud a vank eur c'hreunen benag en ho chapeled. Mad ! eur c'hreunen vad da hada e sperejou an dud eo, me laka, an hini a boulz hag a zao varnezhi fleuren carantez Doue.
●(1973) AMED 12 (Ki) M. Divanac'h. Aliez an dud desket bras vank dezo eur greunenn en o chapeled. ●(1994) HETO 82 (T). Klevet em-oa lared e vanke greun dit ‘n ez chapeled, med en dro-mañ e kredan avad.
(3) Bezañ ur c'hreunenn a re en e chapeled : être idiot.
●(1939) CDFi 20 mai (L) *Ab-Sulio. Maze, an imbisil eürus-se, en doa eur c'hreunenn a re en e chapeled.
(4) Mankout a ra ur c'hreunenn e chapeled e eürusted : ne pas être heureux.
●(1932) ALMA 100. Daoust hag eun den all a c’helle beza eürusoc’h eget Kola ? Ar re all a vez dies o c’halastren avechou, eur c’hreunen bennak a vank e chapeled o eürusted.