Recherche 'ti...' : 271 mots trouvés
Page 5 : de tipotap (201) à titl (250) :- tipotaptipotap
m. Clenche.
●(1941) FHAB Mae/Mezheven 47a. (Eusa) Moustr war an tipotap, va mab (…) Moustr kalet wat an tipotap, va mab.
- tirtir
m. Terre.
●(1499) Ca 197b. Tir et douar tout vng. ●(14--) N 55. roen tir, tr. «le roi de la terre.» ●(1530) Pm 185. roen tir, tr. «Roi de la terre.» ●187. Pedomp mam doe an tir guyrion, tr. «Prions la mère du vrai Roi de la terre.» ●(1575) M 37. tyr ha mor, tr. «sur terre et sur mer.» ●424. tir ha mor, tr. «sur terre et sur mer.» ●1288. Gourchemennou roe'n tyr, hac é styr me mire, tr. «J'observais les commandements du roi de la terre, et son ordre.» ●(1650) Nlou 137. Ro'uen tyr guiryon, tr. «roi véritable de la terre.»
- tirailher
- tiranerez
- tirani
- tiranizañ
- tirant .1tirant .1
adj.
●(1557) B I 497. Gant tut tirant dihoant, dicarantez, tr. «par des bourreaux sans cœur et sans pitié.»
- tirant .2tirant .2
m. –ed Tyran.
●(14--) N 798. Que diguir bede an tirant, tr. «Va perfidement vers le tyran.» ●(1499) Ca 197b. Tirant. g. idem. ●(1557) B I 631. An tirantet carguet a raffetou / Ne galhent quet guelet da secredou, tr. «les bourreaux pleins de vices ne pourront point voir ta nudité.» ●(1575) M 201. Tut fur na paciant, couloux hac an tyrantet, tr. «Des hommes sages et patients, aussi bien que les tyrants.» ●(1576) Cath p. 16. an tirant carguet a furor agourchemenas ez vihe diuisquet ha gand scourgezou fouetet, tr. «le tyrant plein de fureur ordonna qu'elle fût dépouillée de ses vêtements et fouettée de verges.» ●28. an tirant cesar a falle dezaff laquat dan marou cals a chistenyen (lire : christenyen), tr. «le tyran César voulait mettre à mort beaucoup de chrétiens.»
●(1659) SCger 122a. Tyrant, tr. «tyrant, p. et.» ●(c.1680) NG 350. en tirantet.
●(1839) BEScrom 372. en hani en dès didrônet en tyrandèd. ●(1854) MMM 118. an dyrantet cruella.
- tirantez
- tirantiezh
- tirantiñ / tirantañ
- tirantiz
- tirantus
- tirebourtirebour
m. Sage-femme.
●(1868) SBI II 18. Da glasq d'êhi eun tirebour, tr. «Lui chercher un tire-bourre (une sage-femme).»
- tiredtired
m. –où (typographie)
(1) Accent, signe diacritique.
●(1732) GReg 7b. Accent, marque que l’on met sur les syllabes, tr. «Tired. p. Tiredou.» ●(1744) L’Arm 5a. Accent d’écriture, tr. «Tiraitt.. pl, tiraideu.m.»
●(1876) TDE.BF 618b. Tired, s. m., tr. «Accent, terme de grammaire.»
●(1931) VALL 5a. Accent ; signe graphique, tr. «tired m.» ●(1947) YBBK 55. Setu an tiredoù a vez graet ganto e brezhoneg : an tired kognek (^), an tired serr pe tired begek (’), an daouboent (¨), an dildenn (~), ar virgulenn-grec’h (') hag ar varrennig-stagañ (-).
(2) Trait d’union.
●(1732) GReg 924b. Tiret, petite barre pour joindre une syllabe avec un mot, tr. «Tirèd. p. tirèdou.»
(3) Tired kognek : accent circonflexe.
●(1947) YBBK 55. an tired kognek (^), an tired serr pe tired begek (’), an daouboent (¨), an dildenn (~), ar virgulenn-grec’h (') hag ar varrennig-stagañ (-).
(4) Tired serr : accent aigu.
●(1947) YBBK 55. an tired kognek (^), an tired serr pe tired begek (’), an daouboent (¨), an dildenn (~), ar virgulenn-grec’h (') hag ar varrennig-stagañ (-).
(5) Tired begek : accent aigu.
●(1947) YBBK 55. an tired kognek (^), an tired serr pe tired begek (’), an daouboent (¨), an dildenn (~), ar virgulenn-grec’h (') hag ar varrennig-stagañ (-).
- tired-boud
- tired-kognek
- tired-lemm
- tired-unaniñtired-unaniñ
m. Trait d'union.
●(1929) FHAB Meurzh (pajenn Breuriez-Veur ar Brezoneg) 1. An tired-unani a heller e zioueri.
- tiredañtiredañ
voir tirediñ
- tirederezh
- tirediñ / tiredañ
- tirennek
- tirennettirennet
adj. (en plt du pain) Mal cuit.
●(1879) ERNsup 168. tirennet (pron. tir'net) e' bara, se dit du pain (surtout du pain de seigle) mal cuit, qui a une raie noire et dure entre la croûte et la mie, Lanniscat, St-M[ayeux], Plussulien, Corlay.
●(1914) KZVr 70 - 05/07/14. bara tirennet, tr. «pain surtout de seigle mal cuit, qui a une raie noire et dure entre la croûte et la mie, Corn[ouaille].»
- tirenniñtirenniñ
v. intr. =
●(1879) ERNsup 168. Tirren' ra ar bara, ma ve torret ar bladenn gañt eur gontel, St-M[ayeux]. Pladenn (Trév[érec], id[em]) est un petit pain plat qu'on tire avant la fournée.
- tiretenntiretenn
f. –où
I.
(1) (ameublement) Tiroir.
●(1857) CBF 6. ar c'houtilli enn direten, tr. «les couteaux dans le tiroir.»
●(1907) PERS 103. e tireten eun arbell goz. ●(1909) NOAR 49. Divarc'ha a reas an arbeliou, an tiretennou. ●(1957) AMAH 153. hag an danevelloù-se a veze lennet gant Dullin ha kleñket gant evezh en e diretenn.
(2) (apiculture) Cadre mobile de ruche.
●(1906) GWEN 13. Ar seurt kestennou-ze a zo leun a diretennou hag en peb tireten a zo eur follen, pehini a vez tennet e-kuit. Ar seurt kestennou-ma a zo hanvet en gallek (ruches à cadres mobiles). ●21. ar c'hestennou gant tiretennou.
II. Cheñch tiretenn : aller du coq à l’âne.
●(1977) LLMM 185/469 (T) E. ar Barzhig. Gout 'ouie cheñch tiretenn prim-ha-prim, ma ne veze ken amzer da gas un dra da benn, e veze pleustret gant ur c'hraf all. ●(1977) DAHG 96 (T) E. ar Barzhig . Tostaat a reas ouzh ar skoedour hag o cheñch tiretenn e krogas en e vrec’h. « Alo ! Alo ! emezañ, kuzhat a reer traoù ozuh Brunev goaz ! Hag an dimeziñ ?
- tiretennadtiretennad
f. –où
(1) Contenu d'un tiroir.
(2) (apiculture) Contenu d'un cadre de ruche.
●(1906) GWEN 25. diou diretennat bennak euz eur gesten all.
- tiretennektiretennek
adj.
(1) À tiroirs.
●(1931) VALL 136b. Commode, meuble à tiroirs, tr. «arc'h tiretennek.»
(2) (littérature) À tiroirs.
●(1931) VALL 134b. Comédie à tiroirs, tr. «tiretennek.»
(3) (apiculture) Kestenn diretennek : ruche à cadres mobiles.
●(1906) GWEN 36. gwenan, renket (..) en kestennou tiretennek. ●(1921) FHAB Kerzu 337. ar gounidou a zo gant kestennou tiretennek.
- tirien .1tirien .1
m. –où (agriculture) cf. trion
I.
(1) Champ en jachère.
●(1499) Ca 197. Tiryen. g. terre froide. vide in maes.
●(1659) SCger 21b. champ qui n'est pas labouré & qui repose, tr. «tyrien.» ●60b. terre en friche, tr. «tirien.» ●117b. terre en friche, tr. «tirien.» ●(1732) GReg 437a-b. Friche, terre qu'on ne cultive point, tr. «Tiryenn. p. tiryennou.» ●916b. tiryenn. p. tiryennou, tr. «terre sèche qu'on laisse sous herbes : on dit aussi, teryen.»
●(1824) BAM 132. en e fouennec, en e tiriennou.
●(1910-15) CTPV I 63. g'en ahein en trehion, tr. «garde les bœufs dans le terrain vague.» ●(1934) MAAZ 128. ag ul lanneg d'un ahmél pé d'un treion. ●(1935) DIHU 289/304. en un tréiañn. ●(1938) DIHU 330/179. é hlasa en tréiañneu. ●(1960) EVBF I 331. La terre au repos tire parfois son nom du fait qu'on la met en pâture : (…) tiriãnenn, Pouldreuzic, trion, Baden, kerien, Grandchamp.
(2) Terriñ tirien : jachérer.
●(1910) MAKE 1. pa vez devez bras torri-terien. ●97. tud gantan o terri terien.
(3) Lezel e tirien : laisser, mettre en jachère.
●(1732) GReg 824b. lesel distu, ou lesel ê tiryen, trivec'h troatad doüar hed ar riblou, eus an rifyer.
●(1839) BSI 38. Evel na lezer qet ur parq tout e terryen.
II. [en apposition]
A. (en plt du terrain)
(1) Prad tirien : pré laissé en jachère.
●(1834) SIM 169. Louis a reas prajeyer tiryen, pere na anavezet qet nemeur er vrô.
●(1931) VALL 583b. pré sec, tr. «prad-tirienn m.»
(2) Douar-tirien : terre en jachère.
●(1876) BJM 31. Ama a so douar tirien da zigheri.
B. (en plt des récoltes)
(1) Foenn tirien : foin de bonne qualité.
●(1732) GReg 421b. Foin, pur, sans joncs, &c., tr. «foënn terryen.» ●917b. foënn téryen, tr. «bon foin qui vient en des lieux qui ne sont arrosez par aucun ruisseau.»
●(1866) FHB 68/128a. Ar foen prat couls hag ar foen tirrien a so caer. ●(1876) FHB (2e série) 7/47b. Ar re a zo boaz da verza foen terrien a zalc'h anezhan betec ar mare diveza evit caout anezhan crenvoc'h priz.
●(1907) BOBL 06 juillet 145/2d. ar foen terrien a zo troc'het mez ar c'halite dioutan na dalv ket kalz a dra.
(2) Geot-tirien : herbe de bonne qualité.
●(1935) BREI 392/stag 1. geot terrien.
- tirien .2tirien .2
s. Pays.
●(14--) Jer.ms 145. Hep clou dir en tyryen ez grear Marheyen preux, / Ha bout trech an mechy hep sy oar ho dyu geux, tr. «Sans arme d'acier dans le pays on fait de preux chevaliers, quoique la morve soit victorieuse sans doute sur leurs lèvres.»
- tirienañtirienañ
v. intr.
(1) (agriculture) Lezel da dirienañ : laisser, mettre en jachère.
●(1931) VALL 332. se garnir de gazon, tr. «tiriena.» ●(1968) LLMM 128/204. Gwechall, goude ma veze bet labouret ur park e-pad un toullad bloavezhioù e veze lezet da dirienañ, evit reiñ peuriñ d'al loened.
(2) sens fig. S'allonger, jouer sur l'herbe.
●(1968) LLMM 128/204. An dud ivez a c'hell mont da dirienañ. Tirienañ a zo mont d'en em astenn war an tirien, gourvez warnañ, pe ruilhal warnañ evel ma ra ar vugale pa vez tomm ha kras an amzer.
- tirienenn
- tiriliañ
- tirleur
- tiro di tiro ditiro di tiro di
interj. Onomatopée qui imite le chant de l'alouette.
●(1938) CDFi 19 mars. an alc'houeder a zave laouen en oabl digoumoul en eur zispaka e c'han dribilh : tiro-di-tiro-di.
- tirstirs
s. Toile.
●(1912) KZVr 415 - 10/03/12. (argot des tailleurs - yezh ar gemenerien) Tirs, tr. «lien.»
- tirtena
- tiruban
- tiruheliad
- tirvitirvi
plur. tarv
- tishatisha
v. intr. Marcher rapidement.
●(1872) ROU 108a. Marcher avec vitesse, tr. «tissa, (Plougast[el].»
- tisuenntisuenn
f. –où (habillement) Ceinture de mariage du Bourg-de-Batz.
●(2005) FMPGU 106. La ceinture ou «livrée», large ruban de brocard doré comme la piécette, avec une volumineuse «cocarde» de soie violette prolongée par deux longs pans flottants recouverts de broderies et de glands dorés, exprimait symboliquement l'idée de lien dans le mariage. Dans le «patois» breton de Batz, cette ceinture se nommait «disuhenn».
- titenn
- titi
- titich
- titikiñ
- titirin
- titirinañ / titirinat
- titirinattitirinat
voir titirinañ
- titltitl
m. –où
(1) Titre.
●(1499) Ca 197b. Teuzl. g. titre. vide in titr. ●198a. Titr alias teuzl. g. titre.
●(1659) SCger 118a. tiltre, tr. «tiltr.» ●(1732) GReg 925b. Titre, toute piece, & tout écrit qui sert à faire foy, & à prouver une chose, tr. «Tiltr. p. tiltrou.» ●Titre clerical, tr. «Titl. tiltr. tintr. titl ur c'hloarecq. tintr ur c'hloarecq.»
●(1834) SIM 190. ne guemerin qet evit se an tiltr a autor. ●(1838) OVD 125. en titreu glorius.
(2) (typographie) Tilde.
●(1931) VALL 739b. Tilde, tr. «tilt m. pl. ou.»