Devri

Recherche 'ti...' : 271 mots trouvés

Page 5 : de tipotap (201) à titl (250) :
  • tipotap
    tipotap

    m. Clenche.

    (1941) FHAB Mae/Mezheven 47a. (Eusa) Moustr war an tipotap, va mab (…) Moustr kalet wat an tipotap, va mab.

  • tir
    tir

    m. Terre.

    (1499) Ca 197b. Tir et douar tout vng. ●(14--) N 55. roen tir, tr. «le roi de la terre.» ●(1530) Pm 185. roen tir, tr. «Roi de la terre.» ●187. Pedomp mam doe an tir guyrion, tr. «Prions la mère du vrai Roi de la terre.» ●(1575) M 37. tyr ha mor, tr. «sur terre et sur mer.» ●424. tir ha mor, tr. «sur terre et sur mer.» ●1288. Gourchemennou roe'n tyr, hac é styr me mire, tr. «J'observais les commandements du roi de la terre, et son ordre.» ●(1650) Nlou 137. Ro'uen tyr guiryon, tr. «roi véritable de la terre.»

  • tirailher
    tirailher

    m. –ion Tirailleur.

    (1907) BOBL 31 août 153/3a. daou vatailhon tiraillourien aljerian. ●(1944) DGBD 97. daou ofiser gant o zirailherien.

  • tiranerez
    tiranerez

    f. –ed Mégère.

    (1970) GSBG 154. (Groe) tiranourez, tr. «mégère.»

    ►[empl. comme épith.]

    (1970) GSBG 154. (Groe) maouez diranourez, tr. «mégère.»

  • tirani
    tirani

    m. Tyrannie.

    (1659) SCger 122a. tyrannie, tr. «tyranni

  • tiranizañ
    tiranizañ

    v. tr. d. Tyranniser.

    (1659) SCger 122a. tyranniser, tr. «tyrannisa

  • tirant .1
    tirant .1

    adj.

    (1557) B I 497. Gant tut tirant dihoant, dicarantez, tr. «par des bourreaux sans cœur et sans pitié.»

  • tirant .2
    tirant .2

    m. –ed Tyran.

    (14--) N 798. Que diguir bede an tirant, tr. «Va perfidement vers le tyran.» ●(1499) Ca 197b. Tirant. g. idem. ●(1557) B I 631. An tirantet carguet a raffetou / Ne galhent quet guelet da secredou, tr. «les bourreaux pleins de vices ne pourront point voir ta nudité.» ●(1575) M 201. Tut fur na paciant, couloux hac an tyrantet, tr. «Des hommes sages et patients, aussi bien que les tyrants.» ●(1576) Cath p. 16. an tirant carguet a furor agourchemenas ez vihe diuisquet ha gand scourgezou fouetet, tr. «le tyrant plein de fureur ordonna qu'elle fût dépouillée de ses vêtements et fouettée de verges.» ●28. an tirant cesar a falle dezaff laquat dan marou cals a chistenyen (lire : christenyen), tr. «le tyran César voulait mettre à mort beaucoup de chrétiens.»

    (1659) SCger 122a. Tyrant, tr. «tyrant, p. et.» ●(c.1680) NG 350. en tirantet.

    (1839) BEScrom 372. en hani en dès didrônet en tyrandèd. ●(1854) MMM 118. an dyrantet cruella.

  • tirantez
    tirantez

    f. –ed Tyranne.

    (1854) MMM 78. Pebes tyranteset eo ar passionou dichadennet en eur galon !

  • tirantiezh
    tirantiezh

    f. Tyrannie.

    (1499) Ca 197b. g. tirannie. b. tirantiez.

  • tirantiñ / tirantañ
    tirantiñ / tirantañ

    v. tr. d. Tyranniser, persécuter.

    (1732) GReg 714a. Persecuter, tr. «tyranda. p. tyrandet.» ●(17--) TE 104. mall-é dehai cessein a hun tirantein.

    (1838) OVD 140. de dirantein hé sujité. ●(1861) JEI 51. outraget ha tyrandet dré er bed. ●(1876) TIM 9. tirantet dré rouanné fal.

  • tirantiz
    tirantiz

    f. Tyrannie.

    (1847) MDM 198. ar pillaich, an dirandiz.

  • tirantus
    tirantus

    adj. Tyrannique.

    (1847) MDM 143. tirandus, fallagr ha disordren.

  • tirebour
    tirebour

    m. Sage-femme.

    (1868) SBI II 18. Da glasq d'êhi eun tirebour, tr. «Lui chercher un tire-bourre (une sage-femme).»

  • tired
    tired

    m. –où (typographie)

    (1) Accent, signe diacritique.

    (1732) GReg 7b. Accent, marque que l’on met sur les syllabes, tr. «Tired. p. Tiredou.» ●(1744) L’Arm 5a. Accent d’écriture, tr. «Tiraitt.. pl, tiraideu.m.»

    (1876) TDE.BF 618b. Tired, s. m., tr. «Accent, terme de grammaire.»

    (1931) VALL 5a. Accent ; signe graphique, tr. «tired m.» ●(1947) YBBK 55. Setu an tiredoù a vez graet ganto e brezhoneg : an tired kognek (^), an tired serr pe tired begek (’), an daouboent (¨), an dildenn (~), ar virgulenn-grec’h (') hag ar varrennig-stagañ (-).

    (2) Trait d’union.

    (1732) GReg 924b. Tiret, petite barre pour joindre une syllabe avec un mot, tr. «Tirèd. p. tirèdou

    (3) Tired kognek : accent circonflexe.

    (1947) YBBK 55. an tired kognek (^), an tired serr pe tired begek (’), an daouboent (¨), an dildenn (~), ar virgulenn-grec’h (') hag ar varrennig-stagañ (-).

    (4) Tired serr : accent aigu.

    (1947) YBBK 55. an tired kognek (^), an tired serr pe tired begek (’), an daouboent (¨), an dildenn (~), ar virgulenn-grec’h (') hag ar varrennig-stagañ (-).

    (5) Tired begek : accent aigu.

    (1947) YBBK 55. an tired kognek (^), an tired serr pe tired begek (’), an daouboent (¨), an dildenn (~), ar virgulenn-grec’h (') hag ar varrennig-stagañ (-).

  • tired-boud
    tired-boud

    m. Accent grave.

    (1931) VALL 5a. Accent grave, tr. «tired boud

  • tired-kognek
    tired-kognek

    m. Accent circonflexe.

    (1931) VALL 5a. Accent circonflexe, tr. «tired kognek

  • tired-lemm
    tired-lemm

    m. Accent aigu.

    (1931) VALL 5a. Accent aigu, tr. «tired lemm

  • tired-unaniñ
    tired-unaniñ

    m. Trait d'union.

    (1929) FHAB Meurzh (pajenn Breuriez-Veur ar Brezoneg) 1. An tired-unani a heller e zioueri.

  • tiredañ
    tiredañ

    voir tirediñ

  • tirederezh
    tirederezh

    m. Accentuation.

    (1931) VALL 5a. Accuentation, tr. «tirederez m.»

  • tirediñ / tiredañ
    tirediñ / tiredañ

    v.

    (1) =

    (1744) L'Arm 466b. Virguler, tr. «Tiraidein étré er guirieu scriturr pé moll.

    (2) Accentuer.

    (1931) VALL 5a. Accentuer, tr. «tireda

  • tirennek
    tirennek

    adj. (en plt du pain) Mal cuit.

    (1919) DBFVsup 5b. bara tirennek, tr. «pain mal cuit.»

  • tirennet
    tirennet

    adj. (en plt du pain) Mal cuit.

    (1879) ERNsup 168. tirennet (pron. tir'net) e' bara, se dit du pain (surtout du pain de seigle) mal cuit, qui a une raie noire et dure entre la croûte et la mie, Lanniscat, St-M[ayeux], Plussulien, Corlay.

    (1914) KZVr 70 - 05/07/14. bara tirennet, tr. «pain surtout de seigle mal cuit, qui a une raie noire et dure entre la croûte et la mie, Corn[ouaille].»

  • tirenniñ
    tirenniñ

    v. intr. =

    (1879) ERNsup 168. Tirren' ra ar bara, ma ve torret ar bladenn gañt eur gontel, St-M[ayeux]. Pladenn (Trév[érec], id[em]) est un petit pain plat qu'on tire avant la fournée.

  • tiretenn
    tiretenn

    f. –où

    I.

    (1) (ameublement) Tiroir.

    (1857) CBF 6. ar c'houtilli enn direten, tr. «les couteaux dans le tiroir.»

    (1907) PERS 103. e tireten eun arbell goz. ●(1909) NOAR 49. Divarc'ha a reas an arbeliou, an tiretennou. ●(1957) AMAH 153. hag an danevelloù-se a veze lennet gant Dullin ha kleñket gant evezh en e diretenn.

    (2) (apiculture) Cadre mobile de ruche.

    (1906) GWEN 13. Ar seurt kestennou-ze a zo leun a diretennou hag en peb tireten a zo eur follen, pehini a vez tennet e-kuit. Ar seurt kestennou-ma a zo hanvet en gallek (ruches à cadres mobiles). ●21. ar c'hestennou gant tiretennou.

    II. Cheñch tiretenn : aller du coq à l’âne.

    (1977) LLMM 185/469 (T) E. ar Barzhig. Gout 'ouie cheñch tiretenn prim-ha-prim, ma ne veze ken amzer da gas un dra da benn, e veze pleustret gant ur c'hraf all. ●(1977) DAHG 96 (T) E. ar Barzhig . Tostaat a reas ouzh ar skoedour hag o cheñch tiretenn e krogas en e vrec’h. « Alo ! Alo ! emezañ, kuzhat a reer traoù ozuh Brunev goaz ! Hag an dimeziñ ?

  • tiretennad
    tiretennad

    f. –où

    (1) Contenu d'un tiroir.

    (2) (apiculture) Contenu d'un cadre de ruche.

    (1906) GWEN 25. diou diretennat bennak euz eur gesten all.

  • tiretennek
    tiretennek

    adj.

    (1) À tiroirs.

    (1931) VALL 136b. Commode, meuble à tiroirs, tr. «arc'h tiretennek

    (2) (littérature) À tiroirs.

    (1931) VALL 134b. Comédie à tiroirs, tr. «tiretennek

    (3) (apiculture) Kestenn diretennek : ruche à cadres mobiles.

    (1906) GWEN 36. gwenan, renket (..) en kestennou tiretennek. ●(1921) FHAB Kerzu 337. ar gounidou a zo gant kestennou tiretennek.

  • tirien .1
    tirien .1

    m. –où (agriculture) cf. trion

    I.

    (1) Champ en jachère.

    (1499) Ca 197. Tiryen. g. terre froide. vide in maes.

    (1659) SCger 21b. champ qui n'est pas labouré & qui repose, tr. «tyrien.» ●60b. terre en friche, tr. «tirien.» ●117b. terre en friche, tr. «tirien.» ●(1732) GReg 437a-b. Friche, terre qu'on ne cultive point, tr. «Tiryenn. p. tiryennou.» ●916b. tiryenn. p. tiryennou, tr. «terre sèche qu'on laisse sous herbes : on dit aussi, teryen

    (1824) BAM 132. en e fouennec, en e tiriennou.

    (1910-15) CTPV I 63. g'en ahein en trehion, tr. «garde les bœufs dans le terrain vague.» ●(1934) MAAZ 128. ag ul lanneg d'un ahmél pé d'un treion. ●(1935) DIHU 289/304. en un tréiañn. ●(1938) DIHU 330/179. é hlasa en tréiañneu. ●(1960) EVBF I 331. La terre au repos tire parfois son nom du fait qu'on la met en pâture : (…) tiriãnenn, Pouldreuzic, trion, Baden, kerien, Grandchamp.

    (2) Terriñ tirien : jachérer.

    (1910) MAKE 1. pa vez devez bras torri-terien. ●97. tud gantan o terri terien.

    (3) Lezel e tirien : laisser, mettre en jachère.

    (1732) GReg 824b. lesel distu, ou lesel ê tiryen, trivec'h troatad doüar hed ar riblou, eus an rifyer.

    (1839) BSI 38. Evel na lezer qet ur parq tout e terryen.

    II. [en apposition]

    A. (en plt du terrain)

    (1) Prad tirien : pré laissé en jachère.

    (1834) SIM 169. Louis a reas prajeyer tiryen, pere na anavezet qet nemeur er vrô.

    (1931) VALL 583b. pré sec, tr. «prad-tirienn m.»

    (2) Douar-tirien : terre en jachère.

    (1876) BJM 31. Ama a so douar tirien da zigheri.

    B. (en plt des récoltes)

    (1) Foenn tirien : foin de bonne qualité.

    (1732) GReg 421b. Foin, pur, sans joncs, &c., tr. «foënn terryen.» ●917b. foënn téryen, tr. «bon foin qui vient en des lieux qui ne sont arrosez par aucun ruisseau.»

    (1866) FHB 68/128a. Ar foen prat couls hag ar foen tirrien a so caer. ●(1876) FHB (2e série) 7/47b. Ar re a zo boaz da verza foen terrien a zalc'h anezhan betec ar mare diveza evit caout anezhan crenvoc'h priz.

    (1907) BOBL 06 juillet 145/2d. ar foen terrien a zo troc'het mez ar c'halite dioutan na dalv ket kalz a dra.

    (2) Geot-tirien : herbe de bonne qualité.

    (1935) BREI 392/stag 1. geot terrien.

  • tirien .2
    tirien .2

    s. Pays.

    (14--) Jer.ms 145. Hep clou dir en tyryen ez grear Marheyen preux, / Ha bout trech an mechy hep sy oar ho dyu geux, tr. «Sans arme d'acier dans le pays on fait de preux chevaliers, quoique la morve soit victorieuse sans doute sur leurs lèvres.»

  • tirienañ
    tirienañ

    v. intr.

    (1) (agriculture) Lezel da dirienañ : laisser, mettre en jachère.

    (1931) VALL 332. se garnir de gazon, tr. «tiriena.» ●(1968) LLMM 128/204. Gwechall, goude ma veze bet labouret ur park e-pad un toullad bloavezhioù e veze lezet da dirienañ, evit reiñ peuriñ d'al loened.

    (2) sens fig. S'allonger, jouer sur l'herbe.

    (1968) LLMM 128/204. An dud ivez a c'hell mont da dirienañ. Tirienañ a zo mont d'en em astenn war an tirien, gourvez warnañ, pe ruilhal warnañ evel ma ra ar vugale pa vez tomm ha kras an amzer.

  • tirienenn
    tirienenn

    f. –où (agriculture) Champ en jachère.

    (1868) FHB 180/191b. Eun dirienen c'hlaz ez oa a iz d'ar pors.

    (1960) EVBF I 331. La terre au repos tire parfois son nom du fait qu'on la met en pâture : (…) tiriãnenn, Pouldreuzic, trion, Baden, kerien, Grandchamp.

  • tiriliañ
    tiriliañ

    v. intr. Grisoller.

    (1936) IVGA 99. Hag alc'houedered-traez o tirilia.

  • tirleur
    tirleur

    Marc'h tirleur : cheval qui précède le limonier.

    (1920) KZVr 363 - 15/02/20. tirleur, tr. «cheval qui précède le limonier.» ●(1931) VALL 118a. Cheval qui précède le limonier, tr. «marc'h tirleur

  • tiro di tiro di
    tiro di tiro di

    interj. Onomatopée qui imite le chant de l'alouette.

    (1938) CDFi 19 mars. an alc'houeder a zave laouen en oabl digoumoul en eur zispaka e c'han dribilh : tiro-di-tiro-di.

  • tirs
    tirs

    s. Toile.

    (1912) KZVr 415 - 10/03/12. (argot des tailleurs - yezh ar gemenerien) Tirs, tr. «lien.»

  • tirtena
    tirtena

    s. (textile) Tiretaine.

    (1732) GReg 924b. Tiretaine, tr. «Tyrtena

  • tiruban
    tiruban

    m. –où (habillement) Turban.

    (1981) PLVB 71. e dog, e diruban.

  • tiruheliad
    tiruheliad

    m. –ed, tiruhelidi, tiruheliz Habitant des hautes terres, highlander.

    (1931) VALL 361a. Highlander, tr. «tiruhel(i)ad pl. ed –lidi, –liz.» ●(1942) GWAL 146-147/125. un den gwisket evel Tiruheliz Bro-Skos.

  • tirvi
    tirvi

    plur. tarv

  • tisha
    tisha

    v. intr. Marcher rapidement.

    (1872) ROU 108a. Marcher avec vitesse, tr. «tissa, (Plougast[el].»

  • tisuenn
    tisuenn

    f. –où (habillement) Ceinture de mariage du Bourg-de-Batz.

    (2005) FMPGU 106. La ceinture ou «livrée», large ruban de brocard doré comme la piécette, avec une volumineuse «cocarde» de soie violette prolongée par deux longs pans flottants recouverts de broderies et de glands dorés, exprimait symboliquement l'idée de lien dans le mariage. Dans le «patois» breton de Batz, cette ceinture se nommait «disuhenn».

  • titenn
    titenn

    f. Présage.

    (1931) VALL 588a-b. Présage, tr. «titenn f. (spécial[ement] chacun des gourdeiziou qui présagent le temps de l'année).» ●(1935) BREI 423/3a. Ar pez a zo bet dec'h 'vo titenn da warc'hoaz !

  • titi
    titi

    m. enfant. Ober titi : se chauffer. cf. kiki

    (1976) LIMO 10 avril. Titi, pour inciter à se chauffer, groeit titi d'ho treidigeu, tr. «fait titi à tes petits pieds.» ●(1982) LIMO 4 juin. Tostam d'en tan eid gobér «titi

  • titich
    titich

    m. enfant. Urine, pipi. Cf. tich.

    (1934) MAAZ 49. Kent pèl goudé é saill un targah étalti d'obér «titich» doh en tan ha «ronron» doh Jannig. ●(1977) PBDZ 734. (Douarnenez) alors que le breton est titich.

  • titikiñ
    titikiñ

    v. intr. Palpiter.

    (1905) LZBg Gwengolo 196. é inean e ditiké get leùiné. ●(1934) BRUS 74. Palpiter, tr. «titikein

  • titirin
    titirin

    m. Tintement.

    (1931) VALL 740a. bruit de tintement, tr. «titirin m.» ●(1955) VBRU 89. Titirin ar c'hloc'hig. ●(1977) LLMM 184/372. titirin ar sonerez.

  • titirinañ / titirinat
    titirinañ / titirinat

    v.

    (1) V. tr. d. Faire tinter.

    (1867) MGK 5. Ditirinat he ourouller.

    (2) V. intr. Tinter à coups répétés.

    (1931) VALL 740a. Tinter à coups répétés, tr. «titirina

  • titirinat
    titirinat

    voir titirinañ

  • titl
    titl

    m. –où

    (1) Titre.

    (1499) Ca 197b. Teuzl. g. titre. vide in titr. ●198a. Titr alias teuzl. g. titre.

    (1659) SCger 118a. tiltre, tr. «tiltr.» ●(1732) GReg 925b. Titre, toute piece, & tout écrit qui sert à faire foy, & à prouver une chose, tr. «Tiltr. p. tiltrou.» ●Titre clerical, tr. «Titl. tiltr. tintr. titl ur c'hloarecq. tintr ur c'hloarecq.»

    (1834) SIM 190. ne guemerin qet evit se an tiltr a autor. ●(1838) OVD 125. en titreu glorius.

    (2) (typographie) Tilde.

    (1931) VALL 739b. Tilde, tr. «tilt m. pl. ou

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...