Recherche 'plou...' : 127 mots trouvés

• Plougoñiz
  Plougoñiz

  plur. Habitants de Plogoff.

  ●(1908) FHAB Du 335. silvidigez Plogoiz.

• Plougoñv / Plougoñ
  Plougoñv / Plougoñ

  n. de l. Plogoff.

  (1) Plougoñv / Plougoñ.

  ●(1732) GReg 618b. mormaned plougoñ.

  ●(1865) FHB 16/122b. Ac’hano e tremenjont da Gleden ha da Blougoff, eleac’h ma cavchont an dud en eun dizanaoudeguez ker braz euz ar relijion. ●(1869) FHB 239/240a. An aotrou Tourmen, nevez beleget, vikel e Plogon. ●(1879-1880) SVE 200. Plogon. ●(1885-1889) (1977) COCS [= BSAF. XXXIV] 251. Ar brava plac'h a so e Plogon / Channik an Ormant oud a Lescon. ●(1890) MOA 23b. Plogon ; Plogo. ●(1890) RDTp (1891) VI/661. Kaned gâd per Yvenou, d'oc'h a Bennéac'h e Plogon, d'an 22 a vis even 1890.

  ●(1908) FHAB Du 333. sac’hadou mor oc’h en em deuler, gant eun trouz da vouzara, e Ifern spontus Plogô. ●335. holl c’hoazed Plogô. ●(1909) NOAR 94. An aotrou Kermadeg a yoa person Plogo abaoue eun tregont vloaz bennak. ●(1910) MAKE 49. nag eus Kleden nag eus Plogô. ●(1916) KANTgelveneg 27. Var zouar Plogoff, e Beg-ar-Raz. ●(1924) ZAMA 130. Ar C'haper, a zisplegin d'eoc'h e zoare, ne oa nag eus Kleden nag eus Plogô. ●(1927) GERI.Ern 474. Plogo. ●(1969) LLMM 137/432. Un tammig pelloc'h e kavomp Plogo, "Plougon".

  (2) Dicton.

  ●(1878) SVE 998. Seiz mantel skarlek ha triugent, hep henvel ar re-all, / A zeue euz ar ger a Is d'ann offerenn da Lauval. ●note Sauvé : « Dans une prairie voisine du village de Lauval, situé au sud de la baie des Trépassés, se trouvent des substructions que les gens du pays prétendent être les ruines d'une chapelle qui aurait été une dépendance d'Is ».

  ●(1969) LLMM 137/436. Daou ugent mantell skarlet, hep kontañ ar re all a zeue bep sul d'an oferenn da Laoual. ●(1977) COCS 44 [= Le Carguet, Les légendes de la ville d'Is]. Daou uguent mantel scarlat-ru, hep niveri ar re-all / A ie, oud ar guer a Is, bep sul d'an ofern da Laoual... ●note R. Gargadenneg : « Ce dicton est très connu au village de Laoual, où l'on indique encore l'endroit – près du lavoir actuel – où se trouvait la chapelle de St-Guénolé. »

  (3) Blason populaire : voir poch .2.

  (4) [Toponymie locale]

  ●(1878) SVE 998. Seiz mantel skarlek ha triugent, hep henvel ar re-all, / A zeue euz ar ger a Is d'ann offerenn da Lauval. ●(1890) RDTp (1891) VI/661. Kaned gâd per Yvenou, d'oc'h a Bennéac'h e Plogon, d'an 22 a vis even 1890. ●(1885-1889) (1977) COCS [= BSAF. XXXIV] 251. Ar brava plac'h a so e Plogon / Channik an Ormant oud a Lescon. ●252. Pa oa Channik e pen ar C'harn-koz, / E oa martoloded var a roz. // Pa oa e tont e pen ar Bar-Kren, / Dorn ar martolod oa var hi fen. // E tont e Tarozen ar Fotou / E oa Channik e krei tre an daou. (...) Mar mie galled paka Poullbroc'hed, / Biskoas paian na m'mise tied ! // Channik an Ormant druill a oele / O tisken var ar plator e Bestre. ●253. Na bagou Leskon bars e Bestre, / Da groc'hen-te, paian, a sec'h-fe ! (...) Me vel ma mam e Mene-Kellik : A gant-hi broz c'hlaz hi merc'h Channik. // Me vel ma mam e Sabl ar Gorzik, / Deud da zigas lein d'hi merc'h Channik.

  ●(1914) ARVG mae 72. Beg ar Raz, hanvet ive Kap Sizun, goue ha garw evel Ifern Plogo, ha Bae an Anaon a zo en daou du d'ean. ●(1932) FHAB Gouere 7/281. tud ar C'hap, a veze el Loc'h e Plogoff, o vrennika pa veze izel ar mor. ●(1941) SAV 9-10. adalek Iz betek an douar bras, en eur dremen e-biou chapel Laoual. ●(1969) LLMM 137/432. Leskon, distaget c'hoazh Liskon (Leskoff) war staon ar Raz, ar gêriadenn diwezhañ war an douar bras. ●137/436. Ne chom mui e-kichen Bae an Anaon nemet ur stêrig dister hag ul lenn anvet Loc'h Laoual. ●137/437. Forzh penaos, arabat eo tremen ar C'hab hep mont d'ober un dro da weladenniñ Ifern Plogo ha Kador Sarah Bernhard ! (...) etre ar Gorle greiz hag ar Gorle bellañ. (...) Menegiñ a rin porzh Bestre da gentañ, e-kichen Beg-ar-Raz, ma lestrer evit mont d'an enezenn [= Enez-Sun]. (...) ur gêriadenn anvet Penneac'h. (...) E traoñ Plogo emañ al Loc'h, gant un draezhenn vrav hag ur porzh. War ar menez, ez eus ur chapel anvet ar Veaj Vat. ●(1977) COCS 44 [= Le Carguet, Les légendes de la ville d'Is]. Daou uguent mantel scarlat-ru, hep niveri ar re-all / A ie, oud ar guer a Is, bep sul d'an ofern da Laoual...

• Plougonvelen
  Plougonvelen

  n. de l. Plougonvelin.

  (1) Plougonvelen.

  ●(1656) VEach 154. Curé é Locrist Plougonuelen hac é Concq leõ.

  ●(18--) MILg 259. er barrez a Blougonvelin en iliz St Salver. ●(1877) EKG I 102. Me gred e rankent beza bet oc'h ober ho zro varzu Plougonvelen ha Plouzane. ●(1890) MOA 24a. Plougonvelen.

  ●(1902) MMMW 6. E Lok-Maze-Penn-ar-Bed, e parrez Plougonvelin hirio, ez euz eunn iliz savet enn henor Itron Varia a C'hras. ●(1905) ALMA 70. Plougouvelin. ●(1911) BUAZmadeg 158-159. Douara a reaz gant eun nebeudik tud e Plougonvelin.

  (2) [Toponymie locale]

  ●(1848) DGES.hy 395. Plas ar moc'h.

  ●(1931) FHAB Ebrel/138. E kichenik ar mulgul a ro hent d'al listri da vont e porz-mor Brest, hag harp e Trez-Hir, e parrez Plougonvelen, eo ema Kastell Perzel. (...) e maner Pouliorc'h e voe graet evit 12.000 lur goll.

• Plougonveleniz
  Plougonveleniz

  pl. Habitants de Plougonvelin.

  ●(1877) FHB 3e série 31/248b. Plougonveleniz ho zrugareka-oll.

• Plougonven
  Plougonven

  n. de l. Plougonven.

  (1) Plougonven.

  ●(1499) Ca 141a. parrochia de ploegonuen. ●(1575) M (après le mot fin f. 71 v°). An leffr man á voe composet en bloaz 1519 / Gant Mæstre IEHAN an Archer Coz, a Parhos / Ploegonuen. Hac á voe Imprimet, E, S, Frances / CVBVRIEN, En bloaz M,ccccc,Lxxv.

  ●(1847) FVR XII. ar Huerou, belek e Sant-Eutrop-Plougouven. ●(1851) PENdast 135. me a meus bed kavet goazet deus a paros plougounven. ●(1856) MILg 10. Kant skoet a roïnn e Plougonven / E ti an aotrou zant Euzen. ●(1865) FHB 8/63b. Yvon-Frances-Mari Manchec, labourer douar e Plougonven. ●(1884) BUZmorvan 804. Diskenn a reaz enn douar e kichen Konk-Leon, var barrez Plougonver (sic), ha goudeze e savaz eur gouent el leac’h m’ema hirio bourg Trebabu. ●(1890) MOA 24a. Plogonvenn. ●(18--) (1985) GIRA 53 [= OLLI. 363]. An hini en deuz e c'hompozet, zo ur paotr sans souci / N'eo ket bed pell er skolach o poursuiv e studi / E zemeuranc a oa er gomun a Blougonven / E fantazi en deus laket ober eur ganaouen.

  ●(1905) ALMA 32. Plougonven. ●(1911) SKRS II 142. Goude beza bet persoun e Plougonven, Chaloni ha vikel vraz e Kemper. ●(1921) PGAZ 106. persoun Plougonven. ●(1930) OLLI 723A. Gwerz trist Iliz Plougonven dëvet d’an noz kanta (sic) ’viz Mâe 1930. ●(1931) FHAB Genver 12. e parrez Plougonven.

  (2) Nom de famille.

  ●(1970) NFBT 219 N° 1706. Plougonven.

  (3) Devise de maison noble.

  ●(1667) ARmorial 96. Goazouhallé en Plougounuen Evesché de Treguier, de gueulle à vne fasce d’argent brisé en chef d’vn Lambel à quatre pendans d’Or, auec la deuise Ober ha teuel c'est-à-dire faire & taire.

  (4) [Toponymie locale]

  ●(18--) PEN.gwerin8 80. da gichen ur goz veen a zo en sant eutrop. ●(1847) FVR XII. ar Huerou, belek e Sant-Eutrop-Plougouven.

  ●(1931) FHAB Genver 12. Gwilhou an Ozac'h, merour Kerzavid, e parrez Plougonven. (...) Ker reuzeudik ec'h en em gave ha ker fallgalonet pa dremene ebiou kroaz Bohast, savet war lein eun dosenn. ●17. Gand an holl draou-ze e vezi unan eus pinvidika ezec'h Sant Itrop. ●Du/425. Yann al Lagadec a dle beza bet ganet e Plougonven, e maner Mezedern.

• Plougonveur
  Plougonveur

  n. de l. Plougonver.

  I. Plougonveur.

  ●(1867) TELrem 170. ann abad Jonkour, barz Plougonver. ●(18--) GBI II 64. Menez Arre ha Plougonvez, / Hag iwe ar Chapel-newez. ●(18--) PENgwerin8 80. an otrou deus ar goaspern voa person en plougonver.

  ●(1910) MBJL 2. Raoult, person Plougonver. ●(1912) BUAZpermoal 836. chapeliou eleiz dre ar vro : en Bear, Beurlidi, Logivi, Plistin, Plouaret, Plougonver, Plouneve-Moedek, Peurit, Prat, Kemper, Senven, Trabriant, Tregrom, Tregidel, Trezelan, Plouganou. ●(1915) KRVT 96/1c. hon c’henskrivagner Erwan Quérou a Blougonver.

  ●(2002) TEBOT 142b. Nag un nebeud a Bont-Melvez / Ha parrouz Plougonveur.

  II.

  (1) Dicton.

  ●(2004) TROMK 219b. Me zo deus Plougonver, daonet 'vo ma ine, / Me zo skrivet war ma zog : Vive la liberté !

  (2) Dicton.

  ●(2005) (Guide municipal de Plougonver, p. 35). A la fin du XIX^e siècle siècle, les fêtes patronales de Plougonver étaient parmi les dernières du calendrier, comme en témoigne ce dicton : Pardon Sant Jermen / Diwezan Termen / Pardon Rozaer / Kloz an Afer / Pardon Tregrom / 'serr an nor Plomm.

  III. [Toponymie locale]

  ●(c.1868) GBI II 238. Pa veet arru er C'hleunio, / Jannet Rio, m'hoc'h iskuzo. // Jannedig Rio a lâre, / Bars ar C'hleand pa arrue.

• Plougonveuriz
  Plougonveuriz

  pl. Habitants de Plougonver.

  ●(1951) MRPM 164. Plougonveriz eun deiz, frailhet gant an anken, / Tri den kaër a welen en pign diouz ar gordenn.

• Plougoñviz
  Plougoñviz

  plur. Habitants de Plogoff.

  ●(1890) MOA 23b. plogoad (m), plogoadez (f), pl. m. f. plogoiz.

  ●(1908) FHAB Du 335. silvidigez Plogoiz. ●(1909) NOAR 94. panefe ne gave ket Plogoiz troet a-walc’h gant ar relijion. ●97. evit silvidigez Plogoiz. ●(1964) CAIR 143b. Plogoiz. ●(1974) ISHV 15. Un druez, eme Blogoniz, bezañ rediet da labourat war hentoù, ma kerzhomp diarc’hen warno.

• Plougouloum
  Plougouloum

  n. de l. Plougoulm.

  ●(1868) FHB 159/20a. parrez Plougoulm etre ster kerc'hoant ha Sibiril. ●(1870) MBR 260. euz a barrez Plougouloum oa ginidik.

• Plougouloum / Plougoulm
  Plougouloum / Plougoulm

  n. de l. Plougoulm.

  I. Plougouloum.

  ●(1656) VEach 56. Ploucoulm / Eozen Gvifier á Parres Plougoulm, à Escoptj Leon.

  ●(181-) OLLI 714. Guers sant Coulm, Patron eus a barres Plougoulm. ●(1834) KKK 78. Plougoulm. ●104. En eur guitaat ar Peulvan zé ec'h antréer é parrez Plougoulm. ●(1847) FVR 196. Plougoulm. ●(1865) FHB 48/383b. Ian-Mari Milin, eus a Blougoulm. ●(1868) FHB 159/20a. parrez Plougoulm etre ster kerc’hoant ha Sibiril. ●(1870) MBR 260. euz a barrez Plougouloum oa ginidik. ●(1877) EKG I 128. Kenta parrez a gaver var an hent eo Plougouloum. ●(1890) MOA 24a. Plougoulm.

  ●(1911) SKRS II 173. persoun Plougoulm. ●(1923) FHAB Gwengolo 9/333. Epad teir zizun e talc'hjont penn d'ar jeneral Canclaux, kanna a rejont anezan, end-eeun, e kichenik Guipavas, met goude emgann Kergidu, e Plougoulm, ar Vretoned a fallgalonas hag a blegas dirag an Dispac'herien.

  II.

  (1)

  ●(1834) KKK 78. Ar gwizieg ha brudet braz Buffon a lavar penaoz ne heller ket tremen Pond-aval euz ar barres-man heb kaoud he chodellou leun a dréaz.

  (2) Dicton.

  ●(1912) MELU 365. Plougouloumis bonedeien, / Sibirillis kaketerien, / Klederis tud a fouge, / Ploueskadis tud a leve, / Plouenanis laeroun tout / Ha Kastellis oc'h ar grouk.

  ●(2003) TRMOR 31. Plougouloumiz bonedeien / Sibirilliz kaketerien / Klederiz tud a fouge / Ploueskadiz tud a fouge / Plouenaniz laeron tout / Ha Kastelliz ouzh ar groug.

  (3) Devise de maison noble.

  ●(1667) ARmorial 126. Kerautret en Plœcoulm Evesché de Leon C. burellé d’argent & de gueulle de dix pieces, auec deux Guiures affrontées d’azur en pal entrelassées dans lesdites fasces & pour deuise Pa Elly, quand tu pourras.

  III. Nom de famille.

  ●(1970) NFBT 219 N° 1707. Plougoulm.

  IV. [Toponymie locale]

  ●(1656) VEach 56. Eozen Gvifier á Parres Plougoulm, à Escoptj Leon, pehini à chom é maner Dourdu.

  ●(1834) KKK 78. ne heller ket tremen Pond-aval euz ar barres-man. ●102. é kever maneriou koz Pont plankoet. ●104. é parrez Plougoulm, é pé léac'h heb distrei nemeur diwar ann hent ec'h halleur ô tremen mont da welet ar maner koz a Gearaotred, a beléac'h é tiskenner enn draonien koant a Zant Jakez douret gand eur c'houerik vihan pehini ez em daol er mor é paé ann Abert, tost a c'hano Koat Kerouzéré. ●(1869) FHB 238/227a. an anter euz a Vontroulez a zo e Treger, hag an anter all e Leon. Hogen e tu Leon, ebarz en eul leac’h hanvet c’hoaz hirio Bouret, e voue laket ar mean kenta euz eur chapel en enor da Vari. ●250/322b. e Plougoulm, eun nebeudic bale euz ar bourk, var hent an aod, e kavomp (...) Itron Varia Pratgoulm. ●(1877) EKG I 129. a ieaz ive epad eun dervez du (lire : da) guzet e koajou Kerouzere. ●146. etre Milin-ar-Stank ha Kroaz-Mean. ●146-147. Kas a reaz he dud da guzet adren Kervrenn, Keinigou ha Kreac'h-Moiek, ha divar an hent braz, den n'ho guele. Lod-all a ioa e Tosen-Fantik. ●147. Trei a reaz divar an hent braz gand eul loden euz he dud, evit mont, abiou Begavel, da vaner Kergidu. (...) Ar re euz hon tud-ni a ioa kuzet adren Kervrenn ha Keinigou, a dreuzaz, lod anezho, an hent braz evit mont da Loklouer ha da Benn-an-Traon. ●155. Mad, an Aoutrou Postec en deuz lavaret dign edont o tont divar dro Loklouer varzu Kroaz-Mean, hen, Eozen Roue, a Gervengant. ●157. Edont o tremen maner Dourdu, pa deuaz er meaz euz an ti eur vandenn soudarded.

  ●(1985) AMRZ 195. Pardoniou all a zarempredem c'hoaz. Ar souezusa hini eo pardon Intron Varia Prad-Koulm, e parrez Plougouloum. Hemañ 'veze great anezañ ar "pardon mud". Réd e veze mond euz ar gear beteg ar japel, en eur bedi hag heb lavared eur gér da zén e-béd.

• Plougoumouliz
  Plougoumouliz

  pl. Habitants de Plougoulm.

  ●(1869) FHB 250/322b. Plougoulmiz o deuz kement a garantez evid ho chapel. ●(1870) FHB 292/248a. Roscoiz ha Plougoulmiz a dle ober ar memes tra. ●(1877) EKG i 274. anaout a rit Plougouloumiz. ●275. e penn Clederiz, Sibirilliz ha Plougouloumiz. ●(1877) EKG I 128. Ne anavezent ket Plougouloumiz. ●144. Ian Kerangueven, euz a vereuri Kerouzere, a ioa e penn Clederiz, Sibirilliz ha Plougouloumiz. ●(1878) EKG II 262. Her beva a reaz zoken evit netra pa ne zigase ket Plougouloumiz boued d'ezhan.

  ●(1909) MMEK 142. Plougoulmiz. ●(1912) MELU 365. Plougouloumis bonedeien, / Sibirillis kaketerien, / Klederis tud a fouge, / Ploueskadis tud a leve, / Plouenanis laeroun tout / Ha Kastellis oc'h ar grouk.

• Plougouskant
  Plougouskant

  n. de l. Plougrescant.

  I. Plougouskant.

  ●(1889) (1901) EPLQ 30. Plouvouskan Plougrescant.

  ●(1900) (1927) CONS 905. eun tammik douar kemeret e bez Sant Koneri a Blouvouskan. ●(1903) MBJJ 339. a Blouvouskan, eur barrouz euz a Vro-Dreger. ●(1910) EGBT 130. Plouvouskan. ●178b. Plouvouskant. ●214a. Plouvouskan. ●(1912) BUAZpermoal 250. o santelât, dre e oberou, an douarou a dlee bezan, divezatoc'h, parouz Plouvouskan. ●251. En tu-hont da Blouvouskan, parouziou Lanvellek ha Plougras o deus ive peb a chapel. ●(1923) ARVG C’hwevrer 22. en enor da zant Goneri, patron Plouvouskant. ●(1928) CONS 275. Beza a oa dioute e seiz parrez Gourenez Lezardre, ha zoken er « Bord-all » da laret eo en Plouvouskan, hag holl e oant pinvidik. ●(1933) BREIZ 328/2c. E Plouvouskan ne oa ken brud. ●(1933) OALD 45/195. person en Plouvrouskant. ●(1935) BREI 397/2d. taolennou Sant Goneri Plouvouskan. ●(1974) ISHV 47. Manac’h e voe e Plouvouskan hag e Perwenan.

  ►

  ●(1894) GIV 5c. Tré Plougouscant hac ar Porz-Gwenn / Holl a ont formet gant radenn.

  ●(1907) BOBL 02 mars 127/3d. mont da Enez Erc’h, en Plougouskant.

  ►

  ●(17--) CSdogmael 42a. En Plouguiel ac en Plougrescant / n'euz groet miraclou evident.

  ●(1839) BESquillere 462. aveit monnet d’hum guhein é parræs Plougrescant, é escobti Tréguér. ●(18--) OLLI 280. Cantic voar vue an autro sant Gonery, Pehini en deus e Chapel hac e Relegou en parons Plougrescant.

  ●(1910) ISBR 60. É peneti Plougreskand é varùas sant Goneri. ●(1916) KRVT 153/2c. An eskob nevez a zo ginidik eus Plougrescant.

  II.

  (1) Dicton.

  ●(2005) HYZH 244/39. Plougouskantiz togn ha rous.

  (2) Dicton.

  ●(2016) TELGR (02.08.2016) [44a] (Daniel Giraudon). Brinikerien Plougouskant, tr. « Pêcheurs de berniques de Plougrescant ».

  (3) Paroles d’un chant à danser.

  ●(1889) CDB 213. Barzig ha barzig a Goneri, / Ari e mab ar roue gand daou pe dri, / Gand eur bagad a bichoned / Ru ha gwenn ha violet. ●note N. Quellien : « On tourne cette ronde autour de deux compères (ou deux commères), qui se tiennent debout, immobiles, les mains dans les mains. Ceux-là sont deux juges, ou deux gendarmes, ou deux ravisseurs,... tirés au sort. Le couplet fini, ils se précipitent sur un danseur, à leur choix, ou sur chacun à tour de rôle; il le saisissent, en s'écriant : Pe gand al loar, pe gand ar stered ? (...) Suivant la réponse, on est envoyé aux étoiles, ou à la lune : les deux séjours, (plutôt, les deux lieux d'attente) sont distincts, en deux coins de la place. / A chaque tour, la ronde diminue d'un danseur; quand le cercle est devenu trop étroit, les derniers sont éxécutés sommairement. Alors les deux juges décident, suivant leur bon plaisir, où sera le ciel, et où l'enfer. Ils se tournent vers l'un de ces campements, dont ils acclament les détenus : Baradoz ! baradoz ! (...) Puis, tous ceux-là ensemble, justiciers et affranchis, courent sus aux malheureux, parqués à l'autre bout : Ifernio ! ifernio ! »

  (4) Dictons.

  ●(1940) FHAB Gouere-Eost/192. E Koneri, e parrez Plouvouskan, e vez daou bardon : Pardon Koneri ar babu, e miz gouere, ha Pardon Koneri ar C'hraon, e miz Gwengolo. (Klevet gant Francis Even, eus Landreger, e Plouvouskan d'an 2 a viz eost 1940)

  III. (blason populaire) Voir falstest.

  IV. [Toponymie locale]

  ●(1889) CDB 44 & 213. Barzig ha barzig a Goneri, / Ari mab ar roue gand daou pe dri, / Gand eur bagad a bichoned.

  ●(1900) (1927) CONS 905. Mont a rer di pe en bag-evel da Enez Lesbron e Plouvouskan, da bardon Sant Koneri. ●(1935) BREI 397/2d. taolennou Sant Goneri Plouvouskan. ●(1940) FHAB Gouere-Eost Niv. 7-8/192. E Koneri, e parrez Plouvouskan, e vez daou bardon : Pardon Koneri ar babu, e miz gouere, ha Pardon Koneri ar C'hraon, e miz Gwengolo.

• Plougouskantiz
  Plougouskantiz

  pl. Habitants de Plougrescant.

  ●(1954) VAZA 53. Ha Plougouskantiz, daoust ha ne veze ket stad enno d'an naontek a viz Mae.

• Plougouvelen
  Plougouvelen

  n. de l. Plougoumelen.

  (1) Plougouvelen.

  ●(1748) CI.pou 60. Plougoumælann.

  ●(1902) LZBg Mae 103. Plougoulen. ●(1902) NIKO 101. Plougoulén. ●(1908) DIHU 23. É Plougoulen é hes bet un tolp ag er ré kaeran. ●(1927) GERI.Ern 474. Plougoulén. ●(1934) BRUS 296. Plougoulén. ●(1985-1986) ADEM 93. ouian ket ma oa e Baden pe Pleren pe Plougoulen.

  (2) [Toponymie locale]

  ●(1905) ALMA 70. Bekerel. ●(1941) DIHU 263. adal de Gersal (...) flagen Pontsal.

• Plougouveleniz
  Plougouveleniz

  plur. Habitants de Plougoumelen.

  ●(1908) DIHU 23. Inour dehé ha de Blougouleniz bout chomet stag doh iéz ha kustumeu mat er vro.

• Plougraz
  Plougraz

  n. de l. Plougras.

  I. Plougraz.

  ●(1867) TELrem 170. Karis, person Plougras, barz Mene-Bre. ●(1878) SVE 970. Bars e parrez Plougraz / E kigner lost ar c’haz.

  ●(1912) BUAZpermoal 251. En tu-hont da Blouvouskan, parouziou Lanvellek ha Plougras o deus ive peb a chapel. ●(1923) ARVG C’hwevrer 22. Sant Goneri, patron Plougras, parrouz koz koz. ●(1925) ARVG 3/62. ginidik eus Plougras. ●(1935) BREI 431/3d. kerz buan betek Plougraz, eus ac’hane da Logivi.

  ●(2000) TPBR 183. E parrouz Plougraz / Vez rasket lost ar c'hazh / hag en Logivi / Lost ar c'hi. ●199. Aet e dreid gant ar c'hazh / Betek bourk Plougras. ●(2002) TEBOT 106b. Memes Plougraz, Logivi / Ha Plounevez-Moedeg / Ivez Plounerin, Tremel / Plufur ha Lanvaeleg.

  II.

  (1) Dictons.

  ●(1878) SVE 970. Bars e parrez Plougraz / E kigner lost ar c'haz.

  ●(2000) TPBR 183. E parrouz Plougraz / Vez rasket lost ar c'hazh / hag en Logivi / Lost ar c'hi. ●(2004) TROMK 218b & 219b. En Plougraz, / 'Vez rasket lost ar c'hazh, / Hag en Logivi, / Lost ar c'hi. Kenstrivadeg kunujennoù Prad 2002. ●(2005) HYZH 244/39. 'Barzh en parrouz Plougraz / E kigner lost ar c'hazh (Rivages, 1985). ●(2016) TELGR (01.08.2016) [40a] (Daniel Giraudon). En Logivi, vez troc'het lost ar c'hi. En Plougras, vez rasket lost ar c'hazh.

  (2) Dicton.

  ●(2004) TROMK 219b. Gant paotred Plougraz / N'eus ken met c'hwezh ar baelan glas. Maoris Prijant eus Plounevez-Moedeg.

  (3) Rimaille.

  ●(1974) TDBP III 386. – Eus pelec'h out-te ? – Eus Logivi / - Dond a rez da c'hourenn ? / - Ya, pa gari ! / - Eus pelec'h out-te ? – Euz Plougraz / - Dond a rez da c'hourenn ? / - N'an ket c'hoaz! / - Eus pelec'h out-te ? – Eus Poullaouen / - Dond a rez da c'hourenn ? / - N'an ket laouen !

  (4) Dicton-jeu.

  ●(2000) TPBR 199. Bim, baom, kloc'hoù, / Marv eo Jegou, / Aet e benn gant ar c'hi, / Betek bourk Plouisy, / Aet e dreid gant ar c'hazh / Betek bourk Plougras, / Ar vatezh war o lerc'h / Gant bara, gant laezh, / Dalet bara, dalet laezh, / Lezet e benn gant Jegou gaezh.

  (5) Dicton.

  ●(2016) TELGR (10.08.2016) [52a] (Daniel Giraudon). Kloc'h bras Plougras a son en e blas a-bouez ul las, tr. « La grosse cloche de Plougras sonne à sa place au bout d'un lacet » ●note D. Giraudon : « Voici un exemple de jeu d'élocution qui consiste à répéter neuf fois et rapidement la phrase suivante sans respirer et sans se tromper »

• Plouha
  Plouha

  n. de l. Plouha.

  (1) Plouha.

  ●(1656) HYZH 306-307, 2021, p. 47] (2 exemplaires connus : BNF LK7-558 & Rés. 8-LK7-558).">VEach 51. ames à Parres Plouhà à Escopti Sant Briec. ●(17--) EN.appendiceI 391/21-22. an ninin en neussi hadverset contrel der stum me voa / a sou un den trinvoach vla a Vrééc en Ploua.

  ●(1847) FVR 290. war aod Plouha. ●291. ec'h arruaz dirak aod Plouha. ●(1857) OLLI 138. pehini a zikouras orni ar chapel a zo bet zavet e Plouha. ●(1866) FHB 52/412a. bet vikel e Plouha. ●(1876) BJM 145. E teir barrez (…) e Plouha, Plehedel ha Plian (Pleguien). ●(1889) ISV 171. E parrez Ploua. ●(1895) GMB 32. Magnificat Plouc’ha.

  ●(1900) (1927) CONS 1045. Ar vouzarded e vez gwellaet e Plouha gant Santez Eugenia. ●(1905) ALMA 67. Plouha. ●(1910) IBRK 88. e Bro-Dreger, e tu Plouha. ●(1912) BUAZpermoal 630. Bear ha Plouha. ●(1912) MELU 317. Noblans Plouha, / Noblans netra. ●(1951) ECLA 298/2. Noblañs Plouc’ha noblañs netra.

  ●(2002) TEBOT 107a. Tro Perroz ha Landreger / Ne ran ket kalz a don / Na da Lezard' na Pempoull / Plouha ha Lannollon.

  (2) Dicton.

  ●(1908) AMBR I/205. Noblans Plouha, noblans netra, tr. « noblesse de Plouha, noblesse de rien ». ●(1912) MELU 317. Noblans Plouha, / Noblans netra. ●(1951) ECLA 298/2. Noblañs Plouc’ha noblañs netra.

  ●(2005) HYZH 244/39. Noblañs Plouha, noblañs netra.

  (3) [Toponymie locale]

  ●(1580) G 132. Da portz Brahec ez tenn eno ez dysquenno, tr. «Il tend au port de Brahec ; c’est là qu’il descendra.» ●150. Bet an porz a Brahec so e coste Treguer, tr. «Jusqu’au port de Brahec, qui est à côté de Tréguier.»

  ●(17--) EN.appendiceI 391/22. un den trinvoach vla a Vrééc en Ploua.

  ●(1926) TBBN Mae/182. ma weler breman enno Binik, Etables, Sant-Kêe ha Brehek. ●(1937) TBHB 52. Un dé él ma oé Guenolé é tichuéh é ti é dud é tas dehon monet de huélet ur ridereh ronsed ar deùen Braheg.

• Plouharnel / Plarnel
  Plouharnel / Plarnel

  n. de l. Plouharnel.

  (1) Plouharnel.

  ●(1748) CI.pou 77. Plouharnèle.

  ●(1839) BESquillere 524. ma hés hilleih a ilisieu-parræs péré en dès ean queméret aveit Patrom, èl m’en dé er guér a Bloërmel, Plouharnel, etc. ●(1895) (1932) FOVE 19. É Belz, én Ardeuen, é Karnag, é Plarnel.

  ●(1902) LZBg Mae 103. Plouharnel. ●(1905) ALMA 70. Plouharnel. ●(1906) DIHU 09/163. Parréz Plarnel. ●(1934) BRUS 296. Plarnél.

  (2) (blasons populaires) Voir botez-koad, ognon, paour .2.

• Plouharneliz / Plarneliz
  Plouharneliz / Plarneliz

  pl. Habitants de Plouharnel.

  ●(1906) DIHU 09/164. d'er Plarneliz.

• Plouhelion
  Plouhelion

  n. de l. Hillion (?).

  ●(1911) BUAZperrot 349. hag ec'h en em dennas en eur rann all eus e leve e Plouhelion.

• Plouider
  Plouider

  n. de l. Plouider.

  (1) Plouider.

  ●(1851) PENgwerin5 191. En tre Ploueder a tre lez / Me a meus choazet eur vestres. ●(1865) FHB 39/312a. e Plouider. ●(1877) EKG I 94. Setu perak e oue embannet e kear Lesneven, e Plouzeniel, e Folgoat, e Kernouez, e Plouider hag enn oll barresiou-all a dro-var-dro, beteg e Pagan. ●(1879) BMN 322. Anna Madec, euz Plouider, 1669. ●(1884) BUZmorvan 471. Ar zant-ma a ioa ganet e parrez Plouider e Breiz-Izel. ●(1890) MOA 24b. Plouider. ●(1894) BUZmornik 471. ganet e parrez Plouider e Breiz-Izel.

  ●(1906) SAQ I x. P’oa deut da Blouider. ●(1921) PGAZ 90. ne c’helle ket ar gurun koeza var touriou Plouider. ●(1923) FHAB Gwengolo 9/329. a lakas brud da goueza war e hano o stourm ouz an Normaned a oa diskennet war aochou Plouider.

  (2) [Toponymie locale]

  ●(1906) SAQ I xi. Kornigel an Aotrou Quere a zo bet dalc’het pell, e ti unan deuz he vrasa mignouned, e Pont-ar-C’hastel, e parrez Plouider.

• Plouie
  Plouie

  n. de l. Plouyé.

  (1) Plouie.

  ●(1656) VEach 77. Curé é Parres Plouyé, en Escopti Querné ô mõt da Quemper. ●(1732) GReg 519b. Ha diradenna plouye.

  ●(1844) FOB 142. Compeza Brasparz, divegna Berrien ha diradenna Plougé. / A zo tri zra impoçzubl da doué. ●(1855) FUB 78. Diradéna Plouié. ●(1865) FHB 29/225a. ilis Plouye. ●(1867) BBZ III 251. Malloz d'ann douar, d'ann douar-Plouieou / A zo kiriek da wall strifou. ●(1876) BJM 214. Jakes Citol, eus Plouie. ●(1878) SVE 988. Diradenna Plouie. ●(1890) MOA 24b. Plouie.

  ●(1904) KBSA 27. Mont a reomp da Blouie ? ●(1921) PGAZ 106. Kerbrat, Jean, bourk, person e Plouyé. ●(1922) GLPI 18. Dans paotred Plouïe prim a beurechuas. ●(1931) FHAB Genver 32. Eus Huelgoat, Berrien, Botmeur, / Hini Plouye hag e gure / O resevo ha noz ha de.

  (2) Dicton. cf. DDPB. 67-68/248-249 & 246/1469-1470.

  ●(1732) GReg 519b. Compeza brasparz, / Divæyna béryen, / Ha diradenna plouye, / A so try zra impoçzub da Zouë.

  ●(1844) FOB 142. Compeza Brasparz, divegna Berrien ha diradenna Plougé. / A zo tri zra impoçzubl da doué. ●(1855) FUB 78. Kompéza Brâz-Parz, / Divéina Berrien, / Diradéna Plouié, / Tri zrâ dic’halluz da Zoué. ●(1878) SVE 988. Kompeza Brasparz, / Diveina Berrien, / Diradenna Plouie, / Tri zra impossubl da Zoue.

  ●(1955) STBJ 9. Gouzout a ouie hon tud koz taolenni doare eur vro e berr-gomzou hag anavezet mat eo c'hoaz ar c'hrennlavar-mañ savet ganto : An tri dra na c'hell ket an Aotrou Doue ober a zo / Kompeza Brasparz, / Diradena Plouie / Ha d[ic'hast]a Poullaouen. ●(1997) PLVB 122. An tri zra na c'hell ket an Aotrou Doue ober a zo : / Kompezañ Brasparzh / Diradennañ Plouie / Ha dic'hastañ Poullaouenn.

• Plouigno
  Plouigno

  n. de l. Plouigneau.

  (1) Plouigno.

  ●(1851) PENdast 134. Guillawik Rollant, mab sakrist Plouigno. ●(1865) FHB 2/16a. Plouigneau, da greis-deiz. ●(1867) BBZ III 425. Antronoz, e Parrez Plouigneou, / Oa klevet ar c'han hag ar iou. ●(18--) SON II 324. Eun ozac'h euz a Blouigno. ●(1890) MOA 24b. Plouigno ; - Ploigno.

  ●(1905) ALMA 64. Plouigno. ●(1913) FHAB Kerzu 356. pelloc’h ema Plouigneo, Lanmeur, Kernintron, Guimaec hag ar mor bras a flour aochou Plestin. ●(1925) BILZ 19. Ar c’hregen dastumet, hi ac’h aio d’o gwerza, war ar mêz, da Wimaek, da Lanmeur, da Blouigno ha da Werrand. ●(1926) FHAB Mae/169. e ti e vreudeur, e Kerourien, e Plouignau. ●(1931) FHAB Gwengolo/352. Maner Lanidy e Plouigneo. ●(1935) BREI 431/3d. Warzu Plouignê.

  (2) [Toponymie locale]

  ●(1834) SIM 165. en ur ferm vras, e Langonaval. ●(1856) MILg 10. Daou c’hant a roin e Lujividi. ●(18--) SON II 124. Paotred Sant-Aler [= titre] (...) Neb dremenfe Kermarec, d'ann heur deuz a greiz-de (...) Nac en gra Luzividi, 'n kichen ti ar Werc'hès.

  ●(1926) FHAB Mae/169. e ti e vreudeur, e Kerourien, e Plouignau. ●(1931) FHAB Gwengolo/352. Maner Lanidy e Plouigneo. ●(1989) (1997) PLVB 85. Met ar ouenn deus tu hon mamm-gozh a zo genidik eus ar Gersavet, e Plouigno.

• Plouilio
  Plouilio

  n. de l. Ploumilliau.

  I. Plouilio.

  ●(1793) RET 385. Plouillau 'zo danjurus / O carout ar Roué Pluçh.

  ●(1809) OLLI 209. Cantic en henor da sant Milliau, Roue a Patron a Baros Plouilliau enn Treguer. ●(1827-1829) VSA 1268. goude ehes da blourech da blouillo a da blouselam. ●(1838) CGK 165. Quimiad pautret Plouhillau. ●(1844) GBI II 202. Da vont da Blouillo fete. ●(18--) PENdast 374. iannik kokard a bloumillau / brawoa pod iaouank zo er vro. ●(1851) PENdast 378. ma vellin procession plouillo / vond dar sul da Sant Kado. ●(18--) PENgwerin9 76. Iannik cokard a Plouillo / brava map yaouank so er vro eo. ●(18-- PENgwerin10 168. A mates milin Plouilleo, / Kames ar Faou zo en Kerleo ! ●(1863) GBI I 252. Iannik Kokard a Blouilliau, / Braoa mab kouer 'zo er vro. ●(18--) SON II 96. Me fenn a destamantan da berson Plouillo, / 'Wit ober gant-han eur voul da c'hoari ar c'hillô. ●136. A lavar paotred Plouillau.

  ●(1912) BUAZpermoal 737. Ar zant-man an eus chapeliou en Plien, en Priel hag en Plouillio. ●(1913) ARVG C’hwevrer 85. Pa deuer da Lannuon diwar-zu Plouber pe Plouillio. ●(1933) BREI 319/4b. a anavezas Y.-M. Dagorn, eus Plouillio.

  ●(1935) BREI 423/4a. Ao. Person Plouillio. ●(1970) TDBP I 142. Eet eo an avel diwar Blouilio ha bremañ e vo glao adarre. ●(1974) TDBP III 368. Te zo badezet e Plouillio / 'Lec'h ema an diaoul / O c'hoari 'r c'hillou. ●(1977) TDBP II 215. N'om ket arru hanter-hent da Blouillio.

  ●(2000) TPBR 329. oa deut da Blouilio amañ e bloavezhioù en-dro da hanter kant evel-se. ●(2002) TEBOT 106b. Kerozern ha Ploumilio / Ploubêr ha Kaouenneg / Bûlien ha Lanvezeag / 'Vel Berc'hed ha Tonkedeg.

  II.

  (1) Expression.

  ●(1970) TDBP I 60. Hañ, feiz ! eet eo an irvin da Zant Yann (Vrezehen), ma foi ! les navets sont partis pour Saint Jean (Bréséhan). ●note J. Gros : « c'est-à-dire ils ont été desséchés par le temps trop chaud et trop sec comme il en fait à la Saint Jean (on confond ici volontairement l'époque et un lieu-dit de Ploumilliau ».

  (2) Rimaille.

  ●(1974) TDBP III 364. Kato, me flato ! / Da biou ? – D'an Ankou. / Da betore Ankou ? / Da Ankou Plouillio, / Toull e gof ha toull e gein, / Kato vrein !

  (3) Dicton.

  ●(1974) TDBP III 368. Te zo badezet e Plouillio / 'Lec'h ema an diaoul / O c'hoari'r c'hillou.

  ●(2004) TROMK 219b. Te 'zo badezet en Plouilio, / Lec'h emañ an diaoul o c'hoari 'r c'hilhoù. Jules Gros.

  (4) Dicton.

  ●(2005) HYZH 244/40. En Tregrom 'mañ an diaoul o chom, / Er C'houerc'had 'mañ o kac'hat (pe 'neus gloazet e droad), / En Plouared 'mañ war an oaled, / En Bulien eo kouezhet er vouilhenn, / En Plourec'h 'neus torret e vrec'h, / En Plouilio 'mañ 'c'hoari 'r c'hilhoù, / En Ploubêr eo bet tomm d'e lêr (pe d'e rêr), / En Tonkedeg eo kroget da redek, / En Plûned 'mañ o vutunet, / En Bear 'neus torret e c'har, / En Gwengamp eo manet kamm. / Hag en Burtuled eo marv gant an anoued.

  (5) Croyance populaire.

  ●(1977) TDBP II 488. Gwechall e veze gwelet spontaillou war hent Plouillio, autrefois on voyait des épouvantails (fantômes) sur la route de Ploumilliau.

  (6) Dicton.

  ●(2016) TELGR (28.07.2016) [48a] (Daniel Giraudon). Tud pinvik Plouillio a zo tout gwisket gant pilhoù.

  (7) Erwanig Plouilio : voir Erwan.

  III. [Toponymie locale]

  ●(1844) GBI II 204. Kerz ewit-on da Lanaskol, / Da lavaret, euz ma c'hêlo. ●(1863) GBI I 256. Ar baniel braz a Blouilliau, / O vont etrezeg sant Kado. ●262. Da lann 'r C'hlandi c'hui 'vo kasset; / C'hui 'vo kasset da lann ar c'hlan, / War vord ann hent 'ia da Zant-Iann. (…) Lakit ur prennestr 'n hi gostez, / Wit ma welinn ar Gernewez. ●(1863) GBI II 76. Ann otro Keraglaz a lâre. ●(c.1868) GBI II 212. 'Man duze 'r gambr 'em brepari / Mont d' 'nn offern-bred da Geraudi. ●216. Adieu d'ac'h holl goajo Kerdu, / Birwikenn n'ho kwelan-me mu.

  ●(1970) TDBP I 60. Hañ, feiz ! eet eo an irvin da Zant Yann (Vrezehen). ●172. Ha bremañ euz kure ez eo eet da berson da Gerôdi.

  ●(2000) TPBR 311. A zo rimet 'vit an deizioù / War sujet gad ar Gozhkeroù (...) O klask he zamm boued ken seder / En douaroù 'dro da Gozhker.

• plouiz
  plouiz

  m. –ion

  I. Paysan.

  ●(1659) SCger 21b. gens des champs, tr. «plouisien.» ●164b. plouis p. plouisien, tr. «paysans.» ●(17--) FG II 17. eur plouïs. ●23. evel plouïsien.

  II. Habitants d’une paroisse dont le nom commence par Plou-.

  (1) Plouiz-Dider : habitants de Plouider.

  ●(1890) MOA 24b. Plouisdider. ●30. Plouiz-Dider.

  ●(1936) DGES.hy 307. Plouisdider. ●(1936) ONEN 12. Plouisdider n'int ket douget d'an evaj. ●(1964) CAIR 143b. Plouiz-Dider.

  (2) Plouiz-Sane : habitants de Plouzane.

  ●(1911) BUAZmadeg 146. Plouiz-Sane. ●159. Plouiz-Sane, evit henori ho zant Patroun. ●(1925) BUAZ 146. Plouiz-Sane. ●(1958) BLBR 115/5. oll Blouiz-Sane.

  (3) Plouiz-Edern : habitants de Plouédern.

  ●(c.1850) GSE [dernier couplet]. A ni irio, Plouiz-Edern / Pedomp a unan Sant Edern.

  (4) Plouiz-Kerne : habitants de Plouguerneau.

  ●(1772) DGES.hy 307. A Lannilis, 1772, les gens de Plougerneau sont Plouiskerne.

  ●(1890) MOA 24a. plouiz-kerne. ●30. Plouiz-Kerne.

  ●(1907) KANngalon C’hwevrer 336. kalonou Plouiskerne. ●(1927) GERI.Ern 474. qqf. Plouiz-Kerne pour Plougerneïz. ●(1964) CAIR 143b. Plouiz-Kernew. ●(1982) PLNN 11/17. Plouis Kerne(w) a vez gwraet eus tud Plougernew, alies awalc'h. ●(1995) LMBR 84. Plouiz-Kerne.

  (5) Plouiz-Kadiz : habitants de Plouescat.

  ●(1909) MMEK 19. Plouiskadiz.

  (6) Plouiz-Eneour : habitants de Plounéour-Trez.

  ●(1957) PLBR 57. Ploeisnour, tr. les habitants de Plonéour-trez.

• Plouizi
  Plouizi

  n. de l. Plouisy.

  I. Plouizi.

  ●(1687) MArtin 1. Petra so a nevesenty / En Sant Miquel en Plouisy.

  ●(1933) BREI 319/1c. an O. Coadic, person Plouizi. ●(1935) BREI 396/4b. Pôtred yaouank Plouizi. ●(1996) FLDH 48. eus kostez Gwengamp, eus Plouizi.

  ●(2000) TPBR 199. Aet e benn gant ar c'hi, / Betek bourk Plouisy. ●(2002) TEBOT 107a. Hag a barrouz Pomerid / Pabu ha Plouizi 'Vez aneet ar mein glas / Deus ar brik war an ti.

  ►

  ●(1847) FVR 90. euz a Blouizi-Gwengamp. ●(1850) OLLI 665. ebars en Milin ar Pont, en Plouisy-Gouengamp.

  II.

  (1) Rimaille.

  ●(1974) TDBP III 378. Aet e benn gand ar c'hi // Beteg chapel Plouizi.

  (2) Dicton.

  ●(2000) TPBR 199. Bim, baom, kloc'hoù, / Marv eo Jegou, / Aet e benn gant ar c'hi, / Betek bourk Plouisy, / Aet e dreid gant ar c'hazh / Betek bourk Plougras, / Ar vatezh war o lerc'h / Gant bara, gant laezh, / Dalet bara, dalet laezh, / Lezet e benn gant Jegou gaezh.

  III. Nom de famille.

  ●(1970) NFBT 220 N° 1710. Plouidy.

  IV. [Toponymie locale]

  ●(1687) MArtin 1. enterret en S. Miquel tost da Guengamp.

  ●(1850) OLLI 665. ebars en Milin ar Pont, en Plouisy-Gouengamp.

  ●(1935) BREI 421/4b. Gwengamp. (...) en em veuzet er Roudourou, tost da Bont-Ezer.

• plouizion .1
  plouizion .1

  plur. plouezad

• plouizion .2
  plouizion .2

  plur. plouiz

• plouiziz
  plouiziz

  plur. plouezad

• plouk
  plouk

  s. -ed (blason populaire) Surnom des habitants de Cléden et Beuzec.

  ●(1986) HYZH 169/130. pochoù-gwinizh : les gens de Cleden et de Beuzec (Plouked et Brugerien).

• Ploulann
  Ploulann

  voir Gwiglann

• Ploulec'h
  Ploulec'h

  n. de l. Ploulec'h.

  I. Ploulec’h.

  ●(1793) RET 386. Zévomp bréman da Blourec'h / Da goët trubuil ha méz, / Ar presbital zo bremân / Eur vordel an horruplan.

  ●(1827-1829) VSA 1268. goude ehes da blourech da blouillo a da blouselam. ●(1848) PENdast 189. Person Ploulec'h person Loguivi. ●(1849) GBI II 358. Dastumet en parous Ploulec'h.

  ●(1911) BZIZ 225. Beva reaz en Ploulec’h. ●(1912) BUAZpermoal 918. en parouz Ploulec’h. ●(1933) BREI 319/4b. Ar sun-all, an Ao. Mondain, e konje e Ploulec'h. ●(1974) TDBP III 368. Paotred Plourec'h / Eo hirroc'h o manch / Evid o brec'h. ●(1977) TDBP II 493. Ma mamm a oa he bugale a-stlabez, darn e Ploureh, darn e Tredrez.

  ●(2000) TPBR 329. Goude ou deut da derc'hel menaj da Blourec'h.

  II.

  (1) Dicton.

  ●(1974) TDBP III 368. Paotred Plourec'h / Eo hirroc'h o manch / Evid o brec'h.

  ●(2004) TROMK 220a. Paotred Plourec'h, / Eo hiroc'h o mañch evit o brec'h. Jules Gros.

  (2) Dicton.

  ●(2005) HYZH 244/40. En Tregrom 'mañ an diaoul o chom, / Er C'houerc'had 'mañ o kac'hat (pe 'neus gloazet e droad), / En Plouared 'mañ war an oaled, / En Bulien eo kouezhet er vouilhenn, / En Plourec'h 'neus torret e vrec'h, / En Plouilio 'mañ 'c'hoari 'r c'hilhoù, / En Ploubêr eo bet tomm d'e lêr (pe d'e rêr), / En Tonkedeg eo kroget da redek, / En Plûned 'mañ o vutunet, / En Bear 'neus torret e c'har, / En Gwengamp eo manet kamm. / Hag en Burtuled eo marv gant an anoued.

  (3) Expression : ar pod-houarn oc’h ober goap ouzh ar gaoter.

  ●(1977) TDBP II 233. E Plouléh e oa ar pout-houarn oh ober goap euz ar gaoter an deiz all pa oam o tremen. ●note J. Gros : « une personne se moquait des défauts d'une autre, alors qu'elle-même n'était pas irréprochable. »

  III. [Toponymie locale]

  ●(1933) BREIZ 328/4c. Hanter-kant metr eus Korvezou, e voe diskaret gant eur wetur-dre-dan ha lazet war an taol.

• Ploulec'hiz
  Ploulec'hiz

  pl. Habitants de Ploulec’h.

  ●(1935) BREI 430/3a. Ploulec'hiz a ya davedoc'h. ●(1935) BREI 438/1b. Ploulec'hiz o doa bet ar vadelez da rei skoazell.

• ploum
  ploum

  interj. Onomatopée qui imite le bruit des pas d'une foule en marche.

  ●(1936) IVGA 172. Ploum !... Ploum !... Ploum, ploum, ploum !... Edo an interamant o loc'ha.

• Ploumanac'h
  Ploumanac'h

  n. de l. Ploumanac’h (Perros-Guirec).

  I. Ploumanac’h.

  ●(1877) EKG I 54. Dont a rea dreist-oll euz a Bloumanac'h, rak e Ploumanac'h ec'h en em denne kristenien vad an douar braz. ●(1878) SVE 967note. C'houez ar pesked en ho sac'h / A zo gant merc'hed Ploumanac'h.

  ●(1912) BUAZpermoal 924. ’us da reier Ploumanac’h. ●(1912) MELU 202. C’houez ar pesked en ho sac’h / A zo gant merc’hed Ploumanac’h.

  II.

  (1) Dicton.

  ●(1878) SVE 967note. C'houez ar pesked en ho sac'h / A zo gant merc'hed Ploumanac'h.

  ●(1912) MELU 202. C’houez ar pesked en ho sac’h / A zo gant merc’hed Ploumanac’h.

  ●(2003) TRMOR 56. C'hwez ar pesked en o sac'h / A zo gant merc'hed Ploumanac'h. ●(2004) TROMK 220a. C'hwezh ar pesked en o sac'h, / Zo gant merc'hed Ploumanac'h. Mikael Briant.

  (2) Dicton.

  ●(2004) TROMK 220a. Ploumanac'hiz, sac'hiz, sac'hiz, / Pesked brein war o c'hein [= choug]. / Pesked poac'h (poazh) / En o sac'h ! Tud Perroz.

  (3) Dicton.

  ●(2004) TROMK 220a. Ploumanac'hiz, gwechall, ne choment ket da vale a-gevret gant tud Perroz war an hent. Diouzhtu pa gavent ur Perroziad, e hastent d'e lezel war o lerc'h. / Met pa zeue ur c'hi "diavaez" da Blomanac'h ez aent holl dezhañ gant bizhier ha ferc'hier en ur grial : / - Ul loen klañv, ul loen klañv ! Hag ar paour-kaezh loen ne ouie ket da belec'h monet.

• Ploumanac'hiz
  Ploumanac'hiz

  pl. Habitants de Ploumanac’h.

  ●(1877) EKG i 96-97. Neuze ive Ploumanac’hiz n’oant ket evel breman. ●(1877) EKG I 54. Neuze ive Ploumanac'hiz n'oant ket evel breman. ●55. Ploumanac'hiz koz a c'houie selaou ho beleien, heuilla lezen Doue ha beza tud vad, leal hag eeun.

  ●(2004) TROMK 220a. Ploumanac'hiz, sac'hiz, sac'hiz, / Pesked brein war o c'hein [= choug]. / Pesked poac'h (poazh) / En o sac'h !

• Plouneour-Menez
  Plouneour-Menez

  n. de l. Plounéour-Menez.

  ●(1712) HB 504. ha Person e Plouneour-Menez. ●(1727) HB 504. ha Person e Plouneour-Menez.

  ●(18--) OLLI 1064. Son Merc’hed bourg Plouneour-Menez. ●(1865) FHB 48/383a. Yvon-Mari Gereec, eus a Blouneour-Menez. ●(1878) EKG ii 103. Dont a dle tud a Blouneour-Menez, a Gommana, a Blouziri, euz an Dre-Nevez, euz ar Merzer, a Vimilliau, a Lambaol, a Viniventer, a Vodiliz, hag euz a veur a leac’h-all. ●(1890) MOA 24b. Plouneour-Venez. ●(18--) FHAB Du/Kerzu 1941)">ALB (FHAB du/kerzu 1941 p. 100a). Lakeomp e Plouneour-Menez.

  ●(1905) ALMA 18. hag e Plouneour-Menez, mignouned ar C’hloarec ha Comb a oe skubet gant republikaned all. ●(1909) KTLR 89. Eun Tregeriad hag eul Leonard, leun ho zac'h a widre, a erruaz ganthan var an hent a gas deuz Pleyber-Christ da Blounaour-menez. ●(1911) BUAZmadeg 744. ha lazet en emgann braz Plouneour-Menez. ●(1915) HBPR 80. E Plounaour-Menez, oa bet kaset an aotrou Park. ●138. Abati ar Relek e Plounaour-Menez. ●(1924) FHAB Mae 171. hag a lake darempred gwechall, dre Werleskin, Lanmeur, Ar Relek, Plouneour-Menez ha Kommanna. ●(1928) FHAB Genver/18. E Plouneour-Menez e voe an eured. ●(1959) MOJE II 16. Tangi a oe gouestlet abad er Releg, e Plouneour ar Menez.

  ►

  ●(1878) SVE 969. Plouneour baour. ●(1883) MIL 125. etrezek Landi, Plouneour ha Commana.

  ●(1922) EMAR 20. Plouneour, Kommana, eur bagad parreziou.

  (2) Dicton.

  ●(1878) SVE 969. Plouneour baour.

  (3) [Toponymie locale]

  ●(1732) GReg 798a. Ar relecg. Abaty ar relecg.

  ●(1911) BUAZmadeg 677. da zevel eur gouent er Releck-Plouneour. ●867. a lazaz Konomor en emgann vraz Brank-Haleg, e Plouneour-Menez. ●(1915) HBPR 138. Abati ar Relek e Plounaour-Menez. ●(1922) GLPI 9. Meneziou ar Releg, mengleuziou a vein glas.

• Plouneour-Traezh
  Plouneour-Traezh

  n. de l. Plounéour-Trez.

  (1) Plouneour-Traezh.

  ●(1834) KKK 50. Da genta, a gleiz, é pel pel braz, ema Plounéour-Tréaz. ●(18--) LED.nev 8. Ar plaç-se zo en eur bares, / Hanvet bremâ Plouneour-tres. ●(1865) FHB 14/112b. Coezet eo ive e Plouneour-Trez, eleac’h m’e deus lazet eur vioc’h. ●(1877) EKG I 96. Paotred Plouneour-Dreaz ha paotred Kerlouan, dreist-oll, ho boned glaz var ho fenn, ho bleo hir pleget azindan-han, hag ho c'horn-butun enn he ourl, a c'hoarze ken na dregerne al leur-gear gantho. ●127. Eun den hanvet Tunk, euz n'ounn dare pe vro, a ioa deuet abaoue eun daou pe dri bloaz bennag da lavaret d'an Arvoriz enn doa prenet an aod a zo dirag Guinevez, Trelez ha Goulc'hen, hag a ia euz a Blouescat da Blouneour-Dreaz. ●(1879) BMN 322. Yvon Fagun, d’ar zeiteg a viz gouere 1664, e Plouneour-Trez. ●(1890) MOA 24b. Plouneour-Dreaz.

  ●(1921) PGAZ 75. tevennou Goulc’hen ha Plouneour an Treaz. ●(1933) OALD 43/6. o c’hoari war riblenn-vor Plouneour-Trez.

  ►

  ●(1834) KKK 110 & 112. Bourc'h Plounéour a zo diazezed war eur bek douar enraok pehini a furm ar min kornaoueka euz a vaé vraz a C'houlc'hen.

  (2) Dicton.

  ●(2003) TRMOR 70. Gwellañ brennig a ya d'am c'hov / Eo brennig Gaolog Gozh / Gwellañ brennig a zo war an tan / Eo brennig Inizan. ●note des auteurs : « Il y a là-bas, entre autres, deux grands rochers assez éloignés de la côte mais accessibles à basse-mer : Gaolog Gozh et Inizan. »

  (3) [Toponymie locale]

  ●(2003) TRMOR 70. Gwellañ brennig a ya d'am c'hov / Eo brennig Gaolog Gozh / Gwellañ brennig a zo war an tan / Eo brennig Inizan.

• Plounerin
  Plounerin

  n. de l. Plounérin.

  (1) Plounerin.

  ●(1793) RET 385. Kasset é zeus da Plonerin / Eur pot fin.

  ●(1865) FHB 7/55b. dioc’h Plounerin. ●(1894) BUEr 44. bro Leon, bourg Plounerin hag ar mor braz.

  ●(1913) PRPR 22. Merc’hed Plounerin. ●(1918) KRVT 271/2d. Yann Charlez Prijent a Blounerin. ●(1923) ARVG Mezheven 85. tour Plounerin gwintet war an uhel. ●(1924) BILZbubr 41/949. o pignal gra sounn Plounerin. ●(1925) BILZ 48. Tremenet gante Tremel, Lann-ar Manac'h, o pignal gra sounn Plounerin. ●(1931) FHAB Genver 28. an A. Clisson, person Plounerin. ●(1977) TDBP II 556. Plounerin a zo war an uhel.

  ●(2002) TEBOT 106b. Memes Plougraz, Logivi / Ha Plounevez-Moedeg / Ivez Plounerin, Tremel / Plufur ha Lanvaeleg.

  (2) Dicton.

  ●(2005) HYZH 244/39. En Plounerin ne zo mann / Nemet brug ha lann (F. Even).

  (3) [Toponymie locale]

  ●(2000) TPBR 185. Kerdone.

• Plouneventer
  Plouneventer

  voir Gwineventer

• Plounevez-Kintin
  Plounevez-Kintin

  n. de l. Plonévez-Quintin.

  (1) Plounevez-Kintin.

  ●(1865) FHB 22/172a. O veza clevet parlant euz an disursiou a rene e parrez Plounevez-Kintin, ez eaz di gant he vandennig labourerien. Hoguen an dud ac’hano a ioa mesierien touet, emgannerien, tud difeiz ha carguet a fallagriesiou. ●●(1876) BJM 117. an Tadou oe casset da barrez Plounevez-Kintin.

  ●(1911) BUAZperrot 810. eur chapel en Plouneve-Kintin.

  (2) [Toponymie locale]

  ●(1933) BREI 324/4e. Er sul 24 a viz gwengolo e oa e chapell Kerhir daou bardon : hini ar Werc'hez ha hini Sant Voris.

• Plounevez-Moedeg
  Plounevez-Moedeg

  n. de l. Plounévez-Moédec.

  I. Plounevez-Moedeg.

  ●(1894) BUEr 7. bean zo unan c'hoaz en Zant-Loranz hag en Plouneve-Moedek.

  ●(1912) BUAZpermoal 836. chapeliou eleiz dre ar vro : en Bear, Beurlidi, Logivi, Plistin, Plouaret, Plougonver, Plouneve-Moedek, Peurit, Prat, Kemper, Senven, Trabriant, Tregrom, Tregidel, Trezelan, Plouganou. ●(1912) MELU 317. Trugare da c'houlen a ve respontet gant tud Plounewe Moedek pa c'houlenner digante : Euz pelec'h oc'h ? – Euz Plounewe, trugare da c'houlen. ●(1923) ARVG Kerzu 221. Arôk ober eun dihan e disheol chapell santez Juna, e Plouneve-Moedek.

  ●(2002) TEBOT 106b. Memes Plougraz, Logivi / Ha Plounevez-Moedeg / Ivez Plounerin, Tremel / Plufur ha Lanvaeleg.

  ►

  ●(1876) SON II 146. Eun abat 'zo en Plounevez / A zo dallet gant ar chassè.

  ●(1912) MELU 317. Trugare da c'houlen a ve respontet gant tud Plounewe Moedek pa c'houlenner digante : Euz pelec'h oc'h ? – Euz Plounewe, trugare da c'houlen. ●(1923) ARVG Meurzh 43. ar parrouziou tro-war-dro, Plougras, Plouneve, Lok-Envel, Benec’h, Louargat, Logivi ha Lohuek. ●(1923) ARVG Mezheven 85. iliz Plounevez.

  II.

  (1) Dicton.

  ●(1912) MELU 317. Trugare da c'houlen a ve respontet gant tud Plounewe Moedek pa c'houlenner digante : Euz pelec'h oc'h ? – Euz Plounewe, trugare da c'houlen.

  (2) Dicton.

  ●((2004) TROMK 220a. En Plounevez / e vez ar baotred mezv ha hadvezv diwar chufere. Mari-Elen Morvan.

  (3) Dicton.

  ●(1974) TDBP III 368. Lomikel-an-Traezenneg / Peder blac'h evid ur gwenneg / Ha pa dostaer da Veg-ar-C'hra / E vez peder blac'h evid netra.

  ●(2003) TRMOR 57. Lomikael An Draezhenneg / Peder blac'h evit ur gwenneg / Ha pa dostaer da Veg Ar C'hra / E vez peder blac'h evit netra. ●(2004) TROMK 218b. Lomikael-an-Traezhenneg / Peder flac'h evit ur gwenneg / Ha pa dostaer da Veg-ar-C'hra / E vez peder flac'h evit netra. Jules Gros.

  III. [Toponymie locale]

  ●(1867) GBI I 266. Pa 'z een me da vouit dour da feunteun 'r Waz-c'halek, / Ha me 'rankontr unan gwisket en ru-skarlek.

  ●(1923) ARVG Kerzu 221. chapell santez Juna, e Plouneve-Moedek. ●(1924) ARVG Gouere 154. Kervenec’h, e Plouneve-Moedek. ●(1924) ARVG Eost 178. Deomp war hon c’hiz da vourk Plouneve, dre an hent real, krec’hiek da vat, ha kemeromp hent Milin Richard. Digoueet e kêriadenn Kerfeilhen, e welfomp (...) chapell an Dreinded (...) chapell sant Lavant.

• Plounez
  Plounez

  n. de l. Plounez (Paimpol).

  ●(1847) FVR 90. euz a Blounez, enn eskopti Sant-Briek. ●(18--) PENdast 258. Plouec a Plourivo, Plou(n)ez à Plérannec.

  ●(1907) BOBL 30 mars 131/2c. douaret en bered Plounez, bro Dreger. ●(1924) ARVG Genver 16. war douar parrouz Plounez.

  ●(1970) BHAF 93. paotr Plounez.

• Plouneziz
  Plouneziz

  pl. Habitants de Plounez (Paimpol).

  ●(1936) BREI 449/3b. gouel ar Werc'hez ken karet gant Plouneziz.

• ploup
  ploup

  interj. Onomatopée qui imite le bruit d'un mouvement vif.

  ●(1907) MVET 106. Ploup ! eul lamm, hag hen er wezen. ●(1924) FHAB Kerzu 470. Eman o sellet ouzomp gant fizians... Ploup ! eman nijet kuit !...

• ploupañ
  ploupañ

  v. tr. d. Lamper.

  ●(1955) STBJ 223. Kluka : klouka, ploupañ.

• Plourac'h
  Plourac'h

  n. de. l. Plourac'h.

  I. Plourac’h.

  ●(18--) OLLI []. Son Potred iaouank Plourac’h.

  ●(1907) BOBL 26 octobre 161/3a. en Plourac’h, kanton Kallak. ●(1913) PRPR 14. parrez Plourac’h.

  ●(2002) TEBOT 106a. Duaod, Karnoed, Pluskelleg / Plourac'h ha Kalanel / Lohueg, Chapel-Nevez / Plougonveur, Lokenvel.

  II.

  (1) Dicton.

  ●(2005) ARME 145/14a. Reoù Blourac'h / Eo briz o sac'h.

  (2) Dicton.

  ●(2005) ARME 145/16ab. En Bolazeg / 'Vez laket ar marc'h war ar gazeg / Hag en Plourac'h / Vez lakaet ar gazeg war ar marc'h.

  III. [Toponymie locale]

  ●(1922) BUBR 13/9. Us d’ho penn ’ma Chapel Mode ha Roc’h Kerguz.

• Plourac'hiz
  Plourac'hiz

  plur. Habitants de Plourac'h.

  ●(1850) PENgwerin8 88. Plourac’his ha Lohuec e zo enem rvnted.

  ●(1907) BOBL 26 octobre 161/3a. ne daolont pled a-bed deuz Plourac'hiz.

• Plourae
  Plourae

  n. de l. Plouray.

  (1) Plourae.

  ●(1748) CI.pou 122. Ploure.

  ●(1847) FVR 195. hag e oa e Plourai.

  ●(1902) LZBg Mae 103. Plouré. ●(1905) ALMA 69. Ploure.

  (2) [Toponymie locale]

  ●(1905) ALMA 69. Sant-Guenin.

• Plourc'han
  Plourc'han

  n. de l. Plourhan.

  ●(1905) ALMA 67. Plourhan.