Devri

Recherche 're...' : 799 mots trouvés

Page 1 : de re-1 (1) à rebond (50) :
  • re .1
    re .1

    adv.

    (1) Trop.

    (1499) Ca 173a. Re. g. trop auoir. ●(1557) B I 235. He fachaeson a son re disonest, tr. «son dédain est assez malséant.» ●(1612) Cnf 36a. dré danczal, pé dré douguen bras bech.

    (1849) LLB 425. un heol rai loskus. ●1665. rai diw ha rai déhoel.

    ►[devant un adj. suivi d'un subst.]

    (1866) FHB 65/98b. Re vras pec'hejou am beus gret. ●(1866) LZBt Gouere 139. re fur den eo ann Eskop. ●(1878) EKG II 264. re bounner beac'h oa ar c'homzou-ze.

    (1924) FHAB Du 438. Beza e re uhel garg. ●(1982) TKRH 80. reiñ re vihan aluzon.

    (2) [devant un subst.] Trop grand.

    (1766) MM 656. re vriat oc'h eus quemeret.

    (3) Re a : trop de.

    (c.1680) NG 204. En ty zo ray a tud.

    (4) Dre re : en en faisant trop.

    (1879) GDI 58. Pénaus é péhér enep d'er religion dre vihan. (…) péhein énep d'er vertu a religion é dihue fæçon : dré rai pé dré vihan.

    (5) Bezañ re da : surpasser.

    (1903) MBJJ 210. loened all hag a zo re d'ar re-man da zibri kik brein. ●294-295. Gwisket distres aoalc'h, emichans, 'vel ar zoudarded all. Memes tra, e kavan ec'h eo re d'ê war ar poent-man. ●319. 'Vit rei dour frank ha dour rig, n'euz ket er vro-man eur feunteun re da homan. ●(1905) BOBL 29 juillet 45/2a. ar vortoloded Saoz zo pell re da vartoloded Franz.

    (6) Impossible.

    (1907) AVKA 4. D'an oll da welout nan n'eus netra re da Zoue.

    (7) Bezañ re … diouzh ub. : être trop … pour qqn.

    (1899) HZB 64. re bonner e oañt dioutañ.

    (1931) FHAB Here 379. Re fin out diouzin-me. ●(1932) FHAB Du 456. Fanch an Dall en devoa kemeret re vras atan[t] dioutan.

    (8) Kavout re : trouver que c’est trop, que ce n’est pas raisonnable.

    (1894) BUZmornik 535. Ann intanvez a gavaz re ann dra-ze.

    II. Très, beaucoup.

    (1530) J 113a. Me en goar se ez pechez te re bras, tr. « Je sais que ton péché est très grand. » ●(Resurrection) 188b. Neonn pe lech hac am nech re. ●(1557) B I 131. huy a bale dren broezou / hac agoar re adoareou, tr. « Vous voyagez de pays en pays, et vous savez bien des choses. » ●710. Ma lacat dimat dinatur / Dan maru garu re / dre maleur / Ha me az natur figuret, tr. « quelle indigne cruauté, que de me mettre à mort violemment, sans pitié, père dénaturé, moi qui suis née de ton sang ! » ●774. Heb dymerit gant depit re / Mar groahe ez dellezhe blam, tr. « sans qu’elle le mérite ? S’il le faisait, il serait digne de blâme. »

  • re .2
    re .2

    m. –où

    I. (singulier)

    (1) Ur re (bennak) : quelqu'un.

    (1530) J p. 191a. Pan quaffenn vnre agreabl, tr. «Si je pouvais rencontrer quelqu'un d'assez aimable.» ●(1621) Mc 48. Martese vn re bennac a lauaro diff, ma tat ne gallaff quet. ●(1633) Nom 52b-53a. Epulum ferale, epulæ ferales, epulum funebre, parentale : conuiue de funerailles : vr couuy á cafuaou, pa meru eur re bennac.

    (1659) SCger 99b. quelques vns, tr. «ure

    (2) Meur a re : plusieurs.

    (14--) N 1454. Bezaff bouzar ouz meur a re, tr. «Etre sourd à plusieurs.» ●(1530) Pm 52 (Tremenuan). meur a re / Ho niueraff (…) ne gallet, tr. «beaucoup de gens. / On ne pouvait (…) les compter.»

    (1910) MBJL 84. eur c'hustod a oa goullo e-touez meur a re-all.

    (3) Pep re : chacun.

    (14--) N 1453. dreist pep re, tr. «plus que personne.» ●(1530) Pm 20 (Tremenuan). dreis pep re, tr. «au-dessus de tous.» ●(1530) J p. 119a. Me, Barrabas, lazr, diblas cre, / Dienep ha rep ouz pep re, tr. «Moi, Barrabas, le bandit, moi dont chacun détourne le visage avec dégoût, moi qu'on réprouve.» ●(1557) B I 603. Te eo heb gou ma autrou pur / A re da pep re e eur, tr. «Tu es, sans mentir, mon vrai seigneur ; tu donnes à chacun son sort.»

    (4) Nep re : aucun.

    (14--) N 1361. Nedoff oz nep re disleal, tr. «Je ne suis perfide envers personne.»

    II. (avec valeur de pluriel)

    A. [forme : re]

    (1) Ceux, celles.

    (c.1680) NG 1480-1481. penaus é credés-té / Conzeu vr famellen, quentoh euit re Doué.

    (2) Certains.

    (1854) PSA I 238. a nehai e daulé ou dillad en hent. ●291. a nehai e scop é creis é face.

    (1925) SFKH 32. Me chonjé pakret kleùet é kerhet.

    (3) Ar re : ceux.

    (1575) M 212. an re luxurius, tr. «les luxurieux.» ●249. An re so disleal, tr. «ceux qui sont infidèles.» ●(1612) Cnf 27b. pediff eguidouff, hac eguit an re oz deueus ezom da pediff eguitto.

    (1849) LLB 579. Er hardehan. ●(1869) SAG 27. ar re a gounter abill en amzer-man.

    (1915) HBPR 74. Hag ar re oa bet e penn an abaden.

    ►[article + chiffre + re]

    (1866) FHB 66/108b. ar seiz re ghenta, tr. Herve Bihan « les sept premiers. »

    (4) Ur re : les uns.

    (1904) LZBg Mae 102. ur ré arlerh er réral. ●(1907) AVKA 274. ar garante o po ur re evid ar re all ac'hanoc'h.

    (5) Ar re-mañ : ceux-ci.

    (1575) M 519. An reman nedaint quet, me cret dan priædez, tr. «Ceux-ci n'iront pas, je crois, au mariage.»

    (1893) IAI 40. Goad ar re-ma.

    (1909) FHAB Kerzu 382. Ar re-man zo maro !

    ►[avec la marque du plur. sur le démonstratif]

    (1890) MOA 158b. Ces vieillards-ci, tr. «ar re-maou goz.»

    (6) Ar re-se : ceux-là.

    (1575) M 2362. An rese lem ha moan, tr. «Ceux-là, aigus et minces.»

    (1834) SIM 119. Hopa-la, emedòn-me ; na reomp qet evel ar re-se.

    ►[avec la marque du plur. sur le démonstratif]

    (1867) FHB 123/148b. Gant an amzer ar rezeou a hell en em baka, en em zigoll, gounid brao. ●(1890) MOA 158b. Ces vieillards-là, tr. «ar re-zeou goz.»

    (1903) MBJJ 66. Hag an dud eta ? ar re-zeo a zo reo ! ●(1913) FHAB Meurzh 92. mont da derri hor penn gant ar reziou ? ●(1966) YDERrien 3cd. Me am eus respontet da Charlez Vras / Ma blev ma vent troc’het ar re-seoù ’advouto c’hoazh.

    (7) Ar re-hont : ceux-là là-bas.

    (c. 1501) Donoet 18-18. legunt, an Rezont ale, tr. « legunt, ceux-là lisent » ●(1530) J p. 130b. Entre ann rehont hennont eu / So scuiz las oz doen an croas teu, tr. «C'est celui-ci, celui d'entre eux qui succombe sous le poids de cette lourde croix.»

    (8) Re all / re arall : d'autres.

    (1612) Cnf 61b. Mezuiff anezaff è hunan, pé dré ré arall à barfeted.

    (1928) LEAN 94. An tammigou trubuilh-ze o dije digalonet marteze re all.

    (9) Ar re all / Ar re arall : les autres.

    (1576) Cath 26. hac entreze ez oa vnan a sclerisse he quenet dreist an re arall, tr. «et parmi elles il y en avait une dont les charmes brillaient plus que les autres.» ●(1576) Gk II 104. An ré à delch, hac à souten, pep faeczon à buhez onest. Euel an feuteunyou, ha mouraillou an re aral. ●(1633) Nom 205a. Auctoramentum : guerdon : an guerdoun á douc vnan dreist an re all.

    (1792-1815) CHCH 132. Résé dés denonset er rel.

    (1907) PERS 338. Abalamour da ze ive e karie guelet ar re all o tizober ar pez a rea. ●(1911) BUAZperrot 80. ar pez a veze great gant ar re all.

    (10) [après un possessif] (Les) miens, tiens, siens, nôtres, vôtres, leurs.

    (14--) Jer.ms 93. Nep na gallo dybry ere / Roet de grec [de] bugale, / Ha prestet (= impér.) un eyll de guyle, tr. « Quiconque ne pourra manger les siens, / Qu’il (les) donne à sa femme (à ses) enfants, / Et que l’un prête à l’autre »

    (1872) GAM 30. arrebeuri ar persoun hag ho re c’houi, tr. « les meubles du recteur et les vôtres. »

    (1911) BUAZperrot 57. mil gwech skedusoc'h eget da re. ●(1930) FHAB Ebrel 145. Pa vezint tost da zofi o re vihan.

    (11) [après un possessif] Parents, gens.

    (1530) J p. 112b. An neguelez te da re, tr. «Tu vois les tiens ?» ●120a. E goat ra couezo à tro yen, / Oar hon re hany bizuyquen, tr. «Que son sang tombe à flots glacés sur nos parents et sur nous, à jamais.»

    B. [forme du pluriel : reoù + lénition]

    (1) Ceux.

    (1847) FVR 161. eunn niver braz deuz a reou pere n'hou deuz ket bet ann eurvad da gad eunn diskadurez evel-doc'h.

    (1914) KZVr 70 - 05/07/14. Barbouilhat e c'henou équivaut à Laret kalz a bep sort, Reo gamm ha reo dort, en dire de toutes les couleurs, Greg. ●(1919) BUBR 5/123. Diouz grozder o mouez [obuziou] ez anavezomp ez int reou bounner. ●(1935) BREI 393/2b. tennan ar c'hrenn koz diouz mesk ar c'heuneud ha lakaat reou all en o flas.

    (2) En être (de ceux-là).

    (1903) MBJJ 66. Hag an dud eta ? ar re-zeo a zo reo !

    (3) Interj. Kroc'hen mil ma reoù !

    (1970) BHAF 97. n’o-deus nemed mont en douar, evel an oll gristenien, krohenn mil ma reou... ●312. Amzer az po evelse da brederia ha diouz ma ri e kavi, krohenn mil ma reou.

  • re .4
    re .4

    m.

    (1) Ensemble de, paire de, jeu de.

    (17--) BMa 1481. Diguesset dimp eur dinso, tr. «Apportez-nous un jeu de dés.» ●1482. Cetu a se eur garto, tr. «Voilà un jeu de cartes.»

    (1872) DJL 49. ne oa ket ganthan he lunedou, mar n'eus eur re. ●(1896) GMB 563. pet[it] tréc[orois] tri re dud trois ménages, trois familles.

    (1907) FHAB Gouere 136. eur re linseillou (…) daou re linseillou. ●(1907) PERS 97. N'o pezit morse nemed eur re zillad. ●(1914) FHAB C'hwevrer 38. daou re zilhad o deus da wiska. ●(1920) FHAB Mae 328. ma ne gavit re ebet diouz ho treid. ●(1932) BSTR 182. Digaset o doa eur re gartou.

    (2) A-re-da-re : de génération en génération.

    (1902) PIGO I 153-154. herve 'm euz klevet gant ma zud koz a re-da-re.

  • re .5
    re .5

    interj. Abréviation de sakre. cf. 'kre.

    (1958) BRUD 4/26. Re gal ! Ne chom ket kalz a vleud mui. ●35. Re gal, pebez gwaz on-me ! ●40. Re gal avad, eme Job. Deomp da weled.

  • re .6
    re .6

    voir ren / renañ / reniñ .2

  • re- .3
    re- .3

    [vbr ro-, vgall ri-, gaul Ro- (par ex Ro-smerta « Très Attentive » ou « Grande Pourvoyeuse », Delamarre 261) < *pro- (GVB 383-384, Falileyev 137)] Voir aussi ra

    Préfixe nominal et verbal.

  • re-bar da
    re-bar da

    prép. Semblable à.

    (1955) STBJ 169. kement a dousigi bihan re-bar d'eur grugell verien. ●197. Eur vouez souezus he devoa (…) re-bar da hini eur gwaz. ●211. re-bar d'eur brosesion.

  • re-holl
    re-holl

    adv. Par trop.

    (1864) KLV 37. mar deu ar goanv da greghi re-oll war ann douar. ●(1896) LZBt Mae 11. ha ne fell ket reoll fiout enhan.

  • re-nes
    re-nes

    pl. Ar re-nes : ceux-ci.

    (1575) M 205- 206. Ho bezaff Duc na Roe, nep ploe ne auoehes / Muyget seruicheryen, pe peuryen diouz Renes, tr. «Tu ne reconnaîtrais pas qu'ils furent duc ou roi en aucun pays, / Plûtot que serviteurs, et tu ne distinguerais pas de ceux-ci des pauvres.»

    (1857) HTB 186. ar renez a ra ho gounid en eun taol.

    (1906) BOBL 03 février 72/2f. Ar plac'h paour-man na n'oa gwennek nemed ar rennez. ●(1914) MNOTes 149. On dit à Tréguier rénes ceux-là, qui est senti comme pluriel de hénes.

  • real .1
    real .1

    adj.

    I.

    A.

    (1) Royal.

    (1499) Ca 173a. Real. g. royal. ●(1633) Nom 4a. Charta claudiana, regia, imperialis, macrocolum : papier royal, imperial : paper real, paper vn rouè pe impalaez (lire : impalaezr).

    (1659) SCger 106b. Royal, tr. «real.» ●168b. real, tr. «roial.»

    (2) Gwalenn-real : sceptre.

    (1499) Ca 94a. Goalenn real. g verge reale sceptre.

    B. Gant ur galon real : de très bon cœur.

    (17--) BMa 394. Nin effé gant eur galon real / A rest deus eur pez guech real, tr. «Boirions, de très bon cœur, / Le reste de la pièce de six réaux.»

    II. (botanique)

    (1) Fiez-real : dattes.

    (1633) Nom 70b. Dactylus, palmula, caryotis : dates, figues royales : dattesen, fies real, froüez palm.

    (2) Linadenn real : herbe aux chats.

    (1732) GReg 291b. L'herbe aux chats, l'ortie roïale, tr. «al linadenn real

    (3) Geotenn real : herbe d'or (magique) (?) Lycopodium clavatum, Huperzia selago (?).

    (1920) FHAB Mezheven 361. Marvat e tigouezas d'in kerzet war ar yeoten real.

  • real .3
    real .3

    m. –ed, –ioù

    I.

    (1) Réal (ancienne monnaie espagnole).

    (1732) GReg 785b. Reale, monnoïe d'Espagne, de 7 sous six deniers la moindre, tr. «Real. p. realyou

    (1834) SIM 194. ur pez a bêvar real.

    (2) Valeur d’un quart de franc avant 1960.

    (1732) GReg 820a. Le revers d’une piece de trente sous, tr. «Pil ur pez a c’huec’h real

    (1857) CBF 44. Triouec’h real hepken, tr. «Quatre francs cinquante centimes et rien de plus.»

    (3) Ugent real : valeur de cinq francs français avant 1960.

    (18--) SAQ ii 57. gant e beziou ugent real.

    (1907) PERS 78. ugent real a vank d’in. ●(1957) AMAH 99. Kentañ tra pourchaset ganin e Varsovia e voe ur c’hant berr-loeroù hag a goustas din ugent real en holl d’an holl.

    II.

    (1) Talvezout c'hwec'h real : avoir peu de valeur.

    (1934) DIHU 275/78 (G) Loeiz Herrieu. Mar a uéh éh achap get skrivagnerion Pariz treu hag e dalv huéh real.

    (2) Ober ur sell a dalvez c'hwec'h real : porter un regard noir, de travers.

    (1790) MG 225 (G) Iehan Marion. A pe hum gav gueneign, hi e ra deign ur seèll e talv huèh-real : hi em decri peèllan ma heèll, hag e lar n'en don quet ur vrahue.

    (3) Ober ur sell a bevarzek real : porter un regard noir, de travers.

    (1912) RVUm 237 (Gu-Arvor). Gobér ur sel a bearzek real, tr. «Lancer un regard de quatorze réaux : lancer un mauvais regard.» ●(1969) LIMO 21 juin (G) *Mabedad. Gobér ur sel a bearzek real, tr. «Considérer quelqu’un suivant l’expression populaire, d’un ‘regard de quatorze réaux’ équivalait à un regard de travers, où il entrait de la méfiance et du mépris.»

  • real / rial / riel .2
    real / rial / riel .2

    adj.

    I. Attr./Épith.

    (1621) Mc 63. an presancc real hon saluer beniguet.

    II. Adv.

    (1) Réellement.

    (1530) Pm 84 (Tremenuan). Allas iesu pez voe dide / Ma lesell real eual se, tr. «Hélas, Jésus, pourquoi / Me laissas-tu réellement ainsi.» ●282 (Mab Den). Deut huy ryal ma bugalez / Dam roantelez an guez man, tr. «Venez réellement, mes enfants, / Dans mon royaume, cette fois-ci.» ●(1575) M 31-33. AN Lefr man damany da pep heny rial, / A comps á peuar fin, anterin terminal : / Pere da pobl an bet, so ordrenet detal, tr. «Ce livre souverain, à chacun fortement / Parle des quatre fins tout à fait dernières / Qui au peuple du monde sont ordonnées expressément.» ●83. Mar quar den pep heny, pridiry peur riel, tr. «Si un homme quelconque veut réfléchir tout à fait sérieusement.» ●1141-1142. Neuse ez gnelher (lire : guelher) viff, euel pan vent scriffet, / Real en ho talou, ho holl euffrou gnouet, tr. «Alors on verra toutes vives, comme si elles étaient écrites, / Réellement sur leurs fronts, toutes leurs œuvres visibles.» ●2340. quent monet dy rial, tr. «avant d’aller là, certes.» ●2342. Ha neubet ez caffe : ve dezaff se real, tr. «Et trouverait que ce serait réellement peu pour lui.» ●2613. creff deffri peur rial, tr. «fort sérieusement, très vigoureusement.» ●2627. Ha quent drez duy riel, an buguel ho goelaff, / Da pridiry dien, á certen he denaff, tr. «Et dès que viendra, avidement, l’enfant en pleurant / A penser, bien entendu, à la téter.» ●2727. Dre ræson, so muy peur rial, tr. «Pour une raison qui est beaucoup plus puissante.»

    (2) Nettement, dictinctement.

    (1847) BDJ xii. beza lavaret rial a freas, tr. (GMB 563) «être prononcé bien distinctement.» ●tr. (MNOTes 209, note 2) «prononcé nettement.»

    (3) Bien, très bien.

    (1914) MNOTes 209, note 2. Les deux formes [riel & rial] existent encore en Léon. Rial adj. ou adv. Lenn a ra rial, il lit couramment, facilement, sans hésiter ; rial ez a gantañ, il récite sans hésitation ; e gentel a oar rial, il sait très bien sa leçon (ab[bé] Caer). ●(1931) VALL 163a. lire couramment, tr. «lenn riel L[éon] C[ornouaille].»

  • realad
    realad

    m. –où Valeur d'un réal.

    (1920) FHAB C'hwevrer 247. eiz realad butun-fri. ●(1961) BRUD 14-15/82. O hola 'vad, emon-me, va daou realad skiant am-eus hoaz. ●(1972) SKVT I 100. Eizh realad chokolad.

  • realamant
    realamant

    adv. Réellement.

    (1866) HSH 178. en em gonvertissa a reas realamant.

  • realded
    realded

    f. Réalité.

    (1732) GReg 785b. Réalité, qualité de ce qui est réel, & effectif, tr. «Realded

  • realiñ
    realiñ

    v. tr. d. Réaliser.

    (1732) GReg 785b. Realiser, tr. «Reali. pr. realet.» ●Réaliser des offres labiales, tr. «Reali an offrou græt a c'henou.»

  • rebarb
    rebarb

    voir rebarbiñ

  • rebarbiñ / rebarb
    rebarbiñ / rebarb

    v. intr. Regimber, rétiver, renâcler.

    (1727) HB 132. Grit din rebarb ato courachus / Ouz peb seurt goal dentation.

    (1838-1866) PRO.tj 177. Ar c'had gant eur lom jigoden a rebarbo deus ar c'hy. ●(1866) FHB 56/27a. ne fellaz d'ezi rebarbi nemed eun nebeud. ●(1872) ROU 81a. Faire difficulté, tr. «rebarbi.» ●100b. Résister, tr. «Rebarbi

    (1920) KZVr 361 - 01/02/20. rebarbi, tr. «se révolter, résister.» ●(1943) FHAB Gwengolo/Here 350. (Kleder) Rebardi ouz : derc'hel penn da unan bennak dre veg. ●(1944) VKST C'hwevrer 52. da genta e rebarban eun tammig.

  • rebardiñ
    rebardiñ

    voir rebarbiñ

  • rebardinañ
    rebardinañ

    v. pron. réfl. En em rebardinañ : se rebiffer.

    (1974) THBI 180. en em rebardina n'oa groet betek dont divergont.

  • rebech .1
    rebech .1

    m. –où

    I.

    (1) Reproche.

    (1499) Ca 173a. Rebreg. g. reproche. ●(1575) M 1731. an rebeig, han breig, tr. «le reproche et le tort.»

    (1659) SCger 15a. blasme, tr. «rebech

    (1838) OVD 29. rebreicheu a hou couciance. ●(1847) MDM 398. sikaniou, ienien, rebechou. ●(1857) HTB 103. kalz a rebechou hag a voaperez. ●(1861) BSJ 124. er memb rebreiche.

    (1907) VBFV.bf 65a. rebrech, m. pl. eu, tr. «reproche, remords.» ●(1907) PERS 71. ne vije ganthan morse a rebechou. ●238. ober d'ezhan rebechou. ●314. na var he vuzellou an distera rebech. ●(1911) SKRS II 112. Ar rebech-se a ieas ken doun e kaloun ar mevel. ●(1921) PGAZ 32. rebechou c'houero. ●(1927) LZBt Genver 16. Pedennou, rêzoniou, rebechou, aspedennou. ●(1949) KROB 10/1. rei tro d'eur rebech bennak.

    (2) Sevel rebech en ub. : se reprocher qqc.

    (1855) MAV 18-19. gwell e ve gan-en mervel gant ann naoun evit kaout eur pez arc'hant ma savche rebech enn-oun, tr. «si ma conscience devait me le reprocher.» ●(1862) JKS 376. netra a gemend a lakafe da zevel rebech enn-hoc'h.

    II. An eil billig o chakad rebechou d'ar billig all : voir pillig.

  • rebech .2
    rebech .2

    s. Revanche, vengeance.

    (1848) GBI I 348. Rebech m' c'hoar-vager c'houlennan, tr. «C'est la vengeance de ma sœur de lait que je demande.»

  • rebech .3
    rebech .3

    s. (habillement) Rabat de religieux.

    (1866) FHB 59/54a. Ha kemeret lost-du, rebech ha bareten... ●(1869) FHB 237/223b. ar rebechou a zoug ar veleien dindan ho elgez. ●(1883) MIL 150. Eun espes rebech so dindan he c'hronch.

    (1906) CDFi octobre. Gant unan all ez eus eur rebech. «Ar prokulor !» (d'après KBSA 125).

  • rebech / rebechiñ / rebechat .4
    rebech / rebechiñ / rebechat .4

    v.

    I. V. tr. d.

    (1) Reprocher.

    (1659) SCger 15a. blasmer, tr. «rebech.» ●168b. rebech, tr. «reprocher.»

    (2) Rebech ub. : faire des reproches à qqn.

    (1575) M 601. Rebeig vn map youanc, rac ober é janglou, tr. «Pour gourmander un jeune homme de ce qu'il s'amusait.»

    (1767) ISpour 414. intt hou rebraiche, int é regarh guet-t'ai, int ou anjulie. ●(1792) HS 97. à hou buhé criminèle houah à du-rall. Ean ou rebréchas.

    (1821) SST 150. rebrechein er vugalé a pé vanquant. ●(1857) HTB 3. kaër a oa hen rebech.

    (1907) AVKA 71. n'o pije ket rebechet tud didamall.

    ►absol.

    (1792) HS 97. N'enn dé quet assèss d'unn tat (…) nüéss ha rebréchein.

    (3) Rebech udb. da ub. : reprocher qqc. à qqn.

    (1732) GReg 263b. Dementir, reprocher à quelqu'un qu'il a menti, tr. «Rebechat, ou, rebech ur gaou da ur re.»

    (1838) OVD 26. rebreichein d'hou ç inéan hé misér.

    (1904) KANngalon Du 260. repech dezho ho ienijen !

    ►absol.

    (1909) KTLR 109. Mez he c'hroeg a dorre he benn, o rebech d'ezhan evel ma rea.

    II. V. pron. réci. En em rebech =

    (18--) SAQ I 223. Ranna 'reont ken etrezo madou an den tremenet, nann aliez, heb en em rebech divar ho fenn.

  • rebechad
    rebechad

    m. –où Reproche.

    (1659) SC 64. o lauaret iniuriou pe rebechadou grevus. ●(1659) SCger 168b. rebechat, tr. «reproche.»

    (1958) BRUD 5/97. Kaer e oa ober rebechadou dezañ, ne zelaoue ket.

  • rebechat
    rebechat

    voir rebech .4

  • rebecher
    rebecher

    m. –ion Faiseur de reproches.

    (1732) GReg 810a. Faiseur de reproches, tr. «Rebecher. p. rebechéryen. rebechour. p. yen

  • rebecherezh
    rebecherezh

    m. Reproches.

    (1732) GReg 810a. Petits reproches, tr. «Rebechérez

    (1867) FHB 125/166b. rebecherez a oa dleet din.

    (1907) FHAB Du 265. eur vouez a sav uhelloc'h-uhella, ganthi rebecherez.

  • rebechiñ
    rebechiñ

    voir rebech .4

  • rebechus
    rebechus

    adj.

    (1) Reprocheur, qui est sujet à reprocher aux autres.

    (1732) GReg 810a. Qui est sujet à reprocher aux autres, tr. «Rebechus

    (2) Reprochable, qui mérite des reproches.

    (1857) HTB 122. eur vuez ken devod ha ken skoueriuz evel ma oa bet aouelet ha rebechuz. ●(1872) ROU 100b. Qui attire des reproches, tr. «Rebechuz

  • rebed
    rebed

    m. –où

    I. (musique)

    (1) Rébec.

    (1633) Nom 213a. Pandura : rebec, rebocquin : rebet.

    (1727) HB 364. canent meuleudi dezàn gant an dabourin ha gant rebet ar Salmou. ●(1732) GReg 785b. Rebec, vieux mot qui signifoit, un violon à trois cordes, on appelle en Breton, Rebed un mechant violon.

    (2) Violon.

    (1659) SCger 124b. violon, tr. «rebet.» ●168b. rebet, tr. «violon.» ●(1732) GReg 962b. Violon, instrument de musique, tr. «Rebed. p. rebedou, rebejou

    II. (insulte) =

    (18--) SCD 175. dal eta cos rebet a da fry en raquer. ●176. breman cos rebet chelles coseal propr.

    III. (Proverbe) Goude an telenn e teu ar rebed : voir telenn.

  • rebeder
    rebeder

    m. –ion (musique) Joueur de rébec, ménétrier.

    (1647) Am 798. Rebetter, tr. « Ménétrier »

    (1659) SCger 78a. menestrier, tr. «rebeter.» ●168b. rebeter, tr. «sonneur de violon.» ●(c.1718) CHal.ms ii. Il est comme les uiolons, Il ne trouue point de pire maison que la sienne, tr. «hanual é doh er ribeterion, doh er uiolerion, quemet a goueh dehou el d'er violerion, ne gau' goeh ti euit é c'hani.» ●(1732) GReg 962b. Violon, joüeur de violon, tr. «Rebedtèr. p. rebedtèryen.» ●(17--) FGab 115. cos randoun, cos rebetter.

  • rebediñ
    rebediñ

    v. intr. (musique) Jouer du rebec.

    (1732) GReg 962b. Joüer du violon, tr. «Rebetal. pr. rebetet

  • rebekat / rebekiñ
    rebekat / rebekiñ

    v. intr.

    (1) Regimber, se rebiffer.

    (1732) GReg 794a. Regimber ne vouloir pas obeïr au superieur, tr. «Rebecqi. rebecqat. ppr. rebecqet.» ●Il regimbe souvent, tr. «Rebecqat a ra alyès. alyès a veach ez rebecq.» ●807b. Repliquer, faire difficulté d'obeïr ; ne pas demeurer d'accord, tr. «Rebecqi. pr. rebecqet

    (2) Rebekat ouzh : se rebiffer contre.

    (1732) GReg 794a. Il est fâcheux de regimber contre l'éperon, tr. «Cals eo rebecqi oud ar c'hentrou.»

  • rebekiñ
    rebekiñ

    voir rebekat

  • rebell .1
    rebell .1

    adj. Rebelle.

    (1499) Ca 173a. Rebell. g. rebelle. ●(1575) M 666. En secret ez quentell, peur rebell ez fellez, tr. «En secret dans ton for intérieur, tout à fait rebelle, tu pèches.» ●1709. ez queffsont tut rebell, tr. «ils trouvèrent des gens rebelles.»

  • rebell .2
    rebell .2

    m. –ed Rebelle.

    (1732) GReg 785b. Rebelle, tr. «Rebell. p. rebelled

  • rebellañ / rebelliñ
    rebellañ / rebelliñ

    v. intr.

    (1) Se rebeller.

    (1847) MDM 15. Eur c'honsailler all a rebele ive.

    (2) Rebellañ enep, ouzh : se rebeller contre.

    (1732) GReg 786a. Se rebeller, ne pas obeir à son souverain, tr. «Rebelli aënep ar Rouë.»

    (1850) MOY 166. rebeli enep d'am bolonte. ●(1869) SAG 137. Ar bobl-man karget a vadelezou Doue, a rebele oud han aliez.

    (3) [devant un v.] Refuser de.

    (1910) FHAB C'hwevrer 42. Nac'h ho feiz, avad, a rafec'h, ma rebelfec'h senti var ar poent-se.

  • rebellant .1
    rebellant .1

    adj. Rebelle.

    (1792) BD 3343. nep a so rebellant, tr. «quiconque est rebelle.» ●(17--) CBet 449. O vout bet rebelant a enep an Drindet.

    (1850) MOY 159. Ne zeus den rebelant d'ar pez a gommandàn.

  • rebellant .2
    rebellant .2

    m. –ed Rebelle.

    (1732) GReg 785b. Rebelle, tr. «Rebellandt. p. rebellandted

  • rebellded
    rebellded

    f. Rebellion.

    (1732) GReg 786a. Rebellion, tr. «Rebelded. p. ou

  • rebeller
    rebeller

    m. –ion Rebelle.

    (1732) GReg 276a. Desobéissant, rebelle, contumace, tr. «rëbeller. p. rebelléryen

  • rebelliñ
    rebelliñ

    voir rebellañ

  • rebellus
    rebellus

    adj. Rebelle.

    (1732) GReg 276a. Desobéissant, rebelle, contumace, tr. «rebellus. p. tud rebellus

    (1850) MOY 192. Levitet rebellus.

  • rebeutenn
    rebeutenn

    f. Double putain.

    (1659) SCger 168b. Rebeutenn, tr. «putain.» ●(1732) GReg 766b. Double putain, tr. «rebeutenn

  • rebilh
    rebilh

    s. & adv.

    (1) S. =

    (2) Adv. A-rebilh =

    (1925) DIHU 163/197. oeit a rebill (1) Déconfiture.

  • rebilhet
    rebilhet

    adj. Effaré.

    (1907) VBFV.fb 34b. effaré, tr. «rebeillet.» ●(1976) LIMO 06 janvier. Chomel e ré [er hi] plom ar é ziùar, é zeulagad rebilhet, hag é zent skrignet geton.

  • rebilhiñ
    rebilhiñ

    v. tr. i. Rebilhiñ a zaoulagad : avoir le regard effaré.

    (1967) LIMO 24 juin. perag tuchant e hues skrignet, passet, a rebillet a zeulagad é ived hou lom chistr.

  • rebiz
    rebiz

    = (?).

    (1839) BSI 230-231. na vezomp qet rebiz en andret Doue.

  • rebond
    rebond

    m. –où =

    (1744) L'Arm 328b. Refraction, tr. «Rebontt.. ondeu. m. (D'un corps solide).»

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...