Résultat de la recherche

Recherche 'plou...' : 127 mots trouvés

Page 1 : de plou (1) à plougin (50) :

plou
plou
m. par ext. Paysan.
●(1866) FHB 82/233a. n'en devezo morse pleguet na da brins na da blou.
plouad
plouad
m. plouiz Homme d'une ville dont le nom commence par Plou-.
●(1936) FHAB Ebrel 124. hor plouad kerne a zo hanvet bep tro goude ar priz kenta.
Plouan
Plouan
n. de l. Plouasne.

●(1905) ALMA 67. Plouasn.
Plouared
Plouared
n. de l. Plouaret.

I. Plouared.

●(c.1792) RET 389. Na laist qet an aristocratet / Da vestre én parous Plouaret. ●(1793) RET 384. 'Neuz récévet pouroujo / Nemet Plouber ha Plouaret, / Biscoas sort no deus gouvèt.

●(1847) FVR VII. kuzet enn eunn nebeut tier e Plouaret hag e Plouberr. ●(18--) PENgwerin9 155. caeran deur groas viniguet, croas arhant bourg plouaret (...) e heomp emes a bloaret man ma zroat en Lanvellec. ●(18--) OLLI []. Guerz ar Seiz Sant, en parous Plouaret. ●(18--) MILg 189. e plouber hag e tonkedek / nag e barrez vraz a blouaret. ●(1865) FHB 7/55b. dioc’h Plouaret. ●(1867) GBI I 446. Kaera tri zenzaour 'zo er bed, / A zo ho zri en Plouaret. ●(c.1868) GBI II 332. Da bewar faotr iaouank eo grêt, / 'Zo êt da Vaël, a Blouaret. ●(1869) FHB 234/196b. Lanhuoniz, re Blouaret ha Montroulez, Leonardet a lez ar mor braz. ●(1877) EKG I 50. Ar beleg intru a ioa e Plouaret, a ioa he hano Loull ar Bouc'h. ●(1877) EKG i 120. Ker buan seiz tenn fuzil a oue klevet o tregerni dre vourk Plouaret.

●(1909) TOJA 29. 'm eus ken a zonj eus e hano; me gav d'in 'oa eus koste Gwengamp pe Blouaret. ●(1912) BUAZpermoal 836. chapeliou eleiz dre ar vro : en Bear, Beurlidi, Logivi, Plistin, Plouaret, Plougonver, Plouneve-Moedek, Peurit, Prat, Kemper, Senven, Trabriant, Tregrom, Tregidel, Trezelan, Plouganou. ●(c.1920) (2000) TPBR 180. Ar chanson-mañ zo bet kanet deiz ar pardon Plouaret, / Gant Hypolite ar Roue ha Paul ar C'hozanet. ●(1924) ARVG C’hwevrer 30. marvet person e Plouaret. ●(1930) ANTO 27. evel war al linenn vras, etre Lann-ar-Manac'h ha Plouared. ●(1970) BHAF 294. hi da gemer dioustu an tren evid Plouared. ●(1989) TDBP IV 35. Un devezh dornañ a oa da vezañ e Plouared.

● (2002) TEBOT 106b. Treduder ha Plouzelambr / Plouared, Kouerc'had / Tregrom, Benac'h, Louargad / Bear ha Pluzuned.

II.

(1) Dicton. cf. DDPB 368/2362.

●(1912) MELU 274. Milin Gerlafrek, / Pa ve dour ne ve ket a ed; / Pa ve an eil sort hag egile / E ve ordinal war e goste.

(2) Dicton.

●(1949) (2004) TROMK 219b. Lâr din 'ta, kamarad, te hag a zo ur paotr a veg, / Pet min (maen) zo oc'h ober tour iliz Plouared ? / - Daou-ugent mil zo anê, daou-ugent mil ha dek, / Hag an hini bravañ zo lakaet war ar beg ! / War c'horre 'r groaz a zo ur c'hog en kouewr (kouevr) / Hag a ganfe dit ma lakfes de fri 'n e reor ! An Droumaget, 18-02-49.

(3) Dicton.

●(2005) HYZH 244/38-39. Kaerañ tri zeñzor 'zo er bed / 'Zo o-zri en Plouared : / Emañ al lamp aour, / Ar werenn vras, / Hag ar groaz aour / A zo kaeroc'h c'hoazh. (Ploubêr).

(4) Dicton.

●(2005) HYZH 244/40. En Tregrom 'mañ an diaoul o chom, / Er C'houerc'had 'mañ o kac'hat (pe 'neus gloazet e droad), / En Plouared 'mañ war an oaled, / En Bulien eo kouezhet er vouilhenn, / En Plourec'h 'neus torret e vrec'h, / En Plouilio 'mañ 'c'hoari 'r c'hilhoù, / En Ploubêr eo bet tomm d'e lêr (pe d'e rêr), / En Tonkedeg eo kroget da redek, / En Plûned 'mañ o vutunet, / En Bear 'neus torret e c'har, / En Gwengamp eo manet kamm. / Hag en Burtuled eo marv gant an anoued.

III. [Toponymie locale]

●(c.1792) RET 389. Camik huon a lavaré / Da Bipi ar C'halvez eun dé a woé / Dar C'halvez Comanant-Serwel, / Ma sicouret éhan da verwel.

●(1847) FVR 196. euz a Grec'h-Mouded, e Plouaret. ●(1867) GBI I 446. 'Ve mad da Iannik ar C'hozan, / 'Zo bet mewell er Prat-Ledan ! // Hanter-kant nozwes ez on bet / En santes Barba o kousket.

●(1924) ARVG Kerzu 274. evel marc’heien ar Pont-Gwenn ha Kaerez (Keranrais). (...) an ôtrou a Goatmohan, eus Gwernachane, doktor er Sorbonne. (...) er c’horn-douar en em gav etre stêr Milin Gerwegan hag al Leger. ●(1933) BREIZ 328/4c. an itron Ropars eus Guergarellou, en em gavas diaes.
Plouarediz
Plouarediz
pl. Habitants de Plouaret.

●(1851) PENgwerin5 196. Autrou Doue, Plouaradis, / Setu c’houi laeret ho hilis. ●(1867) GBI I 448. Aotro Doue, Plouaridiz, / Na setu laeret hon iliz.

●(1905) BOBL 11 mars 25/3e. Me gav d'in eo eur vez da Blouarediz.
Plouarzhel .1
Plouarzhel .1
n. de l. Plouarzel.

(1) Plouarzhel.

●(1656) VEach 146. a parres Plouarzel, en escopti Leon. ●(1732) GReg 51b. ploü-arzel. ●(1772) KI 472. Elleach ky Plouarzel.

●(1839) BESquillere 523. Doarein e ras én escobti a Sant-Pôl-a-Léon, é péh léh é sàuas ur houvand (...) El léh péhani é oé er houvand-cé e zou hinihue en dé ur barræs e hanhuer hoah, a gaus dehou, Plou-Arzel. ●(1890) MOA 23b. Plouarzel.

●(1911) BUAZmadeg 574. hag e choumjont el leac'h m'ema breman bourk Plouarzel.

(2) (blason populaire) Voir moc’h.

(3) [Toponymie locale]

●(1656) VEach 147. ô tremen var stãcq milin pont reün, á coezas er lenn.

●(1904) KANngalon Du 261. hag Itroun Varia Trezian e Plouarzel. Hag an hano a Bont-Reun petra verk, netra, kredabl, nemet an dorgennou a oa tro-war-dro (Reun vras ha Reun vihan). ●(1914) FHAB Eost 235. da Danguy an Dref, eus Lokornan-Vihan.
Plouarzhel .2
Plouarzhel .2
voir Ploermael
Plouarzheliz
Plouarzheliz
pl. Habitants de Plouarzel.

●(1878) DUINe 264. Deut da glevet, Plouarzeliz.
Ploubêr
Ploubêr
n. de l. Ploubezre.

●(1554) Enskr 2.tut mat ho pater leueret / o tremen ploeberz an berzet.

●(17--) CSogmael 42d. En Peurit hag en Roc'h Derien / E Plouber ive en Bulien. ●(1793) RET 384. 'Neuz récévet pouroujo / Nemet Plouber ha Plouaret.

●(1827-1829) VSA 1267. a da neur goude creis de eharevas en plouber. ●(1844) GBI II 110. Ma eo daou vagabon, oa etre-z-he affer, / A-boe ul leur-newe, bars en pardon Ploubezr. ●(1847) FVR VII. kuzet enn eunn nebeut tier e Plouaret hag e Plouberr. ●(1848) GBI I 96. O welet Cavan ha Ploubezr, / Asambles o tiskenn en ker. ●(1849) GBI II 328. Nemet mab ar Bris a Bloubezr, / Hennes 'garfenn 've em c'hever. ●(18--) OLLI 237. Cantic santez Thecla Pehini e deus eur Chapel en douar Lannuon, en parous Plouber. ●(18--) MILg 89. e Plouber pe e Tonkedek. ●(1851) PENgwerin5 168. En goeret Plomber neb a vije. ●(1851) PENgwerin6 31. Person Plouberr sur a woelle.

●(1913) ARVG C’hwevrer 85. Pa deuer da Lannuon diwar-zu Plouber pe Plouillio. ●(1925) FHAB Du 434. da dapout stêr al Leger, izeloc’h eget Ploubêr ; ac’hano e heuilhjomp ar Gendi betek Pedernek. ●(1989) TDBP IV 146. War ar memes tro e vijen aet da Blouber.

●(2002) TEBOT 106b. Kerozern ha Ploumilio / Ploubêr ha Kaouenneg / Bûlien ha Lanvezeag / 'Vel Berc'hed ha Tonkedeg.

►Ploubêr-Lannuon.

●(1847) FVR 76. Pere ’vije kavet e Plouberr-Lannuon.

II.

(1) Dicton.

●(1951) ECLA 298/2. Plouberiz sot a ra lein eus yod. ●(1974) TDBP III 368. Les gens de Servel disent : Plouberiz sod / A ra lein euz yod. Ceux de Ploubezre répliquent : Serveliz brein / A ra mern euz lein. ●(1994) BOUE 240. Plouberis sod / A ra lein eus youd / Servelis brein / A ra merenn eus lein (...) (J. Gros).

●(2004) TROMK 219b. Plouberiz 'zo sot, / A ra lein eus yod. Jules Gros. ●(2005) HYZH 244/39. Ploubêriz sot (a ra lein eus yod). ●(2016) TELGR (21.07.2016) [52a] (Daniel Giraudon). Plouberiz sot / A ra lein deus yod. (...) La réplique est fulgurante : Serweliz brein / A ra merenn deus lein.

(2) Dicton.

●(2005) HYZH 244/40. En Tregrom 'mañ an diaoul o chom, / Er C'houerc'had 'mañ o kac'hat (pe 'neus gloazet e droad), / En Plouared 'mañ war an oaled, / En Bulien eo kouezhet er vouilhenn, / En Plourec'h 'neus torret e vrec'h, / En Plouilio 'mañ 'c'hoari 'r c'hilhoù, / En Ploubêr eo bet tomm d'e lêr (pe d'e rêr), / En Tonkedeg eo kroget da redek, / En Plûned 'mañ o vutunet, / En Bear 'neus torret e c'har, / En Gwengamp eo manet kamm. / Hag en Burtuled eo marv gant an anoued. ●note de l’auteur : « E kostezioù Lannuon, ha dreist-holl a-gornaoueg d'al Leger, e c'haller klevet ar ger revr distaget /revr/, dres evel ma vez skrivet eta ».

(3) Dicton.

●(2000) TPBR 292. Buoc'hig Doue, lavar din, / E peseurt bro e timezin, Pe en Plistin pe en Plouber, / En Tregrom pe en Landreger ?

(4) Dicton.

●(1974) BAHE 82/12a. Ploubêr-Tonkedeg : / Kloc'h Kerfoñs : Gisti ha laeron ar Gêrveur. / Kloc'h ar Gêrveur : Evel ec'h omp, ec'h omp. ●(1982) (1993) TKRH 95. Kerfaouez [e Ploubêr] gant he c'hloc'h skañv o vrallañ a lâre evel-henn : Gisti laeron ar Gerveur ! Gisti laeron ar Gerveur ! / Ar Gêrveur gant he c'hloc'h pounner a responte : 'Vel ma omp ac'h omp ! 'Vel ma omp ac'h omp!

●(2004) TROMK 219b. En Kerfoñs (kleier ar chapel) : 'Vel ec'h omp ec'h omp. ●(2005) HYZH 244/39. Kloc'h Kerfoñs [e Ploubêr] "Gisti ha laeron ar Gêrveur" / Kloc'h ar Gêrveur [e Tonkedeg] "Evel ec'h omp, ec'h omp" (Barr-Heol 82/12).

III. [Toponymie locale]

●(1925) ARVG Du 259. Diarbennet e voe ha, ret d’ean souzan, e tec’has warzu ar c’hreizte, dre ar Buzulzo, betek al lec’h hanvet abaoue ar Pemp-Kroaz. ●(1970) BHAF 11. hag e kastell Koadfreg, e Ploubêr.
Ploubêriz
Ploubêriz
pl. Habitants de Ploubezre.

●(1847) FVR 81. Enn tre heman ha Plouberriz. ●(1851) PENgwerin5 167. Hag a lavaras da Plouberis. ●(1851) PENgwerin6 31. Debonjour deoc'h ta Plouberis / ag eur c'halon trist en o illiz.

●(1951) ECLA 298/2. Plouberiz sot a ra lein eus yod. ●(1974) TDBP III 368. Plouberiz sod / A ra lein euz yod. ●(1981) (2005) IFTR 89. Tennet eo ar sort gant Plouberiz / Digoueet eo re du da Gawaniz.
Ploudalmeze
Ploudalmeze
voir Gwitalmeze
Ploudiern
Ploudiern
n. de l. Plomodiern.

I. Ploudiern.

●(1870) FHB 267/46a. e parrez Plodiern. ●(1884) BUZmorvan 330. eur maner en devoa e parrez Ploudiern. ●(1890) MOA 23b. Ploudiern. ●(1894) BUZmornik 329. e parrez Ploudiern.

●(1906) BOBL 27 janvier 71/3c. disul diveza e Plodiern. ●(1911) BUAZperrot 853. parrez Ploudiern. ●(1927) GERI.Ern 474. Ploudiern. ●(1939) MGGD 64. eur «cheorenn», evel ma lavar tud Ploudiern.

►Plomodiern.

●(1865) FHB 45/358a. e Plomodiern e reas hermitach. ●(1879-1880) SVE 188. Plomodiern. ●(c. 1890) CFB 126b127b. mont a reaz eta enn eul leac'h distro, enn eur c'hoad euz a barrez Plomodiern, tost da Venez-Hom.

●(1905) ALMA 66. Plomodiern. ●(1911) BUAZmadeg 820. ar japel-ze a zo bet savet a nevez, kaer ha koant, e parrez Plomodiern. ●821. Eun devez m'oa eat Korantin euz Ploumodiern.

II.

(1) Dicton.

●(1941) SAV 20/10. Paotred Ploudiern, renk-oc'h-renk, / A ra trafik gant laez trenk. / Ha pa paneve d'al ludu ha d'ar galou / E vijent aet tout gant al laou.

(2) Dicton.

●(1941) SAV 20/10. Peizanted Ploudiern, / Teileien Ploneve.

III. [Toponymie locale]

●(1955) STBJ 174. azalek Penntrêz betek Lestreved.
Ploudon
Ploudon
n. pr. Pluton (dieu & astre).

●(1732) GReg 733a. Pluton, faux dieu. Ploudon. Pluton.
ploue
ploue
m./f. –où

(1) Campagne.

●(1633) Nom 233b. Rus : lieu aux champs : an ploüe, vn læch voar an mæs.

●(1659) SCger 21b. gens des champs, tr. «tut a ploue.» ●demeurer aux champs, tr. «chom e ploue.» ●164b. ploue, tr. «champs.» ●(1732) GReg 132a. Campagne, ce qui est dehors des villes, tr. «ploüe. p. ploüeou.»

(2) War ar ploue : à la campagne.

●(1732) GReg 132a. A la campagne, tr. «Var ar ploüe.» ●299b. Doïen rural, tr. «Dean var ar ploüe.»

(3) War ar ploue : sur le pays. Cf. bro.

●(1554) Moeam 6. Mé dong éz vézo roé voar ploé haff ha gouziaff, tr. «Je prédis qu'il sera roi sur terre, été et hiver.» ●(1633) Nom 235a. Villa : ferme : ferm, vn guer voar an ploue.

(4) Diwar ar ploue : de la campagne.

●(1659) SCger 164b. tut dioar ar ploue, tr. «gens des champ.» ●(1732) GReg 132a. Homme de la campagne, tr. «den divar ar ploüe.»

(5) Terre.

●(1575) M 3519-3523. Maz goufe den pan edy plen en ploe, tr. «Si l'homme savait, quand il est encore sur terre.»

(6) Pays, nation.

●(14--) Jer.ms 1. Map Doe Roe ploeou, tr. «Fils de Dieu Roi des nations.» ●(1557) B I 806. Rac hy parfet da caret Doe / Ha da doen enep e pep ploe / Dezaff evel roue auoet (variante : auouet), tr. «Parce qu'elle aimait Dieu et lui portait honneur en tout lieu, comme à un roi reconnu.» ●(1575) M 205- 206. Ho bezaff Duc na Roe, nep ploe ne auoehes / Muyget seruicheryen, pe peuryen diouz Renes, tr. «Tu ne reconnaîtrais pas qu'ils furent duc ou roi en aucun pays, / Plûtot que serviteurs, et tu ne distinguerais pas de ceux-ci des pauvres.» ●(1650) Nlou 62. Ne guelat nep amser, / A scler quen bras steren, / Euel a diouz an ploue, tr. «On ne vit en aucun temps / Clairement une aussi grand étoile / comme au-dessus du canton.»
Ploue
Ploue
n. de l. Plouay.

(1) Ploue.

●(1748) CI.pou 103. Ploué.

●(1792-1815) CHCH 161. Ha ré Pondi, ha ré Ploué.

●(1902) LZBg Mae 103. Ploué. ●(1902-1905) LARB 224a. Me valoñneu é Kimperlé / Ha mem bled zou é Pleùoé. ●(1905) ALMA 70. Ploue. ●(1930) GUSG 164. Pardon er Bleu, Ploué, e larér, é oent bet. ●(1931) GUBI 193. Arlerh em bout bet é Ploué / Un herrad baléet. ●(1934) BRUS 296. Ploué.

(2) Devise de maison noble.

●(1911) FURB 36/224. Les Botdéru avaient pour devise : Berpet crenw (toujours vigoureux). C'est en lisant cette devise sur la tombe du marquis dans le cimetière de Plouay.

(3) [Toponymie locale]

●(1905) ALMA 70. Sant-Salver (...) I. V. ar Bleuniou. ●(1930) GUSG 165. En hent de Bont'n Ivineu, larér 'doé keméret. (...) Barh er Pont'n Ivineu na pe oent arriùet.
Plouedern
Plouedern
n. de l. Plouédern.

(1) Plouedern.

●(1890) MOA 24a. Plouedern.

●(1907) BOBL 25 mai 139/3d. Eul labourer douar deuz Plouedern. ●(1909) KTLR 60. Hounnez oa bet, guechall, ar binvidika deuz Plouedern. ●(1931) FHAB Gouere/249. Hen eo ivez patron iliz Edern, savet war ar Reun-Du, e kichenik Brieg ha patron iliz Plouedern, e Leon, e tal landerne.

(2) [Toponymie locale]

●(1893) IBR 187. adalek krec’h sant Mikel tre beteg Traon-Elorn.

●(1909) KTLR 60-61. E Traon-Elorn oa eur paour keaz dall, azezet var eur mean, e kichen dor he di.
Ploueg-ar-Mor
Ploueg-ar-Mor
n. de l. Plouézec.

I. Ploueg-ar-Mor.

●(1879-1880) SVE 173. Ploueg-ar-Mor.

●(1908) AMBR 174. Néman a néwé'n Plouec-Môr, / Met kant den yaouank èt fons an dour... ●(1924) ARVG Genver 16. E gureaj, ahendall, a reas holl e parrouz vras Plouek-ar-mor. ●(1935) BREI 423/4a. Iliz Ploueg-ar-Mor.

►

●(18--) PENdast 258. Plouec a Plourivo, Plou(n)ez à Plérannec.

●(1912) BUAZpermoal 398. en parouz Plouek.

II.

(1) Dicton.

●(1974) TDBP III 369. Plouegiz sod, / Tud ingrat, / Lakaad o chas da charread / Charread kanab da sec'hañ / D'ober kerden d'en em grougañ.

(2) Dicton.

●(2005) HYZH 244/39. Plouegiz sot an treidoù plat / A lak o chas d'o charreat / Charreat anezhe tri-ha-tri / 'Vel ma vez charreet ur bern kaoc'h-ki (A. ar C'hlavez).
Ploueg-Grifed
Ploueg-Grifed
n. de l. Pleugriffet.

●(1901) LZBg 59 blead-4^e lodenn 206. én ur barréz a eskobti Guéned, é Pleugriffet.
Ploueg-Pontrev
Ploueg-Pontrev
n. de l. Plouëc-du-Trieux.

(1) Ploueg-Pontrev.

●(1867) BUE 64. enn Pleuzal hag enn Plouek Pontreo. ●(1894) BUEr 61. eur beurevezh da zarmon d'ar Roc'h, da Bleuzal ha da Blouek-Pontreo.

►

●(1866) FHB 50/395a. Eun dijenteil eus a Blouec, en escopti Treguer. ●(1867) TELrem 170. ann Hegarad, barz Plouek. ●(c.1868) GBI II 370. Kanet gant un neeres, en bourk Plouëc, tost da Bontreo. ●(18--) GBI II 538. Jorant na oa ket a Blouek.

●(1933) BREI 332/4c. Ploueg. ●(1955) VBRU 22. Bez’oa e Landreger un trenig fentus a rampe ken prim hag ur vaot, met gant un talabao fromus war-du Ploueg.

●(2002) TEBOT 106b. Memes Runan ha Ploueg / Brelidi, Koataskorn / 'Vez gwelet ar vogedenn / Sevel maez deus ar forn.

(2) Dictons divers.

●(1990) SKVR 18/62a. Quand il y avait une fête à Plouec, on s'attendait au Pont de Quintin (aujourd'hui détruit), pour se battre. On se jetait des cailloux d'un côté à l'autre de la rivière, on s'insultait : ceux de Plouec disaient : Sant-Klevis, tud a lorc'h / Neuint ket un tour da lakaat d'o c'hloc'h. (...) La réplique de Saint-Clet ne se faisait pas attendre : Bordalis krouget, tud ingrat / Lakaat o chas da chareat / Da chareat kanab da sec'hañ, / D'ober kerdenn d'o krougañ (sic).

●(2004) TROMK 219b. Plouegiz sot, / Tud ingrat, / Lakaat o chas da charreat, / Charreat kanab da sec'hañ / D'ober kerdin da 'n em grougañ. Jules Gros.

(3) [Toponymie locale]

●(18--) GBI II 538. Selaouet holl, Ilis-Kaeris, / Buhe sant patron hoc'h ilis. (…) Ha da Gergrist 'oe digaset. // Ebars en Kerkrist eo chommet. ●544. Bourk Ilis-Kaer hec'h eo hanwet.

●(1933) BREI 332/4c. an tan a grogas en lojeiz an Ao. Hamon, eus Kermari. ●(1946) SAGU 105-106. Il devait plus tard s'appeler An Iliz Kaer (La Belle Eglise).
Plouegiz .1
Plouegiz .1
pl. Habitants de Plouézec.

●(1962) TONA.index 80. plouigiz, marins de Plouézec. ●(1974) TDBP III 369. Plouegiz sod, / Tud ingrat, / Lakaad o chas da charread / Charread kanab da sec'hañ / D'ober kerden d'en em grougañ.
Plouegiz .2
Plouegiz .2
pl. Habitants de Plouëc-du-Trieux.

●(18--) GBI II 540. Met Plouegis, p'ho d'eus klewet.

●(1946) SAGU 105. Plouegiz, sec'het ho taelo, / Klevet eo bet ho pedenno.
Plouenan
Plouenan
n. de l. Plouénan.

(1) Plouenan.

●(18--) OLLI 250. Cantic spirituel en enor d’an Itron Vari a Kerellon, En deveus eur Chapel devot en parres Plouenan, tost da Gastel-Paol, en eskopty Leon. ●(1847) FVR 286. Persoun Plouenan. ●(1865) FHB 48/383a. Clauda-Mari Moal, eus a Blouenan. ●(1867) BUE 140. a barrouz Plouenan, enn eskopti Leon. ●(1869) FHB 250/322a-b. Amzer zo bet on divije cavet e parrez Plouenan eur chapel caer, savet en enor da Vari, hag hanvet Itron Varia Lopreden, tre e kichen Penanec’h. ●(1877) EKG i 143. Lod ac’hanomp a ieaz euz a Gastel dre hent Plouenan, lod-all dre hent Rosko ha Santec. ●(1878) EKG ii 148. an Aotrou Gall, persoun Plouenan. ●(1890) MOA 24a. Plouenan.

●(1906) SAQ I vii. An Aotrou Quere a zo ganet, er bloaz 1824, er C’houlen, e parrez Plouenan. ●(1915) MMED 215. an Itroun Varia a Gereloun, a zo tud ken devot d’ezi e Plouenan, a bell goz. ●(1918) KRVT 280/2. Plouenan. ●(1931) FHAB C'houevrer 61. ar manac'h Brendan, (hanvet c'hoaz Brevalar hag a zo enoret evel patron e Lok-Bre, e kichen Lesneven hag en devo chapeliou e Plouenan hag e Botsorhel).

(2) Dicton.

●(1912) MELU 365. Plougouloumis bonedeien, / Sibirillis kaketerien, / Klederis tud a fouge, / Ploueskadis tud a leve, / Plouenanis laeroun tout / Ha Kastellis oc'h ar grouk.

●(2003) TRMOR 31. Plougouloumiz bonedeien / Sibirilliz kaketerien / Klederiz tud a fouge / Ploueskadiz tud a fouge / Plouenaniz laeron tout / Ha Kastelliz ouzh ar groug.

(3) Devise de maison noble.

●(1667) ARmorial 122. Keranguen jadis audit lieu en Ploüenan Evesché de Leon, d’argent à trois Tourtaux de gueulle 2. & 1. auec cette deuise Laca euez, prends garde.

(4) [Toponymie locale]

●(1869) FHB 250/322ab. Amzer zo bet on divije cavet e parrez Plouenan eur chapel caer, savet en enor da Vari, hag hanvet Itron Varia Lopreden, tre e kichen Penanec’h. ●(1878) EKG II 238. Var dro dek heur hanter edont o tiskenn da Bount-Eoun. Traonien Pont-Eoun a groze hag a dregerne gant-ho betek an aod. ●243. Hennez a zo map da Lauranz ar Sann, euz a Lopreden. ●247. Ar c'habiten hag he zoudarded ne zalejont ket d'en em gaout dirak dor borz Penn-an-Neac'h. ●250. Anna, gand he c'hrent hag he amezeien, a zistroaz da Benn-an-Neac'h. ●252. edo erru d'ar gear gand he garrad, edo o sevel dioc'h maner Kerlaodi, pa lammaz enn hent. ●309. Oant en em gavet var eun huelen a zo etre maner Kerlaodi ha bourk Plouenan.

●(1906) SAQ I vii. An Aotrou Quere a zo ganet, er bloaz 1824, er C’houlen, e parrez Plouenan.
Plouenaniz
Plouenaniz
pl. Habitants de Plouénan.

●(1904) BOBL 17 décembre 13/3c. Plouenaniz o deuz zilaouet gant evez. ●(1912) MELU 365. Plougouloumis bonedeien, / Sibirillis kaketerien, / Klederis tud a fouge, / Ploueskadis tud a leve, / Plouenanis laeroun tout / Ha Kastellis oc'h ar grouk. ●(1915) HBPR 153. na ellet ket dond a-benn da lakaat Plouenanis da blega da lezen ar zort.
Ploueskad
Ploueskad
n. de l. Plouescat.

I. Ploueskad.

●(1834) KKK 72. ar Chernig eul leoik vihan diouz Ploueskat. ●88. Bourc'h Ploueskad a zo unan euz ar ré goanta hag euz ar ré vraova euz à Vreiz holl. ●(1837) GBI I 499. E Plouescat er plaç marc'hat, / E cafet a yaod da falc'hat. ●(1850) PENgwerin 4 45. Eur plac’h iaouank a bloueskat. ●(18--) PENdast 60. Adieu d'an oll a Blouescat. ●(18--) MILg 203. E Plouescat né vé quet cavet. ●(1865) FHB 1/7b. e Plouescat. ●(1877) EKG i 252-253. Mez evel m’en doa graet taol guenn e Cleder hag e Plouescat, en doa c’hoant d’en em zigoll enn eun dra bennag. ●(1878) SVE 957. Hevel oc’h aotrouienn tud-jentil Ploueskat / 'Rank chom en ho gwele pa fresker ho dillat. ●(1878) TLK II 8. a ziskenne d’an daou-lamm divar-zu Plouescat. (...) euz a Blouescat da Lesneven. ●(1890) MOA 24a. Ploueskat.

●(1905) ALMA 64. Ploueskat. ●(1905) HFBI 82. an avanturaden ho devoa bet e Plouéscat. ●(1906) BOBL 23 juin 92/3a. Eur mezvier (…) a oa bet boutet e bidouf Ploueskat. ●(1909) MMEK 19. E Plouescat, e plas ar marc’had / E kavet geot da falc’hat / Nemed er roliou ar c’har / A gase ar c’horfou d’an douar. ●(1911) BUAZmadeg 176. Ploueskat. ●(1912) MELU 316. Hevel oc'h aotrouienn tud-jentil Ploueskat / 'Rank chom en ho gwele pa fresker ho dillat. ●(1932) KELD 70. Ploueskad. ●(19--) OLLI 883. Merc’hed Plouescat. ●(1933) OALD 43/6. diouz tu Ploueskad.

II.

(1) Expression : Bezañ heñvel ouzh aotrouien tud-jentil Ploueskad.

●(1878) SVE 957. Hevel oc’h aotrouienn tud-jentil Ploueskat / 'Rank chom en ho gwele pa fresker ho dillat.

●(1912) MELU 316. Hevel oc'h aotrouienn tud-jentil Ploueskat / 'Rank chom en ho gwele pa fresker ho dillat.

●(2003) TRMOR 30. Heñvel ouzh aotrouien tudjentil Ploueskad / A rank chom en o gwele pa fresker o dilhad. ●(2016) TELGR (28.07.2016) [48a] (Daniel Giraudon). Heñvel ouzh tud-jentil Ploueskad a rank chom en o gwele pa fresker o dilhad.

(2) Dicton.

●(1912) MELU 365. Plougouloumis bonedeien, / Sibirillis kaketerien, / Klederis tud a fouge, / Ploueskadis tud a leve, / Plouenanis laeroun tout / Ha Kastellis oc'h ar grouk.

●(2003) TRMOR 31. Plougouloumiz bonedeien / Sibirilliz kaketerien / Klederiz tud a fouge / Ploueskadiz tud a fouge / Plouenaniz laeron tout / Ha Kastelliz ouzh ar groug.

(3)

●(1985) AMRZ 195-196. lavaret e veze Kear Bloueskad ha bourk Kleder.

III. [Toponymie locale]

●(1834) KKK 90. Eunn Arouez all pehini ne ket nébeutoc'h kuriuz ha pehini a gafor war ar memez aod enn tuinell Kerfichen. ●170. dindan kré ar C'herneg é kéver Ploueskat. ●(1837) GBI I 499. E Plouescat er plaç marc'hat. ●(1877) EKG I 131. oa deuet d'ar presbital Herve Gorrebloue da glask unan euz ar veleien. ●(1878) TLK II 8. d’al leac’h m’emam breman Pont-Christ. (...) a-dren eur roc’h a zo e bek goarem ar C’huiok, etal Pont-Christ. ●14. enn eun toull treaz en doa great er C’hinivid, e tevenn Plouescat. ●15. P’edo o sevel d’ar C’hrinou. ●20. P’edo o tiskenn da Bount-an-Traon. ●23-24. ha savet diouc’h Pount-an-Traon. ●24. P’en em gavaz dirak bali Kerfrekant. ●30. Chom a rejont da c’hoari, e kichen ar Groaz-Hir, var al letounen a zo dirak Feunteun-Zant. ●54. Edo en em gavet gand ar voazenn zour a zired diouc’h Lanrial ha milin Sant-Jorj.

●(1918) KRVT 257/2d. el lec’h hanvet ar Frouden. ●(1921) PGAZ 11. du-hont er C’hrinou, e kichen Plouescat. ●(1931) FHAB Gouere/275. Goueliou an Traez-Glas e Plouescat. ●(1985) AMRZ 21. euz an Enezou e parrez Ploueskad. ●27. ganet e Bourbouillenn e parrez Ploueskad er bloaz 1884. ●77. koursiou kezeg aot ar Hernig e Ploueskad.
Ploueskadez
Ploueskadez
f. Habitante de Plouescat.

●(1985) AMRZ 195. E pardoniou Ploueskad a vezem ive pegwir va mamm a oa eur Bloueskadez.
Ploueskadiz
Ploueskadiz
pl. Habitants de Plouescat.

●(18--) MILg 203. Plouescadis zo rentet trist. ●(1865) FHB 33/259b260a. Meulomp ive Plouescadis, / Enor dezho, great ho ilis ! ●(1877) EKG i 256. Ar re-ze oa Ploueskadiz, Guineveziz ha Treizlez. ●265. Paol Inisan, a Lanzeon, a ioa e penn Plouescadiz, Guineveziz, Lanhouarniz hag ar re a ioa deuet euz a gostez Pagan. ●(1878) EKG II 166. Clederiz ha Plouescadiz a ioa eat d'ar gear dre an hent-se.

●(1907) BOBL 06 juillet 145/3c. kalz Kastelliz ha Ploueskadiz. ●(1912) MELU 365. Plougouloumis bonedeien, / Sibirillis kaketerien, / Klederis tud a fouge, / Ploueskadis tud a leve, / Plouenanis laeroun tout / Ha Kastellis oc'h ar grouk. ●(1985) MARE 66. Klederiz ha Ploueskadiz.
plouez
plouez
m. –où. Cf. ploue.
●(1728) Resurrection 1902. Me songe euige Roue ar ploueso.
plouezad
plouezad
m. ploueziz, plouiziz, plouizion Paysan, rural.

●(1575) M 207. Ne aznafes nep guis, bourchis diouz plouisyen, tr. «Tu ne reconnaîtrais en aucune manière bourgeois de paysans.»

●(1732) GReg 132a. Homme de la campagne, tr. «Ploüesad. p. ploüesis. ploüisyad. p. ploüisyen.» ●687a. Paisan, villageois, tr. «Plouïsyad. p. plouïsis, plouïsyen.» ●(1738) GGreg 171. pour des païsans, tr. «evit plouïsyen.»

●(1847) FVR 25. ar blouiziz euz ann dro da wenned. ●74. ann holl blouiziz dre Vro-C’hall. ●(1863) GBI II 116. bâz ur plouezad, tr. «le bâton d'un paysan.»

●(1912) MMPM 11. tud a vrezel ha plouizis. ●69. eur plouezad euz a Genet. ●(1929) MANO 122. korf eur plouezad eus bro Gerne.
Plouezad-Kerne
Plouezad-Kerne
m. Habitant (rural) de Plouguerneau.

●(1932) FHAB Kerzu 487. n’eus ket gwall bellou e oa bet kondaoned, e gaou, eur plouezadkerne dre ma ne ouie ket a c’halleg a-walc’h d’en em zifenn.
plouezat
plouezat
adj. Rural.
●(1732) GReg 299a. Doïen rural, tr. «Dean plouësad.»
ploueziz
ploueziz
plur. plouezad
Plouezoc'h
Plouezoc'h
n. de l. Plouézoc’h.

(1) Plouezoc’h.

●(1834) SIM 177. Dont a rejomp etrezec Plouezoc’h, hac ac'hane da Blouyan. ●(1878) EKG II 235. Gant-han edo paotred Plouezoc'h, Lanmeur, Garlan ha Plouian. ●(1890) MOA 24a. Plouezoc’h.

●(1905) ALMA 64. Plouezoc’h. ●(1907) KANTplouezoc’h I. Kantikou parrez Plouezoc’h.

(2) [Toponymie locale]

●(1878) EKG II 235. E penn eben edo an Aoutrou de Kersauzon, euz a vaner Trodibond.

●(1979) (1997) PLVB 38. an Aod Vihan hag a-zehou Beg Barnenez ha Terenez.
plouf
plouf
interj. Plouf.
●(1931) VALL 122. onomatopée pour figurer la chute (dans l'eau) d'une petite masse (canard) plouf !
Ploufragan
Ploufragan
n. de l. Ploufragan.

●(1910) ISBR 48. Ino é ma bremen Ploufragan. ●(1911) BUAZmadeg 152. Mont a rejont da glask eur plas da joum el leac'h hanvet Ploufragan.
Plouganaouiz
Plouganaouiz
pl. Habitants de Plougasnou.

●(1834) SIM 141. ar pes a ravissas calz Plouganaouis. ●(1878) EKG II 308. Plouganaouiz a garie mont bep sadorn da Vontroulez. ●309. e oue guelet Plouganaouiz.
Plouganiz
Plouganiz
pl. Habitants de Plougasnou.

●(1979) (1997) PLVB 45. Ha Plouganiz 'ta ? Ne glever ket anezhe e-mesk kement all a dud.
Plouganoù
Plouganoù
n. de l. Plougasnou.

I. Plouganoù.

●(18--) PENgwerin8 74. an traouvilin a Plougasnou. ●(1847) FVR 70. me gred e parrez Plouganou. ●(1849) GBI I 350. Marivonnik eo hi hano, / Ginidik e a Blougasnou. ●(1849) GBI II 330. Da vourk Plougaznou e redis. ●(1850) PENgwerin4 21. O no deus ket kortozet echui ar gousperou / Ma ind bed ed da verenn d’ar bourg a Blougasnou. ●(18--) MILg 90. Hag hen o vonet da iliz Plougano / Pa erruaz noa den war dro. ●(1865) FHB 31/248a. An aotrou Rous, vikel e Plougasnou. ●(1867) BUE 32. Jofroi ann Enez, a Blougano. ●(1878) EKG II 235. ha gant-han paotred Plougasnou. ●(1889) CDB 184. er gêr a Blouganou, tr. «dans la ville de Plougasnou.» ●(1890) MOA 24a. Plouganou. ●(1894) BUEr 35. Javre an Enez deuz Plouganou.

●(1909) NOAR 168. evel ma ra paotred Plougasnou pa vezont o c’hoari terri koz podou da zul ar C’hasimodo. ●(1912) BUAZpermoal 836. chapeliou eleiz dre ar vro : en Bear, Beurlidi, Logivi, Plistin, Plouaret, Plougonver, Plouneve-Moedek, Peurit, Prat, Kemper, Senven, Trabriant, Tregrom, Tregidel, Trezelan, Plouganou. ●(1927) GERI.Ern 474. Plouganou. ●(1959) MOJE II 25. Hag eun taol-avel a zigouezas d'he foulza dirag treuzou porz he zad, e Plouganou.

►Gwikanoù.

●(1930) TLK III III. An aotrou Fave, person Gwikasnou. ●IV. Eus a Vodilis e oa kaset da Wikasnou.

II.

(1) Devise de maison noble.

●(1799) CAm 8. Quenta tud avoa erbet / Avoa Guikaznou a Kerret.

●(1878) SVE 932. Kenta tud a oa ér bed / A oa Guikaznou ha Kerret. ●notenn Sauvé : « Cette devise, que l'on cite souvent, se lisait, au dire de Cambry (Voyage dans le Finistère, édit. de 1836, p. 8), sur un banc de l'église de Saint-Mathieu, à Morlaix, en 1778 »

●(1931) FHAB Meurz/106. Kosa tudchentil a oa e Breiz, a lavared gwechall, oa aotroned Kerret hag e iliz Sant Vaze Montroulez, war ar skaon savet war bez Herve Kerret, aotrou an Traon, eil kabiten kêr, er bloavez 1503, hag A. Gwicaznou, e bried, e lenned : An dud kenta a oa er bed / A oa Gwicaznou ha Kerret.

●(2003) TRMOR 58. An dud kentañ a oa er bed / A oa Gwikanou ha Kêred.

(2) Dictons.

●

(1799) CAm 109. On dit avec orgueil à Plougasnou : Me zo deuz an Armoriq; je suis de l'Armorique. Pour indiquer un homme courageux et fort, ils disent en proverbe : Pot callet deus an Armoriq; c'est un homme dur de l'Armorique.

(3) Rimaille.

●(1957) SKOL 5/11/59. Bim baoñ, kloc'hig Plourin, / Torret eo kleier Sant-Varzhin ! / Aet eo an Ankou / Da Blouganou / Pevar flanken en e c'henou.

III. [Toponymie locale]

●(1877) EKG I 17. Setu aman, va mab, ar pez am euz da ginnig d'ehoc'h : Gouzout a rit eman an Aoutrou de la Marche kuzet e maner ar Gernevez. (..) Job Postik a Roslan, e Plougasnou, mab hor merour. ●18. ha Job Postik a ioa er Gernevez. ●155. Tenna en doa great var eur zoudard hag a rede varlerc'h Eli Bertevas, euz a vaner Pont-Plenkoet. ●(1878) EKG II 235. E penn ar genta edo an Aoutrou de Kerian, euz a vaner ar Mesgouez, ha gant-han paotred Plougasnou. ●321. Martoloded Perroz ha martoloded Terenez a ioa bet e meur a vro. ●322. Eur zulvez vintin, araok an ofern e chapel Kerbabu, edo an oll o c'hoarzin goap da Nonnik an Deun. ●322-323. E traon bourk Plougasnou eman an aot. Enn aot-se ez euz eur roc'h hanvet Roc'h-Ledan. Pa vez izel ar mor, ez eer enn-hi var droad; mez pa zao ar mor, e vez buan kelc'het gant-han. ●323. hag e teuaz d'ezhan da vont da ober eur c'housk var ar Roc'h-Ledan. (...) en em lakaat a reaz da grial ha da iouc'hal ken a dregerne an aot gant-han, betek Rufellik ha Tregastel zoken. (...) Roc'h-Ledan a zo e kichenn an douar, hag enn aot-se e vez tud atao. Den a-vad ne oue spountet, rak gouzout a reat oa amzer da vont d'ar Porz-Louarn da lavaret da eur vag dont d'her c'herc'hat. (...) Dont a reaz da Draon-Ispi, hag ac'hano, divar eun dorgenn, e roaz an absolven d'ar C'herne. ●328. betek an Ti-Nevez. (...) Ha ma viche-ta en em gavet var-n-han krennardet Terenez, Samson ha Perroz ! ●(18--) (1985) GIRA 53. An neb a neus savet / Ar pennadig chanson / Deuz Tregastel n'e ket / Ha n'e ket deus Samson.

●(1973) TONA.XIX 651/11557. Le Pigeonnier, Ar Goulmeg Vras, Le Grand Colombier, Ce nom, utilisé par les pêcheurs, désigne aussi tout le plateau, Karreg Mari-Morgan, Ce nom est utilisé par les terriens; la roche, vue de loin, est toute blanche de conchiures d'oiseaux : Marie-Morgane y met son linge à sécher! – Pr. : Morgèn. ●(1977) (1997) PLVB 80. Madagaskar vihan a oa un tamm ti bihan a genwerzh war an hent a ya deus Plouganoù da Blouezoc'h. ●(1978) (1997) PLVB 61. Gwerzhidigezh d'ar Sadorn 19 a viz Eost e Penn an Ale Plouganoù. ●75. En-dro d'ar Mesgwez, goude ar brezel pevarzek, piv n'en defe ket klevet anv deus Monsieur Leroux? 79 bro galm ar Mesgwez pe jistr gleskered eus Feunteun ar Godeg ? ●(1979) (1997) PLVB 36. ec'h aemp d'an Aod Vihan pe d'ar C'hoellig d'ober hon zouristed. (...) Ouzhpenn un dousenn e tleemp bezañ etre an tri zi : Madagaskar, Wern Vihan ha du-mañ. Setu leizh an hentoù glas hag ar c'harrhentoù ganimp dre Gervorgad, Kergroaz ha Kernu. ●38. an Aod Vihan hag a-zehou Beg Barnenez ha Terenez. (...) Dre ur c'harrhent, e-mesk al lanneier treut met garv, e tiskennemp 'trezek Keriou. ●113. E dad, torrer-mein war bord an heñchoù, a oa anvet Lom Rumaen abalamour moarvat ur c'hentad bennak dezhañ a oa bet o chom e Rumaen. ●(1989) (1997) PLVB 83. Sant-Jord Vihan, e parrez Plouganoù. (...) Tintin Soaz hag eñ a zilojont 'trezek Penn al Lann, Kerbabu, ur feurm vihan e kreisteiz ar barrez. ●87. Pa o deus prenet ar Vern e 1918. (...) Hon tad a zo marvet e 1958 e Prad Foenn hag hon mamm e 1960 e Breizh Bihan, bepred e Plouganoù.
Plougar
Plougar
voir Gwikar
Plougastell
Plougastell
m. Homme de Plougastel-Daoulas.

●(1878) SVE 948. Plougastel lovr, mar kerez e vezi gwelet.

●(1913) FHAB Genver 1. A berz eur Plougastel.

►Paotr Plougastell.

●(1995) PLTZ 111. Tud ar vro a zo anvet Plougastelliz. Lavaret 'vez : eur pôtr Plougastell hag eur Blougastellenn. (pe : eur Blougastelladenn).
Plougastell-Daoulaz
Plougastell-Daoulaz
n. de l. Plougastel-Daoulas.

I. Plousgatell-Daoulaz.

●(1870) FHB 289/219a. Ar c’han (...) bleinet gant an aotrou’n Hir cure e Plougastel Daoulaz. ●(1890) MOA 24a. Plougastel-Daoulaz.

●(1904) SKRS I 205. Unan euz kaera missionou an Tad Maner a oue great er bloaz 1644, e Plougastel-Daoulas. ●(1905) ALMA 32. seurezed Sant-Tomas a Gernevez euz Plougastel-Daoulas a rankaz ober ar memes tra. ●(1909) NOAR 22. Bloaz goude dizro ar baron d’ar gear e oe eur gouel bras e-kichen iliz bourc’h Plougastell-Daoulaz. ●(1916) KANNlandunvez 58/412. Prezidant an Emgleo a zo an Aotr. Thomas deuz Plougastel-Daoulas, anavezet gant kalz koueriadet euz hor bro. ●(1921) PGAZ 106. Kure e Plougastel-Daoulas.

►

●(1549) Enskr 5. En. bloaz. mil. pemp. cant. / hanter. cant. nemet. vnan. ez. / voe. fontet. an. chapel. man. an. eil / sul .e. mae. en. amser. maestr. Herry / ã. Castell. rector. e. ploecastell. ha. / Jahañ. Guergoz. dit. Monot. / gouarner. en. chapel. mã. en. / enor. da. doe. hã. ytrõ. maria / .a. cõfort. ha. sanct Adriau. ●(1647) Am 416. Quement Dogues bras so en Plougastell.

●(1834) KKK 50. evel ar frouez ar ré zélikata é Plougastel. ●336. ével er Roskoff hag é Plougastel. ●(1865) FHB 18/139. an tadou a ieaz da Blougastel. ●(1867) TELrem 44. Pa oant o vont da dremen dreist eur menez huel, / E parrez Landevennek, dirak tour Plougastel. ●(1869) TDE.FB 238b. euz a Blougastel ounn.

●(1909) NOAR 4. He zad, aotrou ha baron a Blougastell. ●(1977) PVPR 7. An holl o deus klevet komz eus Plougastell pa ne ve nemet abalamour d’he sivi.

II.

(1) Dicton.

●(1878) SVE 948. Plougastel lovr, mar kerez e vezi gwelet.

(2) Formule de conte.

●(1979) COPL 61-62. Hag eur friko deus ar re gaera e oa bet, / Ha kalz a dud e oa pedet : / Treid siliou ha diskouarn kelien, / Kig viou ha lostou merien, / Iod da frita, iod da zifrita, / Iod e klud ar ier da zistana, / Bara mouchenn a renkennadou / Keit ahalann da Gerziou, / Ha dour 'vid e rêr d'ar bôtred / Ha kafe lipig d'ar merhed... / Me lar d'eoh, eur seurt friko / Vo ket gwelet 'han da bellzo.

(3) Dicton.

●(1995) PLTZ 111. Lavariou koz : Plougastell / torret e ziouaskell / gand ar glô ha gand an avel / ha ne hall ken nijel ! (nijal).

●(2003) TRMOR 47. Plougastell / Torret e zivaskell / gant ar glav ha gant an avel / Ha ne c'hell ken nijal.

(4) Dicton.

●(1995) PLTZ 111. Plougastelliz / tud divisk / tokou kolo / rêriou briz ! (Klevet er Forest-Landerne).

●(2003) TRMOR 46. Plougastelliz / Tud diwisk / Tokoù kolo / Revrioù brizh.

(5) Expression.

●(1995) PLTZ 15. Pa veze avel 'houzi, / Roserviz (= tud Rosere) a lare : / "Kleved 'reer frêz Maharid Porzgwenn, o tiwall he saout e Park an Drezeg hag o tigeri he hlap : feson hlô!" (= eet an avel koste mervent).

(6) Dicton.

●(1995) PLTZ 15. Er memez amzer, tud Sant Treveur, en Douar Braz, a lare "Avel houzi, tonton Laou Borzgwenn 'zo o walhi hag o lopa e roched !".

(7) Expression : mont da Blougastell, « partir pour accoucher ».

●(1995) PLTZ 32-33. Hag e Brest, gwechall, 'veze laret d'ar vugale re guriuz, o houlenn war-lerh o mamm : "Eet eo da Blougastell !" (elle est partie pour accoucher)

(8) Dicton.

●(1995) PLTZ 57. Giz ma 'z int / ez int. / a lar kleier Langristin !

(9) Expression.

●(1995) PLTZ 95. Pa veze dijoñjet eun dra bennag ganin, va mamm-goz a lare din : "Poent kas ahaout da zant Hlôda da bidi sant Memor !". E chapel sant Hlôda, ez eus eun deg bennag a zantouigou koad, a vez pourmenet er brosesion, devez ar Pardon, e miz gwengolo. En o zouez, emañ sant Memor.

(10) Expression.

●(1995) PLTZ 113. Pôtr Kerougar : le marchand de sable. Pôtr Kerougar 'mañ ket pell, êt eo bihan e zaoulagad : il a envie de dormir. ●133. Poent mond d'an toutou, va mousig ! Pôtr Kerougar 'mañ ket pell !

(11) Rimaille pour délier la langue.

●(1995) PLTZ 131. Eur Blougatelladenn on, / ha n'en em ziblougastelladennin ket, / ken na vezo diblougastelladennet / an oll Plougastelladenned all !

III. Nom de famille.

●(1970) NFBT 219 N° 1705. Plougastel.

IV. [Toponymie locale]

●(1904) SKRS I 205. merc'hed yaouank deuz kichen chapel Sant Adrian. ●(1963) EGRH 184. S. Drenan n. de l. St Adrien. ●(1977) PVPR 7. Eus Beg an Arvor betek an harzoù gant Loperc’hed. ●7-8. Eus Keraliou da aod ar Porzh Gwenn. ●8. porzhioù an Treizh, Keraliou, ar C’haro, ar Porzh Meur, an Oberlac’h, Ti’n Du ha Pont Kalleg. (...) ul linenn a ya eus Gorre Kêr da Veg an Arvor. (...) Unan anezho a ya eus Toull ar Ranig d’ar C’haro, an eil eus ar Feunteun Wenn da Bont Kalleg. ●(1995) PLTZ 13. E Pont Kalleg (ha kichenn an trapouigou all) e oa, n'eus ket pell c'hoaz, eun alez c'hoari 'r hillou. ●15. Pa veze avel 'houzi, / Roserviz (= tud Rosere) a lare : / "Kleved 'reer frêz Maharid Porzgwenn, o tiwall he saout e Park an Drezeg hag o tigeri he hlap : feson hlô!" (= eet an avel koste mervent). Er memez amzer, tud Sant Treveur, en Douar Braz, a lare "Avel houzi, tonton Laou Borzgwenn 'zo o walhi hag o lopa e roched!". ●18. Kerroulle a zo eur gêrig vihan e parrez Plougastell. ●25. Ar re o-doa parkeier e bord an ôd 'n-oa droed d'o lodenn gerreg. Roserviz ha Tirmoaliz a drohe bijin war gerreg ar Baradozig. Ar garreg Ruz a oa boutin. ●29. Da Ouel an Ollzent, breuriez sant Hlôda (pe an Douar Bihan) a en em vode en eur hroaz-hent, 'kichenn ar Gervoger, anvet aboue "Pardennig (= pardonig) ar Vreuriez". ●30. a vez kavet war mene Kerludu. ●37. An Dalar : kroaz-hent uhelloh 'vid Keraliou, izelloh 'vid Kerougar. ●58. Pa oan bihan, em-eus grêt evel ar vugale all, e yên da hluta e-pad ar vakañsou d'al Lenn-Goz, pe da Gañienn al Lez. ●61. Hervez Nou Matioda, gwechall, tud an Treiz a oa gragouill da gôzeal. ●72. Kalz karroñchou a zo en Douar-Bihan. An diou iskisa 'm-eus gwelet eo karront al Lenn Goz ha karrontig an Ivern (etre Rosere ha Porzgwenn). ●74. Merhed Kerhor a deue gwechall da jevreta da Od ar Palud, hag a lôske o avanoiou e Rosere. ●85. Daou vab dei a oa o labourad war ar vapeur en Treiz, -rog ma oa digoret Pont Plougastell. ●90. Reir gêriadenn e Plougastell : Penn ar Hoad, Kergoad ha... Lostenn-Goad!!
Plougastellad
Plougastellad
m. Habitant de Plougastell-Daoulas.

●(1907) MVET 3. ar Plougastellad na gar tam ebed ar vicher zoudard. ●(1909) FHAB Eost 254. Klaoda ar Prat a zo eur Plougastellad.
Plougastelladenn
Plougastelladenn
f. -ed Habitante de Plougastell-Daoulas.

●(1995) PLTZ 111. Tud ar vro a zo anvet Plougastelliz. Lavaret 'vez : eur pôtr Plougastell hag eur Blougastellenn. (pe : eur Blougastelladenn). ●131. Eur Blougastelladenn on, / ha n'en em ziblougastelladennin ket, / ken na vezo diblougastelladennet / an oll Plougastelladenned all !
Plougastellenn
Plougastellenn
f. Habitante de Plougastell-Daoulas.

●(1995) PLTZ 111. Tud ar vro a zo anvet Plougastelliz. Lavaret 'vez : eur pôtr Plougastell hag eur Blougastellenn. (pe : eur Blougastelladenn).
Plougastelliz
Plougastelliz
pl. Habitants de Plougastel-Daoulas.

●(18--) OLLI 433. Chanson nevez composet var sujet Plougastelliz. ●(1883) MIL 133. eur boned ruz henvel ous re Plougastellis ar sivi.

●(1909) NOAR 9. o deus pleget Plougastelliz ha Kraoniz. ●10. Ar plac’h yaouank a ouie ervât e vije a-walc’h eviti mont d’en em ziskouez d’he Flougastelliz evit ma’z aje an holl wazed d’he heul. ●22. ker reiz en o youlou ar Blougastelliz ne zalejont ket da gaout adarre an danvez. ●(1913) ANRO 34. Salud Plougastelliz ! ●(1974) ISHV 4. Abaoe ez eo chomet atav Plougastelliz en o fart o-unan. ●(1982) PLNN 11/17. Plougastellis, Kerlouanis, Paganis zo gerioù boutin du-mañ. ●(1983) GKDI 1b. Tud an Argoad, hwi Arvoriz, / Kernividi, Plougastelliz, / Paotred Bro-Leon ha Tregerz (lire : Tregeriz), / Klevit glahar Dirinoniz! ●(1995) PLTZ 111. Tud ar vro a zo anvet Plougastelliz. Lavaret 'vez : eur pôtr Plougastell hag eur Blougastellenn. (pe : eur Blougastelladenn).
Plougêr
Plougêr
n. de l. Plouguer (Carhaix).

●(1865) FHB 17/136a. Cardinal, eus a Blouguer. ●(1876) BJM 181. e Plougher, e kichennic Carhaez. ●(1890) MOA 24a. Plouger-Geraez.

●(1916) KRVT 167/2d. War douar Plouguer int bet harzet. ●(1927) CONS 360. maget war barrez Plouger.
Plougêriz
Plougêriz
pl. Habitants de Plouguer (Carhaix).

●(1907) BOBL 09 mars 128/b. pehini hen deuz losket eur sonj ker mad e touez Plougeriz.
Plougerne / Plougernev
Plougerne / Plougernev
n. de l. Plouguerneau.

I. Plougerne / Plougernev.

●(1700) CSmnobletz 9d. E parrez Plouguerne ganet. ●(1772) KI 449-451. ky ’r person a plouguerne / scaotet tout he Batou, / nen deus quet gallet bale.

●(18--) MILg 253. I a grye hak a gane / ni d’en d’oump ket potred Plougerne. ●(18--) OLLI 269. Vuez Dom Mikel Nobletz ganet en maner Kerodern, e parez Plougherne, an 29 a viz guengolo 1577, a maro e Lochrist-Conk, ar 5 a vis mae 1652. ●(1847) FVR 115. da bersoun da barrez Plougerne. ●196. Plougerneau. ●(1851) PENdast 45. An otrou Kolliou a blougerne / En doa e c'hompozet varlene. ●(1865) FHB 1/1b. e parrez Plouguerne, eun (sic) escopti Leon. ●(1877) EKG I 122. En em gavout a reaz e Plougerne gant eur vanden vrao a zoudardet. ●(1877) EKG i 239. e parrez Plougerne. ●(1879) BMN v. Dom Michel a ioa ginidic a Blougerne. ●(1879-1880) SVE 196. Plougerne. ●(1884) BUZmorvan 154. Sant Kenan, persoun Plougerne, a ioa bet digaset. ●(1890) MOA 24a. Plougerne. ●(c.1890) CFB 43b. Plouguerne. ●(1894) BUZmornik 892. e maner Kerodern, e parrez Plougerne.

●(1904) SKRS I 18. parrez Plougerne. ●(1905) ALMA 17. eur vagik euz Plougerne, kollet d’an 9 a even, gant 4 den. ●(1926) FHAB Mae/174. e parrez Plougerne. ●(1927) GERI.Ern 474. Plougerne. ●(1982) PLNN 11/12. Ha me ouzhpenn eus gouenn aocherien Tremenac'h e Plougernew.

II.

(1) Expression proverbiale.

●(2003) TRMOR 26. Plougerneiz / A zreb kig er C'horaiz / Ha pa deu Pask / E rankont mont da glask.

(2) Dicton.

●(2003) TRMOR 68. Eus Korn An Anduilh / Ma z out bev / Deus ac'hano war-bouez da vlev / Ma z out marv / Deus ac'hano war-bouez da varv. ●note des auteurs : « Korn An Anduilh ("Le Coin des Andouilles") est le nom donné à un petit recoin de grève de Saint-Michel à Plouguerneau. Bien entendu, il est ici question des andouilles de charcuteries. À cet endroit on devait laver les intestins de cochons destinés à les confectionner ».

(3) Expression proverbiale.

●(2003) TRMOR 69. An tri gwellañ dour a zo e Plougerne / Feunteun Sant Mikael / Feunteun Lez Vael / Ha Feunteun Ar Gwellaet.

(4) Dicton.

●(2003) TRMOR 90. Trouz mor e Pont Krac'h / Glav hag avel ken a gac'h.

(5) Proverbe.

●(2003) TRMOR 156. Da Sul an Dreinded / An hini a ya mintin abret d'an Iliz Kozh / Tri heol o sevel e c'hell gwelet / M'emañ e stad a c'hras.

III. Voir Pigouilh.

IV. Nom de famille.

●(1970) NFBT 219-220 N° 1708. Plouguerné.

V. [Toponymie locale]

●(1546) Cco 46. Gore [= Goredou]

●(1700) CSanobletz 14d. Itroun ebarz e Kerodern. ●(1772) KI 461. ar c’hy bail a Tremenach.

●(18-- MILg 259. a zo ganet e Keloudern e parrez plougerne. (...) er barrez a Dremenac’h var bordik ar môr braz. ●(1865) FHB 1/1b. a zeuaz er bed d’ann 29 a viz guengolo 1577 e Castel Keroudern, e parrez Plouguerne. 2a. Demdost d’ar c’hastel, hep ken disparti nemet eul lenn, edo chapel sant Claoda. ●2/11a. eur chapel dindan hano Sant Mikeal, a ioa e parrez Tremenac’h, a zo hirio he-unan eur c’harter euz a barrez Plouguerne. ●(1879) BMN 3. Dont a reas var an douar d’an nao var-n-ugent a viz guengolo 1577, e maner Kerodern, e parrez Plougerne, en escopti Leon. ●72. Ober a reas sevel e kichen ar mor, en eul lec’h hanvet Tremenac’h, e kichen Plougerne, eul lochennic goloet a zoul hag a blouz. ●312. e zervicher fidel e Tremenac’h. ●322. Yvon Gueffun, euz parrez Tremenac’h, Plougerne. ●(1894) BUZmornik 893. e parrez Tremenac'h.

●(1904) SKRS I 18. Ar Missioner brudet Dom Mikeal an Nobletz a deuas er bed d'an nao varnugent a viz Guengolo 1577, e maner Kerodern, parrez Plougerne. ●(1906) DGES.hy 173. Enès Kadek, nom de lieu-dit. ●(1911) BUAZmadeg 176. da c'houde e skoaz dre Dreglonou, Pont-Grac'h, ar Grouanek ha Ploueskat varzu Kastell. ●871. a ioa ganet e maner Kerodern, e Plougerne. (...) e chapel Sant-Glaoda, tost da vaner Kerodern. ●872. Mikeal en em dennaz e Tremenac'h. ●(1923) FHAB Mezeven 6/221. Yann e vamm a oa ganet e bro Leon, harp e Pont-Gwrac'h, etre parrez Lannilis ha parrez Plouguerne, breman ez eus pevar pe bemp kant vloaz. ●(1929) MANO 53. evel m'en doa graet gwechall e Tremenac'h. ●(1931) FHAB Genver/28. eus a Enez Cadeg (...) eus ar vourc'h (...) eus a Gerferre Vihan (...) eus a C'horre-kêr (...) eus a Gerferre Vras (...) eus ar C'hrouaneg (...) eus a Gergasken (...) eus a Groaz-Boulic (...) eus a Hellez (...) eus a Zant Kenan (...) eus a Gerilly (...) eus ar C'harbont. ●(1931) FHAB Gouere/266. ar C'horrejou, e Plougerne. ●(1933) FHAB 355. Biel Queffurus eus a Gernec’h-Gwidadou. ●(1982) PLNN 11/12. Ha me ouzhpenn eus gouenn aocherien Tremenac'h e Plougernew. ●13. eñvorennoù ur vezhinaeres eus Lilia-Plougernew. (...) Red 'oa gedal ma vije marw gouloù tour-tan Enes Werc'h. ●17. Va zad en deus bet gwelet 120 bag-vezhina er C'horejoù. (...) e vese gwraet Japoned eus bezhinaerien Tremenac'h p'en em gavent gant o bagoù du. (...). Tremenac'his eus re Tremenac'h. ●(1995) LMBR 85. mojenn Pont Krac’h, « Pont an Diaoul » evit an douristed. (...) lakepoded eus Tremenac’h ober un dro-gamm da berson an Iliz Kozh. ●86. iliz parrez kozh Tremenec’h (a vez distaget bremañ Tremenac’h). (...) en em gaver gant ar C’horejoù. (...) ha pelloc’h e tegouezher e Lilia. Ha tour-tan Enez-Werc’h.

●(2003) TRMOR 69. An tri gwellañ dour a zo e Plougerne / Feunteun Sant Mikael / Feunteun Lez Vael / Ha Feunteun Ar Gwellaet. ●90. Trouz mor e Pont Krac'h / Glav hag avel ken a gac'h. ●note des auteurs : « (...) autre appellation de Pont An Diaoul [= Pont-Krac'h] ».
Plougerneiz / Plougerneviz
Plougerneiz / Plougerneviz
pl. Habitants de Plouguerneau.

●(1877) EKG I 123. Petra oa hen hag he zoudardet etre daouarn Plougerneiz, mac'h en em zavont en he enep ? ●124. Eur guchenn vrao oant, evit guir, mez petra oa mil pe daouzek-kant den etre daouarn Plougerneiz, ma viche eat drouk mad ennho ? ●125. Aoun en doa rak Plougerneiz. ●(1877) EKG i 239. o velet feiz stard Plougerneiz.

●(1906) FHAB Mae/Mezheven 276. District Lesneven a gemennas da Blougernevis dibab eur persoun nevez.

●(2003) TRMOR 26. Plougerneiz / A zreb kig er C'horaiz / Ha pa deu Pask / E rankont mont da glask.
Plougernevel
Plougernevel
●(1850) PENgwerin8 89. e bars hen Plouguerneve emesq ar Seminaret. ●(1865) FHB 26/204b. an tad Maneur a roaz c’hoaz misionou e Cleder, e Plouguernevel, e Brest, e Kemper, e Pleiben, e Cleden, e Craozon hag e meur a leac’h all.

●(1910) EGBT 178b. Plouguerneve. ●214a. Plougerneve. ●(1912) MMKE 91. Lokmaria a oa gwechall eun drev a barouz Plougerneve. ●(1915) KRVT 128/2b. rener koz Plougerneve. ●(1931) FHAB Genver 9. hag an aotrou Picot, person Plougernevel. ●(1933) BREI 324/4d. Diwarbenn seminer Plougerneve. ●(1935) SARO 77. an ao. Ollivier, rener kloerdi bihan Plouguernevel, prezeger helavar.

●(2002) TEBOT 43a. Kenavo ar blijadur / D'ho kwelet hep dale / Da bardon ar Rozera / 'Barzh en Plougernevel. ●43b. 'Trezek bourk Plougernevel / 'Dreuz ar brugoù melen / Me a gerzhe an deiz-se / Gant ur spered laouen.
Plougin
Plougin
n. de l. Plouguin.

(1) Plougin.

●(1732) GReg 631b. minihy plouguin.

●(1847) FVR 284. ar Chapalan, belek a Blougwin. ●(1865) FHB 21/167b. Charles-Hiacint-Adolf-Colas Ar Vouden, eus a Blouguin. ●(1884) BUZmorvan 720. e kostez Plougin. ●(1890) MOA 24a. Plougin. ●(1894) BUZmornik 722. e kostez Plougin.

●(1905) ALMA 63. Plouguin. ●(19--) OLLI 874. Maro ar c’hi rouz E presbital Plougwin. ●(1911) BUAZmadeg 710. Sant Majan a ieaz varzu Plouguin. ●(1935) SARO 16. Majan a reas hent betek Plouguin ha Gouennou a chomas war douar ar barrez a dlie dougen e hano.

(2) [Toponymie locale]

●(1732) GReg 631b. minihy plouguin.

●(1921) FHAB Gouere 162. Estreget Loc-Majan, ez euz ivez diou geriaden e goueled Leon : Kervajan, e Coat-Meal, ha Kervajan, e Plovonger, hag a zoug hano breur sant Gouesnou. ●(1923) FHAB Mezeven 6/213. Lescoat, e Plougin.

'plou...' p. 1