Devri

Recherche 'men...' : 131 mots trouvés

Page 1 : de men-1 (1) à menez-du-2 (50) :
  • men .1
    men .1

    adv.

    I.

    (1) Où, dans quel endroit.

    (c.1680) NG 277. Men e het-uy breman ? ●282. Laret duh men e ham. ●(1745) BT 338. Meenn é hein de gavétt / Unan, tr. «Où irai-je en trouver un.» ●(1767) ISpour 9. menn é vou cavet tutt. ●(1790) Ismar 41. mèn é hoai er Brostestantèt ? ●(1787) PT ii. mènn é hoéh hui nesé. ●6. hémp gouiein mènn monét. ●17. ne ouzan mènn é hon. ●23. na mènn, na dré béban. ●(1790) MG 128. hemb seèllét mèn na perac en ou scoèn. ●161. ne ouién mèn téh é raug er sourci. ●332. Mèn é ma t'he gompagnonesèt ? ●400. Mèn é ma enta en doustér-hont. ●(1792) HS 108. Mènn ennta humm dènn ? ●(1792) BD 3121. men e hetchuy / gant ho courag ha gant ho stry, tr. «où allez-vous, avec votre courage et votre effort.»

    (1861) JEI 270. ne vern men é hamb (...) Men é hein-mé.

    (1907) BSPD I 30. men é oé chomet.

    (2) Là où.

    (1818) HJC 45. hanni ne èle guélet rouanteleah enn Eutru-Doué, mane üai gannet unn eil güéh. ●(1856) GRD 228. Chetu mèn é vein neoah. ●(1907) BSPD I 22. arlerh é oé bet kaset de Gorinth, men é oé saùet trouz étré er gristénion.

    (3) Ne vern men : peu importe où.

    (1792) HS 128. unan ag er haërran labourieu e zou bet jamæss ne vern mènn ar enn douar.

    (4) Bet men / bete men : jusqu'où.

    (1841) IDH 63. Beté mèn en ou hondui en disordreu hag er youancquis ? ●(1854) PSA I 267. bet mèn é hellent monnèt guet ou hounar énep dehou.

    II.

    (1) Da-ven : où (dans le sens de direction).

    (1932) GUTO 16. ha de ven éh amb-ni bremen ? ●(1939) DIHU 339/333. Ma tehè d'er mor hé has pelloh, più oér de ven ? ●(1942) VALLsup 49b. mechal de ven ema oeit.

    (2) Dre-ven : par où.

    (1790) MG 386. Dré mèn en e hoès-hui commancét ? ●(17--) VO 43. que-ne spurmantèr quet dré-men e pass.

    (1863) MBF 70. Dré men é her de Sarraù ?

    (1996) CRYK 121. Dre venn 'mañ an hent da vonet ? tr. «Par où est le chemin pour y aller ?»

    (3) A-ven : d'où.

    (1855) BDE 805. ne houyed a vèn éta, na men é ha.

    (1913) DIHU 92/223. A ven é oh hui deit nameit ag ur hoarem ? ●(1924) SBED 39. Hañni ne houi aven é tan, / Émen pasan m'amzér vrasan, / Na d'émen é han pe kuitan. ●42. Aven é ta hou son.

    (4) E-men : où.

    (1849) LLB 952. É men é kawehèt er guèlan ag er freh.

    (1905) IMJK 63 (?))">IMJK 370. betag émen é hér get er sakriléj. (1912) AEDE 39. Pe ne oéran ket mui, hiriù, émen éh an. ●(1914) AEDE 112. «Nag émen ta é ma ou Doué ?... ●(1924) SBED 39. Hañni ne houi aven é tan, / Émen pasan m'amzér vrasan, / Na d'émen é han pe kuitan.

    (5) A e-men / ag e-men : d'où.

    (1907) BSPD I 61. ag émen é ta, d'émen é ha. ●(1913) AVIE 166. rak ma ouian ag émen e tan ha d'émen é han. ●(1921) BUFA 146. A émen é tet hui.

    (6) D'e-men : où.

    (1905) IMJK 63 (?))">IMJK 204. d'émen é hellehen mé monet ? ●(1907) BSPD I 61. ag émen é ta, d'émen é ha. ●(1913) AVIE 166. rak ma ouian ag émen e tan ha d'émen é han. 294. Gout e hret d'émen é hen. ●(1924) SBED 39. Hañni ne houi aven é tan, / Émen pasan m'amzér vrasan, / Na d'émen é han pe kuitan.

  • men .2
    men .2

    m. Main (de papier).

    (c.1718) CHal.ms ii. main de papier, tr. «ur meen paper, menat paper.» ●(1732) GReg 591a. Main de papier, tr. « Van. men papér » ●(1744) L’Arm 225b. Main de papier, tr. « Main papér : Mænn-papér m. »

  • men .3
    men .3

    m. Minerai.

    (1947) TNOG 5/24-25. (Tregor ha Goelo) Men (distaget min) ak. g. N'eo ket a gav din an hevelep ger ha maen, disanavez e Treger. Bezañ 'z eus e kembraeg daou c'her disheñvel, mwyn = metal, maen = maen. Ur ger eus an dibab e vefe men da dalvezout minerai er yezh skrivet. Taolit evezh e vez skrivet ha distaget mengleuz.

  • men .4
    men .4

    = (?).

    (1891) CLM 39. en niue zerderan ag er ré bâdéet e oé tud én ou mên.

  • menad
    menad

    m. –où

    (1) (mesure de capacité) Setier.

    (c.1718) CHal.ms i. Cette terre me raporte dix pairées saigle bon an mal an, tr. «en doüar se a zigass' din a rant' din bleat commun, en eil blé a sicour d'e guilé dec menat segal, peb blé drouc pe mat dec menat segal.» ●(1744) L'Arm 264b. Pairée, mesure de la Ville de Vannes & de ses environs, pesante depuis 235 livres jusqu'à 240, tr. «Mennatt.. adeu.» Demi pairée, tr. «Hantér-menatt.» ●356a. Septier (…) De grain, tr. «Menatt. m.»

    (1844) LZBg 2l blezad-1 lodenn 16. Guet a berann ha memb a venad segal e yé peb suhun ér mæz ag er porh !

    (2) par ext. (mesure de surface) Setier.

    (1856) VNA 32. une Perrée, tr. «ur Menad

    (1934) BRUS 288. Un setier (2 hect.), tr. «un menad

    (3) Main (de papier).

    (1633) Nom 2a. vne main de papier, tr. «vn mænat paper.»

    (1659) SCger 75b. main de papier, tr. «menat paper.» ●159a. menat paper, tr. «main de papier.» ●(c.1718) CHal.ms ii. main de papier, tr. «ur meen paper, menat paper.» ●(1732) GReg 591a. Main de papier, tr. «Menad paper. p. menadou paper.»

    (c.1820) COF 13. Menat paper eleac'h feuillen.

  • menaj
    menaj

    m.

    (1) Ferme.

    (1974) TDBP III 210. Bemdez e vez o teveziata er menajou, tr. il va tous les jours à sa journée dans les fermes » ●(1982) TKRH 168. Mil maneur a zo d'ober war-dro ur menaj.

    ►[empl. sans art.]

    (1933) ALBR 68. evit deski derc'hel menaj.

    (2) Bezañ, chom war ar menaj : s'occuper de la maison.

    (1910) YPAG 1. pan houllez ket mont en kêr gant an aman, e chomi war ar menaj. ●2. Yan (...) a zo chomet er gêr war ar menaj. ●3. penôs e oan me hirie war ar menaj.

    (3) Ménage.

    (1857) GUG 63. er peah ér ménageu.

  • menajamant
    menajamant

    m. Gestion.

    (1767) ISpour 260. Hilleih é-zou peurre (...) dré hou fal venagemant.

  • menajer
    menajer

    m. –ion Paysan, fermier.

    (1928) BREI 58/2c. Ar menajer a dle gallout lazan moc'h en e di. ●(1933) MMPA 97. he zud a oa menajerien. ●(1970) BHAF 240. A-viskoaz eo bet stard buhez ar venajerien eno. ●(1996) GRVE 5. Eur wech ouspenn eet en grev ar venajerien.

  • menajerez
    menajerez

    f. –ed

    (1) Femme qui gère l'économie du ménage.

    (1790) MG 161. me ziméas d'ur venageourès vat.

    (2) Paysanne, fermière.

    (1907) BOBL 21 décembre 169/3a. menajerez en Plufur.

  • menajerez-taol
    menajerez-taol

    f. Ménagère de table.

    (1907) BOBL 07 décembre 167/1b. Eur venajerez-taol, pemp pez ennhi.

  • menajiñ
    menajiñ

    v.

    I. V. intr.

    (1) Gérer l'économie du ménage.

    (1767) ISpour 77. ean e-hum vantou é ouaire menagein, dastume danné, armerh. ●345. hac armérh ha menagein mat.

    (18--) RGE 20. Mar cedit ar plac'h-ma gane, / Me gavo un all d'ho toare ; / Unan hac a oar menaji.

    (2) Économiser.

    (1834) APD 80. Destumit, menagit, mes nonpas gant excès ha dre un espern displet.

    (3) Conduire un ménage.

    (17--) CBet 1904. Pa voant arri en oat da venaji, tr. «arrivèrent à l'âge de conduire un ménage.»

    (1850) MOY 257. Pell zo en devoa c'hoant certen da venaji.

    II. V. tr. d. Fabriquer (du pain de ménage).

    (1790) MG 173. Ha ne vehai reit meit bara-ségal d'er serviterion, réd-è ma vou menagét mat.

  • menam-
    menam-

    voir manam-

  • menameñ
    menameñ

    m. enfant. Mouton.

    (1955) STBJ 174. E lavar ar re vitous e oa (...) eun dañvad eur menameñ.

  • menandour
    menandour

    voir monandour

  • menas
    menas

    s. –où Menace.

    (17--) TE 6. er menaceu e ra Doué a hur punissein.

  • menasiñ
    menasiñ

    v. Menacer.

    (17--) VO 23. er gurun e venaçai a hun fouildren.

  • mendem
    mendem

    f. –où

    (1) Vendange.

    (1744) L'Arm 397a. Vendange, tr. «Meenndêmp.. meu. f.» Vendanges, tr. «Sassunn er Veenndêmp.» ●402b. Vinée, tr. «Menndemp.. meu.» Pleine Vinée, tr. «Menndemp-vatt. f.»

    (1818) HJC 278. en amzer ag er vendem.

    (1931) VALL 775a. Vendange, tr. « mendem (et vendem) f. »

    (2) Ober er vendem : faire les vendanges.

    (1910) ISBR 73. De vro Nañned é hé gozik bep plé d'hobér er vendem.

    (3) Miz Mendem : mois de septembre.

    (c.1718) CHal.ms iv. Septembre, tr. «mis menden, güen olo, güen golo.» ●(1744) L'Arm 356a. Septembre, tr. «Miss-Menndêm

  • mendemer
    mendemer

    m. –ion Vendangeur.

    (1744) L'Arm 397a. Vendangeur, tr. «Meenndêmour.. merion

    (1931) VALL 775a. [Ven]dangeur, tr. « mendemour V. »

  • mendemiñ
    mendemiñ

    v. tr. d. Vendanger.

    (1861) BSJ 148-149. Un tad a fameil (…) en doé laqueit é huiniêg ar hobr guet gùiniéguerion, hag a pe oé deit er hours d'hi méendemein ha d'hobér er gùin, ean e gassas é serviterion de chair er ressin.

    ►absol.

    (1744) L'Arm 397a. Vendanger, tr. «Meenndêmein

    (1931) VALL 775a. [Ven]danger, tr. « mendemein »

    (2) sens fig. (Prlt de récolte) Détruire.

    (1744) L'Arm 397a. La gelée a vendangé les abricots, tr. «Er reau enn-déss meendêméd enn abricott ou frintétt.»

  • Mendon
    Mendon

    voir Lokoal-Mendon

  • mendro
    mendro

    s. Vivacité et compétence au travail.

    (1952) LLMM 34/45. (Douarnenez) Mendro. Activité, vivacité. Ma ne vi'e ket bet mendro en ennon da sevel ma bugale. ●(1969) BAHE 59/45. Hemañ 'zo mendro ennañ, paotred ! ●(1977) PBDZ 155. (Douarnenez) mendro, tr. «agilité, ardeur à l'ouvrage.»

  • menec'h
    menec'h

    plur. manac'h

  • menec'haj
    menec'haj

    m. Monachisme.

    (1744) L'Arm 243b. Monacal, tr. «A aparchantte d'er Venéhage ou Venahereah.»

  • menec'herezh
    menec'herezh

    m. Monachisme.

    (1732) GReg 634a. Monachisme, l'état des Moines, tr. «Menec'hérez.» ●L'état monastique, tr. «Menec'hérez

  • mened
    mened

    voir bered

  • meneg
    meneg

    m. –où

    I.

    (1) Nouvelle.

    (1732) GReg 67a. Avis, nouvelles, tr. «Meneq. (Menecq, ne se dit gueres qu'un Bas-Leon).» ●663a. Nouvelle, tr. «(B[as] Leon : Menecq

    (1876) TDE.BF 450b. Menek, s. m., tr. «Mention, souvenir.»

    (2) Goulenn meneg eus ub. : demander des nouvelles de qqn.

    (1911) BUAZperrot 90. Goulen a eure e hano, meneg eus he c'herent.

    (3) fig. Mention (à un examen, un diplôme, etc).

    (1965) KATR 21-22. ha bet e-noa e santifikad, gand ar meneg mad war ar marhad.

    II. [en locution]

    (1) Bezañ meneg da (+ v.) : être question de.

    (1766) MM 261-262. abarz moa gata na gati / meneq ebet da zimizi

    (1889) SFA 77. pa oue menek da aotren he reolenn.

    (1910) MBJL 108. da vihannan pa ve meneg d'ober eur vad bennak. ●(1911) BUAZperrot 135. pa veze meneg da gelenn e bobl. ●600. lezireg pa veze meneg da studïa, laër pa veze meneg da c'hoari. ●812. An daolennerien vrudeta, pa veze meneg ganto da liva pennou ar zent var o lien. ●(1935) ALMA 165. pa vez meneg da ficha he diou ganfartez !...

    (2) Bezañ meneg da ub. da ober udb. : être question de faire qqc.

    (1911) BUAZperrot 656. ha meneg a oa d'ezi da zimezi d'eun den yaouank a zoare.

    (3) Bezañ meneg eus ub., udb. : être question de qqn, qqc.

    (1791) GErard B-28. N'eus muy meneq eus ar c'hoz traou-se, tr. «Il n'y a plus rien de tout cela.»

    (1873) FHB 463/362a. er voti a zo meneg anezhan en derveziou-ma. ●(1876) TDE.BF 450b. Ann hini hag a zo menek anezhañ, tr. «celui dont il est question.» ●(1877) FHB (3e série) 33/262a. Aman n'euz mui meneg euz godicherez ar baotred-micherourien.

    (1911) BUAZperrot 8. pa veze meneg eus eur gudenn bennak dies da zirouestla. ●194. pa vez meneg eus eur c'hristen. ●219. N'eus meneg ebed eus ar gearig-se. ●375. Donasian ha Rogasian eo an daou arvoriad kenta zo meneg anezo var rollou an Iliz. ●(1916) KANNlandunvez 62/448. re all n’euz mui menek ebet anezho.

    (4) Ober meneg eus udb. da ub. : annoncer qqc., à qqn.

    (1791) GErard B-66. Ar mall bras a zisquez ar bugale-mâ a ra mænec dezo eus a un destinadur caër, tr. «L'impatience de ces enfants leur annonce une belle destinée.»

    (5) Klevet meneg eus ub./udb. : entendre parler de qqn/qque chose.

    (1907) KORN 9. hag ho peus klevet menek, en histor ar ploblou koz, eus ar C’hresianed ?

  • meneger
    meneger

    m. –ioù Index (d'un ouvrage).

    (1931) VALL 385a. Index, tr. «meneger m. pl. iou

  • menegiñ
    menegiñ

    v. tr. d. Mentionner.

    (1923) SKET I 94. er c'hiz emoun o paouez menegi. ●(1929) SVBV 129. war-du al lec'h am eus meneget uheloc'h. ●(1969) BAHE 59/35. menegomp hepken amañ daou c'her nebeut anavezet er yezh lennegel : Bouederc'h ha Glawerc'h (Glaverc'h).

  • menekat
    menekat

    voir benedisite

  • menel
    menel

    v. intr.

    (1) Rester, demeurer.

    (1499) Ca 135b. Menell. g. demourez / ou attandre. ●(1530) Pm 13. Ma ves (lire Maues) aman coffan ha net tr. « Femme qui demeurez intacte et pure » ●(1575) M 1139. Eno tra ne mano, tr. «Là rien ne restera.» ●(1580) G 1224. Mar mennont (lire : menont ou menant) lem en bach goude nach ho sachat, tr. « S’ils restent, certes, avec fardeau après avoir nié leur sachée. »

    (1906-1907) EVENnot 35. (Ar Veuzid) Dek lur a vane ganin c'hoaz goude bean peet ma gle, tr. «restait.» ●(1954) VAZA 104. Hogen daoust d’ar c’hlemmichadennoù-se, ret e voe dimp menel ur pennad mat da zizeriañ en toull brein-se.

    (2) S'arrêter.

    (1903) MBJJ 95. Menel na fell d'ê gwech ebed ober. 104. Menel, koulskoude, na reomp ket. 346. aoun hon deuz da venel, pe, da vihanan, da vean dilerc'het.

    (3) Menel war ar marc’had / Menel warni : échouer.

    (1908) PIGO II 30. mes betek breman, allas, oun manet war ar marc'had. ●(1942) VALLsup 59b. Échouer, ne pas réussir, tr. «menel warni

    (4) absol. =

    (1827/29) VSA 1283. a quen ma voa fin de vue evane hoas gantan, tr. «Et à la fin de sa vie, il en restait encore.»

    (5) Menel war udb. : ne pas venir à bout de qqc., caler sur.

    (1935) BREI 422/2c. Bara koad a c'hellfer ober dioutan. Kaer a ve beza diratous, war hennez e vaner.

    (6) Habiter.

    (1732) GReg 264b. Demeurer, habiter un lieu, tr. «menel. pr. manet

    (7) Rester, ne pas bouger d'un endroit.

    (1732) GReg 264b. Demeurer, ne s'en aller pas, tr. «Menel. mana. ppr. manet

    (1907) AVKA 219. Mari a vanas er gér.

    (8) Menel kousket : s'endormir.

    (1935) ANTO 181. ne zaleis ket da venel kousket.

    (9) Bezañ manet ar gomz ennañ : ne plus pouvoir dire un mot.

    (1908) PIGO II 13. Itien 'oa manet ar gomz ennan.

    (10) = (?).

    (1872) ROU 100b-101a. L'expression : maned eo ar mor, est connue, au bord de la mer. On entend quelquefois : calz a ve mar mane.

    (11) Menel hep buhez : rester sans vie, mourir.

    (1530) Pm 261. yen ez menez hep buhez glan, tr. «Froidement tu meurs, sans vie absolument.»

    ►absol.

    (14--) N 868. Ret eo guenell pe menell sur, tr. «Il faut accoucher ou rester (morte), certes.» ●1487. Me ne grif qen bede menell, tr. «Moi je ne ferai plus, jusqu'à ce que je reste (sans vie).»

    (12) Menel en e soñj : être soñjeur.

    (1908) PIGO II 132. Julig a vanas en e zonj e-unan.

  • menestin
    menestin

    péjor.

    (1) [devant un subst.] Espèce, sorte.

    (1792) HS 120. unan hannüet Semeï, deine tacaignuss, menestein quï, e hum laquass de harhein arlerh David. ●129. ur menestein coufre é péhanni é hoai enn niüe dablènn-hont enn doai reit Doué de Voïse. ●223. enn turul enn ur menestein punse. ●291. un menestein tablènn.

    (1895) FOV 261. Bastau en dès kleuet ur menest in (sic) Eutru, tr. « Bastien vient d'entendre un étranger.»

    (1903) LZBg Du 248. Er chapél mé ta er gristénion de bedein én hi e zou hemb kin ur menestin kardi.

    (2) (devant un adj.) =

    (1904) LZBg Du 254. en dud menestin ru e hanùér er Beuled.

  • menez
    menez

    m. –ioù, –où, –eier

    I. (orographie)

    (1) Montagne.

    (1499) Ca 135a. Menez. g. montaigne. ●(1530) Pm 18. Raeson e pingnech an menez, tr. «C'est raison que vous gravissiez la montagne.» ●95. En menez syon, tr. «Au mont Sion.» ●(1557) B I 368. A ny ya, Gueguen, dan menez / Da miret hon deffuet vetez, tr. «Allons-nous Gueguen, à la montagne garder nos brebis aujourd'hui ?» ●(1633) Nom 230b. Mons : montage, mont : mountaing, menez. ●Montis iugum, cacumen : le somme ou couppet de la montaigne : barr an menez an pen vhelaff an menez. ●231a. Collis, tumulus, monticulus : montagnette, tertre : mountaingnin (lire : mountaingnic) bian menezic, douar gorroet. ●231a. Conuallis : vallée enuironnée de monts de tous costez : vn traouyen, pe vn can anuirounet á pep costez gant menez you (lire : menezyou).

    (1659) SCger 81a. mont, tr. «menez.» ●159a. menez, tr. «montagne.» ●(c.1680) NG 48. Couehet arnam-ny maneieu. ●1354. Na mainnë na manneieu. ●1743. mané Caluar. ●(1732) GReg 636a. Montagne, mont, tr. «(Leon. menez. p. menezyou. (B[asse] Cor[nouaille] Mene. p. meneou. (H[aute Cor[nouaille] & Treg[or] Myne. p. myenau. mene. p. meneo. (…) Vannetois, Mane. p. maneéü, maneyêü.» ●(1792) HS 119. é crappein divot-caër ar er manné.

    (1821) SST 133. ar ur mané inhuel. ●(1849) LLB 72. Er manéieu ihuel. ●(1857) HTB 60. war eur menez amezek. ●(1869) FHB 205/389a. o tisken var ziribign eus bar ar menez d'an traon. ●(1894) BUZmornik 29. eur menez distro.

    (1926) FHAB Meurzh 99. o meneier hag o stankennou. ●(1933) MMPA 173. war gern ar meneiou.

    (2) Intérieur du pays par rapport au littoral.

    (1659) SCger 19a. campagne, tr. «menez pl. iou

    (1987) GOEM 171. les charretes des habitants de la côte, kirri an arvoriz, diffèrentes de celles, plus grandes, de la campagne, kirri ar menez.

    (3) Pladenn-venez : haut-plateau.

    (1866) LZBt Du 208. pa weliz penoz ar bladen vene e oann er penn gant-hi a ie enn eunn tol berr war izelaat.

    (4) Lande.

    (1659) SCger 72a. lande, tr. «menez, p. iou

    II. (zoologie) Marc'h-menez : bidet.

    (1939) MGGD 47. e lost reunek a denne da hini eur marc'h-menez. ●(1940) SAV 18/11. bep a varc'h-menez yaouank ha brao. ●(1955) STBJ 83. Daoust m'o c'have bihan eun distera, e prize kalz ar c'hezek menez pe ar bidochenned, evel ma lavare.

    III.

    (1) Kas da c'hwitellat kioc'hed war gribell Menez Are : voir c'hwitellat.

    (2) Mont da glask brennig da Venez Are : voir brennig.

    (3) Kas da sutal brulu da Venez Are : voir brulu.

    (4) Kas da zichoual ar brini war Menez Frubi : voir brini.

    (5) Kas da sutal brini war Menez ar C'hailhoustr : voir brini.

    (6) Mont eus ar menez d'ar foenneg : voir foenneg.

    (7) Mont eus ar foenneg d'ar menez : voir foenneg.

    (8) Taol da vor, taol da venez : voir taol.

  • Menez
    Menez

    n. de l. Ar Menez : Le Mené (région centre-est Bretagne).

    (1971) LLMM 149/403. Amañ er Menez ne seblant ket kreskiñ mat.

  • Menez-an-Tremen
    Menez-an-Tremen

    oronyme (Locmaria-Plousané).

    (1987) BRUDn 110/27. Menez an Tremen e Logmaria.

  • Menez-ar-Big
    Menez-ar-Big

    oronyme (Plounévez-Lochrist).

    (1933) OALD 43/8. E parrez Plounevez-Lokkrist (sic) an Izelwez eo emañ Menez ar Big.

  • Menez-ar-Boned-Ruz
    Menez-ar-Boned-Ruz

    oronyme (Gouarec).

    (1924) BUBR 39/857. An draonienn all-man, hir ha moan, stardet etre mene noaz ar « Boned-ru » ha koajeier goue ar « C’hovellou », a gas ganti eus a Ouarek tre d’ar Morbihan (...) dour braz ar Blavez.

  • Menez-ar-C'hailhoustr
    Menez-ar-C'hailhoustr

    oronyme (pays bigouden).

    (1947) YNVL 84. Menez ar C’hailhoustr.

  • Menez-ar-C'hour
    Menez-ar-C'hour

    oronyme (Plounévez-Lochrist).

    (1877) EKG I 132. Euz a Blouescat, an Tunk a ieaz da Lanzeon, e kichenn menez ar C'hour.

    (1921) PGAZ 10-11. me a jomo etre Brec’hichen, Menez ar C’hour ha Bre-Houarne.

  • Menez-ar-Gador
    Menez-ar-Gador

    oronyme (Plouider).

    (1987) BRUDn 110/27. Menez ar Gador e Plouider.

  • Menez-ar-Run
    Menez-ar-Run

    oronyme (Saint-Servais-Landivisiau).

    (18--) LED.nev 9. E menez ar Run Sant-Serves.

  • Menez-Are
    Menez-Are

    oronyme Les Monts-d’Arrée.

    I. Menez-Are.

    (1716) PEll.ms 927. Menez Are. ●(1732) GReg 50a. Menez Arè... (Van. Mane Arè.). ●636a. Menez Are.840b. moru menez are. ●(17--) FG II 218. eur banden bleis / è coäjou ar ménez aré... / ar reÿer douñ... nag ar maré.

    (1834) KKK 50. hag arvestit ar well divent zé pe hini ne finiz nemed gant Menez Aré hé unan. ●(18--) GBI II 64. Menez Arre. ●(1855) FUB 76. Ménéz Arré kein Breiz. ●(1865) FHB 25/197a. E Menez Are ez euz eun Itron hag a c’hortoz. ●(1866) BOM 22. Va bro gared, Menez Are. (1867) BBZ III 237. Pell war ar mor e weliz euz beg menez Are.(1867) TELrem 114. Erru e-tal menez Are, / Ann taol pao kenta e devoe. ●(1870) FHB 299/299b. Eharz menez Are, e parrez Commana. ●(1870) MBR 136. ma ve a-walc’h evit lakaat holl bleizi menez Are da redek. ●(1877) EKG I 96. Egile oa Fanch Vian, louzaouer brudet dre bevar c'horn ar Vro, euz a Gastel da Vrest, adalek Tour-ar-C'hernik, eharz ar mor, bete Roc'h-Trevezel, var gern Menez-Are. ●(1877) EKG i 180. bete Roc’h-Trevezel, var gern Menez-Are. ●(1878) EKG II 217. Lavaret em beuz d'eoc'h e tle dont d'hor c'haout da Verven, tud euz a gostez Menez-Are evid mont var gear Vrest. ●(1883) BSM 267. var lein menez Arrhe a zo o tispartia Kerne eus Treger ha Leon. ●(1896-1897) MELu 87. Menez Are. – Qein Breiz. ●(1898-1899) MELu 209. Diradennet, diradennet / tec'h ! tec'h ! / Ne ket aze ma da lec'h / Nag aze nag e nep lec'h, / Nag en nao menez Are / Nag en nao feunteun ware / Aze ma da lec'h / Barz er bod dero zec'h. ●(18--) FHAB Du/Kerzu 1941)">ALB (FHAB du/kerzu 1941 p. 100a). N’oun dare kals e pe gostez, / Kredabl e tu menez-Are.

    (1900) DGES.hy 16. Klask brennig da Venez Are. ●(1903) KBSA 57. Me a garfe gwelloc'h beza o tiwall ar yer war Venez Arre ! ●(1909) NOAR 164. me eo Fant an Taouarc’h eus kichen Menez-Are. ●(1909) FHAB Ebrel 128. war gern Menez Arre. (1912) DGES 9. & DGES.hy 16. Et da venez Are da zehet ! ●(1914) KABR 4. Eus ar Menez Arre.(1914) ARVG mae 77. eus Bro-C'hall da Vêl-Pistien eman Ar Mene hag ac'hane d'ar mor ar Mene Are. ●(1919) KABR 9. E-harz menez Are, e parrez ar Fouilhez. ●(1924) ZAMA 87. eur pilhaouer a-ziwar gichen kribenn Menez Arre. ●(1931) FHAB Gouere/252. hag ec'h en em gavjont e traon Menez Are. ●(1945) KROB I [p. 15]. Tro-war-dro da Graon, e Sant Toz, e Menez-Arre hag en eun nebeut lec'hiou all. ●(1955) STBJ 8. en tu-all da Venez Arre. ●71. en eur penn-ti bihan e Mene Arre. ●193. Soñj am eus ive eus pôtred yaouank Mene-Arre. ●(1995) LMBR 102. mojennoù Menez Are.

    ►An Are.

    (1943) CHDI 49. Kantréet hon es a-dreuz d'en Arré / Ha setu arriù eur goubannùél-noz. ●(1948) KANTlandivizio 94. Lavar d’in-me, den an Are, / Ha ken kaer eo lein ar mene.

    ►Menezioù-Are.

    (1865) FHB 9/68a. Meneziou Are, e costez Brasparts, Loqueffret ha Botmeur o deus eun henvelidiguez benag oc’h ar vro-se.

    ►Ar Menez.

    (1878) EKG II 218. En eur gas tud da gostez Menez-Are, em beuz lavaret d'ezho evelhen; araok ma viot distro euz ar Menez d'an Arvor, ni hon devezo bet eur stokad ouc'h Canclaux hag he zoudarded.

    II.

    (1) Dicton.

    (1732) GReg 50a. Menez Arè. qein-breyz. ●636a. Qein Breiz.

    (1855) FUB 76. Ménéz Arré kein Breiz. ●(1878) SVE 987. Menez Arre kein Breiz.

    (1908) AMBR I/221. ...monts d'Arrhée - cette échine de la Bretagne, keign Breiz, comme les appelle un dicton populaire. ●(1908) AMBR II/155. Carhaix, la ville aux maisons noires, est à cheval sur l'échine de la Bretagne, keign-Breiz, une échine maigre, dépouillée, sans grâce. ●(1914) ARVG mae 76. Kein Breiz eo hanvet ha hano gwelloc'h ne oufed bean kavet d'ei rak mammennou al loden vras eus ar steriou hag ar gwaziou a red d'ar Vanch ha d'ar Mor-Bras a didarz ouz he zeul. ●(1927) CONS 715. Tro Vale tresek Kein Breiz. ●(1946) SAGU 90. dans les montagnes d'Arrée (Kein Breiz).

    (2) Dicton.

    (1955) STBJ 193-194. Soñj am eus ive eus pôtred yaouank Mene-Arre (…) E kirri bihan o storlokat, stlejet gant bidochenned blevek, hir o lost hag o moue, e reent an hent etre bro ar brug ha bourc'h Pleiben, pennadou d'an drip ha pennadou-all d'an daoulamm.

    (3) Dicton d’origine littéraire (?).

    (1868) FAG 138. P'edo Adam o pigellat, / Eva war-lerc'h o rastellat, / E Menez-Are, e skouarn ar c'had, / E voa tud-jentil, me c'hoar vad.

    (4) Rimaille.

    (1882) SVE 226-227. Da biou out-te mab ? / - Da Iann Galvez. / - Pe seurt Kalvez ? / - Kalvez mene. / - Pe seurt mene ? / - Mene Arre. / - Pe seurt Arre ? / - Arre Fouillou. / - Fouillou stoup. / - Pe seurt stoup ? / - Stoup goulou. / - Pe seurt goulou ? / - Goulou koar. / - Pe seurt koar ? / - Koar melen. / - Pe seurt melen ? / - Melen vi. / - Pe seurt vi ? / - Vi iar. / - Pe seurt iar ? / Iar wenn, / - Plant da fri en he zalbenn.

    (1957) SKOL 5/18/86. - Da biv out mab ? / - Da Yann Galvez. / - Peseurt Kalvez ? / - Kalvez ar Menez. / - Peseurt Menez ? / - Menez ar Fouilhoù. / - Peseurt Fouilhoù ? / - Fouilhoù stoup. / - Peseurt stoup ? / - Stoup goulou. / - Peseurt goulou ? / - Goulou koar. / - Peseurt koar ? / - Koar melen. / - Peseurt melen ? / - Melen vi. / - Peseurt vi ? / - Vi yar. / - Peseurt yar ? / - Ur yar wenn, / Un tog war he fenn. ●(1975) BRUD 50/42. Da biou out-te mab ? / Da Yann Galvez. / Peseurt Kalvez ? / Kalvez ar menez. / Peseurt menez ? / Menez Are. / Peseurt Are ? / Are Fouillez. / Peseurt Fouillez ? / Fouillez ar stoup. / Peseurt stoup ? / Stoup goulou. / Peseurt goulou ? / Goulou koar. / Peseurt koar ? / Koar melen. / Peseurt melen ? / Melen vi. / Peseurt vi ? / Vi yar. / Peseurt yar ? / Yar wenn, / Plant da fri en he zalbenn !

    (5) Formule. cf. DDPB. 125/624.

    (1898-1899) MELu IX 209. Diradennet, diradennet / tec'h ! tec'h ! / Ne ket aze ma da lec'h / Nag aze nag e nep lec'h, / Nag en nao menez Are / Nag en nao feunteun ware / Aze ma da lec'h / Barz er bod dero zec'h.

    (6) Expressions diverses.

    (1900) DGES.hy 16. [Kas] Klask brennig da Venez Are. ●(1903) KBSA 57. beza o tiwall ar yer war Venez Arre!(1912) DGES 9 & DGES.hy 16. Et da venez Are da zehet!(1962) LLMM 90/23 [= Yeun ar Gow]. Droug enno o-fevar, her c'hasjont kuit diwar o zro hag an urcher, gwashoc'h eget ar re all, her pedas da vont da c'hwitellat mouilc'hi da Venez Are.

    (2000) DDPB [= GwM] 175/999. Lavar dezhañ mont da straka brulu war Menez-Are & Kas anezhañ da strakañ brulu war Menez-Are. ●(2005) ARME 145/11b. kae da sutal brulu 'barzh ar Menez Are.

    (7) Nom d’un personnage de conte : ar c’hont Arez. cf. Chanson d’Aiquin (pp. 5 & 30 édition Jouon des Longrais)

    (1909) KTLR 184 (Ar C'hallaouet kaset kuit deuz Breis Izel gant Nominoe). Ar c'hount Arez, o vond gant he vevel, deuz Huelgoat d’he gastel, hen doa guelet ar pillaouer o kueza en dour.

    (8) Proverbe météorologique.

    (1955) STBJ 166. Ar glô oc'h ober, an heol o par', / Ar zaout o vreskenn e Men' Ar'. ●(1958) ADBR LXV 525. Quand il pleut et qu'il y a du soleil en même temps, les petits vachers se mettent à chantonner : Ar glô oh ober, an heol o par(a) ! / Ar zaout o vriskin war Mene(z) Ar(e)!

    (9) Devinette.

    (1958) ADBR LXV 522. Petra a ra al louarn p'e-neus kahet war Mene(z) Are ? - Serri e rêr ha mond adarre ! ●(1974) TDBP III 334. Petra a ra al louarn pa e-nevez kac'het war Menez-Arre ? – Serriñ e revr ha mond adarre.

    (10) Formule pour finir un conte.

    (1979) COPL 100. Me lar d'eoh oa bet eur seurt friko / Euz pegen kaer, euz pegen brao / Treid siliou, diskouarn kelien / Lostou hwibu, diouaskell ejen... / Me oar me petra da zibri ? / Ha tud e oa e leiz an ti. / Va nôu oa aze o kegina, / Hag en deus paket eun tôl loa / N'eus tôlet anei dreist ar Menez Are, / Hag a lehse / Eo deut da gonta d'eom e doare.

    (11) Proverbe.

    (1993) HYZH 196/20. Pa za an arnev d'ar Menez / Kemerit ho forc'h ha kit d'ho tevezh!

    (12) Dicton.

    (1993) HYZH 196/29. toenn Vreizh = anv a vez roet da Venez Are a-bezh.

    (13) Dicton.

    (1995) PLTZ 17. Skouarn ar had er menez Are ! (laret deuz traou na n'eus ket da 'fizioud warno, da skwer pa vez kôz deuz daou zen yaouank arôg dimizi).

    III. Blasons populaires : voir foeter-hent, pilhaouer, Rouzig, Tus & moru.

    IV. [Toponymie locale]

    (1993) HYZH 196/29. An Turuduilhoù, anv-lec'h e Menez-Are.

  • Menez-Bann-Nin
    Menez-Bann-Nin

    oronyme (Châteaulin).

    (1934) GTWZ 14. Saprennou menez Bann-Nin a zo dislusk ha du.

  • Menez-Bre
    Menez-Bre

    oronyme Le Menez-Bre (Pédernec, Louargat, 302 m).

    I.

    (1) Menez-Bre.

    (1450) Dag 215. Oar menez Bre a bagadou.

    (1732) GReg 116a. Mene-Brè. ●191a. Un Historyan guinidicq a vreiz a raport penaus ez eus bet dalc'het ur sened ebarz en prioldy sant Herve, var lein menez Bre, èntre Guëngamp ha lanvyon. ●636a. Menè-brè.

    (18--) PENdast 207. Jannet ar Gwen a lavare / Woar vene Bre ag an de se. ●(18--) PENdast 304. Nag an den kos a levere / En he goaze war vene Bre.(18--) PENgwerin10 156. Hag an den koz a levere / En e goaze war Mene bre. ●(18--) MILg 165. barz en ti korn e Mene Bre. ●(18--) (1951) MRPM 158 [= ADBR 1907, 402 = PEN]. Janet ar Gwen a lavare / Woar vene Bre an de se. ●(1867) TELrem 170. Karis, person Plougras, barz Mene-Bre. ●(18--) SON I 186. Eur boezell gwiniz, mil ha seiz, / A douch ma zad a Venez-Breiz (rime en -eizh). ●(1886) ARN 46. Mogedi ra Mene-Bre. Eman sant Herve oc'h ober tan gand belen glaz. ●(1886) IVO 27. Teu eur c'houezadenn sec'h divar lein menez-Bre. ●(1894) BUEr 6. Menebre. (1898) BRE 54. Ar sun warlerc'h, e Menez-Bre.

    (1900) KAKE 205. Pa bignez var lein Mene-Bre da grial d'an tan goall ! ●(1900) (1927) CONS 905. Diouz Enez Modez e tisklaerier. Mene Brê. (1903) MBJJ 274. goude bean savet war Vene Bre. ●(1904) DDKB 140. Sav ’ta buan war Mene-Bre. ●(1911) BUAZmadeg 402. gant eur c'halz euz an dud a iliz var Mene-Bre.793. O tistrei divar Mene-Bre. ●(1912) MELU 413. Ar zeitek a vis ewen / A ve foar mene Bré war an dosen, / A lak ar c'hoz saout da vresken, / Ar c'hezek da winqal / Hag ar groac'hed da vrinqal. ●(1916) KRVT 180/2d. unan eus koste Menebre. ●(1919) KABR 15. Dister en da gichen e kavan Menez Bre. ●(1923) ARVG C’hwevrer 22. met en askont zo niver a dosennou tro-zro, ne zeblant ket kât uhelder Mene Bre. ●(1931) FHAB C'houevrer 49. Ar brosesion vras da gloza ar mision a gemeras hent chapel sant Herve, war Mene-Bre. ●(1974) TDBP III 67. E petore parrez ema Menez-Bre ? ●(1995) LMBR 92. o klask breoù Menez-Bre ?

    (2002) TEBOT 62a. 'Oa da zeiz ar foar nevez / War dachenn Menez-Bre. ●106a. Etre Kallag ha Gwengamp / Kêr Lannuon ha Pontrev / A zo un dosenn uhel / Hag a zo añvet Menez-Bre.

    (2) Ar Menez-Bre.

    (1851) PENgwerin5 221. Er foar vaze er Menebre.

    (1904) DDKB 136. Dre brukou ruz ar Mene-Brê. ●(1910) ISBR 67. Ur prantad benak arlerh, ardro 548-550, ar beg er Mañné-Bré. ●(1910) IBRK 54. anavezet dindan an hano a Wenc'hlan pe Gwiklan, barz ar Mene-Bre. (1911) BUAZmadeg 793. en em vodaz eun devez var ar Mene-Bre. ●(1911) BUAZperrot 439. var gern ar Menez-Bre. (1923) ARVG Mezheven 85. ar Mene Bre. ●(1951) MRPM 164. Teurnier a sav e ben dreist d'ar C'hoat ar Beuffou / Ha dreist d'ar Menez-Bré, ha dreist d'ar C'hoat-Liou; / Gurunhuel hag Koat-Forn, Menez bras Pistien, / Menez Vern hag Kroaz Huet zo izel e gichen. ●(1979) (1997) PLVB 31. An deizioù war-lerc'h, ec'h eas ganti da foar ar Menez-Bre, betek ar C'hozhvarc'had. ●(1980) (2005) IFTR 229. Run A Go oa bet skoet teir gwech an tan warnañ a oa kouet diwar ar Menez Bre ! ●(1995) LMBR 93. war lein ar Menez-Bre.

    ►Tosenn Menez-Bre.

    (c.1868) GBI I 362. Etre chapel Sant-Efflam ha tossenn Menez-Bre. ●(18--) SBI I 316. war dossenn Menez-Bre.

    (1910) EGBT 131. Ar gouent vrasan eus eskopti St-Brieg en em gav en parouz Bear, eur leo eus tosen Menebre. ●(1980) (2005) IFTR 131. Un devezh pell goude e tarnije ar c'houlmed / Ha tosenn Menez Bre oa dija melenet.

    ►Tosenn-Vre.

    (2002) TEBOT 107b. Goude bezañ kollet kalz / Deus o zalvoudegezh / 'Vez gwelet war dosenn-Vre / Meur a benn tiegezh.

    ►Bre.

    (1732) GReg 116a. Bré, mont près de Guingamp.

    (1866) BOM 98. Mond da foar Vre gand ho azen. ●(1889) CDB 179. Me 'm ije gret eur foar en Bre / Hag a vije hanvet ar foar neve.

    (1900) MELU 365. Da foar Vaho Bre, / Keit an noz hag an de. ●(1904) DDKB 20. Bete kein Brê, ar mene kraz. ●(1912) MELU 200. Ar seitek eus a vezeven / Eman foar Vre war an dosen. ●(1965) BAHE 44/17. Hogene (pe) Ogene, ar menez da geñver Bre, war zouar Louergad, uheloc’h e gwirionez eget Bre e-unan. ●(1977) TDBP II 161. Hizio e oa foar Vré. ●(1985) ARGV 246. D’an devezh an foar en Bre / E vo paeet an holl dle.

    ►Montagn-Bre.

    (18--) PENgwerin9 99. rac ma vijen bet voar vontaign bre / quantan plahic sou cavan a me.

    II.

    (1) Expression.

    (1886) ARN 46. Sil [ar stouper] tourne le dos à la côte et qu'il se dirige vers Prat et Bégard, il aperçoit la montagne de Bré, à six lieues dans les terres; les signes dans le ciel n'ont plus le même sens : Mogedi ra Mene-Bre. Eman sant Herve oc'h ober tan gand belen glaz. "Le Méné-Bré s'enfume; saint Hervé est à faire du feu avec du genêt vert." Dans ce cas : pluie prochaine et fatale...

    (2) Dictons.

    (1896-1897) MELu 89 [= DDPB. 68/250]. Ar zeitek a viz ewen / E ve foar newe Bre war an dosen, / A lak ar c'hoz saout da vresken, / Ar c'hezek da winqal / Hag ar groac'het da vrinqal.

    (1912) MELU 200. Ar seitek eus a vezeven / Eman foar Vre war an dosen. ●(1912) MELU 413. Ar zeitek a vis ewen / A ve foar mene Bré war an dosen, / A lak ar c'hoz saout da vresken, / Ar c'hezek da winqal / Hag ar groac'hed da vrinqal.

    (3) Proverbe.

    (1900) KRL 12. Da foar Vaho Bre, / Keit an noz hag an de, tr. « A la foire de saint Matthieu de Bré (22 septembre), la nuit et le jour sont d'égale longueur ». ●(1912) MELU 365. Da foar Vaho Bre, / Keit an noz hag an de. ●(1923) ARVG gwengolo 130. Da foar Vaze Bre, / Keit an noz hag an de. ●(1974) TDBP III 324. Foar Vazo Bre, keit an noz hag an de (deiz), tr. « à la foire Saint Mathieu du Ménez-Bré, la nuit est aussi longue que le jour (21 spt.) ».

    (4) Proverbes, dictons.

    (1732) GReg 116a. Bré, mont près Guingamp. Mene-Brè. id ẽ, menè-breur, à cause de l'Hermite St. Hervé, dit, Breur, ou Moine.

    (1946) SAGU 61note. Le Méné-Bré, colline bordant la grand'route nationale Paris-Brest, entre Guingamp et Bell-Isle-en-Terre : saint Hervé la sanctifia et lui a laissé son nom, Menez-Herve ou simplement Menez-Breur, la montagne du frère. Une fontaine abondante rafraîchit son sommet; auprès une chapelle dédiée à saint Hervé. Tous les ans le 17 juin on y célèbre un grand "pardon", accompagné d'une foire, célèbre dans toute la Bretagne: à cette foire, comme aux autres foires et, disent les vieux du pays, plus qu'aux autres foires, accourent les larrons, d'où les dictons : Sant Herve Men-Bre / Laër en noz, laër en de. // Saint Herve Mene Bre / Laër ar chezec, noz ha de.

    (5) Devinette.

    (1955) SKOL 4/3/41. Pet lost leue a zo eus du-se da Venez-Bre ? Unan, mar bez hir a-walc'h. ●(1974) TDBP III 334. Ped lost leue a zo ac'hann da Venez-Bre ? – Unan, mar bez hir a-walc'h.

    (6) Croyance populaire.

    (1974) TDBP III 345. Gwechall ar gloer a ouïe lavared an oferenn-drantell. Honnez a veze lavaret war an tu-gin. Pa lavare ar beleg an oferenn-drantell war Venez-Bre e veze ken tomm dezañ o tifenn ene an hini maro diouz an diaoul ken e fonte bloukou e votou. ●(1977) TDBP II 535. Pa lavare eur beleg an overenn drantell war Venez-Bre a veze ken tomm dezañ ken e fonte bloukou e votou. (...) An overenn drantell a veze lavaret war an tu-gin. ●note Jules Gros : « An overenn drantell, la messe de trentaine. C'était la dernière des trente messes que l'on faisait dire pour les défunts. Le prêtre la disait à la chapelle du Ménez-Bré, à minuit et à rebours. On racontait que l'officiant avait maille à partir avec la troupe des démons accourant à son appel autour de la chapelle et à qui il voulait arracher l'âme du mort. Celà explique la phrase suivante que j'ai entendu prononcer par une vieille dame de Trédrez. »

    (7) Proverbe.

    (1985) ARGV 246. D’an devezh an foar en Bre / E vo paeet an holl dle.

    (8) Expression.

    (2004) TROMK 207. Te zo evel Visant Veno e Foar-Vre, / 'Vez a-drek rêr e-pad an deiz. Itron an Alan, eus bro Landreger.

    (9) Devinette.

    (2004) TROMK 210. Laka da droad dehou war dosenn Menez-Bre / Ha da hini kleiz war hini Menez-Du, / Ha lavar din diouzhtu / Petra en em gav etreze ? / - Da revr.

    (10) Foar Vre.

    (2005) TAGW 163. An NO : Foar Vre, / (autrefois) foire (aux) chevaux du Menez Bré, hante toujours la mémoire des anciens à des lieues alentour.

    III. [Toponymie locale]

    (2002) TEBOT 106a. Eno e-kichen Sant-Herve / Em eus graet ur c'hompren / 'War an holl barrouzioù an dro / 'Vit ober ur ganenn.

  • Menez-Brengall
    Menez-Brengall

    oronyme (Pont-l’Abbé).

    (1974) SLVT III 53. a-raok krec’h menez Brengall, ma weler kêr Bont-’n-Abad en he fezh.

  • Menez-Brizh
    Menez-Brizh

    oronyme secondaire (Ménez-Hom).

    (1928) FHAB C’hwevrer 54. Mene Briz, 289 [m.].

  • Menez-C'homm
    Menez-C'homm

    oronyme Ménez-Hom (Dinéault, 330 m).

    (1) Menez-C’homm.

    (1580) G 791. Menez Com mar chomaf ne allaf tyzaf quet.

    (1716) PEll.ms 927. Menez Côm, que l’on prononce Menéhom. ●(1732) GReg 636a. Menez-com. Menec'hom. Menehom.

    (1835) GUI 30. au heut du Mené-Hom. ●(c. 1860) IMR 2. Da zav-heol, Gralon o veza pignet gant Guenole var lein Mene-Hom, a dolas ac'hane eur zel truezus var e lec'h mæs e lec'h ma edo ar gær kær a Is, ne velas mui nemet môr Douarnenez. (...) Goude beza gret e beden var Men-Hom, ar roue Gralon a heuillas Guenole da abatty Landevennec. ●(1867) TELrem 8. Mene-Hom, mor Douarnenez. ●18. Daoulinet war Mene-Hom e klevaz mouez Doue. ●26. War Mene-Hom spouronet Doue hen lavaraz. ●174. war lein Mene-Homm. ●(1869) FHB 232/179b. A zeou ema coajou Nevet, ha dreistho Menehom gant he duchennou. ●(1870) FHB 277/126a. ar pez a c’halvomp-ni ama meneziou, evel tuchen pe torgen Sant Mikeal, torgen cador, tergin Mene-Hom. ●(c. 1890) CFB 126b127b. mont a reaz eta enn eul leac'h distro, enn eur c'hoad euz a barrez Plomodiern, tost da Venez-Hom. ●(1898 BRE 22. War Mene-Hom pa bar al loar.

    (1905) ALMA 66. Menehom. ●(1923) FHAB Eost 8/290. ouz troad Menez-Hom en doa ar Roue koz gwelet diwarnan ar mor. ●(1924) ZAMA 21. a anaveze mat an dro a oad o sonj ober betek Menez Hom. ●(1926) FHAB Mae/186. dre Mene-Hom ha Lokournan. ●(1928) FHAB C’hwevrer 54. An uhelennou a hanver Mene-Hom a zo diou lodenn anezo ; el lodenn gentañ ez eus tri gern : ar Yed : 330 metr. Mene Briz, 289 hag ar C’hrec’h 246 ; en eil lodenn eman ar Reun Vras, 248 m., ar Reun Vihan, 225 m., hag ar Reun Askol, 235 m. Etre er Reun Askol hag ar Yed eman ar C’hom, (ar C’houm), pe an draonien en deus roet e hano d’ar jadennad meneziou a-bez. (...) c’houezet e veze an tan e Kelern. ●(1933) OALD 45/206. en-dro da dorgen Menez-Hom. ●(1941) SAV 22. Ménez-C’homm, ma zalean, ne vin ket gouest d’e diza. Setu va c’hêr gounezet gant ar mor. ●(1943) FHAB Mezeven 308. Linenn gromm Menez-C'homm chomet, evel gwechall. ●(1955) STBJ 172. War duchenn Mene-C’homm e tridjomp gant al levenez o welout mor Douarnenez dirazomp. ●(1971) LLMM 149/413. Souezhet on bet o welout ez eus bet graet un hent teret betek kern Menez C’hom.

    ►Ar Menez-C’homm.

    (1906) DIHU 11/195. ar lein er Mañné-Hom. ●(1910) ISBR 64. Rivod e hratas de Gérialtan rein dehon er vro ol en dehé bet gellet guélet diar beg er mañné Hom pé diar mañné sant Mikél Braspar. ●(1919) KABR 15. Torgen ar Menez Hom, Sant-Mikael e-unan. ●(1977) PVPR 25. begoù-douar ha plegoù-mor, hag ar Menez C’homm.

    (2002) TEBOT 112b. Gwelet e memp ar Menez-C'Homm / Hag iliz veur Gemper / Menez-Bre, Iliz Bulad / Ha hini Landreger.

    ►Menez-ar-C’homm.

    (1962) GERV 8. Menez ar C’houmm. ●49. Menez ar C’houm. ●(1974) ISHV 62. Ur grugellig nevez all am eus gwelet, war-sav, e Menez Kelc’h nes da Venez Komm, pe ar C’homm.

    ►Menez-Komm.

    (1907) BSPD II 562. doh troed mañné Kosm, el léh m’é ma bermen parréz Ploudiern. ●(1974) ISHV 62. Ur grugellig nevez all am eus gwelet, war-sav, e Menez Kelc’h nes da Venez Komm, pe ar C’homm.

    (2) Expression.

    (1994) BOUE 147. Pour soutenir la plaque à crêpes, on utilisait parfois trois ou quatre galets coniques bien entourés de cendres pour qu'ils ne se fendent pas. C'est peut-être par analogie qu'un dolmen situé près de Saint-Nic et formé d'une dalle plate supportée par trois piliers porte le nom de billig, la crêpière. Dans cette même région, quand le brouillard se levait sur le Ménez-Hom, on disait : Ema Sant-Kom oc'h aosañ krampouezh, "voila saint Côme qui prépare des crêpes."

    (3) Noms de famille.

    (1970) NFBT 45 N° 338. Com. ●N° 340. Come (Le). ●51 N° 391. Coum.

  • Menez-Charuel
    Menez-Charuel

    oronyme (Guerlesquin).

    (1932) FHAB Genver 18. Menez Charuel e Gwerleskin.

  • Menez-Dol
    Menez-Dol

    n. de l. Mont-Dol.

    (1995) LMBR 37. Perc’henn e voe war Menez-Dol.

  • Menez-Du .1
    Menez-Du .1

    oronyme (L’Hôpital-Camfrout).

    (1934) FHAB 377. Mene-Du : torgen uhel er c’hreisde da vourc’h an Hospital.

  • Menez-Du .2
    Menez-Du .2

    oronyme Ar Menez-Du (Plevin, 304 m).

    (1862) GCN 504. Son territoire [canton de Maël-Carhaix] fait partie de la chaîne des Montagnes-Noires (Menez-Dû).

    (1907) BOBL 27 juillet 148/2e. var lein kriben ar mene-Du. ●(1914) ARVG mae 78. Er Meneiou-Du : (…) Ar Mine-Du (304), en Plevin.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...