f.
I.
(1) Honte.
●(1499) Ca 138a. Mezz. g. honte vergoygne. ●(1612) Cnf 6a. me cred à tra certen pa na vé mez, em lacquahent ouz an taul Pascal hep nep difficultez.
●(1659) SCger 66b. honte, tr. «mez.» ●hontoier, tr. «ober mez.» ●123b. vergogne, tr. «mez.» ●(c.1680) NG 1749-1751. Iesus en Nazaret, / De pep meh hac anquin / A uoui abandonnet. ●(1732) GReg 499b. Honte, confusion, tr. «Mez. Van[netois] mèh.»
●(1849) LLB 1183. ged meh ha ged ankin. ●(1859) MMN 30. N’en livirin ket deoc’h, rac mez eo din en lavaret. ●(1860) BAL 24. mez eo din lavaret an ano-ze. ●(1872) ROU 88b. C’est honteux, tr. «mez eo !»
(2) Ur revriad/Ur vrozhad/Un troc’had mezh.
●(1909) FHAB Mezheven 185. Tapet e peus eur reriad vez. ●(1910) YPAG 5. Pesort rêrad mez ! ●(1936) DIHU 306/184. Tuchant en dehè boutet ur vrohad méh genein, en amprehon ! ●(1939) RIBA 41. en trohad méh e oè taolet arnehon.
(3) Mezh ar chas : grande honte, chose scandaleuse.
●(1908) KMAF 35. Ma n’eo ket mez ar chas. ●(1910) MAKE 110. «Mez ar chas eo, emezi ; mervel a rankin diwar an taol-man. Neuze ne dalv ket ar boan beza pinvidik ma ranker dougen eun hano ken divalo, eun hano pilhaouer.
(4) Kaout mezh eus an deiz : être ébloui par le jour.
●(1896) GMB 415. pet[it] Trég[uier] méz ’m eus deus an dé, le jour m’éblouit.
(5) Mezh e anzav, o gwelet : c’est une honte.
●(1860) BAL 64. ur guall-zantimant, mez e anzao !
●(1921) PGAZ 55. dansou nevez hag a zo mez ho guelet.
►N’eo ket mezh e welout : dont on peut être fier.
●(1889) ISV 137. eur gear ha ne ket mez he guelet, eur gear hag a rer Perouz anezhi.
●(1929) FHAB C’hwevrer 67. Arrebeuri ha dilhad ha n’oa ket mez o gwelet.
(6) Ur vezh gwelet… : c’est une honte…
●(1916) KANNlandunvez 53/373. Mad eo. Eur vez oa guelet tud o c’hedal an Anjelus e kichen an hostaliri, prest d’en em ampoezouni an abretta ar guella.
(7) Divalav-mezh : abject, ignoble.
●(1872) ROU 71b. Abject, tr. «Divalo mez.»
(8) Kemer mezh : éprouver de la honte.
●(1580) G 673-674. Ne stouheñ, ne quemerheñ mez evyt reyf da galant da stryzaf / Nac oude mar huerou ha pervers me roy ma neyz dezaf, tr. «Je ne veux pas m’humilier, ni avoir honte de donner à un amant à étreindre / Tu as beau être amer et grave, je lui donnerai mon nid.» ●(1612) Cnf 17a. Quemeromp mez da quemeret diuoar goust an heny so gourchemennet deomp da sicour.
●(1861) BELeu 94. red-é quemér méh, quæ ha glahar.
(9) [au dimin. plur.] Mezhigoù : quelques hontes.
●(1976) LIMO 27 mars. Méhigeu o doè marsé ? Ne talv ket boud ken anbah-sé ! ●Mehigeu, litt. petites hontes, pour retenue, timidité excessive.
(10) Bezañ staotet e vezh : toute honte bue.
●(1941) SAV 19/14. Meur a hini, staotet o mez ganto, a oa en em lakaet da glask reo outañ gant komzou divergont ha lous.
(11) Sevel mezh gant ub. : éprouver de la honte.
●(1921) PGAZ 66. martreze e savo mez gant unan bennag en ho zouez.
(12) Koll-mezh : personne qui a perdu toute pudeur.
●(1934) BRUS 200. Une personne qui a perdu toute pudeur, tr. «ur hol-méh, m.»
(13) Fontañ gant ar vezh, kaout mezh da fontañ : éprouver une grande honte.
●(1904) BSAB 23. Pa oa tremenet e varr d’ar pried fall-ze, e fonte gand ar vez. ●(1987) BAPR 103. Gleet oa deoh bezañ fontet gand ar véz. ●(1994) HETO 100. Pa laran, sellit, me ’m-eus arru mez, ya, mez da fontañ.
(14) Kaout mezh gant ub. : avoir honte de qqn.
●(1911) SKRS ii 140. guelet e vezont oc’h ober nebeut a stad euz ho c’herent ; ober a reont aviziou evel p’ho deffe mez gantho.
(15) Ober mezh da ub. : faire honte à qqn.
●(14--) N 803-804. Hennez pan duy dit a gray mez, tr. «Celui-là, quand il viendra, te feras honte.»
(16) Lakaat mezh da ub. : faire honte à qqn.
●(2003) TONKA 147. Alo, ma faeron, n’a ket da lakaad mez da Vatist.
II.
(1) Na vezañ ur vezh gwelet ... : être beau, joli, dont on peut être fier.
●(1874) FHB 492/171a (L) G. Morvan. Chom eun dervez bennag en eur gear ha ne ket mez he guelet. ●(1889) ISV 137. eur gear ha ne ket mez he guelet, eur gear hag a rer Perouz anezhi.
●(1924) GEVR 78 (L) G. ar Prat. Holl edont war gezeg ha n'oa ket eur vez o gwelout. ●(1929) FHAB C'hwevrer 67 (L) Y.-V. Perrot. Arrebeuri ha dilhad ha n'oa ket mez o gwelet. ●(1940) FHAB Ebrel 110 (K) Y. ar Gow. Eur c'harrons kaer stlejet gant daou varc'h ha ne oa ket eur vez o gwelout. ●(1966) BRUD 30/14 (T) E. ar Barzhig. N'ouzon ken just awalh ped buoh gwenn ha du a vro-Frizia a veze gantañ, med kredit ahanon, ne veze ket eur vez gweled ar bagad aneze. ●(1973) BRUD 43-44/32 (T) E. ar Barzhig. Eur beleg korfet-mistr ne veze ket eur vez gweled anezañ gand un douilletenn a seurt-se.
(2) Gwelloc’h mezh eget dienez :
●(1908) VROJ 63. Welloc’h eo mez eged dienez.