Devri

Recherche 'e...' : 2032 mots trouvés

Page 1 : de e-5 (1) à e-korf-roched (50) :
  • é
    é

    part. verb. de formation du gérondif [voir o .3]

    (c.1680) NG 912. E hiuet, e teabrin, e tespign hou ol vat, tr. « Drinking, eating, spending all their wealth. » ●(1744) L’Arm 364b. Ce chat est aux aguets, tr. «Éma er hah-cé ê logotta.» ●(1790) MG 183. Bout-ç’ou guet men gouhé ur hroaidur é vaguein.

    (18--) SAQ i 64. e tont hag e vont. ●260-261. ar boan e vihanaad. ●371. E ma e ren he iliz. ●(18--) SAQ ii 37. ec’h ober goall bedennou. ●230. ho daou e vont gant an hent.

    (1900) FHAB Genver 5. hano ar benveg, ar c’hlao a vez gantho pe ho zud e labourat (...) labourerien ag a ioa e rastellâd douar lin. ●(1901) FHAB Genver 209. cals kirri e vont hag e tont. ●(1901) FHAB Meurzh 246. ho pezo treuzed ar bed-ma ec’h ober ar mad. ●(1921) LABR ii. cheleùet-on e hierhuel en ankeu. ●(1939) DIHU 341/365. ’Men éh oh bet é remedein, miton ? ●(1939) RIBA 44. Er big hag er goukou é labourat ar zeu-hanter. ●(1942) DHKN 59. Galleg moén e vourè komz, marellet get ur ioh « n’est-ce pas » èl ma kleuè hé hansortézed a gér é laret. ●(1947) BRMO 139. On disait à Plouhinec : M'em es guélet ur vadam / E tigor dor Porh-Loeiz get ur bram.

  • e .1
    e .1

    adj. & pron.

    I. Adj. poss.

    (1) Son, sa, ses.

    (1499) Ca 73a. E. g. sien / son / ou sa. ●(1580) G 10. Elase Gwenôle ha guen e bet en clevo, tr. «C'est Gwénolé, et heureux celui qui l’entendra.» ●(1612) Cnf 26a. louncquaff è halo. ●43a. ho receu en è ty. ●(1647) Am 506. So desja costiff he coz piniffy, tr. Herve Bihan « Dont le vieil engin est déjà constipé ». ●648. Ac eff a so creff he coz peneffy, tr. Herve Bihan « … si son vieil engin est fort »

    (1818) HJC 244. er monchette péhani e oai ar i face.

    (2) [entre un nom de personne et ce qu'elle tient] Indique une possession plus ou moins temporaire.

    (1850) JAC 70. Coulz ê dide sonjal, potr e borpant lien, / Pe e comzi siouloc'h, pe me deuy d'ac'h erren. ●(1879) ERNsup 170. un avare, un accapareur (...). On dit encore paotr he ialc'h, Trévérec, (petit Trég[uier].

    (1900) ANDP 11. Pôtr e gloge, eo berr e fri ! ●(1902) PIGO I 8. Chilaou, pôtr e benn-baz. ●(1902) PIGO I 37. Oc'h heuilh pôtr e dok ru. ●(1902) PIGO I 153. Pôtr e skourje lêr.

    II. Pron.

    A. pron. pers. de la 3e pers. du sing.

    (1) [devant un infinitif] Le, cela.

    (1612) Cnf 5b. rannaff à gra ma calon gant, hiruout ouz è lauaret. ●(1633) Nom 139b. Emblema : entrelassement de pierres pour embellir le paué : meïn entrelaçet en vr pauè euit è ober caezroch ha couantoch.

    (1659) SC 66. A prometti a rit-u e ober : gran. ●(c.1680) NG 1512. Ou songeal e lahou, hac e lecat de guet. ●(1732) GReg 301a. Donc il faut le faire, tr. «Rag-ze ez eo red e ober.»

    (1893) IAI 183. Jansenisted eb he c'houzoud. ●220. eb he zounjal marteze.

    (2) [devant un infinitif] Le (qqn).

    (14--) Jer A.117(b). Evytaff, a m’hevel, marvayll eu e guelet, tr. « Quant à lui, il me semble, c’est merveille de le voir » ●(14--) N 794. Laqueomp trotant e tourmantaf, tr. «Faisons-le tourmenter, en attendant.» ●(1575) M 1023. é instruiaff, tr. «l'instruire.» ●(1650) Nlou 466. é aruest voa eston, tr. «qu'il était épouvantable de la (lire : le) contempler.»

    (3) [devant un part. pass.] Le.

    (1906) KANngalon Gwengolo 214. o deuz he veulet noz deiz.

    (4) [devant un verbe conjugué] Le.

    ●(14--) Ab inscription. An materi a studiaff, pe prederaf a cafaf garu / Goude hon holl fet en bet man, divez peb vnan eu an maru. tr. « Le sujet que j'étudie, quand je le médite, je le trouve dur : / Après toute notre carrière en ce monde, la fin de chacun est la mort. »

    B. pron. pers. de la 3e pers. du plur.

    (1) [devant un infinitif] Les.

    (1557) B I 24. Ret eu astriff he poursuiuaff, tr. «il faut les pousser vaillamment.»

    (2) [à l'impér.] Les.

    (1857) HTB 55. Goelc'homp-he.

    (3) [empl. après le. v. aux. «avoir»] Les.

    (1915) LIKA 5. (Groe) Skrivet em boa hay ar oun tamm papér. ●(1916) LIKA 24. (Groe) laket em es hay. ●(1919) DBFVsup 31a. , pron. pour ind en certains cantons.

    (4) Eux.

    (1909) DIHU 173/367. Hag é ma hai en des hon lahet éalt ul lon ! / Hai int, e laran d'oh.

    III. M.

    A. [dans un composé souvent péjoratif qui désigne une personne]

    (1) Mezh-e-welet : homme qui fait honte à voir.

    (1868) KMM 226. Me a lavaas freaz d’ar mez-e-velet-se (…).

    (1924) FHAB Du 415. an hini a glask tec’het diouz tud e ouenn a zo eur mez e welet.

    (2) Klasker-e-damm : mendiant.

    (1874) FHB 476/46a. souezet e voue o velet eur c’hlasker he dam ker guesiec evel ma zoa.

    (3) fam. Braller-e-gloc’h : vantard.

    (1931) VALL 772a-b. Vantard, tr. «braller e gloc’h fam.»

    (4) Beg-e-dog : gendarme.

    (1929) MKRN 103. On ne désigne le gendarme que sous le nom de «Beg-e-dok» dans cette région [Skaer], à cause de la forme de son chapeau.

    (5) Mag-e-doull : goinfre.

    (1982) HYZH 147/61. (Treboull) mag-e-doull : goinfre, égoïste pour la nourriture.

    (6) Lonk-e-sizhun : ivrogne.

    (1911) FHAB Du 299. eul lounk e zizun eus ar re c’hoasa.

    (7) Lonk-e-avu : personne vorace.

    (1959) BRUD 7/17. Setu aze eul lonk-e-eü, avad ! ●Lonk-e-eu = lonk-e-avu, lonkez.

    (8) Lonk-e-drantell/Lonk-he-zrantell : dissipateur/dissipatrice.

    ►[empl. comme épith.]

    (1867) FHB 141/292b. eur goummer lonc-he-zrantel.

    B. [dans des composés anciens] Voir J.-M. Lecocq, ETCE, 23, pp. 233-241.

    (1) Mab-e-dad : fils de son père.

    (1477) RECe 2/76. Mapedat. ●(1580) G 684. gant map e tat ez ebatyf, tr. « Avec le fils de son père je m’ébattrai. » ●(1670) ETCE 23 239. Mapétat.

    (2) Du-e-dal : au front sombre.

    (1540) GMB 199. Duedal, tr. « au front noir. »

    (3) Piv-e-dad : qui est son père (?).

    (863) Credon ch. 63 f°64v (GVB 212). piuetat.

    (4) Pouez-e-vara : celui qui pèse son pain.

    (1540) GMB 502. Pouezebara.

    (1873-1875) RECe 2/76. Lan Poezhevara, tr. « Alain pèse-son-pain. »

    (5) Berr-e-c’har : à la jambe courte.

    (1633) Nom 273b. Myscelus : homme à courte iambe : vnan á diuar berr, berr-ez-garr.

    (17--) GMB 58. Berregar.

    (6) Berr-e-c’hoûg : qui n’a pas de cou.

    (1873-1875) RECe 2/76. Ian Berhehouc, tr. « Jean Court-son-cou (qui a le cou court) ».

    (7) Berr-e-sae : à la robe courte.

    (1500) GMB 58. Berrhesea. ●(1591) GMB 58. Beresay.

    (1714) GMB 58. Beresai. ●(1742) GMB 58. Berezai.

    (8) Bihan-e-benn : dont la tête est petite.

    (1336) CHB 191. Byen-he-pen, tr. GVB 212 « petite-sa-tête. »

    (9) Bras-e-benn : dont la tête est grosse.

    (14--) GMB 58. Brazeben.

    (10) Koll-e-gontell : perd son couteau.

    (1382) DM II 434. Guillaume Colcontel. ●Raoul Colecontel.

    (11) Doug-e-droad : boiteux.

    (1873-1875) RECe 2/76. Iouen Doughedroat, tr. « Yves porte-son-pied. », tr. GVB 212 « boiteux ».

    (1964) GVB 212. Doug-e-droat, tr. « porte-son-pied. »

    (12) Du-e-gein : au dos sombre.

    (1741) GMB 199. Duegain, tr. « au dos noir. »

    (13) Gwenn-e-dal : au front blanc, clair.

    (1502) ETCE 23 238. Le Guénédal. ●(1734) ETCE 23 238. Guénédal.

    (14) Gwenn-e-dad : dont le père est béni.

    (1062-1079) Credon ch. 328 f°159v (GVB 212). Guennedat. ●(1095) Credon f°173v. Presel guennedat.

    (15) Hep-e-bar : sans son pareil.

    (1389) ETCE 23 238. Olivier Hobebar. ●(1407) ETCE 23 238. Olivier Hebebar.

    (16) Gwenn-e-ved : bienheureux. Voir 1. gwenn

    (17) Mab-e-gile, Ab-e-gile : « filius alterius », enfant de l’autre.

    (1081-1184) ETCE 23 239. Riuallun Mab i-kiled. ●(1572) ETCE 23 239. Mabéguilé. ●(1592) ETCE 23 239. Abeguyle. ●(1678) ETCE 23 239. Ab-Eguille.

    (18) Mat-e-gorf : au bon corps.

    (1606) ETCE 23/239. Matecorff. ●(1624) ETCE 23/239. Mad e gorff. ●(1631) ETCE 23/239. Matecorf.

    (19) Mall-e-goll : qu’on est pressé de perdre.

    (1964) GVB 212. Mall-e-goll, tr. « presse-sa-perte » « qu’on est pressé de perdre ».

    (20) Mav-e-dad : dont le père est joyeux.

    (1245) RECe 7 mots chartes Beauport (GVB 212, ETCE 23/240). Mauuedat, tr. « réjoui, content son père. »

    (21) Serr-e-lagad : dont un œil est fermé (borgne ?).

    (1873-1875) RECe 2/76. Per Sarhelagat, tr. « Ferme-son-œil. »

    C. [autres composés] Sant-e-rod : saint à la roue.

    (1862) GCN 604-605. et l’on y voit une statue singulière dite le saint à la roue (santerod), qui fait, au moyen d’un mécanisme caché, mouvoir, au moment de l’élévation, un cercle en bois garni de clochettes.

  • e .2
    e .2

    voir en .5 & em .6

  • e .3
    e .3

    voir ez .2

  • e-barzh
    e-barzh

    prép. & adv. cf. a-barzh

    I. Prép.

    A. Dans.

    (1499) Ca 73a. Ebarz. g. dedans.

    (1659) SCger 146a. ebarz, tr. «dedans.» ●(1732) GReg 243a. Dans, preposition de lieu, tr. «e-barz

    (1829) HBM 4. ha perac, mastoqin, e lezes-te antren ebars va zy ur seurt canailles ? ●(1847) FVR 232. dispac'herien a gavaz dereat dibri hag eva d'ho dejuni, ebarz ar c'haliriou. ●(1862) JKS 10. ebarz an abatiou.

    (1902) PIGO I 8. Nag eo hirr ar skodo 'barz ar vro-man ! ●(1919) DBFVsup 5a. ba (vers Baud), abréviation de barh : ba én ti, dans la maison.

    B. Loc. prép.

    (1) E-barzh e : dans.

    (1633) Nom 50a. Termes, termus : ver qui s'engendre en la chair : vn preu pehiny en em angandr ebarz en quicq. ●246b. Gurges : gouffre : gouffr, vn læch cleus ebarz en riffier. ●(1638) Peiresc 11-12. E barz er Gallec dreist pepptra / Ez ouch bet, otrou, ar quenta, tr. «En français surtout / Vous avez été, seigneur, le premier.»

    (c.1660-1670) VEach 57. couezet ebarz é sclus ar milin. ●(1732) GReg 469a. Battre du blé dans la grange, tr. «Dourna ed ebarz èl log.» ●734a. Mettre les poids dans la balance, tr. «Lacqât ar poëjou ebarz èr balançz.» ●759a. Lucifer fut précipité jusqu’au plus profond de l’enfer, tr. «Luciferr a yoa stlapet gand Douë eus a lein an evou, ebarz èr parfinfond eus an ifern.» ●(1783) BV 914-915. ma fesou groet gant peb sollennite / e bars en o euret moyanat Gras Doue.

    (1834) SIM 134. trempet ebars er güinêgr. ●(1846) BAZ 736. Ebars er stad-ze en devoe combajou rust da souten. ●(1874) POG viii. Plasa ha diblasa ar Goueliou eo ar pez a zo diesa da ober ebarz e reiz an Ofisou. ●(1879) MGZ 179. Hor Zalver a zo boutin ganeomp : boutin er boan hag en dismeganz var an douar, ha boutin el levenez hag en euruzded ebarz en env.

    (1905) MRPL 75. An oferen a ioa gwisket / Pa zigouezent barz er porched. ●(1921) PGAZ 35. Kaout a reaz an tu d’en em zila goestadik ebarz el liorz. ●(1978) BZNZ 106. (Lilia-Plougernev) E-barzh e Douarnenez edont d’ar poent-se o tounaat ar porzh...

    (2) E-barzh en : dans.

    (1847) FVR 11-12. Evel ma oa kavaillet ha kunuc’het ebarz enn he gear. ●(1850) JAC 108. Dies bras e ve sur despeigni afêçon / Ar joa vras a zanto ebarz en e galon.

    (1912) MMPM 82. Bergn, mar gellez, oll aour ar bed ebarz en da ircher ! ●(1966) YDERrien 7a. Pa’c’h astenn an nozvezhioù e-barzh en Bro-Dreger. ●(1979) BRUD à partir de janvier 1977).">BRUDn 25/38. rag Zamson oa barz in Pleudel.

    (3) E-barzh em : dans ma/mon/mes.

    (1847) FVR 3. Kalz a dud fur a gavann nec’het, / Ha peurgedged ebarz em bro.

    (1907) KORN 9. pell’zo eo sanailhet o histor glorius e-bars em spered.

    ►[form. comb.]

    S1 e-barzh ennon

    (1659) SC 80. Emedi ebarz en oun-me.

    S3m e-barzh ennañ

    S3f e-barzh enni

    (1659) SC 110. lauaret ebarz enni e chapelet.

    C. temp. Avant de.

    (1659) SC 50. guerc'hes bepret, ebarz guenel, o c'henel, ha goude beza ganet. ●126. ebars en em resolvi da ober vr promessa a dimizi. ●(1659) SCger 43b. deuant, tr. «quent euit, dirac, ebarz.» ●deuant que ie confesse, tr. «ebarz coffes.»

    II. Adv.

    A. Dedans.

    (1710) IN I 267. o vervel gant un apostum hep credout rei ebarz an taul lancetes. ●(1727) IN I (avis) vii. mar bisen en em gafet angaget ebarz.

    (1878) EKG II 21. Laka eur pennad da vorzed ebarz hag e teuio da zistana.

    (1906) GWEN 5. al laez a zeu da veza rouz da genta, ha sklear da c'houde, gant bourjon ebarz. ●(1911) BUAZperrot 693. eur wech kouezet ebarz. ●(1913) KOME 22. Koad-Bihan-ze zo kalz a gonifled e-barz. ●(1935) OALD 51/15. peb a vanne rouzig... gant dour benniget ebarz ! ●(1982) MABL I 28. (Lesneven) ur volenn vras barruhel aze leun a vara 'barzh.

    B. [en locution]

    (1) Bezañ e-barzh : être soûl.

    (1958) BRUD 4/32. Tomm oa dezañ eun tammig oh en em gaoud er gêr, med n'edo ket a-walh e-barz evid c'hoari batati.

    (2) Mont e-barzh : se soûler.

    (1939) KLDZgwal 38. Mont a rafe e-barz diouztu gant eur veskennad piketez hag eur c'houblad avalou trenk...

    (3) Bezañ e-barzh : être en compte.

    (1895) GMB 201. Pet[it] Trég[uier] ze zou barz ie, tr. «il faut tenir compte de cela, n'oublions pas cette clause, cette condition.»

    (1910) MAKE 84. Laza ac'hanout, mignon paour, an dra-ze n'eman ket ebarz.

    (4) (au jeu de cartes) Mont e-barzh : miser.

    (17--) EN 148. (Louis) : A huy a jal a bars, Franses, ma mignon ? / (Franses) : Ja anter cand lifr. ●188. Allon, ehan ebars, lequed antercand scoed.

    (5) Dont e-barzh : guérir.

    (1879) ERNsup 152. Deud e 'barz, il est guéri, St-M[ayeux] ; arri e deued ebarz arre, il est en convalescence, il s'en est encore tiré, Trév[érec], Lang[oad], Pleud[aniel].

    (6) Addont e-barzh : revenir à soi.

    (1964) KTMR 7. Hag e semplas penherez an Ti-Houarn. Pan addeuas e-barz, en em gave en eur zal vraz.

  • e-barzh-nebeut
    e-barzh-nebeut

    adv. D'ici peu. cf. a-barzh-nebeut

    (1862) BSH 19. ebarz nebeud ama.

  • e-barzh-nemeur
    e-barzh-nemeur

    adv. Tantôt. cf. a-barzh-nemeur

    (1659) SCger 115b. tantost, tr. «ebarz nemeur

  • e-biat
    e-biat

    voir hebiat

  • e-biez
    e-biez

    adv. En biais.

    (1849) LLB 983-984. Lod arall é biez e droh er planteneu, / Hag é biez ehué e dail er grefeneu.

  • e-biou
    e-biou

    voir hebiou

  • e-blev
    e-blev

    adv. =

    (1872) GAM 7. Ha kerkent eur vozad arc'hant e krab hag e bleo.

  • e-boulc'h
    e-boulc'h

    voir boulc'h .2

  • e-c'hiz
    e-c'hiz

    voir e-giz

  • e-chal
    e-chal

    adv. Dans l’intention de. voir chal .1

    (1962) EGRH I 74. e-chal adv., tr. « dans l’intention de. »

  • e-dirak
    e-dirak

    prép. Devant.

    (1849) LLB 1903. É dirak er ruskad. ●2071. É dirak ma limaj.

  • e-doare
    e-doare

    prép. & conj.

    I. Prép.

    (1) Comme.

    (1847) MDM 54. edoare an heaul, a zioud pep parrez. ● 354. edoare evit sini kloc'h-noz er c'heriou. ●(1868) KMM 224-225. e doare ul loen treud ac coz. ●(1869) SAG 4. evit ober eur brezel a-ziaoul, edoare guechall, d'an ano a gristen. ●82. e leac'h enem vaga, edoare ar guenan, euz a fleuraziou. ●295. beza dientent edoare eun azenn.

    (1906) KPSA 26. e doare ar bugel a zo en e gavel. ●29. kropet e-doare an aered epad ar goanv. ●32. Drouklivet eo e doare eur follen baper.

    (2) E-doare da : de manière, de façon, de sorte à.

    (1870) FHB 291/238a. e doare da rei eost a rodel.

    II. Loc. conj.

    (1) E-doare pa : comme si.

    (1860) BAL 82. S. Augustin a gomz euz ar Baradoz, edoare pa ve evel ouz ar bed-ma. ●(1869) SAG 50. gant ar re vras edoare gant an dud dister. ●206. Kerkent ar veren ampouezounet a ia a dammou en ear, edoare pa vije bet grillet gant eun taol-morzol. ●(1880) SAB 244. ac e comzent, darn anezo, e doare pa vizent o clasc ober amezegez gant bro an Elez. ●254-255. o comz dezo divarben ar baradoz e doare pa vize bet evel ouz baradoz Adam ac Eva araug o fec'hed.

    (2) E-doare ma : comme.

    (1869) SAG 46. Sant Jerom, ken abil, edoare m'oa santel ●185. Edoare m' en deuz lavaret eun dogtor bras. ●(1880) SAB 17. arnodi beva e doare ma rer er baradoz.

    (1925) FHAB Mae 162. trouc'ha anezo e doare ma n'o do ket a grog ken.

  • e-doug
    e-doug

    prép. & conj.

    I. Prép.

    A. spat.

    (1) À l'abri de.

    (1874) FHB 476/47b. azezet var eul letonen e doug eur c'hleuz. ●(1874) FHB 507/295b. eus va gortoz e doug eun nour. ●(1889) ISV 429. Me a jomas da dremen an noz e douk va roc'hel.

    (1995) BRYV IV 132. (Milizag) kas al louzou fall 'doug ar hae.

    (2) Le long de.

    (1911) BUAZperrot 731. ra vezo Doue hag e elez ganeoc'h edoug an hent. ●(1925) FHAB Genver 36. edoug ar c'hantvejou tremenet.

    (3) À côté.

    (1867) FHB 127/181a. claskit e doug an ilis hac an tour. ●(1889) ISV 419. Heman (…) her c'hassas en eur c'horn tro e doug eun armel.

    B. temp. Pendant.

    (1732) GReg 545b. Pendant le jour, tr. «ê docq an deiz. ê doug an deiz. ê deucq an dez.»

    (1859) MMN 1. pere (…) a ia bep pardaez, edouc Mis Mae, d'an Ilisou. ●(1876) TDE.BF 799. ar grillon a c'houitell a-doug ann hanv.

    (1900) FHAB Genver 17. e dog ar vuez a bado da viken. ●(1909) KTLR 39. edoug an noz me 'zounjo. ●(1911) BUAZperrot 347. edoug meur a vloaz. ●(1932) BSTR ii. e doug he buhez.

    ►[form. comb.]

    S3m en e zoug

    (1911) BUAZperrot 99. kement all a zarvoudou bras ha skrijus a c'hoarvezaz en e zoug [ar pempet kantved].

    S3f en he doug

    (1911) BUAZperrot 124. klevet an offeren e mil eskopti dishenvel ha kana en he doug gant al levr a zervich da bep hini en e barrez. ●639. Respont a reas an offeren dirak e zoudarded ; en he doug e kommunias hag e pedas.

    II. Loc. conj. E-doug ma : pendant que.

    (1912) MMPM 7. douk ma oa harluet en Ejypt. ●(1929) GWAL 20/28. Ne sellas nag a zehou nag a gleiz, e-doug ma tremene e-biou d'ar barrezianiz.

  • e-doug ar wezh
    e-doug ar wezh

    adv. De tous temps, depuis toujours.

    (1925) FHAB Mae 195. E-doug ar wech em eus bet fizians ennoc'h.

  • e-drek
    e-drek

    prép. Derrière.

    (1896) LZBt Meurzh 38. e chome didrouz edrek ar branko.

  • e-droug
    e-droug

    adv. En flagrant délit. cf. droug

    (1962) EGRH I 74. e-droug adv., tr. « en flagrant délit. »

  • e-feson
    e-feson

    adv. À ce qu'il semble.

    (1877) EKG I 136. kollet eo da benn ganez, e fesoun. 202. e fesoun, eo eat da galoun da netra. ●(1878) EKG II 32. e fesoun em boa he c'huzet mad.

  • e-feson-all
    e-feson-all

    adv. D'une autre manière.

    (1846) BAZ 317. mæs Doue (...) a zispozas e fæson-all.

  • e-fet
    e-fet

    prép. Pour ce qui est.

    (1787) BI 13. É-fet à hou hemér aveit sqùir. ●48. é-fet à zevotion.

  • e-feur
    e-feur

    conj. Selon.

    (1953) ANBR 6. Feur e klever, ar re gamm a ra ar gwella kereon. ●12. Eun niver a zo bet outo, feur e klever. ●(1966) BRUD 23-24/ 21. e feur a lavare hon tadou.

  • e-gaou
    e-gaou

    adv. Faussement, à tort, de travers. voir gaou .1

    (1) E-gaou.

    (1962) EGRH I 74. e-gaou adv., tr. « faussement, à tort, de travers. »

    (2) Mont e-gaou : se dit d’un cheval qui se prend les traits entre les jambes.

    (1962) EGRH I 74. Mont e-gaou, tr. « se dit d’un cheval qui se prend les traits entre les jambes. »

  • e-giz
    e-giz

    prép. & conj.

    I. Prép.

    A.

    (1) Comme.

    (1633) Nom 4b. Cuculus : vn cornet de papier : vn cornet paper eguis hiny an apotiquær. ●(1647) Am A.338. Ac eff na danç mat craq hep rabaty / Hen guis ur cezguy (lire : cozquy) ar passe pié, tr. Herve Bihan « Ne danse-t-il pas bien, absolument, sans en rabattre, / Comme un vieux chien, le passe-pied ? »

    (1659) SCger 64b. a guise, tr. «eguis.» ●146a. eguis, tr. «comme.» ●(1710) IN I 4. ar bec'heryen ne nigeont quet etreze Doue, atao int rampet ouz an Douar ec'his an Autruchet.

    (1846) BAZ 64. pere a veve en dezert ec'his Ælet. ●(1877) BSA 281. He sae, guenn egiz an erc'h.

    (2) E-giz da : comme.

    (1732) GReg 141a. Elle cause comme une pie borgne, tr. «Caqetal a ra ec'hiz da ur ur bicq-spern.»

    (1838) CGK 4. crapat en guis d'ar guinver. ●(1868) GBI II 14. en giz d'ur vageres, tr. «comme ceux d'une bourrice.» ●(18--) SAQ 16. bolz an Envou dirodellet e giz da eun doen c'hlas. ●(18--) SAQ II 276. An tân-ze, 'zo e giz d'an hini 'zo en oaled.

    (1911) BUAZperrot 398. e giz d'ar re ho peus gwelet. ●(1919) BUBR 8/205. ar c'houezen a ruilh war hon c'horfou e-giz da steriou bihan.

    (3) Selon.

    (1659) SCger 109a. selon, tr. «eguis

    B. [form. conju.]

    (1) [à l'aide de la prép. «da»]

    S1 e-giz din

    (1921) LZBl Du 217. ne jomaz ket da varc'hata e-giz d'in-me.

    S3m e-giz dezhañ

    (1923) KNOL 274. biken ne rojen va merc'h da eur c'hornandoun e-giz d'ezan.

    (2) [e-giz + marque de personne]

    S2 egizdout

    (1938) SAV 9/38. evit eur genaoueg egizdout.

    P3 egisto

    (1710) IN I 261. ar re pere a so bet ivez flemmet a veich-all ec'hisdo.

    (3) E-giz ub.

    S3m en e c'hiz.

    (1869) SAG 60. pep-unan a entent enori Doue en he c'hiz. ●(1887) SRD 7. beva enn he c'hiz.

    P3 en o giz

    (1907) KANngalon C'hwevrer 316. pedi a reont zoken, en ho giz. ●(1907) KANngalon Gwengolo 485. ober lezennou en ho giz.

    II. Loc. conj.

    (1) E-giz pa : comme si.

    (1633) Nom 196b. Bulla : teste de gros clous esleuée en bossette : penn vn taig bras á ve eleuet eguis pa ve tort.

    (1710) IN I 36. ec'his pa gretent ne vent crouet nemet evit batissa tiez.

    (1860) BAL 17. ec'hiz pa ve un den var e vele. ●(1868) KMM 244. ec'hiz pa vize dleed an oll boaniou dezi.

    (2) E-giz ma : comme.

    (1846) BAZ 66. da zisprijout ar bed ec'his ma rit. ●327. ec'his m'en devoa eun natur vad ha dous. ●(1862) JKS 404. e-c'hiz ma komz eur mignon.

    (1904) ARPA 99. E giz ma vode eun dud bras en dro d'ezhan.

    (3) [au négat.] E-giz na : comme.

    (1904) ARPA 98. Egiz na c'hellent ket tostaat. ●(1929) MKRN 90. Egiz ne gave klao mat ebet war Alen, ne glaske ket pikol kaout effer outan, tr. «Comme Alain ne lui offrait en somme aucune prise sérieuse, il se souciait peu de l'attaquer.»

    (4) E-giz forzh / e-giz pa forzh : comme si.

    (1973) AMED 13. giz forz veze ket bet morse klanv nezi. ●(1974) THBI 186. Gis pa vorz nefe groet eur mell beaj. 203. Nouel zo fromet gis pa vorz neufe laket e gerent e mez.

  • e-giz-all
    e-giz-all

    adv. Autrement.

    (18--) SAQ II 76. ma na c'hell ket e giz all, en em zifenn diouthan.

    (1906) KANngalon C'hwevrer 27. ar re n'hen anavezont ket egiz all. ●(1955) STBJ 122. ne c'helle ket ober e-giz-all.

  • e-giz-hont
    e-giz-hont

    adv. Comme cela.

    (1904) CDFi août-septembre. en devoa staget e c'havr er-mod-mañ, er mod-se, er mod-all, hag e-giz-mañ, e-giz-hont, n'ouzon dare petra. (d'après KBSA 94).

  • e-giz-mañ
    e-giz-mañ

    adv.

    (1) Comme ceci.

    (1904) CDFi août-septembre. en devoa staget e c'havr er-mod-mañ, er mod-se, er mod-all, hag e-giz-mañ, e-giz-hont, n'ouzon dare petra. (d'après KBSA 94).

    (2) Amañ e-giz-mañ : ici.

    (1982) HYZH 147/22. (Treboull) amañ e-giz-mañ n'eus ket ramaj kement all peogwir eo ur wenodenn ha n'int ket gouest da lak o otoioù en enni. ●(1984) EBSY 131. (Sant-Ivi) n'emaomp ket brav amañ e-giz-mañ, tr. «nous ne sommes pas bien ici.»

  • e-giz-se
    e-giz-se

    adv. Comme cela.

    (1906) BOBL Meurzh. e-giz-se ec'h anavezi anezi. (d'après KBSA 199).

  • e-gwall
    e-gwall

    adv. voir gwall .2

    (1) En flagrant délit.

    (1962) EGRH I 74. e-gwall adv., tr. « en flagrant délit. »

    (2) En mauvaise part.

    (1962) EGRH I 74. e-gwall adv., tr. « en mauvaise part. »

  • e-gwir
    e-gwir

    adv. Véritablement. voir gwir .1

    (1962) EGRH I 74. e-gwir adv., tr. « véritablement, en vérité. »

  • e-harz
    e-harz

    prép.

    (1) Tout près de, au pied de.

    (1659) SCger 125a. vis a vis, tr. «ehars.» ●(1710) IN I 111. ec'harz treid ar Groas. ●(1732) GReg 543a. Joignant, attenant, tout auprès, tr. «E harz. èn harz

    (1847) MDM 158. ec'hars dor ar c'houenchou. ●(1854) MMM 257. e-c'hars ar groas-se. ●(1860) BAL 1. eharz dor ar Baradoz. ●(1877) BSA 218. ma en em gavomp dija eharz ar bez. ●(1880) SAB 141. Pa oa tost dija ac eharz kêr. ●(1884) LZBt Meurzh 4. Harz an drill-ze. ●(1894) BUZmornik 860. Eharz dor iliz Sant-Klemand edo o chom.

    (1911) BUAZperrot 41. e hars ar feunteun. ●466. e harz tosen ar Vatikan.

    (2) E-harz ouzh : contigu à, attenant à.

    (1907) BSPD I 242. én un ti e oé é harz doh hani Eudoxia.

    (3) E-harzig-harz : rasibus.

    (c.1718) CHal.ms iii. Rasibus, tr. «tostic, e linen guet, e harzic harz rasibus.»

    ►[form. comb.]

    S1 em harz

    (1732) GReg 216b. Il est assis à mon côté, tr. «Asezet eo èm harz

    P3 en o harz

    (1847) BDJ 6. pân a rha en ho harz.

  • e-hed
    e-hed

    prép.

    (1) temp. Le long (des jours).

    (1907) AVKA 10. ehed an deio a roo Doue d'in. ●210. En hed da vue. ●216. e hed an de heb ober mann ! (...) e hed an de dindan ar bec'h.

    (2) spat. Le long (du chemin).

    (1907) AVKA 152. E hed an hent e roe kentel d'e diskibien.

  • e-kefin
    e-kefin

     prép. Auprès de.

    (1557) B I 505. equeffin an drindet, tr. «auprès de la trinité.» ●(1650) Nlou 242. é quiffin an drindet, tr. «auprès de la trinité.»

    ►[form. comb.]

    P2 en ho kefin

    (14--) N 1693. me a stouo hep gou dan nou glin / en hoz quiffin dre queffrinez, tr. «Je me mettrai, sans mentir, à deux genoux auprès de vous, avec vénération.»

  • e-keit
    e-keit

    prép. & conj.

    I. Prép. Le long de.

    (1995) BRYV III 33. (Milizag) e-keit an hent.

    II. Loc. conj.

    (1) E-keit ha ma : pendant que.

    (1838) CGK 17. Greomp implij vad / Deus a guèr brao amzer, / En queit ha ma pade. ●(1862) BSH 5. e queyd ha ma vo he map en Italy. ●(1867) BUE 134. muioc'h ru-roz evit e-keit ha ma oa beo.

    (1910) MBJL 17. E keit ha ma rê Frakan ha Rigal o aze en têrouer ar Gouet, e tivore sant Budok. ●(1933) IVGV 30. hag e chomas eiz miz kuzet e kaoiou Dublin, e-keit ha ma roed da gredi e oa tec'het war an aod. ●(1955) STBJ 172. e-keit ha ma ree hor moereb eun tamm brouedi. ●(1964) ABRO 105. e-keit ha ma'z ae Gwener war e galabousoù.

    (1) E-keit ma : pendant que.

    (1659) SCger 115a. tandis que i'estudie, tr. «equeit ma studian.» ●147a. equeit ma, tr. «tandis que.»

    (1903) MBJJ 325. e-keit m'eo bet en o zouez. ●(1922) BUBR 16/118. e-keit ma vezin (...) oc'h atanti tan dindan ar c'heuneud.

  • e-keit amzer ma
    e-keit amzer ma

    conj. Tant que.

    (1862) JKS.lam 402. gouela e keit amzer ma'z emaomp divroidi war an douar.

  • e-keit-se
    e-keit-se

    adv. Pendant ce temps-là.

    (1910) YPAG 4. Hag e-keit-ze, eman Janed du-ze, gant he c'homerezed, o lipat bannac'hou. ●(1974) BAHE 81/47. E-keit-se, e klogore kalon ar briñsez yaouank gant ar garantez.

  • e-kej
    e-kej

    prép.

    (1) Parmi.

    (17--) TE 86. hac e ras dehai el ludu d'ivèt é caige deur.

    (1838) OVD 159. ne lausquet quet er sperèd-cé, e hoès receuet ag en nean, de hum louyein é caige er madeu ag en doar. 179. er garanté væn e hum voutte é caige en aral. 183. ind e chairre ehué velime é caige er mél. 183-184. ne receuet quet er fal vonnei é caige en hani mad, nag er faus eur é caige en hani pur. ●(1844) LZBg 2l blezad-1 lodenn 35. boutet er bassefos, é queige er fallan tud a zou ér ranteleah.

    (2) Loc. prép. E-kej gant : ensemble avec.

    (1922) EOVD 184-185. ind e cherr eùé velim é keij get er mél. ●185. ne resèuet ket er fal vonei é keij get en argand mad, nag er fal eur é keij get en hani pur.

  • e-keñver / e-keñverad
    e-keñver / e-keñverad

    prép. & conj.

    I. Prép.

    A. spat.

    (1) À côté.

    (18--) PEN 93/106-107. entre Lanhuon a Landreger / emoa marchet allies ez kever / na na kreden ket avanturi / rag trec'h voa ta nerz d'am hini.

    (1854) MMM 86. me (…) a lavaras desân e qever ê scouarn. ●(1864) SMM 109. lacat dour beniguet ha goulou beniguet en he guenver. ●(1878) EKG II 269. daoulinet e kenver he gouele.

    (2) À la hauteur de.

    (1877) BSA 150. He vonned a ioa ive toullet e kenver he scouarn.

    (1938) ARBO 38. É tégoéhel é kevérad Leich, Fourlichou a arrestas.

    (3) En face.

    (1877) BSA 53-54. Santes Anna, arruet e kenver ar belec bras, a lavaras d'ezhan : (…).

    (4) E-keñver gant = (?) à la hauteur de (?).

    (1905) BOBL 03 juin 37/3a. En eur zisken ar c'hraw a zo e kenver gant ker Karos. ●(1905) BOBL 28 octobre 58/3d-e. pa welaz astennet eno var an douar, e-kenver gant ti Ar Foll, korf-maro eun den. ●(1905) BOBL 25 novembre 62/1d. 13 korf maro a zo bet dizoloet d'ar sul vintin e kenver gant bek-douar St.-Kast.

    (5) E-keñver da = (?) à la hauteur de (?).

    (1905) BOBL 04 novembre 59/3d. Kavet zo dilun vintin er rivier, kenver da Geraronz, korf maro Ian Guezennec.

    B. sens fig.

    (1) Pour ce qui est de.

    (1787) BI 76. Isidor ë ouai hoah tranquil, hemb bout diboénn, é quevir é vihuance.

    (1880) SAB 69-70. E kever azea e rêr evel diaraug. ●(1894) BUZmornik 191. n'oa ket eaz trec'hi humilite ar Zant e kenver ar poent-ma.

    (2) Concurremment avec.

    (1872) ROU 78a. Concurrement avec cela, tr. «e kever an dra-se.»

    (3) À l'égard de.

    (1659) SCger 52a. enuers, tr. «equênver.» ●(1790) MG 146. deværieu un tad hac ur vam é quevir ou bugalé. ●(1790) PEdenneu 108. renehuéein én hou quevir torfæt en traitour Judas. ●(1790) PEdenneu 116. hou caranté én hur hevir.

    (1860) BAL 177. ho carantez em c'hever. ●(1862) JKS 189. kement ha ma reot em c'henver. ●list ac'hanoun da ober enn ho kenver hervez ma fell d'in. ●(1877) BSA 18. ra vezo great ho polontez em c'henver !

    (4) E-keñver gant : contre.

    (1905) BOBL 25 mars 27/1c. ma c'homper Gwillaouik na oa ket evit kredi e vije gouest den a-bed da zevel eul listen e kenver gant e hini.

    II. Loc. conj. E-keñver ma : tandis que.

    (1928) BFSA 218. met e-kenver ma wrioc'h eun tamm dindan, eun tamm all a wrioc'h ivez war c'horre.

    ►[form. comb.]

    S1 em c'heñver

    (1860) BAL 177. em c'hever. ●(1862) JKS 189. em c'henver.

    S2 ez keñver

    (18--) PEN 93/106-107. ez kever.

    (1909) KTLR 59. ne vin ket trubard en da gever.

    S3m en e geñver

    (1864) SMM 109. en he guenver.

    P1 en hor c'heñver

    (1790) PEdenneu 116. én hur hevir.

    P2 en ho keñver

    (1790) PEdenneu 108. én hou quevir.

    (1862) JKS 189. lenn ho kenver.

  • e-keñverad
    e-keñverad

    voir e-keñver

  • e-kerc'henn
    e-kerc'henn

    prép.

    (1) = e-keñver.

    (1877) MSA 7. ne reomp nemet paea eun dle a anaoudegez vad d'ar Vam goz hor Patronez evit implija en he c'herc'hen miz gouere m'en em gav he gouel. ●109. teir loden euz ho madou (...) an eil e kerc'hen ar veachourien hag ar beorien.

    (2) =

    (1877) MSA 25. rac an douar n'en doa ket c'hoas an eur vad da gaout en he gerc'hen ar famill zantel Jesus, Mari ha Joseph.

  • e-kerz
    e-kerz

    prép. & adv.

    I. Prép.

    (1) Implijout, dispign, prenañ e-kerz ub., udb. : consacrer à qqn, qqc.

    (1846) DGG 228-229. Na bec’hit quet cousgoude evit rei an aluzen hervez ho calloud, nac evit prena e querz ho ty, en ho querz hoc’h-unan, pe e querz ho pugale, quement-so necesser, ma na bourve quet ho pried e-unan. ●471. an nemorand a dleit da implija en œuvrou-mâd hac e querz ar paour. ●(1854) MMM 246. evit ma veso impliget e qers ar sænt ar pesa m-eus destumet dre gals a injustiçou. ●(1884) BUR i 4. Arc’hant al levrio-man a vo oll dispignet en kerz ar vugale galvet gand Doue d’ar velegiac’h (sic) hep kaout pe-a-dra d’ober ho studi.

    (1906-1907) EVENnot 29. (Sant-Erwan) Bean ’c’h euz bugale. – Yan daou ha Dispignet em euz kalz arc’hant ’n o c’herz.

    (2) Bezañ … e-kerz ub. : être sous la protection de qn.

    (1926) FHAB Here 364. Bezomp eürus e kerz an Hini en deus hon dasprenet, p’eo guir ez omp e izili.

    (3) Lakaat e-kerz ub. : consacrer (du temps) à qqn.

    (1992) MDKA 15. Daoust hag-eñ vefe ket barreg an dud da lakaad eun devez ’n em herz ?

    (4) Bezañ/Kaout en e gerz : posséder.

    (1716) PEll.ms 787. En e Kerz, en sa possession, à son profit. j’ai appris cela de Mr. Roussel, qui ajoûte qu’il signifie aussi disposition, c’est à dire droit ou liberté de disposer, et que l’on dit Ema en e ghers, il est en sa disposition, il peut en disposer. (…) En Bas-Leon et en Cornwaille on dit Kerz pour dire ce qui appartient. Ne ema ket e m’kerz, il ne m’appartient pas. Il n’est pas de m’on interet. ●(1732) GReg 93b. C’est mon bien, mon patrimoine, tr. « em c’herz ema. » ●741b. Avoir quelque chose en sa possession, tr. «Cahout un dra-bennac èn e guers

    (1847) FVR 221. Evel-se e oe laeret ann iliz, leveou pere a oa enn he c’hers abaoue meur a gant vloaz. ●(1876) TDE.BF 340a. n’en deus tra enn e gers, tr. «il ne possède rien.»

    (1962) EGRH I 73. e-kerzh adv., tr. « en possession de. » ●(1963) LLMM 99/268. en devoa en e gerz daou pe dri di-bank.

    (5) Dont e kerz ub. : devenir la possession de qqn.

    (1909) FHAB Mae 132. An danvez, ar plijaduriou, an enoriou (…) a laka an den da gredi e vezo beuzet en eur mor a levenez (…). Mes a veac’h m’int deut en e gerz, ma collont ho dudi.

    (6) par ext. En e gerz : à son sujet.

    (1929) FHAB Mae 188. Gwerziou a bep seurt a zo bet savet en e gerz, e meur a yez.

    (7) sens fig. Bezañ e kerz ub. : (?) s’entendre comme larrons en foire (?).

    (1659) SCger 167b. en e guers ema, tr. «il est a pot & a pain auec luy.» ●(1732) GReg 742. Il est à pot & à écuelle avec lui, tr. «Ez ma èn e guers

    (8) Bezañ e-kerz ub. : sous la protection de.

    (1926) FHAB Here 364. Bezomp eürus e kerz an Hini en deus hon dasprenet, p’eo guir ez omp e izili.

    (9) Bezañ e-kerz ub. : vivre avec qqn sans être marié.

    (1689) DOctrinal 114. lesell ar concubinent pehini aue en é querz, tr. GMB 551 « quitter la maîtresse qu’on a avec soi. » ●note Ernault : « concubinent (lis. concubineres ?). »

    (10) Lakaat arc’hant e-kerz udb. : mettre de l’argent dans qqc., l’acheter.

    (1920) LZBt Here 30. Hon c’hristenien (...) a zo ive hep gallout kât eur chapeled, daoust m’o deus arc’hant da lakât en o c’herz.

    II. Adv. En faveur de.

    (1962) EGRH I 73. e-kerzh adv., tr. « en faveur de. »

    prép. & adv.

    I. Prép.

    (1) Implijout, dispign, prenañ e-kerz ub., udb. : consacrer à qqn, qqc.

    (1846) DGG 228-229. Na bec'hit quet cousgoude evit rei an aluzen hervez ho calloud, nac evit prena e querz ho ty, en ho querz hoc'h-unan, pe e querz ho pugale, quement-so necesser, ma na bourve quet ho pried e-unan. ●471. an nemorand a dleit da implija en œuvrou-mâd hac e querz ar paour. ●(1854) MMM 246. evit ma veso impliget e qers ar sænt ar pesa m-eus destumet dre gals a injustiçou. ●(1884) BUR I 4. Arc'hant al levrio-man a vo oll dispignet en kerz ar vugale galvet gand Doue d'ar velegiac'h (sic) hep kaout pe-a-dra d'ober ho studi.

    (2) Bezañ … e-kerz ub. : être sous la protection de qn.

    (1926) FHAB Here 364. Bezomp eürus e kerz an Hini en deus hon dasprenet, p'eo guir ez omp e izili.

    (3) Lakaat e-kerz ub. : consacrer (du temps) à qqn.

    (1992) MDKA 15. Daoust hag-eñ vefe ket barreg an dud da lakaad eun devez 'n em herz ?

    (4) Bezañ/Kaout en e gerz : posséder.

    (1847) FVR 221. Evel-se e oe laeret ann iliz, leveou pere a oa enn he c’hers abaoue meur a gant vloaz.

    (1962) EGRH I 73. e-kerzh adv., tr. « en possession de. » ●(1963) LLMM 99/268. en devoa en e gerz daou pe dri di-bank.

    II. Adv. En faveur de.

    (1962) EGRH I 73. e-kerzh adv., tr. « en faveur de. »

  • e-kerzh
    e-kerzh

    prép. & conj.

    I. Prép.

    (1) Au cours de.

    (1907) AVKA 11. ekerz disvroadek Babylon. ●(1910) MBJL 53. eun iliz gaer a oa bet diframmet digant ar gatoliked e-kerz amzer ar Refurm. ●(1924) ARVG Ebrel 75. youl enne da implian, kerz o buhe, kelennadurez an Aviel.

    (2) Bezañ e-kerzh da =

    (1940) LZBl Gouere/Eost 338. Komz a reont hep diouall e c'hellont beza klevet. E kerz emaint da zispaka preiz al leronsi diweza great ganto.

    (3) Lakaat e-kerzh ub. : consacrer (du temps) à qqn.

    (1992) MDKA 15. Daoust hag-eñ vefe ket barreg an dud da lakaad eun devez ’n em herz ?

    II. Loc. conj. E-kerzh (ha) ma : pendant que.

    (1907) AVKA 13. Setu ekerz ma oant eno, ec'h achuas amzer Mari. ●27. ekerz ma oa Yan o terc'hel da vadei. ●79. Na vet ket divalo d'ober ar peuc'h gan oc'h enebour ekerz ha ma ret hent ganthan. ●104. Ekerz ma oa o hada. ●201. e kerz ha m'ema pell e enebour. ●310. e kerz ha ma talc'he unan da vlasfemi.

  • e-kevret
    e-kevret

    adv. Ensemble.

    (1908) FHAB Mezheven 162. dastumet e kevred. ●(1928) BFSA 135. ni a yelo e-kevret hon-daou.

  • e-kichen
    e-kichen

    prép., adv. & conj.

    I. Prép.

    (1) À côté.

    (1464) Cms (d’après GMB 554). En quichen auprès. ●(1499) Ca 77a. Enquichen. g. au pres iouste. ●Equichen. g. pres. ●(c.1501) Donoet 18-21. pe hini so la[equet] en quichion an uerbe, tr. « laquelle est mise à côté du verbe » ●(1612) Cnf 29b. è quichen an riuyerou. ●(1633) Nom 233a-b. Locus maritimus : lieu près de la mer : læch ez quichen an mor. ●241a. Vrbs maritima, oppidum maritimum : ville près de la mer, ou située sur la mer : vn kær maritim, á ve situet è quichen an mor.

    (1659) SCger 96b. pres, tr. «equichen.» ●147a. equichen, tr. «auprès.» ●(1667) ARmorial 40. Cameru Trogoäzrat en Lanmaudez, Rosallic & autres, écartelé au premier & dernier d’azur à vn Vanet ou Coquille d’argent contrescartelé d’argent à quatre Billettes de gueulle posées en Croix & vn petit Croissant de mesme en abîme & pour deuise En quichen reyhé ma commeret, c'est-à-dire, qui se mesle de donner, se doit disposer à receuoir.

    (1860) BAL 168. e kichen ar paour. ●(1864) SMM 103. e kichen tud clan.

    (1925) BILZ 109. Saïg gourveet en disklo en abourz, e-kichen ar pôtr.

    (2) [avec la suffixation en -ik] Tout à côté.

    (1877) BSA 226. Eur planken en em gav em c'hichennic.

    (1902) MBKJ 2. e kichenik kaloun Mari. ●(1911) BUAZperrot 675. e kichenik Lanmeur.

    (3) En comparaison de, auprès de.

    (1872) ROU 78b. S'il se connaissait, il verrait qu'il n'est rien auprès de son frère, tr. «mar en em c'houzfe e velfe ne d-eo man e kichen e vreur.»

    (1912) MMKE xv. en kichen hirie. ●(1915) MMED 300. n'int memez netra e kichen ho poaniou. ●(1917) LZBt Gouere 34. pegen brao eo beaji er c'horn-ze breman e kichen gwechall. ●(1925) FHAB Mae 184. an dour e strad ar puns a oa divlaz e kichen laëz ar gazeg. ●(1926) FHAB Kerzu 466. n'int netra e kichen ar pez m'oant gwechall.

    (4) (Être) sur le point de, faillir.

    (1909) FHAB Ebrel 126. Ha setu penaos oun bet e kichen ober anaoudegez gant paotret ar C'huz-Heol.

    II. Adv. À côté.

    (1894) BUZmornik 233. enn eur c'hoat a ioa e kichen.

    (1911) BUAZperrot 290. tud dindan o armou e kichen.

    III. Loc. conj. E-kichen ma, e : en comparaison de.

    (1872) ROU 50. E kichen m'edon.

    (1903) MBJJ 265. Nag eo gradus gant an nen beaji breman, e-kichen ec'h eo beaji war greiz an de ! ●(1910) MBJL 60. Digoust eo digeri hencho houarn er vro-man e-kichen mac'h ê en Breiz-Izel.

    ►[form. comb.]

    (1) E-kichen ub.

    S1 em c'hichen

    (1877) BSA 198. Me vel santes Anna em c'hichen. ●(18--) TVG 3. Hac hi pa glêvas se, azea em c'hichen. ●(1889) ISV 454a. Me ro goasked ha goudorenn / da gement a zo em c’hichen.

    (1935) ANTO 181. ne gouezo ar glao em c'hichen hepken.

    S2 ez kichen / en da gichen

    (1864) SMM 54-55. emaon ato en da guichen.

    (1954) LLMM 42/13. an aezenn-noz, ar stêrig, evned munut, netraigoù na weler ha na glever ket, petra bennak m’ouzer emaint aze ez kichen : en ur ger, ar vuhez ! ●(1960) PHPD 381. (Plougrescant) pa weles ac’hanoñ o tremen en ez kichen.

    S3m en e gichen

    (1710) IN I 102. en e guichen hac en e bresanç. ●(1766) MM 853. petra oac'hu en he guichen ? tr. «Qu'étiez-vous, à côté de lui.» ●(17--) EN 3531. pariuis ne gichen a moay eun eston vras, tr. «quand j'arrivai auprès, j'avais grand effroi.»

    (1877) BSA 229. da renta en he gichen he huanadenn diveza.

    (1924) BUBR 48/1157. Korf ar plac'h a oa en e gichen a zireudas tamm-ha-tamm. ●(1935) ANTO 36. en e gichen eur gador, eun daol, eur greuseufi.

    S3f en he c'hichen

    (1868) SBI I 296. En he c'hichenn p'eo azeet, tr. «Près d'elle quand il s'est assis.» ●(1877) BSA 216. He merc'h a ioa breman en he c'hichen.

    (1902) PIGO I 13. an hini goz, eur plac'hik en he c'hichen a oa êun d'ean. ●(1914) ARVG mae 75. An Houad hag an Houadig a zo dister ha paour en he c'hichen. ●(1915) MMED 140. pa'z eo guir e veve en he c'hichen hed an oll amzer. ●(1955) STBJ 149. en he c'hichen war al leur.

    P1 en hor c'hichen

    (1877) BSA 215. da ziscar en hor c'hic'hen unan benac euz hon tud. ●(1878) EKG II 102. Azeza a reaz enn hor c'hichen.

    P2 en ho kichen

    (1860) BAL 168. ar re zo en ho kichen. ●(1864) SMM 84-85. pet guech he deus scoet en ho kichen. ●(1878) EKG II 45. o c'hournijal enn ho kichenn

    P3 en o c'hichen

    (1806) JOS 11. En o c'hichen e savas seiz goullou ha divoed. ●(1864) SMM 104-105. p'en em gaver en ho c'hichen.

    (1957) AMAH 92. en o c'hichen e fichfiche un toullad paotred.

  • e-kichenik
    e-kichenik

    voir e-kichen

  • e-kil
    e-kil

    adv. À l'envers.

    (1945) DWCZ 31. pa c'hoarvez ganto lakaat o botez e kil.

  • e-korf
    e-korf

    prép. Dans l'espace de.

    (1790) Ismar 366. huéh-gùéh é corv un ær. ●(17--) TE 121. er Scritur e verche é feahas é corv huéh vlai bèt-hac ur Roué ha tregont.

    (1821) SST.ab xiii. é corf seih vlai ha hanter. ●(1844) LZBg 2l blezad-1 lodenn 85. Péh ur hem é corv puar mis ! ●(1856) VNA 99. Dans un mois vous aurez du temps pour le faire, tr. «É corv ur mis hui hou pou amzér d'er gobér.» ●(1893) LZBg 51vet blezad-4e lodenn 183. ind ou dès sàuet un ilis bras passabl, hag hi achiuet é corv ur blé.

    (1913) HIVR 20. É korv ur hand blé benak. ●(1925) SFKH 18. É korv ur berrig amzér é mant é toul dor ou mestr. ●(1970) GSBG 85 (Groix). e-korv di bǝ de:r øyr [= e-korf div pe deir eur], tr. «dans l’espace de deux ou trois heures.»

  • e-korf roched
    e-korf roched

    adv. En corps de chemise.

    P3 e-korf o roched

    (1924) BILZbubr 46/1088. Na gwelet a rit-hu anê, en korf o roched, diarc'hen.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...