Devri

Recherche 'su...' : 233 mots trouvés

Page 3 : de sulbedenn (101) à superstisius (150) :
  • sulbedenn
    sulbedenn

    f. ­–où

    (1) Imprécation.

    (1659) SCger 75b-76a. malediction, tr. «sulpeden.» ●(1732) GReg 519b. Imprécation, souhait qu'on fait contre quelqu'un, afin qu'il lui arrive quelque mal, tr. «sulbedenn. p. sulbedennou

    (1876) TDE.BF 598b. Sulbedenn, s. f., tr. «Imprécation ; pl. ou

    (1931) VALL 378b. Imprécations, tr. «sul-bedenn

    (2) Pediñ sulbedennoù gant : maudire.

    (1659) SCger 77b. maudire, tr. «pidi sulpedennou, gant

  • sulbeder
    sulbeder

    m. –ion Celui qui profère des imprécations.

    (1876) TDE.BF 598b. Sulbeder, s. m., tr. «Qui profère des imprécations ; pl. ien

  • sulbediñ
    sulbediñ

    v. intr. Proférer des imprécations.

    (1876) TDE.BF 598b. Sulbediñ, v. n., tr. «Maudire, proférer des imprécations ; p. sulbedet

    (1925) BILZ 123. darn all o rezoni, o toui, o sulbedi. ●(1931) VALL 378b. faire des imprécations, tr. «sul-bedi

  • sulfat
    sulfat

    m. Sulfate.

    (1914) DFBP 313b. sulfate, tr. «Sulfat.» ●(1936) BREI 457/3a. gant dour raz, pe sulfat houar. (…) Ar sulfat kouevr.

  • sulfatiñ
    sulfatiñ

    v. tr. d. Sulfater.

    (1914) DFBP 313b. sulfater, tr. «Sulfati

  • suliad
    suliad

    m. –où

    (1) Contenu d'un dimanche.

    (2) (Un) certain dimanche.

    (1921) GRSA 402. Er suliad-sé.

  • Suliav
    Suliav

    n. pr. Suliau, Sulio.

    (1732) GReg 893b. Suliau, nom d'homme, tr. «Sulyav. sulyen

  • sulieg
    sulieg

    m.

    (1) En e sulieg : endimanché, sur son trente-et-un.

    (1944) SAV 30/72. A vez lavaret ouspenn eus ar gwiskamant : emañ an den-se en e c'hloria mundi da lavarout eo «en e sulieg».

    (2) Àr e sulieg : endimanché, sur son trente-et-un.

    (1974) YABA 19.10. men dén en um lakè atao ar é suliek.

  • suliek
    suliek

    adj.

    (1) (en plt de vêtements) Que l'on revêt le dimanche.

    (1732) GReg 289b. Les habits du Dimanche, tr. «An dilhad sulyecq

    (1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 93. ol en dud en doé gusquet ou saïeu sulliêc. ●(1849) LLB 1053. Peb unan e laka hé dillad suliek. ●(1849) LLBg I 5. Er merhed e laka ou dillad suliek.

    (1907) VBFV.bf 73b. suliek, adj., tr. «du dimanche.» ●(1924) SBED 11. ou dillad pamdiek ha suliek. ●(1982) LIMO 11 juin. lakad é zillad suliek.

    (2) Que l'on fait le dimanche.

    (1732) GReg 289b. Ce qui appartient au Dimanche, tr. «Sulyecq

    (1876) TDE.BF 598b. Suliek, adj. C[ornouaille], tr. «Qui appartient au dimanche.»

    (1975) YABA 18.01. én é bredegeu suliek.

  • Sulnieg
    Sulnieg

    n. de l. Sulniac.

    (1748) CI.pou 45. Sulniac.

    (1902) LZBg Mae 104. Suniek. ●(1906) DIHU 09/V. person Sulnieg.(1910) K*** 2. gouniek deit de suliec de chom ur blé-zou benac. ●3. én oréèn bred e Suliec. ●(1927) GERI.Ern 593. Sulnieg.

  • Sulon
    Sulon

    hydronyme Sulon (affluent du Blavet).

    (1933) TREM 106. Ga gât e vam beret ’ribl ar Sulou. ●(1935) BREI 426/2c. Ar Sulon ac’h eo stêr parrouz Santez Trifina. ●(1935) BREI 438/4a. e sioulder traouienn ar Sulon.

  • sultan
    sultan

    m. –ed Sultan.

    (1732) GReg 893b. Sultan, titre du grand Seigneur, qui en langage tutc signifie, Roi des Rois, tr. «Sultan. p. sultaned

    (1903) MBJJ 257. kentan tra a reaz ar Sultan Saladin (...) a oa digristeni Templ an Autro. ●296. n'euz ket d'ober fent gant difenno sakr ar Sultan. ●(1931) VALL 715a. Sultan, tr. «sultan pl. ed

  • sultanelezh
    sultanelezh

    f. Sultanat.

    (1931) VALL 715a. Sultanat, tr. «sultanelez f.»

  • sultanez
    sultanez

    f. –ed Sultane.

    (1732) GReg 893b. Sultane, la Rein du Sultan, tr. «Ar Sultanès. p. sultanesed

  • sultaniezh
    sultaniezh

    f. Sultanat.

    (1931) VALL 715a. Sultanat, tr. «sultaniez f.»

  • sulugenn
    sulugenn

    f. -où Pain cuit sous la cendre.

    (c.1350) Io ms latin 14355 f°399r°. Panesen ha suruguen hambezou dameren, etc. tr. « J'aurai un panais et un pain cuit sous la cendre pour le déjeuner, etc » ●(1499) Ca 191b. Suluguenn. g. pain cuyt en cendre.

    (1732) GReg 685b. Pain cuit sous la cendre, tr. «suluguenn. p. suluguennou

  • sulvezh
    sulvezh

    m. –ioù

    (1) Durée d'un dimanche.

    (1659) SCger 173b. Sulvez, tr. «vn Dimanche.» ●(1689) DOctrinal 201. é rentas é ené entré daou dourn é Croüeur, ur Sulves, an daouzecvet à mis Meurs, er bloas pemp cant pevarzec ha triuguent, oaget à cant daou bloas. ●(1732) GReg 289b. Le Dimanche, tr. «ar sulvez

    (1876) TDE.BF 598b-599a. Sulvez, s. m., tr. «La durée du dimanche.» ●Eur sulvez da noz, tr. «un dimanche soir.»

    (2) Ur sulvezh : un certain dimanche.

    (1732) GReg 289b. Un Dimanche, tr. «Ur sulvez

    (1878) EKG II 310. Eur zulvez vintin.

    (1906) KANngalon C'hwevrer 29. eur zulvez a viz Eost 1858. ●(1925) SFKH 38. Ur suliah d'en noz. ●(1929) MKRN 85. Eur zulias, pe eur zulvez, evit prezek egiz paotred ar Fouilh. ●(1974) TDBP III 215. Ur sulvez e oan aet da Bleuveur.

    (3) Da sulvezhioù zo : certains dimanches.

    (1866) FHB 98/362b. Da zulveziou zo, bugale daouzeg, trizeg vloaz a ia dre guær a di da di da lenn an Aviel.

  • sulvezhiad
    sulvezhiad

    m. –où Contenu, emploi du dimanche.

    (1931) VALL 219a. le contenu, l'emploi du dimanche, tr. «sulveziad m. pl. ou

  • sulvezhiennoù
    sulvezhiennoù

    plur. Certains dimanches.

    (1931) VALL 219a. certains dimanches, tr. «sulveziennou (a zo).» ●(1942) VALLsup 54a. quelques, certains dimanches, tr. «sulveziennou

  • sumereg
    sumereg

    m. Sumérien (langue).

    (1937) GWAL 99/60. Eur yez digenseurt eo ar sumereg.

  • summ
    summ

    s. (domaine maritime) Soulèvement des flots.

    (1920) KZVr 362 - 08/02/20. summ, tr. «soulèvement des flots.»

  • sumudiñ
    sumudiñ

    v. intr. S’extasier.

    (1860) BAL 3-4. Ne leverer ket deoc'h choum da zouezi, evel da zumudi, eb ober van ebed mui eus netra o sonjal er maro.

    (1918) KZVr 294 - 20/10/18. Sumudi, tr. «méditer, s'extasier. – Kentoc'h simudi (?) «devenir muet».»

  • sun
    sun

    m. & adv.

    (1) M. Jus.

    (1732) GReg 553a. Jus, suc, liqueur, tr. «suzn. juzn.» ●Le jus d'une pomme, tr. «Suzn, ou juzn, un aval.» ●890a. Suc des viandes, ce qu'il y a de suculent dans quelque viande, tr. «Suzn

    (1876) TDE.BF 599a. Sun, s. m., tr. «Jus, suc, parlant des viandes, légumes, etc.»

    (2) Adv. A-sun : insensiblement.

    (1927) GERI.Ern 593. a-zun, a-zunik T[régor], tr. «progressivement, d'une façon insensible.»

  • Sun
    Sun

    voir Enez-Sun

  • sun-gad
    sun-gad

    m. (botanique) Suc, lait du chèvrefeuille.

    (1876) TDE.BF 599a. Sun-gad, et aussi sungad, s. m. s. m., tr. «fleur du chèvre-feuille.»

    (1916) KZVr 161 - 02/04/16. Sun-gad, tr. «chêvre-feuille.»

  • sun-kig
    sun-kig

    m. (cuisine) Jus de viande.

    (1732) GReg 553a. Du jus de viande, tr. «Suzn qicq

    (1907) FHAB Gouere 133. sun-kig caouledet.

  • sunadur
    sunadur

    m. –ioù

    (1) Sucement, action de sucer.

    (1732) GReg 891a. Sucement, action de sucer, tr. «Suznadur

    (1914) DFBP 135b. exsuccion, tr. «Sunadur

    (2) Sirop destiné à enrober un médicament à sucer.

    (1633) Nom 277b. Illinctus, ecligma : succement : vn decoction, lousaou beiuet (lire : beruet) en dour, sunadur.

  • sunañ / suniñ
    sunañ / suniñ

    v.

    I. V. tr. d.

    A. Sucer.

    (1499) Ca 191b. Sunaff g. sugger.

    (1659) SCger 114a. sucer, tr. «suna.» ●(1710) IN I 291. evel un toullad guesped pere en em assamble da suna ur breinadur bennâc. ●(1732) GReg 891a. Sucer, tirer le suc de quelque chose avec la bouche, tr. «Suzna. pr. suznet. (on prononce suna, la penultieme longue, a peu près comme s'il y avoit suuna. Van[netois] suneiñ.» ● Sucer ses doigts, comme font les imbeciles, tr. «Suzna e vizyad.» ●(1744) L'Arm 369b. Sucer, tr. «Sunein.» ●(17--) FGab 124. certen ne lavarfé nicun / en deffé sunet en eur bloas / ouspen pevar uguent goas.

    (1860) BAL 21. ur venanen ac a choum pell da zuna ar memes boked. ●(1876) TDE.BF 599a. Suna, v. a., tr. «Sucer, p. et.» ●(1896) GMB 668. pet[it] zûnañ. ●(1897) EST 68. é chunein peb bleuen.

    (1904) DBFV 39b. chunein, sunein, v. a., tr. «sucer.» ●(1944) GWAL 165/317. (Ar Gelveneg) Cheunañ : sunañ ; «ar c'hrouadur a cheun e viz», «ar pesk ne ra nemet cheuna ar vouedenn».

    B. par ext., fam.

    (1) Boire, pomper.

    (1867) FHB 141/293a. enn davarn o suna banneou. ●(1909) KTLR 162. en eur suna he bodad guin. ●(1909) FHAB Mezheven 182. meur a vanne tako hen doa sunet dija, anat ! ●(1965) BREZ novembre 98/6a. mad da netra nemed da zuna bannahou ha da durlutad gand ar merhed.

    (2) par méton. Boire (son argent).

    (1909) KTLR 235. Pa hen dije daou vennek e zea d'ho suna d'an hostaliri.

    C. sens fig.

    (1) Vivre aux dépens de qqn., taper qqn.

    (1732) GReg 891a. Sucer une personne, en tirer tout ce qu'on peut, l'épuiser, tr. «Suzna ur re-bennac.» ●(1908) FHAB C'hwevrer 46. En em glevet a reer da zuna al labourerien.

    (1922) IATA 24. o klask suna ac'hanon. ●(1958) BLBR 114/2. An almanted a zune ar vro gwasoh-gwasa. ●(1965) KATR 32. peb gwech e sune ahanon.

    (2) Sunañ gwenneion, yalc'h, arc'hant ub. : vivre au dépens de qqn.

    (1867) FHB 117/100b. n'eus nemed ar potr-ze o sunan da ialc'h hag oc'h ober da boan. ●(1878) EKG II 309. Tud evel-se a ioa eaz suna ho arc'hant digant-ho.

    (1908) PIGO II 99. na glask nemet sunan gwensneien (lire : gwenneien) an dud.

    (3) =

    (1908) FHAB Even 180. arog suna ar skridou a lennont. ●(1924) BILZbubr 42/974. Ha Bilizig (…) a zune, a zene ar c'hôjou, al lavariou, ar zoniou.

    (4) Sucer (le sang, la sueur des pauvres).

    (1883) SAQ I 32. mar teu ar pinvidik da suna c'houezen ha goad ar paour.

    II. V. intr. Tricher.

    (1944) GWAL 165/317. (Ar Gelveneg) cheunañ a zo ivez «truchañ» o c'hoari.

    III. Sunañ e viz bihan : voir biz.

  • sunell
    sunell

    f. –où =

    (1982) PBLS 538. (Sant-Servez-Kallag) sunelloù, tr. «petites chaines (sic) à l'avant des brancards qui s'accrochent aux montants du collier.»

  • suner
    suner

    m. & interj. –ion

    (1) Parasite (homme).

    (1732) GReg 891a. Celui qui suce, tr. «Suzner. p. suznéryen

    (1872) GAM 8. Eur suner arc'hant ! a lavaro, marteze, unan bennag difiziuz en ho touez. ●(1885) ARN 39. Solliciteur, flatteur et parasite. – Br. : (On ne trouverait, dans le breton, que des périphrases pour désigner les personnages de ce genre.) Arg[ot] : Suner. – Le verbe suna signifie : être à la suite et vivre aux dépens de quelqu'un.

    (1905) HFBI 260. ep caout récours dar sunérién arc'hant sé. ●(1908) FHAB C'hwevrer 46. n'en em glevont tamm da zifeskina o sunerien.

    ►[empl. comme épith.]

    (1908) PIGO II 129. ar Gall suner, ar Gall gwasker.

    (2) Loc. interj. Suner mouilc'hi trenket !

    (1935) CDFi 21 septembre. Akre ! korbiner ma 'z out ! Suner mouilc'hi trenket ! Debrer c'houiled !

    (3) (pêche) Poisson qui touchent l'appat sans mordre à l'hameçon.

    (1957) BRUD 2/85. (Gwaien) N'eus mui nemed cheunerien ! Koll boued ! Fil eur gourhed bennag war 'r chap 'ta, ma welom !

  • suner-gwad
    suner-gwad

    m. Vampire.

    (1931) VALL 771b. Vampire, tr. «suner-gwad pl. sunerien-wad

  • suner-gwer
    suner-gwer

    m. Buveur, ivrogne.

    (1868) FHB 198/331b. Klevit ar vigodez gan he zarmon !» eme ar suner-gwer.

  • sunerez
    sunerez

    f. –ioù (apiculture) Extracteur de miel.

    (1926) FHAB Mezheven 213. Eur benveg benna a zo dister d'ar gwenaner da gaout ouspenn ar zunerez (extracteur, e gallleg).

  • sunerezh
    sunerezh

    m. Action de sucer, d'aspirer.

    (1732) GReg 891a. Sucement, action de sucer, tr. «suznérez. Van[netois] sunereh.» ●(1744) L'Arm 369b. Sucement, tr. «Sunereah.. heu. m.»

    (1904) DBFV 39b. chunereh, sunereh, m. pl. eu, tr. «sucement.» ●(1958) BAHE 14/20. Evit ma troio mat ur pomp da skouer, ez eo ret e vefe daou dra : sunerezh ha flistrerezh.

  • sunet
    sunet

    adj. sens fig. =

    (1909) FHAB C'hwevrer 36. eur gomanant benag mil gweach sunet.

  • suniñ
    suniñ

    voir sunañ

  • suntañ
    suntañ

    v. pron. En em suntañ =

    (1882) BAR 176. tec'hel a rejont oc'h en em zunta, oc'h en em bistiga hag en em laza an eil egile.

  • supeditañ
    supeditañ

    v. tr. d. Fouler aux pieds.

    (1499) Ca 191b. Suppeditaff. g. suppediter seruir.

  • supelinenn
    supelinenn

    f. –où (habillement) Espèce de coiffe.

    (1912) BSAf xxxix 290. il devint la super lineam, le vêtement qui recouvre le voile blanc, la supellinen bretonne. (...) En Bretagne, la linea et la supper lineam, supellinen, furent réunies en un seul vêtement de lin, qui est la première coiffe bretonne, tenant, du Pallium, son capuce et son camail, et, du voile, sa visagière. ●294. Supellinen du Cap-Sizun. ●320a2. Suppelinen de Brest avec doubles cornes latérales. ●321. Le premier attentat porté sur la coiffure, supprime le camail de la supellinen. ●324. La supellinen de Trégunc et de Concarneau.

  • superb
    superb

    adj. Superbe, fier.

    (1727) HB 620. e vezzimp collet ive mar bezomp superb hac arrogant. ●(1728) Resurrection 431. Tud superb glorius deus a ligne Adam.

    (1852) MML 19. c'houi a so humbl, ni a so superb hag orgouillus.

  • superbite
    superbite

    f. Superbe, fierté.

    (1659) SCger 114a. superbe peché, tr. «superbité.» ●(1687) MArtin 3. Gant gloar ha gant superbité. ●(c.1718) CHal.ms ii. vn homme glorieus, tr. «un den deen carguet a rauc a raugoni ha gloriustet, a superbité a vanité.» ●(1727) HB 121. dre va superbite. ●(1732) GReg 285b. Le diable de l'orgüeil, tr. «Tad ar superbitez.» ●(1792) BD 4851. o cloriustet hac ho superbite, tr. «votre gloire et votre superbe.» ●(17--) CBet 37. Dre ma voa un El caer, leun a superbite. ●375. dre ho ourgouil hac ho superbite.

    (c.1825-1830) AJC 3063. na displig netra dean vel ar superbite. ●(1834) APD 107. dre va superbite. ●(18--) MILg 160. Ann humilite zo exaltet / ar superbite zo diskaret.

  • superbus
    superbus

    adj. Superbe.

    (1659) SCger 114a. superbe, tr. «superbus.» ●116a. il est tellement superbe qu'il mesprise tous les autres, tr. «quer superbus eo ma tispris peb vnan.»

  • superfluañ
    superfluañ

    v. intr. Surabonder.

    (1499) Ca 191b. Superfluaff. g. superfluer.

  • superfluite
    superfluite

    f. Superfluité.

    (c.1500) Cb 62a. [dibriff] g. superfluyte de viande. b. superfluite a boet.

  • superior
    superior

    m. –ed

    (1) Supérieur.

    (1659) SCger 114a. superieur, tr. «superior

    (1824) BAM 53. murmulou a enep ar Superiolet. ●(1847) MDM 138. lakaad ar boulvers er famillou, etouesk ar bobl, ha direiza a enep ar superioled.

    (2) (religion) Supérieur.

    (1732) GReg 894b. Superieur de Communauté, tr. «Superyol. Souperyol. p. Superyoled

    (1894) BUZmornik 107. hanvet da zuperior jeneral euz he Urs.

    (1907) PERS 195. unan ouz ar visionerien, a deuaz da veza ho superior. ●206. superiored kouentchou.

    ►[empl. comme épith.] (religion) Tad superior : père supérieur.

    (1846) BAZ 219. an tad superior a fallas dezan en dizalia.

  • superioraj
    superioraj

    m. Supériorité.

    (1732) GReg 894b. Superiorité, dignité, place, tr. «Superyolaich

    (1834) SIM 194. caout var ar re-all ur superiolach a anaoudeguez.

  • superiorez
    superiorez

    f. –ed (religion) Supérieure.

    (1732) GReg 894b. Superieure, tr. «Superyolès. p. superyolesed

    (1904) KANngalon Du 258. eur voereb dezhan a oa superiorez en eur gouent. ●(1920) AMJV 106-107. superiorez vras Urz Sant-Joseph.

    ►[empl. comme épith.] (religion) Mamm superiorez : mère supérieure.

    (1868) FHB 177/162b. me a gomzo d'ar vam superiolez. ●(1870) FHB 280/145a. er parlouer o comz oc'h ar vam superiorez.

  • superlativ
    superlativ

    adj. Superlatif.

    (1499) Ca 191b. Superlatiff. idem.

  • superstision
    superstision

    f. –où Superstition.

    (1621) Mc 9. Roet em eux Feiz da hunureou, enchantourez, ha da superstitionou all.

    (1727) HB 312. ober certen supertitionou ha divaloamanchou. ●(1787) BI 248. Int ë zihoallou guet sourci bras doh er superstitionneu, doh er maginage (...) ha discontereah.

    (1879) GDI 43. péhein e hrér dré er superstition-cé é tair fæçon. ●(1879) BMN 169. Setu ama darn euz ar superstisionou pe simillerez a rene d'ar mare var bro Breiz-Izel.

    (1907) PERS 302. superstisionou difennet gant an iliz. ●(1927) LZBt Genver 12. adkouean ebarz o superstisionou koz.

  • superstisius
    superstisius

    adj. Superstitieux.

    (1732) GReg 894b. Superstitieux, tr. «Supersticyus

    (1838) OVD 6. én ur guemér eit un devotion vad unan dirègle ha superstitius. ●(1879) GDI 23. impléien ur moyand supersticius.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...