Devri

Recherche 'mer...' : 132 mots trouvés

Page 3 : de mers (101) à merzhout (132) :
  • mers
    mers

    s. –où Mercerie.

    (1732) GReg 616b. Mercerie, tr. «merçz. p. merçzou

  • merser
    merser

    m. –ion

    (1) Colporteur.

    (1732) GReg 181b. Colporteur, tr. «Mercèr. p. mercéryen

    (2) Mercier.

    (1499) Ca 136a. Mercer. g. mercier. ●(1633) Nom 168a. Cadurcum : tente ou logette de mercier, hayon, magazin : vn tant pe logennic vn merçer, maguasin.

    (1659) SCger 78b. Mercier, tr. «Mercer.» ●159a. mercer, tr. «mercier.» ●(1732) GReg 617a. Mercier, tr. «Mercer. p. merceryen.» ●(1744) L'Arm 236b. Mercier, tr. «Mêrcérr.. cerion. m.» ●Petit mercier, petit panier, tr. «Er bannér hérvé er mêrcér

  • merserezh .1
    merserezh .1

    f. –ioù Mercerie (magasin).

    (1659) SCger 159b. mercerez, tr. «mercerie.»

    (1931) VALL 462a. Mercerie, tr. «merserez f. (le magasin).»

  • merserezh .2
    merserezh .2

    m. –où Marchandise de mercerie.

    (1499) Ca 136a. Mercerez. l. mercimonium. ●(1633) Nom 4a. papier broüillard, qui sert pour enuelopper les merceries ou marchandises, tr. «paper broüillet, pehiny á seruig euit pacquaff an merceresou pe marchadourezou.»

    (1659) SCger 78b. mercerie, tr. «mercerez.» ●(1732) GReg 181b. Colporter, tr. «Douguen var e guein (…) ur banerad mercèrez.» ●616b. Mercerie, tr. «Mercérez. p. mercerezou. Van[netois] mercereah.» ●(1744) L’Arm 236b. Mercerie, tr. «Mêrcereah.. heu

    (1846) DGG 162. guerza ha prena mercerez.

    (1931) VALL 462a. Mercerie, tr. «merserez m. (le commerce).»

  • mersiri
    mersiri

    f. Marchandise de mercerie.

    (1744) L'Arm 236b. Mercerie, tr. «Mêrcery.. yeu. f.»

  • mervel
    mervel

    v.

    I. V. intr.

    A.

    (1) Mourir.

    (1499) Ca 136b. Meruell. g. mourir. ●(1530) Pm 179. ne maruhe quet / A maru dicoffes, tr. «il ne mourrait pas / De mort sans confession.» ●(1557) B I 684. En berr amser cret seder ez meruy / A un maru yen gant ancquen heb quen bry, tr. «sache bien que tu vas mourir que tu vas mourir (…) sans égard, d'une mort pleine d'angoisse.»

    (1659) SCger 121a. trepasser, tr. «meruel.» ●(c.1680) NG 373-374. Juget vouy dre Pillat / De veruel e langroues.

    (1821) SST 44. hemp meruel edan quement a dauleu. ●(1831) MAI 56. mervel a eure o lacat en he c'heno he faillanç memes. ●(1849) LLB 306. Hiniw é varwehei, polpegan a valoh !

    (1907) DRSP 57. mervel en hor bro mahomet. ●(1913) PRPR 61. Skoet e oa gant ar mac'hagn ha mervel a reaz en 1874.

    (2) Mervel mik : mourir complètement.

    (14--) Jer.ms 123. Un dro ez maruo myc oar e sygur, tr. «Un jour il mourra tout à fait, entièrement absolument à cause de lui.» ●(1557) B I 179. Ouz meruell mic oar hon sigur (variante : figur), tr. «en mourant avec un corps semblable aux nôtres.» ●tr. (DEBm 380) «(J.-C. est mort) pour nous, à cause de nous.» ●(1530) J p. 122b. Da meruell maru mic, / Diuoar hon sigur, tr. «pour qu'il mourût de malemort, pour notre salut.» ●tr. (DEBm 380) «(J.-C. est mort) pour nous, à cause de nous.»

    (1847) BDJ 163. mervel mik a heûre.

    B. [empl. avec prép.]

    (1) Mervel dre : Mourir de.

    (18--) SAQ I 219. mez ec'hallit ive mervel dre veuz, dre laz.

    ►[empl. comme subst.]

    (1880) SAB 156. mervel ebed mui. ●(1890) MOA 299b. immortel, tr. «Hep mervel ebed (sorte d'adjectif).»

    (1924) ZAMA 201. nemet al lorgnez eveldout n'eus ket a vervel warno.

    (2) Mervel gant : mourir de.

    (1900) MSJO 72. Ar maro krisa eo mervel gant an naoun.

    II. V. tr. d. Endormir.

    (1982) LLMM 210/40. e oa bet graet ur bikadenn bennak dezhi, da vervel ar boan.

    III.

    (1) Mervel evel kelien : voir kelien.

    (2) Mervel e vouchig gouloù : voir gouloù.

    (3) Mervel evel un tenn : voir tenn.

    (4) Mervel evel an tro-heol : voir tro-heol.

    (5) Mervel en ant : voir ant.

  • mervelañs
    mervelañs

    m. Mortalité.

    (1908) BOBL 29 août 192/1a. divarben ar ginivelez hag ar mervelanz.

  • mervent .1
    mervent .1

    m.

    (1) Sud-Ouest.

    (15--) Cal 5 (GMB 408). Mervent «suroest».

    (1732) GReg 891a. Sudouest, tr. «Sulvest. mervent. sulvest se dit en Leon : ailleurs on dit, mervent.» ●(1752) PEll 397. Le simple Gwent nom substantif est maintenant inusité parmi les nôtres ; mais ses composez sont encore en usage ; scavoir Courvent, Mervent, Trovent, & son dérivé le verbe Gwenta.

    (1979) VSDZ 151. (Douarnenez) Merveñchiñ, an dra-se zo an avel e tont d'ar vervent, tr. (p. 313) «Merveñchiñ, (virer au Sud-Ouest) c'est le vent qui vire au Sud-Ouest.»

    (2) Mervent-kornog : Ouest-Sud-Ouest.

    (15--) Cal 6 (GMB 408). meruent cornoff «oest sur oest».

    (3) E mervent da : au sud-ouest de.

    (1979) VSDZ 69. (Douarnenez) e mervent d'ar Raz, tr. (p. 233) «au sud-ouest du Raz.»

    (4) Avel-vervent : vent de sud-ouest.

    (1732) GReg 891a. Sudouest, tr. «avel mervent

  • mervent .2
    mervent .2

    m.

    (1) Mortalité.

    (1580) G 86. meruent ha paourentez, tr. «mortalité et pauvreté.» ●130. Ha meruent an muyhaf da nep a gouzaffo, tr. «Et mortalité la plus grande pour ceux qui souffriront.» ●393. Na mervent, na bresel nep quentel ne guelheñ, tr. «Pour que je ne vois ni mortalité, ni guerre en aucun temps.»

    (1659) SCger 81a. mortalité meruent, meruenti. ●(1732) GReg 639b. Mortalite. Mervénty. Mervént. mortinanz. (Van. merüent. melüent. merüenn.)●(1744) L'Arm 245b. Mortalité, tr. «Mérhuenntt : Mélluenntt. f.» ●(1752) BS 703. dre ur sec'hor hac ur mervent bras. ●(17--) TE 107. Èl-ce é cessas er merhuènd é-mésq er bobl. ●459. er merhuènt hac er vocèn.

    (1860) BAL 76. eleac'h n'euz mervent ebed, caonv ebed. ●(1866) FHB 94/335a. ez eus mervent braz e Kemper.

    (1907) VBFV.bf 52b. merùent, f., tr. «mortalité.» ●(1908) FHAB C'hwevrer 46. ez euz bet merven etouez an denved en Oseani. ●(1910) FHAB C'hwevrer 46. Kemm etre ar mervent var ar mæziou hag e kear.

    (2) Personnes décédées.

    (1877) FHB (3e série) 30/237a. gant ar goanv ne ket diminui a rai ar mervent ; ne c'hello den ho c'hounta.

    (3) Décès.

    (1911) ADBr xxvii 424. L. C..., a Gervalay, en des laret liés a hueh d'ein ne bas ket kalz a verùent é kér ma 'n hi devé guélet pé kleuet un dra bennak érauk, tr. «L. C..., de Kervalay, m'a souvent dit qu'il ne se passe pas beaucoup de décès dans le village qu'elle n'ait vu ou entendu quelque chose auparavant.»

  • merventi / marventez
    merventi / marventez

    f. Mortalité.

    (1659) SCger 81a. mortalité, tr. «meruent, meruenti.» ●(1732) GReg 639b. Mortalite, tr. «Mervénty. Mervént. mortinanz. (Van. merüent. melüent. merüenn.).»

    (1907) KANngalon Gouere 456. N'euz ket, da zigass merventi, / Nan, n'euz ket par d'ar Vesventi. ●(1908) FHAB Genver 8. Asuransou eneb merventi al loened.

  • merventiñ
    merventiñ

    v. intr. (en plt du vent) Virer au sud-ouest.

    (1977) PBDZ 170. (Douarnenez) merventiñ, tr. «virer au S-O.» ●(1979) VSDZ 151. (Douarnenez) Merveñchiñ, an dra-se zo an avel e tont d'ar vervent (…) Aze vez lavaret : merveñchiñ 'ra an avel, tr. (p. 313) «Merveñchiñ, (virer au Sud-Ouest) c'est le vent qui vire au Sud-Ouest (…) Alors on dit : ‘merveñchiñ'ra an avel' (le vent vire au Sud-Ouest).»

  • merzhad
    merzhad

    m. –où Percept, perception.

    (1931) VALL 547b. Perception ; (philo.), tr. «merzad m.»

  • merzhadenn
    merzhadenn

    f. –où (Une) perception.

    (1931) VALL 547b. (une) perception ; (philo.), tr. «merzadenn f.»

  • merzhadenniñ / merzhadennañ
    merzhadenniñ / merzhadennañ

    v. tr. d. Percevoir.

    (1931) VALL 547b. Percevoir ; (philo.), tr. «merzadenni, merzadenna

  • merzhadur
    merzhadur

    m. –ioù Perception.

    (1931) VALL 547b. Perception ; (philo.), tr. «merzadur m.»

  • merzhata
    merzhata

    v. tr. d. Percevoir.

    (1931) VALL 547b. Percevoir ; (philo.), tr. «merzata

  • merzhenn
    merzhenn

    f. –où (Une) perception.

    (1931) VALL 547b. (une) perception ; (philo.), tr. «merzenn f.»

  • merzher .1
    merzher .1

    m. –ion Martyr.

    (1499) Ca 136b. Merzer et merzeryaff vide in marttir. ●(1650) Nlou 7. Da iun en vn desers (lire : deserz), ha da bezaff merzer, tr. «pour jeuner dans un désert et pour être martyr.»

    (1659) SCger 77a. Martyr, tr. «merzer, p. ien.» ●159b. Merzer, tr. «Martyr.» (1732) GReg 606a. Martir, celui qui souffre la mort pour la foi, tr. «merzeur. p. merzeuryen. merzer. p. merzéryen. Van[netois] merhér. p. merhéryan

    (1878) EKG II 163. daou vuntrer hag eur merzer. ●(1894) BUZmornik 44. enn esper beza merzer eveldho.

    (1963) LLMM 99/263. e krede d’ar gouvidi a uhel renk chouket e rakkambr ar palez nevez ne oant nemet paour kaezh merzherien.

    ►[empl. comme épith.]

    (1732) GReg 338a. Les tirans vouloient obliger les Saints Martirs d’encenser les idoles, de brûler de l’encens devant les idoles, tr. «An dyranted a fellé dézo countraign ar sænt merzeuryen da azeuli ezéñs d’an Idolou.»

    (1894) BUZmornik 50. ar roue merzer.

    (1911) BUAZperrot 215. Ar bugel merzer. ●(1914) FHAB Mae 130. Louis XVI, ar roue merzer.

  • merzher .2
    merzher .2

    m. –ioù Martyre (supplice).

    (1650) Nlou 445. Rac dre merzet (lire : merzer), saluer an bet, / En deues bet, paeet hon dle, tr. «car par le martyre, le sauveur du monde / a fini de payer notre dette.»

    (1732) GReg 606a. Martyre, mort soufferte pour la Foi, tr. «Merzer. p. merzeryou. Ce dernier mot, quoi qu’il se dise, est abusif.»

  • Merzher / Merzher-Gwengamp .1
    Merzher / Merzher-Gwengamp .1

    n. de l. Ar Merzher : Le Merzer (Guingamp).

    (1) Ar Merzher.

    (1825-1830) AJC 6701. ar merser.

    (1914) KRVT 90/1c. Aboue em eus kuitaet ar Merzer. ●(1933) BREI 324/4c. Kantoniou Gwengamp, Bear, Benac'h, Pontreo, ha parrouziou Panvrit hag ar Merzer. ●(1935) BREI 413/4b. person koz ar Merzer (...) a lâras ar vijilez.

    (2) (dicton).

    (1948) AMER 66. Milin Paour a paouran / Milin Ver a veran / Milin Geslin a valan / Mili[n] Prederi a tiskuizan.

    (3) [Toponymie locale]

    (1948) AMER 66. Milin Paour a paouran / Milin Ver a veran / Milin Geslin a valan / Mili[n] Prederi a tiskuizan.

  • Merzher / Merzher-Salaun .2
    Merzher / Merzher-Salaun .2

    n. de l. Ar Merzher-Salaun : La Martyre.

    (1) Ar Merzher(-Salaun).

    (1821) GON 246b. Da c’housper foar ar Merzer. ●(1851) PENdast 129. Itron Varia ar merzer me meus amzer kollet / a derempred eur fumelen a ioa fur a parfet. ●(1857) CBF 131. Ar Merzer.(1865) FHB 23/181a. evel ar foar guesec so er Merzer d’an eil lun a vis gouere. ●(1869) TDE.FB xviiib. ar Merzer ; kear ar Merzer. ●(1878) EKG ii 103. Dont a dle tud a Blouneour-Menez, a Gommana, a Blouziri, euz an Dre-Nevez, euz ar Merzer, a Vimilliau, a Lambaol, a Viniventer, a Vodiliz, hag euz a veur a leac’h-all. ●(1890) MOA 23a. Ar Merzer ; - Kear-ar-Merzer ; - Lann-ar-Merzer. ●(c. 1890) CFB 42b. Ar Merzer.

    (1905) ALMA 18. ha gounit a rejont a-bez Goulien, Kleden-ar-C’hap, Plouhinek, Pouldavid, Nevez, ar Merzer. ●(1910) ISBR 104. betag er Merhér, étal Landerné. ●(1911) BUAZmadeg 586. hag a lazaz anezan er Merzer.(1931) FHAB Gwengolo/337. e Folgoat hag er Merzer. ●(1937) TBBN 27. é Lann-Vaus, é Pondi, é Monkontour, é Merzer. ●(1974) ISHV 15. hentoù ar Merzher ha Landerne. ●(1985) AMRZ 31. Er Merzer hag e Landi e veze kavet neuze ar brasa foariou kezeg a-dro-war-dro, a-bell.

    (1946) SAGU 66. Ar Merzer Salaün.

    (2) [Toponymie locale]

    (1865) FHB 23/182a. ar blacen-se ker brao crouet gant Doue e Lann-ar-Merzer. ●(1890) MOA 23a. Lann-ar-Merzer.

  • Merzher-Gwengamp
    Merzher-Gwengamp

    voir Merzher .1

  • Merzher-Salaun
    Merzher-Salaun

    voir Merzher .2

  • Merzhereg
    Merzhereg

    n. de l. Massérac.

    (1910) ISBR 109. Aveit merchein é hradvat de veneh Redon é ras dehé plouéieu Arhon ha Buléon é 878 ha ré Maséreg ha Marseg é 888.

  • merzherez
    merzherez

    f. –ed Martyre (femme).

    (1576) Cath p. 1. bvhez an itron sanctes Cathell gverhes ha merzeres, tr. «la vie de madame sainte Catherine.»

    (1732) GReg 606a. Martire, celle qui souffre la mort pour la foi, tr. «merzerès. p. merzeresed. (bas Van[netois] Merheres. p. merheresed

    (1882) BAR 222. guerc'hez ha merzerez.

    (1907) PERS 90. guerc'hez ha merzerez. ●(1911) SKRS II 98. eur verzerez yaouank. ●(1911) BUAZperrot 97. Pez digernez ma 'z out, eme ar verzerez.

  • merzheriañ
    merzheriañ

    v.

    (1) V. tr. d. Martyriser.

    (1499) Ca 133a. g. martirer tuer de male mort. britonice. merzeryaff. ●136b. Merzer et merzeryaff vide in marttir. ●(1576) Cath p. 26-27. darn ara douet pe hy a voue merzeriet gand maxentian pe gand maximien, tr. «Quelques uns doutent si elle a été martyrisée par Maxentien ou par Maximien.»

    (1659) SCger 77a. Martyriser, tr. «merzeria.» ●159b. merzeria, tr. «martiriser.» ●(1732) GReg 606a. Martiriser, faire endurer le martire pour la foi, tr. «Merzerya. pr. merzeryet

    (1878) EKG II 83. kaout eur belek bennag da verzerria. ●(1894) BUZmornik 50. o c'hedal beza barnet pe verzeriet.

    (1911) SKRS II 94-95. epad m'edo ar vourrevien ouz ho merzeria. ●(1911) BUAZperrot 67. merzeria an avieler Stephan. ●169. merzeria ar merc'hed brazez.

    ►absol.

    (1896) LZBt Mae 19. pep benvek impliet evid lac'ha ha merzeria.

    ►[empl. comme subst.] Torture.

    (1872) ROU 106a. Il lui ont fait subir une torture, tr. «ur merzeria o d-euz great deza.»

    (e) V. intr. Être martyrisé.

    (1925) FHAB Ebrel 144. epad teir zizun e voe dalc'het eno da verzeria.

  • merzherier
    merzherier

    m. –ion Celui qui martyrise.

    (1911) BUAZperrot 87. An impalaër Trajan, merzerier Ignas.

  • merzherinti
    merzherinti

    f. –où Martyre, supplice.

    (1499) Ca 133a. g. martire. b. mezerinti. ●(1576) Cath p. 15. bezaff constant ha ferm da gouzaff merzirienty, tr. «être constants et fermes à souffrir le martyre.»

    (1727) HB 603. dre ur verzerinti. ●(1732) GReg 606a. Martire, mort soufferte pour la Foi, tr. «Merzerinty. p. merzerintyou

    (1846) BAZ 56. ar gurunen a verzerinti. ●(1860) BAL 210. e coumansas e merzerentiou. ●(1868) KMM 85. Merzerentiou, croaziou, poaniou braz. ●(1894) BUZmornik 49. ar gurunenn a verzerenti.

    (1911) BUAZperrot 17. ar pabed santel a oa bet kurunet o buez dre ar verzerenti. ●(1959) TGPB 78. e tisplegas din penn da benn merzherinti an daou vrogarour.

  • merzherintiañ
    merzherintiañ

    v. tr. d. Martyriser.

    (1912) MMPM 133. da veza merzerentiet evidomp.

  • Merzheriz
    Merzheriz

    pl. Habitants du Merzer (Guingamp).

    (1935) BREI 413/4b. Diredet e oa Merzeriz d’he ambroug betek ar vered.

  • Merzhin
    Merzhin

    n. p. Merlin. Cf. Merlin, Merlig.

  • merzhout
    merzhout

    v. tr. d.

    (1) S'apercevoir de, remarquer.

    (1689) DOctrinal 187. ec'hoartuezas [sic] deza cousquet, hac entré daou, é voe de-/bret ha goastet an oll éet, dihunet ma zoa an tronnos mintin, evel ma merzas quement-se é deuas quer mezec, na credas à het daou dez goude en em presanti dirac é Mæstr. ●(1732) GReg 44a. Apercevoir, découvrir de loin, reconnoître, tr. «merzout. pr. merzet.» ●Il s'aperçût que, tr. «merzout a eure, penaus.»

    (1957) AMAH 247. setu pelec’h e teujont da verzout sioù o c’hirri ha penaos o reizhañ.

    (2) (en plt de qqc. d'abstrait) Remarquer.

    (15--) Jer.ms 198. Am deseu eu querz huy en merzo, tr. «C'est selon mon dessein, certes, vous le remarquer.» ●(1575) M 1116. Ha nebeudic en merz, tr. «Et il le remarque bien peu.» ●1209. Scaffelæz ha quenet ha nerz merzet net scler, tr. «Agilité et beauté, et force aperçue bien nettement.»

    (3) Percevoir.

    (1931) VALL 547b. Percevoir ; (philo.), tr. «merzout

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...