Devri

Recherche 'tro...' : 300 mots trouvés

Page 1 : de tro-1 (1) à troad-ebeul (50) :
  • tro .1
    tro .1

    adj. & prép.

    I. Adj.

    (1) Tourné.

    (1878) EKG II 88. kerkent ha m'oa tro ho c'hein. ●157. dioc'htu ma vez tro va fenn.

    (2) Koad tro : tordu, tors.

    (1876) TDE.BF 630a. Tro, adj., tr. «Tordu, tors.» ●Koat tro, tr. «du bois trodu.»

    (3) Laezh-tro : lait caillé.

    (1732) GReg 129b. Caillebotte, lait caillé, tr. «Leaz-tro.» ●559a. Lait caillé par la presure, tr. «Læz tro.» ●(1744) L'Arm 212b. Lait mari, tr. «Leah tro

    (1876) TDE.BF 639a. Tro, adj., tr. «Tourné ou aigri, parlant du lait.» ●Leaz tro, tr. «du lait tourné.»

    (1902) PIGO I 7. krampoez ha laez-trô. ●(1907) VBFV.fb 15b. caillebotte, tr. «leah tro, m.» ●(1920) KZVr 359 - 25/01/20. laez-tro, tr. «sorte de lait coagulé.»

    II. Loc. prép. Tro ouzh, war-zu : tourné vers.

    (1860) BAL 13. er penn araog d'al lestr, tro varzu ar vro-ze. ●(1877) EKG I 99. tro ouc'h ar vag vras. ●(18--) SAQ II 196. tro ho fenn var zu an douar.

  • tro .2
    tro .2

    f., prép., adv. & conj. –ioù

    I. F.

    A.

    (1) Tour.

    (1499) Ca 203a. Tro. g. tour ou circuite. ●(1621) Mc 52. Ober à gra vn corden, pe vn chaden, hac en he laqua éz tro é gouzouc.

    (1659) SCger 26a. circuit, tr. «tro, p. iou.» ●175b. tro p. troiou, tr. «tour.»

    (2) Ober an dro da : environner, entourer.

    (1633) Nom 193a. Corona vrbem inuadere : enuironner vne ville : anuironiff vn kær, ober an dro da ker.

    (3) (danse) Ronde.

    (1554) Moeam 5. pan voa achu an dro, tr. «quand fut terminée la ronde.»

    (1878) EKG II 291. soun ar biniou o c'hervel ar baotred da vont enn dro.

    (1939) RIBA 122. Soñnet demb d’el laridé, d’en dro, de saill, d’en hanter tro… ●(1964) BLBR 146/30. aveid hé has de zansal en dro.

    (4) Environs, alentours.

    (1929) MKRN 28. gournerien an dro, tr. «les lutteurs des environs.» ●48. Petra lavarfe re an dro, tr. «Que diraient les gens des alentours.»

    (5) Auprès de, autour de.

    (1689) DOctrinal 200. goude ó trei ouz é Religiuset, pere ayoa en tro, var ho daou glin, ó gouela dourec meurbet an separation eus ho tat commun.

    (6) Détour.

    (1866) BOM 42. Ma laked d’ober eul leo dro / Vid darempred ma douaro !

    (7) (astronomie) Cours (d’un astre).

    (1931) VALL 164b. Cours des astres, tr. «tro

    (8) Tour de taille.

    (1958) ADBr lxv 4/534. (An Ospital-Kammfroud) D’une personne qui a beaucoup maigri on dit : eet ez eus eun dro diwarni.

    (9) Pourpris, enceinte, enclos.

    (1659) SCger 95b. pourpris, tr. «tro

    (10) Tourniquet.

    (1869) FHB 251/335b. ar c'heginer (...) a zigas he bred d'ar manac'h, hag hen tremen dezhan, ep he velt, dre eun dro a zo etre ar gegin hag al leac'h m'ema corden ar c'hloc'h. ●336a. Ar c'hloc'h a zon, hag ep dale e clever an dro o vigourat.

    B. sens fig.

    (1) Solennité, ampleur.

    (1910) MBJL 151. Dre ze e vo c'hoaz muioc'h a dro hirie gant an oferen bred evit ne vije an deio all. (...) ne ve gwej ebet evite tro awalc'h gant lido an iliz. 155. eun ofis hag a oa bet roet d'ean kement a dro.

    (2) Occasion.

    (1860) BAL 173. ac e rede atao varlerc'h an ebatou pa gave tro. ●(1877) BSA 296. Persoun Pluneret ne gollas ket adarre an dro da ziscuez da Nicolazic pegen drouc-countant oa. ●(1889) ISV 472. en doa cavet eun dro vrav da ober eur brezegen.

    (1900) MSJO 176. Kerkent ma kav an dro. ●(1911) BUAZperrot 7. ne golle tro ebet da zougen ar re all da garet ha da henori mamm Jezuz.

    (3) Fois.

    (1530) Pm 24 (Tremenuan). Reyt un dro diff maz vizif sur. / A gloat Doen tat, tr. «Donnez-moi un fois (la grâce) d'être sûre / Du royaume de Dieu le Père.» ●(1650) Nlou 412. Vn dro en bro-man, ez eu louman ganet, / Map Doue hon Roue ny gant Mary beniguet, tr. «Il est enfanté une fois en ce pays ici-bas / par Marie le fils de Dieu notre roi.»

    (1900) MSJO 176. bep tro e tigas dezhan eun Eal. ●(1906) KPSA xxii. meur a dro. ●(1916) KANNlandunvez 53/375. mes dourn Doue a skor c’hoaz hor bro pe guir e sikour anezhan da zelc’her penn d’he enebourien ken gallouduz, ha roet dezhan ar gounid meur a dro. ●(1936) PRBD 26. pa zafoc'h da anzav ho pec'hed, en dro genta.

    (4) Ressources.

    (1872) ROU 100. Il y a des ressources dans cette ferme, tr. «en tiegez-ze ez euz tro

    (5) Mauvais tour.

    (1790) Ismar 45. En diaul e ra mil-tro eid assai trompein ha corrompein er Fidelèt.

    (6) De quoi, des raisons, lieu.

    (1900) MSJO 144. ha gouscoude e zeus tro da veza souezet.

    (7) Lot, sort.

    (1932) BRTG 75. Tro er vatéh e zo sentein ataù ha dalbéh.

    (8) (médecine) Mise-bas, accouchement.

    (1907) BOBL 26 janvier 122/2e. mar zeufe e zro da vad gant ar vioc'h pe gant ar gazek. ●(1957) BRUD 2/49. ar gwragez o tougen hag ar mammou nevez-gwilioudet ; ar re genta da zond da vas gand o zro hag ar re-all da gaoud lêz a-walh da vaga o bugale.

    (9) Avenir.

    (1909) BOBL 06 novembre 254/2b. E gwirionez, ema tro hor iez en hon daouarn.

    (10) Averse.

    (1912) BUEV 64. Un tro erh en doé koéhet en noz-sé.

    (11) Tro ebet : pas de quoi.

    (1926) SAHE 39. Tro ebed neuze da veza souezet.

    (12) Changement.

    (1530) Pm 242d (Mab Den). Do ezreuent hep squet quen (lire : quetquen) tro, tr. Herve Bihan « Envers leurs ennemis sans aucun changement »

    C. [locutions verbales]

    (1) Ober e dro : suivre son cours.

    (1790) MG 189. me lausq er hlinhuæd d'ober e dro.

    (1978) LLMM 188/176. ret lezel ar c'hleñved d'ober e dro.

    (2) Ober e dro : faire son cycle, durer.

    (1915) HBPR 101. An «Assemblée nationale» oa padet beteg an dregont a vis guengolo 1791. Nao mis var-n-ugent oa bet oc'h ober he zro.

    (3) Klask tro war ub. : chercher à coincer qqn.

    (1880) SAB 173. Ar Scribet ac ar Farizianet, atau var e vuez, dalc'hmat o clasc tro varna, da lacaat barn aneza d'ar maro.

    (1915) HBPR 239. Audrein, an eskob intru, a oa bet lakeat d'ar maro. Mezaon, oat o klask tro, varnhan, pell a ioa.

    (4) Klask tro : biaiser, chercher des moyens détournés.

    (1854) PSA I 300. Jesus-Chrouist e rescondas hemb clasq en distérran tro.

    (5) Kavout tro war ub. : coincer, attraper qqn.

    (1866) FHB 68/126b. var ho meno e oant paotred fin, mez evelato Sant-Erwan (...) a gavaz tro varn'ezho.

    (6) Kemer tro eus : profiter de.

    (1924) FHAB Kerzu 471. Ar vamm vat a gemere tro eus pep tra evit kentelia he mab. ●(1925) BUAZmadeg 677. Ar zant-ma, a gemere tro euz an amzer re ien pe re dom evit ober pinijen.

    (7) Kemer tro ac'hano : profiter de l'occasion.

    (1880) SAB 181-182. Jesus (...) a gemeras tro ahano da lavaret arabat ober re a draou.

    (1934) FHAB 499. kemerit tro ac'hano evit skigna «Feiz ha Breiz» en dro d'eoc'h.

    (8) Kemer e dro eus : profiter de (une occasion).

    (1903) MBJJ 71. Da c'hortoz, o deuz kemeret o zro euz beaj an Itron-Varia-ar-Zilvidigez evit dont da welet o mamm-vro.

    (9) Kemer e dro : s'y prendre.

    (1872) GAM 53. Setu ive penaoz e kemer he dro evid fripa douarou Sant Per.

    (10) Ober tro : rompre (le combat).

    (1973) LBFR 56. mez ranket d'oa ober tro, tr. «qui furent obligés de rompre le combat.»

    (11) Gouzout kemer an dro : savoir s'y prendre.

    (1866) FHB 71/151a. an oll a zente outhan, dre ma velent penaus e c'houie kemeret an dro evit laza an tan.

    (12) Reiñ tro da : donner lieu d'être à.

    (1920) KANNgwital 205/112. An dud desket a glaskaz petra roe tro d'ar c'hlenved, hag a velas e zoa eun dra hanvet e gallek «champignon». ●(1925) BUAZmadeg 714. deiziou morlarjez pe an ened hag a roe tro da galz dizurziou.

    (13) Ober he zro : accoucher, mettre bas.

    (1867) BUE 147. e poan vugale, hep gallout ober he zro.

    (1916) KZVr 168 - 21/05/16. Graet he zro ganti a vez lavaret, e Kastel-Paol, eus eur wreg o paouez genel eur bugel. ●(1957) BRUD 2/49. ar re genta da zond da vad gand o zro. ●(1978) BRUD à partir de janvier 1977).">BRUDn 16/27. Ped euz merhed-keiz an amzer-ze a zo êt da anaon, dinerzet pe diwadet oh ober «o zro», giz ma vez lavaret ?

    (14) Ober e dro : produire son effet.

    (1906) DIHU 18/308. Kent pel é hras en opiom é dro.

    (15) Reiñ tro da : allonger (un conte, un récit, etc.).

    (1870) MBR x. dre ma karont rei tro d'ho marvaillou, tr. «par le penchant qui les porte à faire de longs récits.»

    (16) Bezañ war e dro gentañ oc'h ober udb. : faire qqc. pour la première fois.

    (1908) FHAB Eost 227. ne man ket var e dro genta o komz ous an dud.

    (17) Mont en dro : aller mendier.

    (1879) ERNsup 168. moñd 'dro, aller mendier.

    (18) Gouzout tro ebet : (?) ne pas savoir se débrouiller, comment faire, s'y prendre (?).

    (1906) HIVL 168. Esoh é enta pautmat bremen d'er berhinderion en des get hé ur sah, ur bañer, pé treu aral elsé, ha d'er ré ne houiant ket tro erbet.

    (19) Lakaat e dro da : (?) faire son possible (?).

    (1878) EKG II 185. lakaat a rea atao he dro da gaout bag d'an nep a ranke tec'het araok an dispac'h.

    (20) Bezañ e tro da : être en bonnes dispositions pour.

    (1876) TDE.BF 639a. Beza e tro da, tr. «être en bonnes dispositions pour…»

    (21) En em lakaat e tro da : se mettre en position de.

    (1906) KPSA 97. Perag en em laka an dud e tro da veza milliget gant Doue ?

    (22) Ober e dro-jiboes : partir en chasse.

    (1942) DHKN 71. Goude bout chomet un herrad mat de zeviz… éh a el larour-kaer d’obér é dro jiboès.

    (23) Na fellel tro : sans faute, ne pas manquer. cf. B. (2)

    (1557) B I 486. Et fresq clesquet na fellet tro / A reun vn sae ha me paeo, tr. « Allez vite chercher, sans faute, une robe de crin que je paierai. » ●621. A se moz pet na fellet tro, tr. « N’y manquez point, je vous prie. »

    (24) Hep tardañ tro : sans aucunement tarder.

    (1557) B I 622. Ozcza (lire : Orcza) tizmat heb debataff / Mignon ha frisq houz diuiscaff / Crenn amennaff heb tardaff tro, tr. « Or çà, vite et sans débats, je veux vous déshabiller proprement et complètement ; je ne serai pas long. »

    D. [locutions diverses]

    (1) Tro an oad : retour d’âge, ménopause.

    (1928) FHAB Genver (pub.). Maouezed digouezet gant tro an oad, na droiatit ket da gemer an Ulminucine Moreul.

    (2) Da bep tro : à chaque fois.

    (1905) IMJK 63 (?))">IMJK 63 (?))">IMJK 166. Me mab, laret de bep tro : (…).

    (3) Penaos ez a an dro (gant) : comment va, vont.

    (1922) IATA 20. penaos e za an dro ganthi ? ●(1935) FHAB Gwengolo 270. me, m'oar vat, a 'z ay betek ar Roc'h C'hlas da welet penaoz ez a an dro gant an denved a zo eno.

    (4) War e gentañ tro : tout neuf.

    (1908) KMAF 50. Eur re voutou-ler war o c'henta tro.

    II. Prép.

    A.

    (1) Environ.

    (c.1825-1830) AJC 335. bean a voa entrema scornen a hy tro eur pemp troatad a hed.

    (1906) BOBL 04 août 98/3c. Disadorn, tro div heur deuz an abardaez. ●(1958) BRUD 3/72. tro penn ketañ kalañ-gouiañ. ●(1975) YABA 06.12. Tro chér-noz.

    (2) [au plur.] Aux environs de.

    (1906) DIHU 14/241. Digoéh e hras, troieu kreisté, peder dousén moézed. ●(1932) GUTO 1. D'er sadorn, troieu tèr ér.

    B. Loc. prép.

    (1) Da droioù : aux environs de.

    (1921) GRSA 312. de droieu hantér-noz.

    (2) War, àr un dro gant : en même temps que.

    (1868) FHB 159/20a. Ober a reaz neuze eur zakrifis da Zoue var eun dro gant-ho.

    (1913) AVIE 16. merchein é hanù ar un dro get Mari é bried.

    (3) Àr un dro : tout en.

    (1974) YABA 24.08. Mari e gavè en tu de gontein ligantaj ar un dro pédein.

    (4) Àr an dro da : dans les environs de.

    (1821) SST 36. Ur vanden Bugulion e ouai guet hou lonnet ar en dro de Vethelem.

    III. Loc. adv.

    A.

    (1) Tro pe dro : une fois ou l'autre.

    (1934) KOMA 64. Oh ! m'hen tapo tro pe dro.

    (2) Diouzh tro : à tour de rôle.

    (1955) STBJ 184. Diouz tro e kemere pep soudard (...) eun tammig eus ar geusteurenn.

    (3) A dro e tro =

    (1880) SAB 72. ac e casser an ezans a dro e tro, da ziscuez vertuz ar groaz.

    (4) War an dro : ensemble, du même coup.

    (1902) PIGO I 190. deut o-daou er bed war an dro. 193. ar Maro a droc'haz d'ei war an dro ar gomz hag ar vue. ●(1908) PIGO II 61. c'houec'h tantad o tevi war an dro. ●(1912) BUAZpermoal 716. ouspen eur wech eo bet gwelet, war an dro, en daou lec'h dishenvel. ●(1933) MMPA 94-95. Pedi ha labourat a ra, war an dro.

    (1856) GRD 288. mar hou pehé-hui bet er bonheur de gleuèt conzeu Doué ar en dro guet-hai.

    (5) War un dro : à la fois, ensemble, en même temps.

    (1530) Pm 274 (Mab Den). Oar vndro ez doublo ho poan, tr. «En même temps doublera leur peine.»

    (c.1680) NG 84. Na daint der Jugement ar vn dro. ●(1744) L'Arm 32a. En bloc, tr. «Ar-unn-dro.» ●(1732) GReg 911b. Tout d'un tems, tr. «Var un dro

    (1878) EKG II 38. Kement-man a dud ne d-eont jamez var eun dro da Vaner-al-Liorzou.

    (1907) PERS 111. Aotrou Person Ars a gondaone var eun dro, hag ar re a roe ho zi da zansal (…). ●(1926) FHAB Here 372. an Ao. Leclerc a zeskas ganto brao bras penaos beza war eun dro gwir Vreizad ha kristen start.

    (6) En un dro : à la fois.

    (1866) FHB 61/69a. Eur ranngaloun oa evit Yvonic, tremen d'ar zul abiou an tavarniou milliguet-ze, e pere he teu micherour ha tiec da veuzi en eun dro skiant, brud-vad ha feiz, da goll he oll blijadur hag hini he dud.

    (1870) FHB 260/403b. Tri mellezour enn eun dro.

    (7) Dre dro gaer =

    (1981) ANTR 54. Dre dro gaer, setu eun deg bennag a bôtred, war o fenn er ganol, dillad hag all. ●(1986) PTGN 39. pa zav c'hoant gantañ, eun dervez, dre dro gaer, mond beteg Roazon ha zokén beteg Pariz gand e garrad ognon.

    (8) A-benn fin an dro : en fin de compte.

    (1900) MSJO 131. an enklask-se a badas pell hag hir ; hag aben fin an dro, n'oa ket ano ar verc'h var gahier ar vugale badezet er barres m'oa ganet.

    (9) Diwar un dro : à la fin.

    (1883) IMP 9. Poent eo, divar eun dro, d'an traou-mâ lacat fin.

    (10) Àr an dro : dans les environs.

    (17--) TE 165. rac-ce ean er pedas de chom ar en dro.

    (11) Tro ebet : jamais

    (1905) IMJK 63 (?))">IMJK 63 (?))">IMJK 105. ne chomant tro erbet de bouéz.

    (12) D'un dro : à la fois, en même temps, ensemble.

    (1854) PSA I 15. er spered hag er galon e zeli perpet labourat ou deu d'un dro. ●64. Er Simbol e zou enta d'un dro harp er hrechén hag é nerh. ●(1854) PSA II 88. a berh er bed hag en ihuern d'un dro. ●(1857) LVH 47. ni hun nès bet hum gavet itré deu zangér d'un dro. ●(1897) EST 38. kand kohlei iouank e vunsell ol d'un dro.

    (1905) IMJK 63 (?))">IMJK 63 (?))">IMJK 165. Rak ol er larerion-sé nen dint ind-memb nitra ; ha tremein e hreint d'un dro get ou honzeu. ●(1906) HIVL 44. hé lakeit de sentein d'un dro, doh hé zud ha doh er Huerhiéz.

    (13) D'un dro : par la même occasion.

    (1854) PSA I 131. ha chetui ol ou bonheur collet eit-hai hag aveid-omb-ni ehué d'un dro.

    (14) Àr an dro : environ.

    (1839) BESquil 549. d'en ouaid a gand vlai pé ar en dro.

    (15) En-dro : voir en-dro

    B. Nep tro.

    (1) [au negat.] Jamais, aucune fois..

    (1530) Pm 176. Eno nep tro ne noaeso quet, tr. «Là jamais ne nuira.» ●(1575) M 1945. nep tro ne gortoher, tr. «on n'attendra jamais.»

    (1847) FVR 78. Hag el lec'h ma tijun ne zebr neptro he goan. ●(1865) LZBt Gouere 5. hastan (...) a dreuz ar parko (...) nep tro dre hincho darempredet.

    (2) [à l'affirm.] Jamais, au moins une fois.

    (1530) J p. 42a. 193a. Mar bale nep tro en broman, tr. «s'il se promène jamais dans ces lieux.»

    (3) War nep tro : nullement.

    (1659) SCger 84b. nullement, tr. «uoar nep tro

    IV. Loc. conj.

    (1) War un dro ma : tout en étant.

    (1928) DIHU 206/120. Sellet en heijereh avaleu hag e zo ur gouil ar un dro men dé labour talvoudus.

    (2) Bep tro ma : chaque fois que.

    (1906) KANngalon Mae 99. bep tro ma c'hoarveze eun dra vraz benag en he vuez. ●(1912) MMPM 22. Bep tro ma vez gwanet an Iliz.

    V.

    (1) Bezañ graet e dro : être fini, être proche de sa fin...

    (1889) ISV 360 (L) G. Morvan. Hag e chomen ep finval, rak m'am bije laket droug em zarpant, oa great va zro.

    (2) Bezañ war e dro gentañ : faire qq chose pour la première fois.

    (1908) FHAB Eost 227. Anat eo n'eo ket eun desker ; ne man ket war e dro genta o komz ous an dud.

    (3) Ober div dro en unan : faire d’une pierre deux coups.

    (1912) MELU XI 404. Ober diou zro enn eunn unan, tr. E. Ernault «Faire deux tours en un seul (d'une pierre deux coups, gagner du temps en profitant de l'occasion). Hing., 34.»

    (4) Ober div dro a unan : perdre du temps.

    (1912) MELU XI 404. Ober diou zro a unan, tr. E. Ernault «Faire deux tours d'un seul (là où il n'en faudrait qu'un, perdre du temps. Hing., 34»

    (5) Ober tro c'houllo : écouer, rentrer bredouille. Cf. dont e gwenn, ober un taol gwenn.

    (16--/17--) BMa 95-96. Deut guenach a dreus hac a hed / A na ret tro goullo a bet, tr. Y.-V. ar C'hog «...et ne rentrez pas bredouilles.»

    (1877) EKG I 247 (L) L. Inisan. Mez tro goullo a reaz.

    (1924) CBOU 139. Me gred ne rimp ket tro c'houllo, tr. «je crois que nous ferons pas une vaine démarche.» ●(1929) EMPA 13 (T) *Paotr Juluen. Hag ar besketaerien, o fenn e gouez, a grozmole, hag a doue... rak tro c'houllo o doa graet. ●15. «Da betra, emezan, riskla ar vuhez, evid aesa savetei hini tud all, pa ver sur d'ober tro c'houllo

    (6) Klask kant ha kant tro : ne pas aller droit au but, ne pas dire clairement (qq chose).

    (18--) SAQ II 136 (L) J. Quéré. Lod all er gador-govez, evit lavaret eur pec'het a glask kant ha kant tro.

    (7) Ober kant tro d'ar pod : ne pas dire clairement (qq chose).

    (18--) SAQ II 101 (L) J. Quéré. Ar gwall deod a lavar gwall draou. Hiniennou en em gemer dre finesa, a ra da genta kant tro d'ar pod : «Ia, eun den mad eo... Koulskoude, bah ! ne lavarin ket Mez evidoun-me...»

    (8) Bezañ meur a dro en e sac'h : avoir plus d’un tour dans son sac.

    (1925) FHAB 210 Kaorantin P. O, nann, Fontanella 'n doa meur a dro en e zac'h.

    (9) Reiñ tro d'e c'haol : voir gaol.

    (10) Troc'hañ an dro diouzh ub. : voir troc'hañ.

    (11) Bout tro en e laezh : voir laezh.

    (12) Ar bodig glas a ra e dro : voir bod.

    (13) Ober un dro wenn : voir tro-wenn.

    (14) Ober tro wenn : voir tro-wenn.

    (15) Gouzout troioù-kamm ub. : voir tro-gamm.

    (16) C’hoari troig-al-louarn : voir louarn.

    (17) C’hoari troig-mezv : voir mezv.

  • tro .3
    tro .3

    m.

    (1) Mouvement tournant.

    (1633) Nom 245b. Vortex, siue vertex : tournement d'eau : pan deu an mor da troïdellat, an tro ves an dour.

    (c.1718) CHal.ms ii. mouuement d'une chose qui ua en tournant Le mouuement des astres, d'un moulin, tr. «en trou er stirenneu, ur velin.»

    (2) Fait, pour une voie, de tourner et virer.

    (1910) MAKE 82. an hent bras ez eus kalz a dro gantan, elec'h ar wenojen eün-tenn a droc'h kalz berroc'h.

    (3) (alimentation) Présure.

    (1499) Ca 203a. Tro. g. torneure pour faire lever le lait.

    (c.1718) CHal.ms iii. prezure, tr. «tro, pe queulh.» ●(1732) GReg 752a. Presure, tournure pour faire cailler le lait, tr. «tro

    (1876) TDE.BF 235b. Lakaat tro el leaz, tr. «mettre du levain dans le lait.» ●639a. Tro, s. f., tr. «Présure, levain, pour faire tourner le lait.»

    (1907) VBFV.bf 78b. tro, s. m., tr. «présure.» ●(1914) DFBP 259b. présure, tr. «tro

    (4) An-dro : danse du pays vannetais. Voir An-dro

  • tro .4
    tro .4

    prép. & conj.

    I. Prép.

    A.

    (1) Le long (du jour, etc.).

    (1907) VBFV.bf 78b. tro, prép., tr. «pendant, durant.» ●tro en dé, tr. «tout le jour. » ●(1912) BUEV 30. de govésat tro en dé. ●128. En eutru Viannei e bedé tro en noz. ●(1922) EOVD 97. Nag é padehé er chonj mat-sé tro hur buhé. ●(1925) SFKH 14. ha beb eil taul, tro en amzér, é vezé guélet é rinsein é hargaten get chistr. ●19. en duchentil en darempredé tro er blé.

    (2) Comme.

    (1978) BZNZ 45. (Lilia-Plougernev) hag ec'h ogmante ie, tro an traou all.

    B. Loc. prép.

    (1) Tro gant : tout le long de.

    (c.1718) CHal.ms iii. Ie dors la nuit tout d'une piece, tr. «dont ara en nos en un Tam, en ur peh guenin, me gousqu' e pad en nos ne zigouscan gran tro guet en nos, cousquet aran en ur peh, ne ouran nemeit un hun en nos.»

    (2) E-tro-pad : pendant.

    (1834) APD 91. etro pad ur bloaz. ●123. Etro pad se. ●(1849) GBI I 198. Etro pad ur seiz vloaz, tr. «Pendant sept ans.» ●(1850) MOY 171. entro pad e vue, tr. (GMB 215) «pendant sa vie.» ●180. etro pad va bue, tr. (GMB 215) «pendant toute ma vie.» ●(1880) ANN 57. Tro 'pad on bet e ti ma zad, tr. «Tant que j'ai vécu chez mon père.» ●(1884) LZBt Meurzh 2. tro-pad miz ar Werc'hez. ●(1889) CDB 178. Naou skoed ac'h int tro-pad ar sun. ●(18--) KTB.ms 15 p 306. Etro pad ann noz.

    (1904) BSAB 26. evel ma en nevoa o c'haret etro pad e vue.

    II. Loc. conj. Tro ma.

    (1) Comme (disait, etc.)

    (1975) UVUD 52. (Plougerne) Pri tousog, tro ma lavare Loui Gervella.

    (2) Pendant que.

    (18--) SBI ii 288. Tro ma oa bew ma fennheres, tr. «Tandis que vivait mon héritière.» (voir GMB 725).

  • tro-all
    tro-all

    adv. Autrefois.

    (1659) SCger 7a. anciennement, tr. «troall.» ●67b. iadis, tr. «troall.» ●176a. troal, tr. «autrefois.» ●(1732) GReg 72a. Autrefois, anciennement, tr. «tro-al

    (1931) VALL 25a. Anciennement, tr. «tro-all

  • tro-an-dro
    tro-an-dro

    adv. & prép.

    (1) Adv. Autour.

    (1978) BZNZ 22. (Lilia-Plougernev) hag e veze pleget ar gordenn tro-an-dro.

    (2) Loc. prép. Tro-an-dro da : autour de.

    (1978) BZNZ 22. (Lilia-Plougernev) Tro-an-dro d'an enezennoù e vezemp.

  • tro-aod
    tro-aod

    Ober e dro-aod : inspecter la côte.

    (1985) OUIS 135. Chaque Ouessantin commençait généralement sa journée en faisant son « tour de grève » (tro aod) pour inspecter la côte proche de sa maison et voir si, par hasard, la mer n’y aurait pas abandonné du nouveau pendant la nuit.

  • tro-arall
    tro-arall

    adv. Autrefois.

    (1499) Ca 203a. Troarall. g. Jadis. l. pridem aduerbium. temporis. Jtem vide in guezarall. ●(c.1500) Cb 104b. [guez aral] Jtem vide in tro arall cest tout vng.

    (1744) L'Arm 13a. Anciennement, tr. «Tro-aral

  • tro-aze
    tro-aze

    adv. Par là.

    (1941) FHAB Gwengolo/Here 90. (Tregon ha tro-dro) Tro-aze = eun tu bennak dre aze.

  • tro-ber / tro-ver
    tro-ber / tro-ver

    m. / f. Tourne-broche.

    (1876) TDE.BF 640a. Tro-ber, s. m., tr. «Homme ou bête qui fait tourner la broche.»

  • tro-bleg
    tro-bleg

    f. troioù-pleg

    (1) Moyen.

    (1857) CBF 56. me gavo ann dro-bleg d'az koana, tr. «Je trouverai bien le moyen de te vexer.»

    (2) Artifice, manipulation.

    (1893) IAI 49. Tamal a reas d'an impalaerez Eudosii he zroyou-plek.

    (1963) LLMM 99/268. peogwir e krede ne oa ar gwall-daol nemet un dro-bleg ijinet ha reizhet gant pennoù bras ar polis.

  • tro-Breizh
    tro-Breizh

    f. (religion) Pèlerinage des sept saints de Bretagne.

    (1398) (1925) MSHAB tome VI 159 (Archives du Morbihan ; volume 2 ; série G ; cote 58 G (692) ; f° 46r°). Peregrini qui, causa peregrinacionis et devocionis faciebant peregrinacionem Septem Sanctorum Britanie, que vulgaliter vocatur Trobreiz, quod latine dicitur circuitis Britanie. ●(1647) Am 297. Ne gaffor her bro pâr d'im hem tro Breis.

    (1923) FHAB Ebrel 4/135. Er bloaz 1419, pa reas an duk tro Breiz, Yann Penhoat eo a ambrouge anezan dre ma'z ea.

  • tro-c'houzoug
    tro-c'houzoug

    f. troioù-gouzoug f.

    (1) Carcan.

    (1659) SCger 19b. carquan, tr. «trocouzouc pl. troiou

    (1876) TDE.BF 640b. Tro-gouzouk, s. f., tr. «par extension, carcan.»

    (2) Post-an-dro-c'houzoug : pilori.

    (1732) GReg 723b. Pilori, poteau d'un Seigneur haut-justicier, tr. «post an trogouzoucq

    (3) Collier.

    (1876) TDE.BF 640b. Tro-gouzouk, s. f., tr. «par extension, collier.»

    (1931) VALL 132a. Collier, tr. «tro-c'houzoug f. pl. troiou-gouzoug.» ●(1959) TGPB 64. ur bilhenn danvez ruz heñvel ouzh tro-gouzoug ar vamm.

    (4) Col de chemise.

    (1876) TDE.BF 640b. Tro-gouzouk, s. f., tr. «Col de chemise.»

  • tro-distro
    tro-distro

    adv. & prép.

    I. Loc. adv.

    (1) Qui fait, en faisant, des tours et des détours.

    (1575) M 266. An ancaou so voar tro, tro distro hac ho fust, tr. «La mort est en tournée, en tours et détours, et les frappe.»

    (1866) FHB 78/202a. ez eas dre eur voazen vor tro distro dre voasc ar c'herreg.

    (1900) MSJO 85. an toul-ze a ia tro distro, mont a ra doun er roc'h.

    (2) sens fig. Inconstant.

    (1710) IN I 401. peguement bennâc ma ve tro-dizro ha cheing-digeinch an traou-all oll endro deomp.

    (1864) SMM 90. Brema oc'h ken diners, ken dic'hoant, ken tro-distro ! ●(1867) FHB 121/130a. An dud so tro distro ; hoguen hor Zalver ne jench morse. ●(18--) SAQ I 120. e c'hellan diskredi e zeuz ama, kouls hag e peb leac'h, tri seurt tud : – tud vad, tud tro-distro – ha tud hag ho deuz marteze, en em lezet a grenn, da vont divar an hent mad.

    II. Loc. prép. Tro-distro da : autour de.

    (1925) SFKH 4. ol en dud ag en tiegeh e oé dastumet tro distro d'ur gohad vat a dan. ●12. gobér ur vur trodistro d'é zoar.

  • tro-dro
    tro-dro

    adv. & prép. cf. tro-zro

    (1) Adv. Tout autour.

    (1902) PIGO I 32. furchal ar c'hoat tro-dro. ●(1908) PIGO II 20. ken e tistonas an traouiennou tro-dro. ●(1925) FHAB Genver 14. Ar gwad a blommas diouz ar gwazied trouc'het hag a ruzias an erc'h tro-dro... ●(1938) DIHU 328/147. Koèdeu taill e gavér tro-dro, hag én treskoèdeu, pradeu glas ha peurléieu. ●(1941) DIHU 363/319. ur viohen e saùè hag e zassonè tro-dro.

    (2) Loc. prép. Tro-dro da : autour de.

    (1924) ARVG Eost 183. goude bean grêt ar furch tro-dro d'ar stêr. ●(1978) BZNZ 29. (Lilia-Plougernev) Al languz zo tro-dro d'ar portolioù.

    ►[form. comb.]

    S3f tro-dro dezhi

    (1919) BUBR 2/44. ar c'hlazur a zo tro-dro d'ezi.

    P1 tro-dro dimp

    (1919) BUBR 4/106. ur rigennad boulejou 88 o koueza e-touez ar gwez tro-dro d'eomp.

    P3 tro-dro dezho

    (1911) BUAZperrot 368-369. bannou sklerijen oc'h ober eur gurunen tro dro d'ezo. ●(1929) SVBV 112. c'houibu terziennus o vordilha a-us ha tro-dro d'ezo.

  • tro-fest
    tro-fest

    f. troioù-fest Suite de danses.

    (1910-15) CTPV I 159. Hag en dro fest a pe oè groeit, hag er bal oè achuet, tr. «Quand la danse fut finie et le bal terminé.» ●(1924) SBED 38. Men devéhan tro fest. ●(1963) TDBB 142. Parmi les noms bretons de la danse, la plupart servent aussi, suivant le cas, à désigner en bloc la suite réglée, aussi bien que son principal constituant. Le plus simple de tous est dañs (danse). On trouve aussi fest dañs (Roudouallec), abadenn ou abadenn dañs (nord de l'Aulne et jusque vers Loqueffret et Collorec), dorn dañs (Scrignac), droiad dañs (Nizon), droiad fest (constant à l'ouest de l'Ellé entre Quimperlé et Gourin), dro fest (Plouray, Pays de Guéméné).»

  • tro-gamm
    tro-gamm

    f. troioù-kamm Mauvais tour, coup tordu.

    I.

    (1849) LLB 281-282. N'en des kin konz é ker (…) / Nameid a droieu kam er mab a Gerhuiton. ●293. ol é droieu kam. ●(1889) ISV 447b. E clasquer ober eun dro gam.

    (1909) KTLR 196. an dro gam hen doa c'hoant da c'hoari d'ar C'hallaoued. ●(1923) DIHU 140/212. hoari un dro kam dehon ha d'é dud kar. ●(1924) FHAB Here 383. ar c'henta marc'hadour a glaskas flemma a welas e droiou kamm. ●(1926) BIVE 3. ober eun dro gamm da bakan e donton ! ●(1930) BIAL 28. Te eo a zo kiriek eus an tanfoultr a dro gamm ze. (1939) MGGD 51. an eñvor eus an dro-gamm ha dizereat en devoa c'hoariet d'ezi. ●(1951) LLMM 25/50. c'hoari un dro-gamm d'ur pell-gar.

    II. Gouzout troioù-kamm ub. : connaître les menées secrètes de qqn.

    (1890) (L) MOA 339. Je connais ses menées sourdes (secrètes), tr. J. Moal «me a oar he droiou-kamm

  • tro-gelc'h
    tro-gelc'h

    f. troioù-kelc'h Tour complet.

    (1909) BOBL 23 janvier 213/1a. grez an heol a ra eun dro gelc'h beb eunnek vloa, hag a neuz ive influans var grez an douar.

  • tro-gest
    tro-gest

    f. troioù-kest Quête.

    (1928) BFSA 105. pa vezent bet oc'h ober eun dro-gest.

  • tro-gorn / trogorn / tregorn
    tro-gorn / trogorn / tregorn

    f.

    (1) Tournant, virage.

    (1906-1907) EVENnot 14. (Sant-Erwan) An dro-gorn ze a zo diez ewit ar c'hezeg. ●(1906-1907) EVENnot 15. (Landreger) En dro-gorn aze em euz kollet ar well anean, tr. « Au tournant.» ●(1970) BHAF 47. o kemer tro-gorn Koatilouri-Vihan. ●(1978) EMGI 35. goude ar c'hentañ tro-gorn (…) ne oa ket tost an dro-gorn nesañ.

    (2) Recoin.

    (1928) DIHU 210/187. anaùout e hra me merh rah tregorneu er hastel. ●(1934) DIHU 273/45. kavet en un dregorn. ●(1938) DIHU 323/90. tregorneu kuhetan hé halon. ●golo xi. tregorneu : recoins. ●(1942) DIHU 372/87. Tregorn, tr. «(s. m.) recoin.» ●(1977) LIMO 15 janvier. Nen des mui tregorn erbed heb nen des gwelet tud.

  • tro-goroll
    tro-goroll

    f. troioù-koroll Tour de danse.

    (1931) GUBI 74. Un dro krol ar er hlazen.

  • tro-ha-tro
    tro-ha-tro

    adv. & prép.

    I. Adv.

    (1) Tout autour.

    (1838) OVD 173. er bassanderion, eit attrappe queneu, e zizalbade tout tro-ha-tro. ●(1849) LLB 737-738. ur huéen (…) / E daulou tro ha tro goskeden. ●1270. Ur gelionen vreh é neijal tro-ha-tro. ●(1856) VNA 185. elle sent la vermine à dix pas à la ronde, tr. «hi santein e rér é louein d'en astu a zêc pas tro-ha-tro

    (1912) BUEV 75. ol en dud-sé keijet én iliz ha tro-ha-tro. ●(1916) LIKA 23. (Groe) Our gérig bourus o honnan, é kreiz our stank, gué tro ha tro.

    (2) Tour à tour.

    (1846) BAZ 312. Ar studi ac ar beden a ioa tro ha tro he labour.

    (1948) KROB 8/5. e vouez, tro-ha-tro nerzus ha tener, entanet hag entanus.

    (3) Environ.

    (1906) HIVL 159. Aveit un dén a dregont vlé, pe tro ha tro. ●(1907) BSPD I 168-167. Hum gavouit e hrent én ur léh, hantér-hent pé tro ha tro étré en neu gouvand.

    II. Loc. prép.

    A. spat.

    (1) Tro-ha-tro da : tout autour de.

    (1723) CHal 7. Tro ha tro dem zi, tr. «Tout autour de ma maison.» ●(1787) BI 43. Tro-ha-tro d'é zi ne oai meit mottenn, meinn ha doar carnet. ●(17--) TE 95. Boud e hoai huéh branq staguét tro-ha-tro d'er hoalèn.

    (1849) LLB 831. Tro ha tro d'hou panner. ●1489. El luherned é troein tro ha tro d'hou tier. ●(1861) BSJ 79. tro-ha-tro de Gapharnaüm. ●(1880) SAB 213. o sevel tro à tro d'an auter.

    (1910) ISBR 2. En Arvor e zou ur riblennad doar e zou tro ha tro de Vreih. ●(1932) GUTO 44. tro ha tro de droed er huéen.

    ►[form. comb.]

    S1 tro-ha-tro din

    (1790) MG 147. ha me labourai hemb hum abus de seèllèt tro-ha-tro deign.

    (1844) LZBg 2l blezad-1añ lodenn 93. A houdé é vent attàu a vah tro-ha-tro d'ein.

    (1906) HIVL 163. Be oé tro ha tro d'ein tri-uigent medisinour.

    S2 tro-ha-tro dit

    (1861) BSJ 202. Te huélou é dibaud a vlaieu a vamen ha ç'anemisèd tro-ha-tro d'id.

    (1907) BSPD I 199. Donet e hrei eid ous un amzér ma huélei ha éneberion tro ha tro d'is.

    S3m tro-ha-tro dezhañ

    (1792) HS 264. int e dolpai tro-ha-tro dehou. ●(17--) TE 217. er bobl e dolpas tro-ha-tro dehou. ●(17--) VO 98. tro-ha-tro dehou é hès ur galeri.

    S3f tro-ha-tro dezhi

    (17--) VO 61. Tro-ha-tro dehi é hès un alé gùé orange ihuél ha bodêq.

    (1818) HJC 278. ion e laquas ur bluhen tro-ha-tro dehi [er ùiniec].

    P1 tro-ha-tro dimp

    (17--) VO 23. mor ha tan tro-ha-tro demb. ●79. ne ùélemb meit du tro-ha-tro demb.

    P2 tro-ha-tro deoc'h

    (17--) VO 32. Considéret en iniziguéu-ze e zou tro-ha-tro deoh.

    P3 tro-ha-tro dezho

    (1790) MG 248. é seèllèt tro-ha-tro dehai.

    (1906) HIVL 69. er péh e gleuant tro-ha-tro dehé. ●(1907) BSPD I 256. ha tro ha tro dehé ur vostad éled.

    (2) Tro-ha-tro da : environ.

    (1910) ISBR 10. Koed Bresilien en doé tro-ha-tro de dregont lèu a hirded.

    B. temp. (E) tro-ha-tro da : aux environs de.

    (1906) HIVL 7-8. er gohan tro-ha-tro de bearzek vlé. ●75. Tro-ha-tro de bemp ér e oé. ●(1907) BSPD I 145. Goudezé Célerin, deit de Gartaj, tro ha tro d'en achimant ag er blé. ●262. tro ha tro de 11 ér noz. ●(1910) ISBR 10. é tro-ha-tro de 50 vlé érauk gañnedigeh hur Salvér.

  • tro-ha-zro
    tro-ha-zro

    adv. & prép.

    (1) Loc. adv. Tout autour.

    (1857) HTB 87-88. heuliet gant he elez tro a zro. ●125. ar re a oa tro ha zro.

    (1910) MBJL 107. ar feskenno drapoio a zo fichet ouz ar gwaridello tro ha zro. ●135. tro a zro an neven vras etre ar piliero.

    (2) Loc. prép. Tro-ha-zro da : tout autour de.

    ►[form. comb.]

    S3f tro-ha-zro dezhi

    (1903) MBJJ 34. tro-a-zro d'ei.

    P2 tro-ha-zro deoc'h

    (1857) HTB 132. Evid-hoc'h da gavout tro ha zro dac'h eun aer vrein ha fleriuz.

  • tro-heol
    tro-heol

    f.

    I. (météorologie) Vent solaire.

    (1925) DIHU 172/343. (Groe) Tro-héaul, tr. «vent solaire.» Dastumet de Vleimor.

    II. (botanique)

    (1) Tournesol Helianthus annuus.

    (1659) SCger 119b. tourne sol, tr. «troheaul.» ●175b. tro Eaul, tr. «tourne Sol.» ●(1710) IN I 118. o velet ar boquejou tro-heaul. ●(1732) GReg 490b. Heliotrope, ou tournesol, ou l’herbe aux verrues, tr. «Tro-héaul. bocqed tro-héaul. p. bocqedou tro-héaul.» ●491b. L’herbe aux verruës, l’heliotrope, tr. «Tro-héaul.» ●932b. Tourne-sol, plante à fleur jaune, tr. «Tro-héaul. bocqedou tro-héaul, ou, tro’-n-héaul. Van[netois] tro-hyaul

    (1838) OVD 84. é sellet ur boquet trouheaul. ●(1876) TDE.BF 640b. Tro-heol, s. f., tr. «Tournesol.»

    (1907) VBFV.bf 79a. tro-hiaul, m., tr. «tournesol, héliotrope.»

    (2) Héliotrope Heliotropium sp.

    (1499) Ca 203a. Troanheul .g. solsie. l. hoc solsequium. quii. Jdem hoc solisquium/quii. Jdem hoc heliotrophium/phii. ●(c.1500) Cb 194b. Troanheul. g. solsie. l. hoc solsequium/quij. Idem hoc solisquium/quij. Idem hoc heliotrophium/phij. ●(1521) Cc 312. Troanheul. g. solsie lat. hoc solsequium/ij. idem hoc solisquium ij : idem hoc heliotrophium phij.

    (1732) GReg 490b. Heliotrope, ou tournesol, ou l’herbe aux verrues, tr. «Tro-héaul. bocqed tro-héaul. p. bocqedou tro-héaul.» ●491b. L’herbe aux verruës, l’heliotrope, tr. «Tro-héaul

    (1879) BLE 26. Héliotrope. (Heliotropium. L.) Trô-héol.

    (1907) VBFV.bf 79a. tro-hiaul, m., tr. «tournesol, héliotrope.»

    (3) Chénopode blanc.

    (1907) VBFV.bf 79a. tro-hiaul, m., tr. «chénopode blanc.»

    (4) Camomille.

    (1876) TDE.BF 640b. Tro-heol, s. f., tr. «camomille.» ●(1879) BLE 64. Camomille. (Anthemis. L.) Trô-héol.

    (5) Pâquerette.

    (1633) Nom 80a. Bellis, bellius flos, vulgò consolida minor, herba margarita : marguerites : tro'en eaul.

    (1879) BLE 83. Paquerette. (Bellis) Trô-héol.

    III. Mervel evel an tro-heol : se fâner, ou, pour une femme, mourir vièrge ou non mariée...

    (17--) FG I 24-25 (Lu) P. Kerenveier. Kaseal a rann stad eur flètren, ha gwasa tra a helfé da erruout da eur plac'h eo ann dra-zé, ha mervel ével ann tro-heol.

  • tro-karr
    tro-karr

    f. Jante.

    (1633) Nom 180a. Absis, curuatura rotæ : le tour d'vne rouë : vn dro carr.

  • tro-libo
    tro-libo

    f. C'hoari tro-libo da ub. =

    (1943) FHAB Gwengolo/Here 350. (Kleder) C'hoari tro-libo da un-ben[nak] : paseal araok eun all, a enep tro.

  • tro-louarn
    tro-louarn

    f. troioù-louarn Ruse.

    (1872) FHB 406/ 325a. great eun dro louarn dezho gant Bernard.

    (1934) FHABvug Meurzh 102. c'hoari d'eoc'h troiou louarn. ●(1943) FATI 64. c'hoari e dro-louarn. ●(1964) ABRO 131. o zapout dre un dro-louarn bennak. ●(1986) PTGN 26. Ar Zaozon en em laka da c'hoari troiou-louarn da Roskoiz.

  • tro-mor
    tro-mor

    s. =

    (1970) LLMM 143/443. An tro-mor hag an houl hen ruilho-diruilho.

  • tro-ouesk
    tro-ouesk

    f. Tour d'adresse, de souplesse.

    (1931) VALL 746b. Tour d'adresse, de souplesse, tr. «tro-ouesk f.»

  • Tro-Park
    Tro-Park

    n. de l. Le Tour-du-P arc.

    1902) LZBG Mae 104. Tro-Park. ●(1905) DIHU 03/54. person Tro-Park.(1910-1920) K*** []. ur arrad mingn taille ag e gassé de Trop-Parc pé de Zam-Gan. ●(1934) BRUS 297. Tro-Park.

  • tro-rod
    tro-rod

    f. Jante.

    (1633) Nom 180a. Canthus : le fer autour de la rouë : an ouarn carr, ouarn tro an rot.

  • tro-ront
    tro-ront

    f. Danse en rond.

    (1908) FHAB Gwengolo 276. Eun dro-round en taol-man.

  • tro-sell
    tro-sell

    f. =

    (1959) BRUD 7/19. Luch-katre, Saig a wele dre ar memez tro-zell eur marh-tan hag eur harr-nij asamblez.

  • tro-serr
    tro-serr

    f. (sport) Finale.

    (1908) FHAB Gwengolo 268. D'an dro-serr, Fanch evel just a oue ar gounider.

  • tro-vale
    tro-vale

    f. troioù-bale Promenade.

    (1876) TDE.BF 642b. Tro-vale, s. f, tr. «Promenade.»

    (1904) CDFi janvier-février. eun dro-vale dre Vreiz-Izel. (d'après KBSA 26). ●(1905) BOBL 01 avril 28/3e. Eun dro-vale a reont neuze dre gear. ●(1907) BSPD I 226. d'hober un dro balé. ●(1923) FHAB C'hwevrer 57. Yann a ree eun dro-vale. ●(1929) MANO 9. Heman a reas eun dro-vale e Breiz.

  • tro-vat
    tro-vat

    f.

    (1) Réussite, succès.

    (1876) TDE.BF 642a. Tro-vad, s. f, tr. «Réussite.»

    (2) Ober tro-vat : réussir une entreprise.

    (1876) TDE.BF 642a. Tro-vad en deuz great, s. f, tr. «il a réussi.»

    (1939) MGGD 53. eun den eus ar re ouesta ha barrek a dra-sur da vont di ha da ober tro-vat.

  • tro-ver
    tro-ver

    voir tro-ber

  • tro-vered
    tro-vered

    f. Procession autour de l'église.s

    (1876) TDE.BF 642b. Tro-vered, s. f., tr. «Processsion autour de l'église. Cette expression date de l'époque où les cimetières entouraient les églises.»

  • tro-vrec'h
    tro-vrec'h

    f. troioù-brec'h (bijouterie) Bracelet.

    (1931) VALL 79b. Bracelet, tr. «tro-vrec'h f.»

  • tro-war-dro / tro-war-zro
    tro-war-dro / tro-war-zro

    adv. & prép.

    I. Loc. adv.

    (1) [prlt de lieu(x)] Tout autour, alentours.

    (1633) Nom 127b. Insula : vne maison à part enuironnée de ruës et ruelles : vn ty á part anuirounet tro voar tro á ruou. ●137b. Opus coronarium : œuure fait à l’entour : œufr græt tro voar tra (lire : tro).

    (17--) Cc 118. [monet] a ra ar bobl mes ar vro tro voar sro.

    (1868) KMM 245. ac ac’hano e velent an douarou tro-var-dro. ●(1872) GAM 7. e ra eur sell tro var dro. ●(1876) TDE.BF 642b. Al lec’hiou tro-war-dro, tr. «les lieux environnants.» ●(1882) BAR 30. eun droug heuzuz ho devoe great tro var dro. ●(18--) MIL.ms (d’après BUBR 37/814). ken na grene ar meneziou tro-war-dro.

    (1902) PIGO i 12. hag ar vro tro-war-zro a zisheole gant e iskili. ●(1911) BUAZperrot 486. Dindan goat edo neuze ar vro tro var dro. ●(1922) SAIL 20. tro war zro, a-ziavêz, andouviou dôn. ●(1928) BFSA 205. en Asiz ha tro-war-dro. ●(1945) GPRV 4. e Brieg ha tro-war-dro.

    (2) [prlt de vêtement, etc] Tout autour.

    (1857) CBF 26. pateled da davancher a zo dentelezet tro-war-dro, tr. «la bavette de ton tablier est garnie de dentelles.» ●(1899) HZB 41. klozet mad tro-war-zro gant eur gwiskat pek-du.

    (3) E-tro-war-dro : aux alentours.

    (1878) EKG ii 66. ho tud koz a ioa lakeat e Guinevez, hag e tro-var-dro, e renk an noblanz.

    (4) A-dro-war-dro : des alentours.

    (1847) FVR 177. ann dud vad a dro-war-dro. ●(1877) EKG i 88. ar parresiou-all a dro-var-dro. ●(1878) EKG ii 9. hon amezeien a dro-var-dro. ●178. e testume ar vugale a dro-var-dro enn he c’hampr.

    (1925) FHAB Genver 35. ôtroned ar c’hastell a dro-war-dro. ●(1925) FHAB Du 423. an holl vugale a-dro-war-dro.

    II. Loc. prép.

    (1) Tout autour de.

    (1732) GReg 71b. Tout autour de la paroisse, tr. «Tro-var-dro ar barrès.»

    (1907) BOBL 23 novembre 165/2c. tro var dro d’ar plant kaol. ●(1963) BAHE 35/36. o tastum kaoc’h-kezeg tro-war-dro kêr.

    (2) Tro-war-dro da : tout autour de.

    (1839) BSI 23. Tro var dro d’he zy. ●(1869) FHB 251/335a. Tro var dro da gœr. ●(1876) BJM 25-26. er parreziou tro var dro da Ghemper. ●(1889) ISV 191. Great êm euz eur bale tro var dro d’an douar.

    (1910) MAKE 57. ar parreziou tro war dro da Veg ar Raz a oa eur vro dispar. ●(1911) BUAZperrot 7. tro var dro d’an aoter. ●(1928) BFSA 171. tro-war-dro da Asiz.

    ►[form. comb.]

    S1 tro-war-dro din

    (1907) BOBL 09 février 124/2a. ar meaziou tro var dro din a gavan skeduz.

    S2 tro-war-dro dit

    S3m tro-war-dro dezhañ

    (1710) IN I 61. ur vanden vras a dud monden tro-var-dro dezâ.

    (1839) BSI 23. 126. rodal a ree trô var dro dez-han. ●(1854) MMM 23-24. ma chomas seac’h an douar tro var dro desan.

    (1911) BUAZperrot 86. ar berniou tud a oa tro var dro d’ezan.

    S3f tro-war-dro dezhi / tro-war-zro dezhi

    (1900) MSJO 157. tro var dro dezhi n’eus nemet ar c’hoat bras. ●(1903) MBJJ 220. Tro war zro d’ei. ●(1911) BUAZperrot 349. ha tro var dro d’ezi eun daou c’hant lochen.

    P1 tro-war-dro dimp

    (1900) MSJO 107. tro var dro deomp ar gues a oa torret.

    P2 tro-war-dro deoc’h

    P3 tro-war-dro dezho

    (1900) MSJO 93. eur sklerijen skedus a baras en eun taol tro var dro dezho.

  • tro-war-zro
    tro-war-zro

    voir tro-war-dro

  • tro-wenn
    tro-wenn

    f. troioù-gwenn

    I. Échec.

    (1890) MOA 228a. Échec, tr. «Tro venn

    II.

    (1) Ober un dro wenn : échouer. Cf. EKG II 91 : Ne rean tenn guenn ebed.

    (1876) TDE.BF 642b. Tro-wenn, s. f. Ober eunn dro-wenn, tr. «ne pas réussir, manquer son coup. » ●(1877) EKG I 122 (L) L. Inisan. Hag ouc'hpenn-se, petra lavaro Andre ar Ponthou o klevet o devezo great un dro venn ?

    (1908) PIGO II 123 (T) E. ar Moal. Te zo kaoz, hag e touefen, ma hon deus gret un dro wenn.

    (2) Ober tro wenn : échouer, éprouver un échec.

    (1878) EKG II 122 (L) L. Inisan. An eil a reaz ive tro venn, ha setu va enkrez o tont enn dro. ●(1890) MOA 446 (L). Il n'a pas réussit, tr. J. Moal «tro venn en deuz great

    (1903) KKBU 27. Meur a veich e rankas, goude ober tro venn, / Distrei d’ar ger tenval he benn. ●(1907 PERS 227 (L) J.-M. le Gall. Ha ne garfen ket ober tro venn. ●(1915) HBPR 159 (L) K. Jezegou. Archerien oa deuet d'ho c'hlask, mez ober a rajont tro venn. ●(1931) VALL 236b. éprouver un échec, tr. «ober tro-wenn.» ●(1957) AMAH 109. Mar dichañse dimp alies a-walc’h kavout en o mesk diskleriadurioù a-bouez a-zivout an arme ruz, ken prim all e raemp tro-wenn kaer hon deveze furchal-difurchal. ●(1957) BRUD 2/48 (K) Y. ar Gow. Hag e teuas Mai-Louj en-dro d'he zi, droug ruz enni, war-lerh he zro-wenn. ●(1978) PBPP 2.2/402 (T-Plougouskant). Graet 'm eus tro wenn, tr. J. le Du «j'ai fait chou-blanc.»

  • tro-zañs
    tro-zañs

    f. troioù-dañs Tour de danse.

    (1834-1840) BBZcarn I 49. an dro zanc ghenimen a refet. ●(1878) EKG II 291. eun dro-zanz var al leur-gear.

    (1910-1915) CTPV i 159. d'hobér un dro zans genein, tr. «de danser avec moi.»

  • tro-zro .1
    tro-zro .1

    adv. & prép. cf. tro-dro

    (1) Adv. Tout autour.

    (1884) LZBt Meurzh 4. klozet tro-zro gand eun drill-spern. ●(1896) LZBt Meurzh 19. e vo plantet gwe-frouez en douaro tro-zro.

    (1907) AVKA 9. Er vro tro-zro. 297. Ar goardo hag ar vevelien ho devoa kroget tân ekreiz ar porz hag a oa tro-zro o tomma. ●(1910) MBJL 191. skabello regennet tro-zro. ●(1935) BREI 424/1d. Tro-zro war ar mogeriou.

    (2) Loc. prép. Tro-zro da : tout autour de.

    (1899) HZB 185. bale trozro da. $$$

    (1906) FHAB Du/Kerzu 375. Kleuzet e voe trô-zrô da droad ar vleunven.

    ►[form. comb.]

    S3m tro-zro dezhañ

    (1907) AVKA 64. Ma selle tro zro dehan, ha goude, piz ouz ar vaouez-ze.

    S3f tro-zro dezhi

    (1907) AVKA 195. Me a blommo tro zro dehi [d'ar wec'hen figez]. ●(1924) ARVG Ebrel 82. mogeriou uhel uhel tro zro d'ei.

  • tro-zro .2
    tro-zro .2

    f. Alentours.

    (1869) EGB 113. enn dro-zro, tr. «tout-autour.»

  • troad .1
    troad .1

    m. & adv. treid, treidi, treidoù d. daoudroad

    I. M.

    A. (en plt des gens, des animaux)

    (1) (anatomie) Pied.

    (1499) Ca 85a. Fler an treit. g. pueur des piez. ●137b. ga. le grant orteill du pie. b. meut an troat. ●203a. Troat. g. pie. ●(1575) M 2413-2414. Hac en treit ereou, dadouen, poanyou couen : / Hac en daou dornn fournis, tr. «Et aux pieds des liens, pour supporter des peines affreuses, / Et aux mains aussi.» ●(1580) G 1251-1252. ma treyt dyf, tr. «mes pieds à moi.» ●(1633) Nom 25b. Pes : pied : an troat. ●Planta pedis : plante du pied : plant an troat. ●136a. Compedes, pedicæ : fers de pieds des esclaues, ou d'autres malfaicteurs : an ouarn á vez voar treït an esclauet, hac an drouc-obererys en (lire : drouc-oberysien) all. ●(1650) Nlou 41. An Diou abrant bet plant an troat, tr. «depuis les sourcils jusqu'à la plante des pieds.»

    (1659) SCger 92a. pied, tr. «troar p. treit.» ●176a. troat, tr. «pied.» ●(c.1680) NG 1942. A leint ar pen bet plant en truet. ●(1774) AC 168. evel pa bresant-fe e zaoudroat.

    (18--) SAQ I 134. mont gant he zaou droad d'an ifern.

    (1907) VBFV.bf 78b. troed (b[as] van[netais] tred), m. pl. treid, tr. «pied.» ●(1944) DGBD 74. an treidi o skeiñ war al leurenn. ●(1979) BRUD à partir de janvier 1977).">BRUDn 28/17. med c’hwi hag a zo atao o furchal hag o ruza ho « treidou » dre ar parkeier.

    (2) Sevel troad : partir.

    (1907) AVKA 207. Me a zavo troad ac'han, hag ac'h ei da gâd ma zad.

    (3) Mont diwar e dreid : s'emporter, se mettre hors de soi.

    (1872) ROU 82b. S'emporter, tr. «mont divar e dreid

    (4) Sec'hañ àr e dreid : (?) être épouvanté (?).

    (c.1680) NG 161-164. Nep a vezo en deueh-se / Ar en douar o touin buhé, / Guet eb tourmanteu a cleuaint, / Certin ar hou trait e sehaint.

    B. (en plt de qqc.)

    (1) Pied (de table, chaise, etc.).

    (1633) Nom 156a. Mensa delphica, mensa trepidanea : table ronde, table à trois pieds : taul round, taul á try troad. ●Monopodium : table à vn pied : taul á vn troad.

    (1738) GGreg 35. treyd ar pod, tr. «les pieds du pot.» ●treyd an daul, tr. «les pieds de la table.» ●treyd ar gador, tr. «les pieds de la chaise.» ●treyd an armell, tr. «les pieds de l'armoire.»

    (2) Manche d'outil.

    (1499) Ca 203a. ga. manche de tout ferrement. b. troat pep benhuec.

    (1659) SCger 76a. manche de fleau, tr. «troat fraill.»

    (1907) VBFV.bf 78b. troed, m. pl. eu, tr. «pied, manche d'un objet inanimé.» ●(1924) BILZbubr 39/865. Eun troad skubellenn. ●(1934) BRUS 275. Un manche d'outil, tr. «un troed –eu.» ●(1942) DADO 12. Kemer da lunedou ha lenn pez a zo skrivet amañ dindan va biz : an trouc’her moc’h eus a Langoad en deus hanter-bruzunet e wreg a daoliou troad skourjez… ●(1990) TTRK 82. treidi evit ar c'hlavioù labourat.

    (3) (maçonnerie) Reiñ troad : faire les fondations d'un mur plus larges que celui-ci.

    (1982) TIEZ I 115. Les fondations sont alors maçonnées, elles sont toujours plus larges que les murs sortis de terre, c'est «donner du pied» au mur (rei troad, ou rei garr).

    (4) Pied, bas, base.

    (1621) Mc 111. oz bezaff oz hars troat an crucify. ●(1633) Nom 141a. Stylobata : le patin ou la pate d'vne colomne : troat vn coulonen an læch ma vez batisset. ●Spira : le pied de la colomne : troat an colounnen. ●230b. Radices montis, pedem vocant : le pied d'vn mont : gouelet an menez, an troat pe an traou ves an menez.

    (5) (mesure) Pied.

    (1499) Ca 108a. Hanter troat. g. demy pie.

    II. Loc. adv.

    (1) War droad : à pied.

    (1847) FVR 316. He vamm a ia kerkent war he zroad da Bariz.

    (1900) KAKE 76. Var droad, me ne valejen ket, / Ato kar pe varc'h torchennet. ●(1905) BOBL 14 octobre 56/2a. War e droad e rankaz mond. ●(1907) PERS 130. tost da deir leo var he droad. ●205-206. kalz a deue var ho zroad. ●(1911) BUAZperrot 546. Var e droad e veache atao.

    ►épith.

    (1633) Nom 189a. Phalanx : armée de huict mille hommes à pied : armè á eiz mil den voar troat.

    (2) War an troad : à pied.

    (1921) PGAZ 68. c'hueac'h leo da ober, var an troad. ●(1973) KOBL 185. (Plougerne) Neuze e veze ranket mont war an troad d'ar skol, paotr ! E rankemp mont da Blougerne, war an troad.

    (3) D'an droadig =

    (1902) PIGO I 11. Hag i d'an droadik war-zu kêr.

    III.

    (1) C'hoari troadig skañv : fuir précipitemment.

    (1880) ANN 105 (T) N. Kellien. Mad ve d'ac'h c'hoari troadik skanv, tr. «vous feriez bien de décamper vivement.»

    (2) C'hoari a veg troad : fuir.

    (17--) EN 88 (Go). Ha chetu an drivet a hoairi avec troait, tr. G. Dottin «Et voilà le troisième qui joue des pieds.»

    (1825-1830) AJC 2065-2067 (Go) J. Conan. Pa voelis a nean o tarha voar vigag ma hamarad / Me songas egonid nem hoarÿ a vec troad / Redec a ris er hoad mes non pas vel eur poultron, tr. F. Favereau «...J'eus l'idée de le doubler en feignant de m'enfuir.» ●3989. Hoarsin a remb hoas a nin tud miserab / O voeled ar boultroned o hoarÿ a vec troad, tr. F. Favereau «...De voir les lâches jouer de l'orteil.»

    (3) Gounit a veg troad : fuir. Cf. gounit a veg botez.

    (1825-1830) AJC 3313 (Go) J. Conan. Mes o farc altillerÿ a arivas a res dimp gonid a vec troad, tr. F. Favereau «Mais leur parc d'artillerie arriva et nous fit chercher notre salut dans la fuite.»

    (1935) ANTO 18 (T) *Paotr Juluen. Mari Gailharenn a c'houneze a veg troad, a sache war hec'h ivinou, evel ma vije bet an diaoul war he lerc'h.

    (4) Gounit a veg troad : gagner (une course, etc.) de justesse.

    (1942) VALLsup 84. Gagner (la course, etc.) de justesse, tr. F. Vallée «gounit a veg troad

    (5) Sevel war veg e droad : se mettre soudainement en colère.

    (1902) PIGO i 98 (T) E. ar Moal. Eun de, Per a zavaz war vek e droad : Me 'zo skwiz ganid, emean, o torri ma fenn d'in gant ar memez tra. ●(1927) FHAB Meurzh 63 (T) *Dir-na-Dor. Eur wech bennak eo red sevel war veg e droad ha lakaat ar wirionez elec'h m'eman !

    (6) Mont d'ar pevar zroad : courir vite.

    (1843) LZBg 1añ blezad-2l lodenn 119 (G). Ind e yas d'er puar-zroèd, ha béh erhoalh ma oé sàuet hur hoban, ma tas er mæstre bras a nehai d'hur gùélet. ●(1849) J. Gwilhom LLB 1275-1276 (G). O losteu én ahuel, er seud hag er ronsed, / Get eun a vout tihet, é ridek d'er piar zroed. ●1341. De drezein d'er piar zroed pleinen ha manéieu. ●(1899) HZB 68 (Go). Ar mul, ma oa pignet warni, a yé d'ar pevar zroad. ●103. epad ma yé e gezek d'ar pevar zroad.

    (1907) BSPD I 463 (G) J. Larboulet. Chetui en diaul, é kiz ur jau spontet, de ridek d'er puar zroed. ●(1909) DIHU 50/313 (G) *Mab er jiboèsour. Oeit e oent peb unan d'é du, d'er pear zroed. ●(1912) BUEV 66 (G) Sevenou. A dauleu e kleué ér ganbr e oé édandou èl ur marh é vonet d'er pear zroed.

    (7) Teurel troad (e / war) : entrer.

    (1924) BILZ 51 (T) F. al Lay. Malloz Doue a zo koueet war va zi. Birviken troad, m'en tou ! ne dôlin ennan ! ●65. Gwella den a dôle troad war an douar, an ôtrou kure. ●(1932) ALMA 101 (L). Ne rea nep vad d'ar paour, ne daole ket troad en eun iliz.

    (8) Kemer troad e : entrer.

    (1910) MBJL 4 (T) L. le Clerc. Hanter kant vlâ arôk donedigez hon Zalver e welomp anê o kemer troad dre oll enni. ●12. En desped d'o brud fall, e oant pedet da gemer troad en Breiz gant Breiziz o-unan. ●(19--) BHAF 234 (T) E. ar Barzhig. War an taol, e vefe marteze divennet outañ tostaad d'an ti a oa red dezañ koulskoude kemer troad ennañ.

    (9) Kemer re a droad e : devenir trop exigeant.

    (1978) PBPP 2.1/128 (T-Plougouskant). Eñ a gemere re a droad, erru e oa poent dihopañ anezhañ, tr. J. le Du «il devenait trop exigeant, je l'ai remis à sa place /lit. il prenait trop de pied/»

    (10) C'hoari e droad porc'hell :

    (1957) AMAH 55 (T) *Jarl Priel. Hervez ‘gredan, soudard ebet kazarnet en kêr ne dremenas an deiz-se hep bezañ galvet da reiñ skoazell dimp, betegouzout na droje e penn ar «Volcheviked» c’hoari ur wech ouzhpenn o zroad porc’hell.

    (11) Bezañ pounner he zroad : être enceinte.

    (1890) MOA 236b (Ki). Enceinte, tr. J. Moal «pounner he zroad, (à Briec, etc.) Expression très chaste et pittoresque.»

    (12) (Lakaat, tapout, derc'hel) e droad er pal :

    (1920) FHAB C'hwevrer 249. Brard an eus tapet ive e droad er pal. ●(1926) FHAB Ebrel 126 (T) *Dir-na-Dor. Ne vo ket a-walc'h lakaat pôtred ar «C'hartel» en o renk, red e vo 'n em gemer diouz ma n'hellfont ket ken lakaat o zroad er pal da noazout d'eomp. ●(1927) FHAB Meurzh 63 (T) *Dir-na-Dor. Eur wech an amzer, e ranker lavaret d'ezan e begement evelse, abalamour da zerc'hel va zroad er pal. ●(1927) LZBt Meurzh 47-48 (T). Ar pez a ra d'imp kalonad ar muian, ec'h ê gwelet, dimezi ken yaouank ar merc'hed (...) tamm ha tamm, a zonjan, e c'hallfomp, war ar poent-man ive, lakât hon zroad er pal.

    (13) Bezañ e zaou droad en ur votez : avoir les deux pieds dans le mêm sabot.

    (1957) AMAH 239 (T) *Jarl Priel. Ha dezhi ul latenn, va Doue ! ha n'emañ ket he daou droad en ur votez, nann, mar karan !

    (14) Bezañ uhel chouk e droad : avoir le caractère altier.

    (1912) MELU XI 313 (T-Trevereg). Huel 'chouk 'droad, tr. E. Ernault «Haut du cou-de-pied, de caractère altier. (Trév[érec].)» (1942) VALLsup 62 (T). De celui qui fait trop d'embarras pour sa position on dit : N'eo ket uhel awalc'h choug e droad T[régor].»

    (15) Na vale war un troad : marcher sur une patte (en parlant de boisson).

    (1958) BRUD 5/34 (L) *Mab an Dig. «Alo : Eun all a yelo ganez. Arabad bale war eun troad

    (16) Sevel troad : partir, quitter.

    (1907) AVKA 207 (T) Biler Azenor. Me a zavo troad ac'han, hag ac'h ei da gâd ma zad.

    (17) Reiñ troad : donner l’occasion (de).

    (1909) TOJA 13 (T) E. ar Moal. Ma roan troad d'ei hirie da gemer eur (lenn : eun) tog, varc'hoaz e renko kât eur roben.

    (18) Klask pemp troad (pav) d'ar (maout, marc'h) : chercher midi à quatorze heures.

    (1732) GReg 624a. Chercher midi à 14 heures, tr. G. Rostrenenn «clasq pemp troad d'ar maoud

    (1855) FUB 14. Klask pemp troad d'ar maout, tr. A. Brizeux «Chercher cinq pieds à un mouton.» (1878) SVE 637. Klask pemp troad d'ar maout, tr. L.-F. Salvet «Chercher cinq pieds à un mouton. (Chercher midi à quatorze heures.)» ●(1890) MOA 224 (L). Chercher du poil aux oeufs (chercher midi à quatorze heures), tr. J. Moal «klask pemp troad d'ar maout.» ●(18--) SAQ II 18 (L) J. Quéré. Deuz gourc'hemennou Doue, dreist holl, e tlean kozeal deoc'h, epad ar mission-ma. Hen ober a rin sklear, freaz, didortil, guella ma ellin. Kerkoulz : Mont da glask pemp troad d'ar maout. / Eo koll amzer heb ho c'haout.

    (1909) DIHU 47/271 (G) *Kelen Glas. Me oed ha me michér ? Perak ou goulennet ! / Eit gouiet mar em es pé n'em es chet, lahet ? Hui glah pemp troed d'er meud. ●(1912) MELU XI 313. Clask pemp troad dar maour, tr. E. Ernault «Chercher cinq pieds au mouton (Rec. Bourd.) et à un autre endroit... deur marc'h, à un cheval.» (1935) ANTO 67 (T) *Paotr Juluen. Ne chomis ket koulskoude da glask pemp troad d'ar maout. ●(1941) DIHU 355/190 (G) L. Herrioù. Ne glaskamb ket pemp troed d'er meud, a pe n'en des nameit pear ! ●(1947) YNHL 13 (Ki) Y. Drezen. Neuze, n'eo ket dav kla... klask pemp pav d'ar maout. ●(1955) STBJ 100-101 (K) Y. ar Gow. Nec'het bras e vije brudet an taol, e kavis gwelloc'h anzav ma fec'hed. Hogen da genta e klaskis «pemp troad d'ar maout», evel ma lavaromp dre amañ. ●(1957) BRUD 2/29 (K) Y. ar Gow. Hag a-greiz savarad an eil gand egile, setu ma lavaras Tin da Youen, heb chom da glask pemp troad d'ar maout...

    (19) Klask pemp troad d'ar maout : chercher la difficulté.

    (1927) TSPY 52 (L) L. ar Floc'h. August Loper, marc'hadour kafe ha chokola, a zo eur bugel eus ar barrez-mañ, eur pôtr chentil ha mat da labourat. Hogen, me a gav d'in emañ o klask pemp troad d'ar maout en eur c'hoantat sevel eur stal-vouteier er barrez-mañ.

    (20) Lakaat e droad er stleug :

    (1908) FHAB Even 180. Great evit rei harp d'ar Bail, d'ar C'loarek, da lakaat ho zroad er skleug.

    (21) Bezañ gouzer ha skabell dindan troad ub. : voir gouzer.

    (22) Klask pemp troad d'ar maout : voir pemp.

    (23) Tennañ ur c'haer a zraen eus a droad ub. : voir draen.

    (24) Kaout na penn na troad : voir penn.

    (25) Penn ha troad : voir penn.

    (26) Penn ha korf ha troad : voir penn.

    (27) Penn kil ha troad : voir penn.

    (28) Lakaat e droad er pal : voir troad.

    (29) Kavout botez d'e droad : voir botez.

    (30) C'hoari an troad leue da : voir leue.

    (31) Tremen troad al leue a-dreuz genoù ub. : voir leue.

    (32) Chom un troad leue en e c'henoù : voir leue.

    (33) Bezañ un troad / treid leue en e votoù : voir leue.

  • troad .2
    troad .2

    voir troiad

  • troad-bleiz
    troad-bleiz

    m. (botanique) Chèvrefeuille.

    (1942) VALLsup 32b. Chèvrefeuille, tr. «troed-bleiz V[annetais] m.»

  • troad-boul
    troad-boul

    m. Pied bot.

    (1633) Nom 273a. Valgus : qui a les pieds courbez, & tournez en dehors : vn troad-boull, vnan en deffe ez treït tort ha troet voar an tu á renep.

    (1659) SCger 15b. pied bot, tr. «troat boull.» ●(c.1718) CHal.ms i. bot, piebot, tr. «troet boull, un droet miorch'.» ●(1732) GReg 105a. Bot, pied bot, tr. «troad boul

    (1876) TDE.BF 639b. Troad-boul, s. m., tr. «Pied-bot.»

    (1905) IVLD 52. Daou droad boul. ●(1908) FHAB Gouere 199. he zroad a oa korvigellet evel eun troad-boul. ●201. an troad-boul a oa eünet.

  • troad-ebeul
    troad-ebeul

    m. (botanique) Violette Viola sp.

    (1909) BOBL 06 mars 219/2d. eul kouzaouen (lire : louzaouen) hanvet ganeomp troad-eubeul. ●(1931) VALL 785a. Violette, tr. «troad-ebeul m.» ●(1933) MMPA 76. eur vleuennig dister, glas evel an oabl ha ganti eur c'houez dispar ; he hano, bokedig troad-ebeul, e galleg, «violette».

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...