Devri

Recherche 'ta...' : 904 mots trouvés

Page 1 : de ta-1 (1) à tachadur (50) :
  • ta .1
    ta .1

    adj. & pron.

    (1) Adj. poss. Ton, ta, tes. cf. da

    (1499) Ca 192a. Ta. g. tien / ton ou ta.

    (1659) SCger 173b. ta, tr. «ton.» ●(c.1680) NG 1445. E laqués vanden aenep dé Saluer. ●1485. hol ligné. ●(1790) MG 144. Te lar en é hès hum laqueit ar t'he zeulin cant-gùéh ha hoah.

    (c.1802-1825) APS 108. te ami brassan. ●(1829) CNG 44. Me zou te Zoué, te Grouéour ha te Zat. ●(18--) EER 17. skéduz é zéo ta sklérijen ! (...) Dall pik eo ta lagad.

    (1907) DIHU 26/435. Té béou kir te douladeu. ●(1913) AVIE 103. rah ha gorv (...) rah te gorv.

    (2) Pron. Te.

    (c.1680) NG 1481-1482. Doué, / En deuoué crouiet.

    (17--) TE 85. Chè, Israël, en Doué en dès t'he dèennét ag en Egypt.

  • ta .2
    ta .2

    interj.

    (1) Ta ta =

    (1922) IATA 17. Ta ta, kaochou !

    (2) Ta ta ta =

    (1950) KBSA 103. «Ta ta ta ! C'houi eo a ray ar sant ha n'eo ket ho kwreg eo ! ●(1958) BRUD 4/46. Ta ! Ta ! Ta ! Arabad deoh kemered Fañch koz evid eur genaoueg ! ●(1964) KTMR 16. Tatata, pôtr Ar Roh... ●27. Tatata, aotrou Leon, etre baleerien bro...

  • tabac'h
    tabac'h

    m. Grand bruit, tapage.

    (1944) ATST 66. Goude un eur hanter reuz ha tabac'h. ●(1955) STBJ 97. p'he c'hleve gant he rasailh hag he zabac'h. 123. eun tabac'h bouzarus.

  • tabac'hañ / tabac'hat
    tabac'hañ / tabac'hat

    v. intr.

    (1) Tapager.

    (1922) FHAB Here 305. Hag e c'hrosmole hag e tabac'he. ●(1942) VALLsup 164a. Faire du tapage, vacarme, tr. «tabac'hat (L. ar Floc'h).» ●(1944) ATST 21. Lom (…) a rae bec'h, a dabac'he, a ziskrape. ●63. ar c'hazh penn du a dabac'he. ●(1955) STBJ 20. Er c'hirri-all, klozet mat gant barinier houarn ha goloet gant peziou leien godronet, e oa lôned gouez o c'hourdrouz hag o tabac'hat, gros ha pounner o mouez.

    (2) =

    (1913) FHAB Genver 30. hag e tabac'her ar pez ma c'hell an daoulagad da lenn ar c'heleier.

    (3) Se démener.

    (1935) CDFi 14 septembre. Seza, diouz he zu, a dabac'he endra c'helle da zerc'hel neat ha kempenn he bugale ha da lakaat urz vat en he zi.

  • tabag
    tabag

    m. Tabac.

    (c.1718) CHal.ms iii. petun, tr. «butun, tabac

  • tabagiñ
    tabagiñ

    v. tr. d. Fumer.

    (c.1718) CHal.ms iii. petuner, tr. «butunein, tabaguein

  • tabaout
    tabaout

    voir tubaout

  • tabarlank
    tabarlank

    m. –où

    (1) Dais.

    (1659) SCger 36a. dais, tr. «tabarlanc.» ●173b. tabarlanc, tr. «dais.» ●(1732) GReg 242a. Dais, meuble précieux chez les Princes & les Ducs, tr. «Tabarlancq. p. tabarlancqou

    (2) Dais portatif.

    (1732) GReg 242a. Dais portatif pour porter le S. Sacrement, tr. «tabarlancq. p. tabarlancqou.» ●Porter le dais, tr. «Douguen an tabarlancq

  • tabaskik
    tabaskik

    voir habask

  • tabatierenn
    tabatierenn

    f. –où

    (1) Tabatière.

    (1868) FHB 187/245b. he dabatieren veuz. ●(1871) FHB 313/413a. tabatierennou ar merc'hed koz. ●(18--) SBI II 14. Butun 'n eur dabatierenn, tr. «Du tabac, dans une tabatière.»

    (2) Sexe féminin.

    (1952) LLMM 32-33/132. (Douarnenez) Diapoa : «traoù» ar merc'hed. He zabatierenn eo he diapoa.

  • tabellien
    tabellien

    m. Tabellion.

    (1499) Ca 192a. Tabellien. g. tabellion.

  • tabellionaj
    tabellionaj

    m. Charge de tabellion.

    (1499) Ca 192a. Tabellionage. g. idem.

  • tabernakl
    tabernakl

    m. –où (religion) Tabernacle.

    (1499) Ca 192a. Tabernacl. g. tabernacle.

    (1659) SCger 115a. Tabernacle, tr. «Tabernacl.» ●(1732) GReg 900a. Tabernacle, tr. «Tabernacl. p. tabernaclou.» ●(1792) HS 129. dérac enn Tabernacle adorable. ●(17--) TE 99. Moïse e zressas en Tabernacl ha col er péh e oai de laquad abarh.

    (1838) OVD 44. é mesque en tabernacleu santel. ●(1850) MOY 270. batissa an Tabernacl neve.

    (1907) PERS 69. e ra eur zell ouz an tabernakl. ●(1935) FHAB Ebrel 146. er XVIe kantved hepken eo e teuas ar c'hiz da staga a-varo tabernaklou ha diri ouz an aoteriou.

  • tabezerezh
    tabezerezh

    m. Tapisserie (ouvrage d'aiguille).

    (1931) VALL 727b. Tapisserie ; ouvrage d'aiguille, tr. «tabeserez m.»

  • tabier / tablier
    tabier / tablier

    m.

    (1) Table à jouer.

    (1633) Nom 194b. Alueus lusorius, magis, abacus : tablier à iouer : tablier da hoariff. ●Calculus : table : an tabbier.

    (2) Dont war an tabier : venir sur le tapis.

    (1896) GMB 669. pet[it] tréc[orois] doñt war an tabier venir sur le tapis, en parl. d'un sujet de conversation.

    (1931) VALL 727b. venir sur le tapis (en parl. d'un sujet de conversation), tr. «dont war an tabier

    (3) = (?).

    (18--) TVG 1. merc'h un tabier mezer.

  • tablenn
    tablenn

    f. –où

    (1) (art) Tableau.

    (1792) CAg 149. Pihuë è er pèenntrour hac è èele / Gobér un dablen quer parfæt ?

    (1844) DMB 30. Én hou tablen, ô Gùérhiès gaër ! tr. «Dans votre image, ô belle Vierge !» ●(1857) LVH 6. ur gouh tablen é péhani é ma peintret en hoér eurus.

    (1907) BSPD I 544. un dablennig hag é oé en hanù santél-sé skriùet ar nehi get letrenneu eur. ●572. imaj hun Salvér Jézus-Krist, liùet ar un dablen.

    (2) (religion) Table (de la loi).

    (1792) HS 78. Neouah Moïse e zisquennai guet an tablenneu-hont. ●79. ha Doué e scriüass é ourhémenneu ar ziüe dablènn aral. Mæss, red-oa bet de Voïse ausein ha taillein ean-memp enn niüe-hont.

    (1866) HSH 58. Doue he-unan a scrifas an dec gourc'hemen-ma var diou dablen væn. ●61. tablennou al lezen.

  • tabler
    tabler

    m. –ioù (ameublement) Bureau.

    (1732) GReg 126a. Bureau, table pour écrire, tr. «Van[netois] tablér. p. tabléryeü

  • tabletez
    tabletez

    coll. (pharmacie) Tablettes d'électuaire.

    (1732) GReg 901b. Tablette, électuaire solide, &c., tr. «Tabletesenn. p. tabletès

  • tabletezenn
    tabletezenn

    f.

    (1) Tablette.

    (1633) Nom 2b. Pyctarium, vel potius, pyctacium : tablettes, bref vne descharge ou cedule : tabletesen, discarg pe cedulen.

    (2) (pharmacie) Tablette d'électuaire.

    (1732) GReg 901b. Tablette, électuaire solide, &c., tr. «Tabletesenn. p. tabletès.»

  • tablez
    tablez

    m. –où

    (1) Tablier de jeu, échiquier.

    (1499) Ca 112a. ga. iouer des tables. brit. hoarier dan tablez. ●192a. Tablez. g. tablier a iouer aux tables.

    (1732) GReg 316a. Échiquier, tablier pour jouer aux échecs & aux dames, tr. «Tablez. p. tablezou

    (1931) VALL 180a. Damier, tr. «tablez m. pl. ou.» ●237a. Échiquier, tr. «tablez m. pl. ou

    (2) par ext. Établissement de jeu.

    (1732) GReg 117a. Breland, lieu où on tient academie pour le jeu, tr. «Tablez. p. tablezou

  • tablezenn
    tablezenn

    f. –où Tablette, tableau.

    (1499) Ca 192a. Tablesenn. g. tableau. ●(1633) Nom 2b. tablettes à escrire, tr. «tablesennou euit scriffaff.» ●ibid. tablette dont on efface l'escriture quand on veut, ardoise, tr. «tablesenn pe diuoar hiny ez effaçer an scrittur pa carer, mæn glas, mæn sclænt.»

    (1659) SCger 115a. Tablette a escrire, tr. «table ésen.» ●(1732) GReg 901a. Tablettes à écrire avec un stilet, tr. «Tablesennou.» ●(1783) BV 3380. tablesen al lesen ha goallen aron.

    (1867) BUE 10. eunn dablezen varbr, tr. (GMB 669) «une plaque de marbre».

  • tablezer
    tablezer

    m. –ion

    (1) Homme qui tient un établissement de jeux.

    (1732) GReg 117a. Brelandier, tr. «qui tient academie pour le jeu, tr. «Tablezèr. p. tablezéryen

    (2) Tabellion.

    (1732) GReg 900a. Tabellion, Notaire dans une Seigneurie, ou justice subalterne, tr. «Tablezer. p. tablezéryen

  • tablezerez
    tablezerez

    f. –ed Femme qui tient un établissement de jeu.

    (1732) GReg 117a. Brelandiere, tr. «qui tient academie pour le jeu, tr. «Tablezerès. p. tablezeresed

  • tabok
    tabok

    m.

    (1) Tabac.

    (1952) LLMM 34/49. (Douarnenez) Tabok. Ken mat hag ar ger butun.

    (2) Tabok-marmouz : fleurs des châtaigniers.

    (1952) LLMM 34/49. (Douarnenez) Tabok-marmouz : bleuñv ar gwez-kistin, a vez fumet gant ar vugale.

  • tabonenn
    tabonenn

    f. –ed, taboned (entomologie) Taon.

    (1838) OVD 192. èl ma pêlla er gùirèn doh er bandenneu gùispèd ha tahonnèd. ●(1849) LLB 1273. Er vugulion en des hi hanwet dabonen.

    (1907) VBFV.bf 73a. tabonen, f. pl. ed, tr. «taon.» ●(1910) EGBT 83. An dabonen a laka ar zaout da vresken. ●(1922) EOVD 194. èl ma pella er guérén doh er bandenneu guisped ha daboned. ●(1931) VALL 727. Taon, tr. «tabonenn f. pl. –boned» ●(1934) BRUS 250. Un taon, tr. «un dabonen, f., pl. daboned, m.»

  • tabore
    tabore

    m. Tabouret.

    (1909) FHAB C'hwevrer 62. asezet var eun tabore. ●(1909) FHAB Mezheven 183. Yvonik ar Rûn a bignas var an tabore. ●(1930) KANNkerzevod 42/5. Eun dôl, eun taboure.

  • taboulin
    taboulin

    f. –où

    I. (musique)

    (1) Tambour.

    (1499) Ca 192a. Tabourin. g. tabour. ●(1575) M 255. Son deze pep myntin, ara tabourinou, tr. «Chaque matin sonnent pour eux les tambours.» ●(1633) Nom 213a. Tympanum : tambour, tabourin, lœbden : tabourin. ●Magas, magadium, fulcrum, ponticulus, hemisphærium : le chevalet : an cheualet, arch taboulin.

    (1659) SCger 115a. tambour, tr. «tabourin.» ●(1727) HB 364. canent meuleudi dezàn gant an dabourin ha gant rebet ar Salmou. ●(1732) GReg 876a. Sonner du tambour, tr. «Sqei an daboulin.» ●904a. Tambour, tr. «Taboulin. p. taboulinou. tabourin. p. tabourinou.» ●(1744) L'Arm 28a. Bâtre la quaisse, tr. «Scoein ar en tambourin

    (c.1825/30 AJC 139. an tabourinou a sone. ●(1849) LLBg I 14. son an dambourin. ●(1866) FHB 65/100a. An daboulenerien a zidalas ho zaboulinou. ●(1878) EKG II 291. kroz an daboulin o tregerni dre gear.

    (1921) PGAZ 83. pa gleviz an daboulin. ●(1954) VAZA 98. goude ur sonadenn gant ar c’hornioù hag an taboulinoù.

    (2) Skeiñ an daboulin : battre la caisse.

    (1732) GReg 904a. Battre le tambour, battre la caisse, tr. «Sqein an daboulin

    II. (domaines divers)

    (1) (agriculture) Tambour d'une batteuse.

    (1909) FHAB Mezheven 183. Taol ebars heb damant, an daboulin a strinko kentoc'h eget na deuin-me da châna. ●(1922) FHAB Mae 143. An ed a goueze puilh dindan an daboulin. ●(1957) ADBr lxiv 4/460. (An Ospital-Kammfroud) Parties saillantes d'un batteur (tambour de batteuse) : freilhou an taboulin.

    (2) (anatomie) Tympan.

    (1744) L'Arm 393b. Tympan, tr. «Tabourin er scoharnn.»

    III.

    (1) Skeiñ war e daboulin : se vanter.

    (1870) (L) Goulc'hen Morvan FHB 275/110b. An hini a blanto muia c'hoez en he drompil hag a scoio crea var e daboulin, a zacho ar muia tud var he lerc'h.

    (2) Tapout ar c'had gant an daboulin :

    (1924) CDFi 29 mars 1. Sonj a deu d'in neuze n'eo ket gant an daboulin e vez paket ar c'had.

    (3) Derc’hel stign an daboulin : serrer les fesses.

    (18--) ALB (FHAB du/kerzu 1941 p. 102a). Arabad lenva, na c’hoarzin ; / Dreist-holl dalc’h stign an daboulin.

    (4) Cheñch bazh en daboulin : voir bazh.

    (5) Cheñch bazh d'e daboulin : voir bazh.

  • taboulinadeg
    taboulinadeg

    f. –où Tambourinade.

    (1933) OALD 45/200. Hed an noz taboulinadeg ha dansadeg.

  • taboulinadenn
    taboulinadenn

    f. –où Battement, roulement de tambour.

    (1931) VALL 725b. un battement, un roulement de tambour, tr. «taboulinadenn f.»

  • taboulinañ / taboulinal / taboulinat
    taboulinañ / taboulinal / taboulinat

    v.

    (1) V. intr. (musique) Jouer du tambour.

    (c.1500) Cb. g. tabourer. b. tabourinaff.

    (1732) GReg 904a. Joüer du tambour, tr. «Taboulina. pr. taboulinet

    (1913) AVIE 83. Pe res enta en alézon, ne ies ket ha tabourinal én hé rauk èl ma hra el likoézed. ●(1915) HBPR 35. daou dabouliner o taboulinat en he raog. ●154. Dioc'h-tu, ar c'honsail munisipal a reaz taboulinat.

    (2) V. tr. d. Publier.

    (1877) EKG I 235. ar c'homzou-man en doa lakeat da daboulinat araok.

    (3) [devant une prop. amenée par la part. verb. «e»] proclamer.

    (1877) EKG I 233. hag a lakeaz taboulinat dre ar bourk e viche barnet raktal d'ar maro an nep a esache ober an disterra drouk d'he zoudarded.

  • tabouliner
    tabouliner

    m. –ion Joueur de tambour.

    (1499) Ca 192a. Tabouriner. g. ioueur de tabour.

    (1732) GReg 876b. Sonneur de tambour, tr. «tabouliner. p. taboulinéryen.» ●904a. Tambour, celui qui bat le tambour, ou qui en joue, tr. «Tabouliner. p. taboulinéryen. tabourinèr. p. yen. Van[netois] tabourinour. p. yon, yan

    (c.1825/30 AJC 69. da vean tabouriner, tr. «d'être tambour.»

    (1915) HBPR 35. daou dabouliner o taboulinat en he raog. ●(1919) BUBR 10/267. an tabouliner-major Chalons. ●(1929) MKRN 79. rikou an tabouriner, tr. «l'attirail du tambour de ville.» ●(1930) DOBR 2. trompilher pe dabouliner.

  • taboulinerezh
    taboulinerezh

    m. Batterie de tambour.

    (1927) GERI.Ern 595. taboulinerez, V[annetais] taboulinereh m., tr. «battement ou batterie de tambour.»

  • tabourin-
    tabourin-

    voir taboulin-

  • tabouros
    tabouros

    m. –où Tabouret.

    (1910) EGBT 66. tabros, tr. «m. tabouret.» ●183a. tabouros, tr. «m., pl. o, tabouret.»

  • tabut
    tabut

    m. –où

    (1) Querelle.

    (c.1718) CHal.ms iii. Ils ont touiours maille a partir ensemble, tr. «bout ara tabut question ataü etredé.» ●(1732) GReg 292a. Dispute, contestation, tr. «Van[netois] tabut. p. tabuteü.» ●771a. Querelle, tr. «tabudt. p. tabudtou, tabudou.» ●(1790) MG 146. mirèt ne vehai tabutt. ●(1790) Ismar 8. peèllad doh en tabut.

    (1870) FHB 302/324a. tabud etouez pennou ar meuriadou. ●(1882) CDFi 124-25 mai 3. tabut gantho o clask gouzout pehini a dapo an divarc'horre.

    (1907) AVKA 266. betegout na ve tabut gan ar bobl. ●(1911) BUAZperrot 321. chom heb en em emmell eus an tabut. ●(1925) SFKH 36. biskoah ne oé bet étrézé na fachemant, na tabut. ●(1929) MKRN 23. Ha guelet vo henoz, ekreiz eun tabut bras, / Paotred Skaer ha Guiskri oc'h ober zin ar groaz, tr. «on pourra même voir, ce soir, au milieu d'une chicane sérieuse, des gars de Scaër et de Guiscriff faire le signe de la croix.» ●(1935) BREI 424/1d. Setu adkaset dirak Breuriez Jenev tabut an Itali hag an Ethiopi. ●(1936) SAV 3/15. krog an tabut etre Mon hag ar vourc'had a-bez.

    (2) Sevel tabut etre =

    (1792) HS 31. El ma hoai bet saüet tabut étré hou bugulion.

    (1913) AVIE xiv. get eun ne vehé saùet béh ha tabut étré en nivér bras a dud.

    (3) Sevel tabut, lakaat tabut da sevel : amener des querelles, provoquer la dispute.

    (1905) IMJK 240. ha lezel peb unan get é greden, eit arbennein ha seùel tabut. ●(1939) RIBA 66. e zioal a lakat tabut da seùel arré.

    (4) Kaout tabut gant ub. : avoir querelle avec qqn.

    (1790) MG 36. honnont en doai bet déh tabut guet hé amision.

    (5) Kaout tabut ouzh ub. : avoir querelle avec qqn.

    (1907) BSPD I 158. É dad (…) en doé bet un dé benak tabut doh unan ag e gérent azivout ur park.

  • tabutal / tabutiñ
    tabutal / tabutiñ

    v.

    I. V. intr.

    (1) Disputer.

    (1659) SCger 36b. debattre de paroles, tr. «tabutal.» ●54a. etriuer, tr. «tabutal.» ●(1732) GReg 294b. Disputer, contester, tr. «Van[netois] tabutal.» ●(1744) L'Arm 112b. Disputer, tr. «Tabuttein ou ale

    (2) Se quereller.

    (1732) GReg 771a. Quereller, tr. «tabudtal. pr. tabudtet

    (1954) VAZA 55. da dabutal un nebeudig, ha fin dre eno.

    II. V. tr. d. Quereller.

    (1923) FHAB Kerzu 456. Arsa, Fransez, tabutal a rez ac'hanon e pep doare.

    III. V. pron. réci. En em dabutal : se quereller.

    (1732) GReg 771b. Se quereller, tr. «ên em dabutal

    (1912) BUAZpermoal 147. n'en em glevent ket etreze (...) nemet evit en em dabutal. ●239. N'o devoa nemet derc'hel d'en em dabutal eur pennad c'hoaz. ●(1966) LIMO 15 avril. Elsé en em dabuté e Neulieg er boulom hag é voufam.

  • tabuter
    tabuter

    m. –ion

    (1) Disputeur.

    (1744) L'Arm 112b. Disputeur, tr. «Tabuttour ou térr. m.»

    (2) Querelleur, personne qui est en train de de quereller.

    (1732) GReg 771b. Querelleur, celui qui querelle, tr. «tabudtèr. p. yen

    (1921) GRSA 315. Donet e hra de gavet en tabuterion.

    (3) Querelleur, homme qui aime à chercher querelle.

    (1856) VNA 175. d'apprendre aux enfants à être brutaux, querelleurs, oisifs, tr. «de zisquein bugalé de vout brutal, tabuterion, diberdér.»

    (1910) ISBR 129. Un tabutour nebetoh ar zoar Breih. ●(1928) DIHU 203/68. tabutour hag arvellour e oè. ●(1939) RIBA 114. tabuterion ha kannerion.

  • tabuterez
    tabuterez

    f. –ed Querelleuse.

    (1939) RIBA 72. ur baré kalaverézed, pé tabuterézed, pé blècherézed, pé amoedelled diskientoh pé diskient.

  • tabuterezh
    tabuterezh

    m. Querelle.

    (1732) GReg 771a. Querelles frequentes, tr. «tabudtérez

  • tabutus
    tabutus

    adj. Qui aime la querelle, qui est enclin à se quereller, à chercher querelle.

    (1732) GReg 771b. Querelleux, euse, qui aime à quereller, tr. «tabudtus. tabudus

    (1824) BAM 102. ur c'hrec colerus ha tabudus.

  • tac'h
    tac'h

    interj. Onomatopée pour appeler les porcs.

    (1931) VALL 129b. cris pour appeler les cochons, tr. «tac'h, tac'h ! C[ornouaille] (Goelo).» ●(1942) VALLsup 34b. Cri pour appeler le cochon, tr. «tac'h ! (et darc'h !) (Bannalec, Rosporden.»

  • tach .1
    tach .1

    m. & interj. –où

    I. M.

    A.

    (1) Clou.

    (1499) Ca 192b. Taig. g. clou. ●(1576) Cath p. 20. tachou ha quisellou lem pe gant re ez vihe dispenet, tr. «de clous et de ciseaux aigus, par lesquelles elle serait mise en pièces.» ●(1612) Cnf 24b. Nep à fell deo Iachat drouc an dent, gant vn taig goulennet en hanu Doué, à pech maruelamant. ●(1621) Mc 84. dre'n tachaou, dren gouliaou. ●(1633) Nom 196b. Clauus, clauus ferreus : clou : taig. ●Clauus capitatus : clou testu : taig pennec. ●(1650) Nlou 213. Staguet voe outraig gant, tachaou, / Tennet maz contet é Ioentaou, / d'ren oll mempraou en en-claouat, tr. «Il fut outrageusement attaché par des clous, / si tendu qu'on comptait ses jointures, / par tous les membres on le ferra.»

    (1659) SCger 27a. clou, tr. «tach, p. ou.» ●173b. tach, tr. «clou.» ●(c.1680) NG 1713. Guet tacheu houarn. ●(1732) GReg 175a. Clou, tr. «Taich. p. taichou. Van[netois] tach. p. tacheü

    (1821) SST 45. tacheu bras ha luem.

    (1907) PERS 163. planta tachou. ●(1957) AMAH 244. rak siwazh ar c’hoadaj, ar mein-glas, an tachoù hag all a zo disheñvel krenn diouzh ar mesper, ur frouezhenn iskis na vez mat nemet pa grog da vreinañ.

    (2) Tachoù-frim : des clous à glace.

    (1934) BRUS 280. Des clous à glace, tr. «tacheu frim

    (3) Maillette.

    (1659) SCger 75a. maillette, tr. «tach

    B. sens fig.

    (1) Sonn war e dachoù : bien planté.

    (1931) VALL 565b. (homme) bien planté, tr. «sounn war e dachou.» ●(1955) VBRU 104. ur baborenn sonn war he zachoù.

    (2) Sevel war e dach : se dresser sur ses ergots.

    (1931) VALL 269b. Se dresser sur ses ergots, tr. «sevel war e dach L[eon].» ●(1943) SAV 29/31. Talvout a ra ar boan, mabig, da sevel war da dach evit eun netraïg evel-se !... ●(1949) LLMM 17/28. Ha mar teu dezhañ da sevel war e dach gant e zivergontiz... ●(1924) NFLO. Se ragaillardir, tr. «sevel war e dach

    (3) Sevel war e dachoù : se mettre en colère.

    (1955) VBRU 67. Nemet ha pa zichañse dezhañ sevel war e dachoù. ●(1958) LLMM 69/258. Aet en gouez pa glevas komz eus an dimeziñ amzere-se e savas war e dachoù ar c'horonal e-maez a garg.

    (4) Sevel war e dachoù : se dresser droit comme un i.

    (1931) VALL 231. Se dresser droit comme un i, tr. F. Vallée «sevel war e dach(ou).»

    (5) Tachoù melen : pyrites.

    (1938) IABB 99. Pyrites, tr. «tachou melen

    (6) Hennezh a vefe an tachoù : ce serait le coup fatal.

    (2003) TONKA 44. Hañ ! hennez a vefe an tachou avad. ●an tachou : taol ar maro an hini e vefe, dipituz-braz.

    (7) Tach kamm =

    (1987) BAPR 25. Sell ar vengleuñz eo bet an tach-kamm evidon.

    II. Loc. interj. Poch an tachoù ! : sac à clous !

    (1965) KATR 44. Poch-an-tachou ! e soñjis ennon va-unan, me a rank ijina eun dra bennag.

    III. par erreur (pathologie) Clou, furoncle.

    (1633) Nom 265b. Clauus : clou vn taig en corff, vn gorr.

    IV.

    (1) Treut evel un tach : maigre comme un clou, très maigre.

    (1931) FHAB C'hwevrer 64 Y. Kostarreun. Hag ar paourkeas ki Dienez a oa treud evel eun tach.

    (2) Treut evel ur sac'h tachoù : très maigre.

    (1866) BOM 56 (Ku) P. Proux. Ma lagad hanter-varo, / Treud oun vel eur zac'h tacho, tr. P. Proux «...je suis maigre comme un sac de clou.»

    (3) Eeun evel un tach :

    (1925) SFKH 39 (G) G. ar Born. Ken eañn él un tach, chetu oeit sant Krépin er hetan ha tapet dehon rah en inour, rah er pedenneu deliet d'er sant aral.

    (4) Eeun evel un tach : très droit.

    (1965) BAHE 46/48. Eeun evel un tach.

    (5) Treut evel ur c'hant tachoù : très maigre.

    (1838) CGK 8 (Ku) P. Proux. Ma lagad hanter varo, / Treut on vel eur c'hant tacho.

    (6) Savet war e dach : orgueilleux.

    (1953) BLBR 63/4 (L) V. Fave. Eur boblad tud ampart war bep tachenn, pinvidik e pep doare, savet war e dach diwar danvez deuet d'ezañ eus donderiou e ouenn.

    (7) Skeiñ war an tach : enfoncer le clou.

    (1932) FHAB 368 R. Salaun. Aman skoomp war an tach. ●(1944) SAV 31/33 Y. Thomas Ravalleg. Met deuomp en-dro da skei war an tach.

    (8) Serriñ an tachoù : être à la queue, venir après les autres.

    (1931) VALL 460. (Sport) mener la course, le train, tr. F. Vallée «sacha war ar gordenn T[régor] ; le contraire : être à la queue, venir après les autres, serri an tachou, par plaisant.»

    (9) (Gwiv, joaus) evel ur c'hant tachoù : très gai, très joyeux.

    (1914) DIHU 108/89 (G) *Tujen er Halvé. Ha dré hir chonjal hi kavet ha hi, guiù èl (ur) hant tacheu, de zeviz dohti hé unan. ●(1942) VALLsup 84. Gai comme un pinson, tr. F. Vallée «gwiou evel eur c'hant tachou.» (1970) BHAF 316 (T) E. ar Barzhig. Echu ar skol, e lavarom ada da gêr Roazon hag e kemerom hent Mur, ni en on gwetur ha Mark warlerh war e «skouter», joauz evel eur hant tachou, o c'hoari koursa ganim penn-da-benn.

    (10) Lakaat an tach da ub. : mettre qqn au pied du mur.

    (1924) NFLO. Mur. mettre qq'un au pied du mur, tr. Loeiz ar Floc'h «lakât an tach da u.b.» ●(1931) VALL 407. Trouver le joint pour agir sur quelqu'un, tr. F. Vallée «lakaat an tach da u. b.» ●487. Mettre qqn au pied du mur, tr. «lakaat an tach da u. b.»

    (11) Diroc'hal evel ur c'hant tachoù : ronfler énormément.

    (1934) MAAZ 71 (G) J. M. Héneu. Hag ean de chachein ar er housked, én ur zirohal erhat èl ur hant tacheu.

    (12) Bezañ yac'h evel un tach : être en très bonne santé.

    (1947) BIKA 18 P.-J. Heliaz. Met yac'h out, Gwilhou, dre c'hras Doue, yac'h e-giz eun tach.

    (13) Bezañ aes war e dachoù : être leste, dégourdi, rapide.

    (1879) ERNsup 161 (T). likeñn, Trév[érec] leste, dégourdi, rapide (æz war hi dacho).

    (14) Skeiñ tachoù gant ub. (TDBP II)

  • tach .2
    tach .2

    m. –où Tache.

    (1633) Nom 263a. Lentigo : lentille : taschouigou rous á deu en corf ditremenadurez. ●265a-b. Macula, næuus : tache, marque, macule : taig, merq, macul. ●265b. Vari : taches ou petites ampoulles au visages : tachouigou pe gorouigou er façc.

    (1659) SCger 113a. souillure, tr. «tach.» ●173b. taich, tr. «tache.» ●(1732) GReg 901a. Tache, macule, défaut, tr. «Van[netois] tach. p. tachéü

    (1838) OVD 52. en tacheu hag en duadur e vé ar hur face.

  • tach .3
    tach .3

    m.

    I. spat.

    (1) Endroit.

    (1744) L'Arm 218a. Lieu, tr. «Tache.» ●287b. Place, tr. «Tache. m.»

    (1831) RDU 217. mar en dès cherviget hé horf ha quement tache a hé hoff d'aleigein ur groéz dehi.

    (2) Àr en tach : sur place.

    (1907) BSPD I 72. er bahatat e hré kement ha kement m'er lauskas un dé hantér varù ar en tach.

    II. sens fig.

    (1) Àr an tach : sur le champ, sur le coup.

    (1767) ISpour 114. ur gonze e-rass dehai merhuel touchant ar enn tache. ●(1790) MG 29. Marhuét vezén bet ar en tache. 237. gùel vezai bet gueneign merhuel ar en tache. ●(17--) TE 144. É ouhé (…) e ulevoudas, hac e varhuas ar en tache.

    (2) Paeañ àr an tach : payer comptant.

    (1790) MG 244. ma ne hoès quet a argand eit payein ar en tache.

    (1935) DIHU 284/222. Péein ar en tach e zo ret.

  • tach-jenofl
    tach-jenofl

    m. Clou de girofle.

    (1633) Nom 72b. Caryophyllon : cloux de girofle : taigou genofl.

    (1732) GReg 175b. Clou de girofle, tr. «Taich genofl. p. taichou genofl.» ●(1744) L'Arm 173a. Clou de girofle, tr. «Tache giroufle.» ●(1763) Remed 479. tachou gerofl.

  • tach-krog
    tach-krog

    m. Patte-fiche.

    (1876) TDE.BF 600a. tach-krok, s. m., tr. «Patte-fiche ; pl. tachou-krok

  • tachad
    tachad

    m. & adv. –où

    I. M.

    A. temp.

    (1) Tachad amzer : laps de temps.

    (1867) FHB 131/213a. eun tachadic amzer. ●(1872) GAM 52. abaoue eun tachad amzer.

    (1915) HBPR 33. abaoue eun tachadik amzer. ●(1928) BFSA 132. A-benn eun tachad amzer.

    ►[avec un autre compl.] Moment de.

    (1857) CBF 57. eun tachad labour, tr. «un bout d'ouvrage.» ●(1902) KANNgwital 1/8. Jezuz a gemeraz eun tachadik ebat o sellet outho.

    ►[empl. devant un v.]

    (1935) CDFi 16 novembre. da ober ur pennad kousk... pe eun tachad marvaillat.

    (2) Bezañ hir e dachad =

    (1894) BUZmornik 213. Ann dro ziveza ma'z eaz, ne oue ket hirr he dachad.

    B. spat. Zone, terrain.

    (1902) LZBg Gwengolo 201. un tachad doar nuah.

    II. sans compl.

    A. temp.

    (1) Moment.

    (1869) HTC 74. Abenn eun tachadic goude. ●(1894) BUZmornik 73. a benn eunn tachad goude. ●234. n'oa ket iac'h eunn tachad a ioa.

    (1906) BOBL 26 mai 88/1a. An dispac'h, kabestret eun tachadik, en em zisklerio varc'hoaz gwasoc'h ha kounnarusoc'h. ●(1907) MVET 28. o welet na deues ket, eo eat en hent, eun tachad zo. ●(1909) FHAB Eost 240. Kousket em eus great sûr eun tachadig. ●(1911) SKRS II 52. Eun tachad goude. ●150. eun tachad zo. ●(1944) VKST Genver 6. e-doug eun tachad.

    (2) Instant, moment.

    (1921) GRSA 19. en tachad ma vè rannet bara en overen.

    B. spat.

    (1) Bout de chemin.

    (1914) FHAB Mae 150. eur givizerez vras eun tachadik eus kear.

    (2) Endroit, lieu.

    (1896) HIS 87. betag en tachad ma oé er hroédur.

    (1921) BUFA 105. en tachad ma teliér er havoet. ●(1922) EOVD 55. en tachadeu kousiet. ●(1929) MKRN 88. A-c'houdevez, masoner ebet (…) n'eus kredet zevel na ti na loch ebarz an tachad-se !

    III. Adv.

    A.

    (1) Par moments, quelque fois.

    (1868) FHB 193/295b. he skiant vad a vanc dezhan tachadou.

    (1975) UVUD 55. (Plougerne) Pez a vehe tro d'ober a vehe gwerzet. Eur vuoc'h tachadou. El loan tachadou-all.

    (2) Par endroits.

    (1975) UVUD 75. (Plougerne) pa vehe alc'houezenn, bozenn pehe ie tachadou.

    B. A-dachadoù

    (1) Par endroits.

    (1911) BUAZperrot 182. ar strouez a deue d'e c'holo a dachadou. ●307. ma oa goloet a dachadou gant he c'hroc'hen.

    (2) Par moments.

    (1872) FHB 384/149b. A dachadou e vez tom, vol dom, hag a dachadou all e vez ien, ien braz.

  • tachadenn
    tachadenn

    f. –où Terrain.

    (1872) GAM 54. eun dachaden letoun dizaour.

  • tachadet
    tachadet

    adj. Taché.

    (1872) ROU 105a. Tache, souillure, tr. «Tachadur, se dit, et ainsi que tachaded

    (1910) BUJA 31. eur zae marellet, tachadet a c'hoad.

  • tachadur
    tachadur

    m. –ioù Tache.

    (1838) OVD 178. un dra gùen, ar béhani é huélér bean en distérran tachadur. ●(1868) KMM 294. Guen-can, hep tachadur. ●(1872) ROU 105a. Tache, souillure, tr. «Tachadur, se dit, et ainsi que tachaded

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...