Recherche 'mar...' : 412 mots trouvés
Page 2 : de marc_h-kleur (51) à marcharid (100) :- marc'h-kleurmarc'h-kleur
m. Limonier.
●(1857) CBF 97. ar marc'h kleur a zo kre-meurbet hag ar marc'h blein ivez, tr. «le limonier est bien robuste et le cheval de tête aussi.»
●(1916) KZVr 151 - 23/01/16. Al loan blein, le premier cheval de l'attelage à trois chevaux ; les autres sont «ar marc'h kleur» et «ar marc'h limon» en Léon.
- marc'h-kloc'hmarc'h-kloc'h
m. Sonnailler.
●(1876) TDE.BF 429a. Marc'h-kloc'h, s. m., tr. «Sonnailler ou cheval d'attelage qui porte une clochette.»
- marc'h-klouedmarc'h-kloued
m. Chevalet de barrière.
●(1890) MOA 167b. Chevalet (…) Parlant de barrières, tr. «marc'h-kloued, m.»
- marc'h-koadmarc'h-koad
m.
(1) Chevalet de bois pour scier.
●(c.1718) CHal.ms i. cheualet, tr. «marh coet.» ●(1732) GReg 162a. Chevalet, chantier de charpentiers, de scieurs de long, de bucherons, tr. «marc'h-coad.»
●(1908) BOBL 03 octobre 197/2c. pignet var eur bill koat evid hen heskenn pa dorraz ar chaden a zalc'he ar bill deuz ar marc'h-koat.
(2) Chevalet pour supplice.
●(1839) BESquil 180. Er Sant e oé bet tourmantet ar ur marh-coêd. ●318. ou astenne ar ur marh-coêd.
(3) Chevalet pour crêpes.
●(1942) DHKN 223. Ar en daol, paket ar ur marh-koed, é ma bern krampoeh en tiegeh.
- marc'h-krampouezhmarc'h-krampouezh
m. Chevalet pour crêpes.
●(c.1897) GUN.dihu 147/332. Tostik tra d'er belig e lak er marh-kranpoeh.
●(1903) EGBV 48. marh-kranpoeh, m., tr. «clayon, chevalet.» ●(1910) EGBT 68. marc'h krampoez, tr. «clayon pour crêpes.» ●(1928) DIHU 201/45. Marh-Krampoeh, tr. «(s. m.) chevalet pour crêpes.» ●(1931) VALL 169a. chevalet à crêpes, tr. «marc'h-krampoez.» ●(1934) BRUS 239. Un clayon pour crêpes, tr. «ur marh-krampoeh.»
- marc'h-kuliermarc'h-kulier
m. sens fig. Leader.
●(1877) FHB (3e série) 33/259b. Dioc'h an tu-all, brema, lakeomp e ve treac'h ar radikaled hag ho marc'h kulier Gambetta.
- marc'h-laou
- marc'h-levr
- marc'h-limonmarc'h-limon
m.
(1) Limonier.
(2) sens fig. Leader.
●(1877) FHB (3e série) 40/309a. ann aotrou Thiers, he varc'h-limon zo maro.
- marc'h-loaioù
- marc'h-loarmarc'h-loar
m. (insulte) =
●(1972) SLVT I 28. Tad ar vosenn, penn-bombard, penn-peul, marc'h-loar, boc'h bidi Botigao, genoù gwelien, torc'h togn hoc'h-gouez Plovan, ampoezon, droch ar pardon, leue geot, mab Kain, muzelloù kig-sall, chug biz, jañ-blev diforlinket !... ●(1974) SKVT III 40. Te 'lakafe ur marc'h-loar da c'hoarzhin.
- marc'h-mel
- marc'h-menez
- marc'h-mulmarc'h-mul
m. (zoologie) Mulet. Pennek evel ur marc'h-mul : très entêté.
●(1957) BRUD 2/48 (K) Y. ar Gow. Klask a reas marhata, med ar Bleveg, ken penneg hag eur marh-mul, a zalhas ken kaled war e briz, ma rankas Yann kodiana.
- marc'h-odemarc'h-ode
m. marc'hoù-ode Poteau de barrière.
●(1960) EVBF I 332-333. Le poteau de la barrière (…) marc'h-ode pl. marc'hou-ode, Sizun.
- marc'h-ourgouilh
- marc'h-paotr
- marc'h-poster
- marc'h-radenmarc'h-raden
m. (entomologie) Sauterelle.
●(1931) VALL 677a. Sauterelle, tr. «marc'h-raden pl. mirc'hed-.»
- marc'h-red
- marc'h-sailhermarc'h-sailher
m. Étalon.
●(1732) GReg 162a. Cheval entier, tr. «marc'h sailher.» ●371b. Étalon, cheval entier pour couvrir les juments poulinieres, tr. «marc'h sailher.»
●(1876) TDE.BF 429a. Marc'h-sailler, s. m. V[annetais], tr. «Etalon ; pl. kezek-sailler.»
●(1931) VALL 806. Etalon, tr. «marc'h sailher.»
- marc'h-samm
- marc'h-servij
- marc'h-silioùmarc'h-silioù
m. (entomologie) Hydrophile.
●(1928) DIHU 202/57. Marh-sieu (s. m.) huil du, hanval doh en huil-kaoh, hag e gavér ér goèhieu.
- marc'h-steuermarc'h-steuer
m. =
●(1905) FHAB Gouere/Eost 126. Pa vez dibunet aoualc'h evit eur viad, e teu ar guyader da steui. Digas a ra ganthan he varc'h-steuer.
- marc'h-taolmarc'h-taol
m. Ce qui soutient la table.
●(1879) ERNsup 161. marc'h taul, ce qu'on met pour soutenir la table, Lanr[odec].
- marc'h-tarv
- marc'h-tennañmarc'h-tennañ
m. Cheval de trait.
●(1633) Nom 32a. Equus helcyarius ; cheual qui tire nauire ou autre chose : vn march tennaff, da tennaff listry pe traezou all.
- marc'h-treutmarc'h-treut
m. plais. Vélo.
●(1987) DBHB 9. renour skol Sant-Yann-Vadezour e Kastell, a helle mond davetañ, gand eun taol marh-treut.
- marc'h-yodmarc'h-yod
m. Grand trépied pour mettre la poêle sur le feu.
●(1879) ERNsup 161. marc'h iòt, iout, grand trépied pour mettre la poêle, Trév[érec], St-M[ayeux].
- marc'ha / marc'hat
- marc'hadmarc'had
[vbr marcat, mcorn marghas, marras, virl marcad < lat pop *marcatus < lat mercatus par visl markadr (?) (voir aussi Jackson HPB : britto-lat mercatum + suff britto *-at- substitué au lat –āt-) ; le gall marchnad < fusion entre *marcatus et mercans (?) (LEIA, M-21) ou passé par le vnorv mark(n)aδr (GPC 2355b)]
M. & adv. & adj. –où
I. M.
A. (commerce)
(1) Marché.
●(1499) Ca 132b. Marchat. g. marchie. ●(1612) Cnf 44b-45a. Nep à guerz eth è mis hezreu termen bedé mis maé gant condition ma paezher dezaff quement euel à taluezo an eth è mis Maé en marchat.
●(1659) SCger 76a. marché, tr. «marc’hat.» ●158b. marc’hat, tr. «marché.» ●(1732) GReg 601b. Marché, tr. «Marc’had. p. marc’hajou. Van[netois] marhad. p. marhadëu.»
●(1821) SST 159. er ré e dromp én affærieu, ér marhadeu.
(2) Marché, lieu de vente.
●(846) Credon ch. 53 f° 61v°. factum est inloco marchato rannaco.
●(c.1500) Cb 31b. g. le lieu ou len vent les beuffz. b. marchat an saout. ●(1608) B II 79c. Mar da moues dan marchat. ●(1612) Cnf 44b. monet dan foaryou ha marchatgiou. ●(1633) Nom 225b-226a. Nundinæ : foires, marchez publics : faryou (lire : foaryou), marchadou publicq. ●241b. Emporium : marché, ville marchande, lieu où on tient foire : marchat, kær marchadour, an læch ma vez an foar. ●242b. Forum, mercatus : le marché, ou le lieu du marché : an marchat, pe an marchat-læch. ●(1647) B III 79c. Mar da moues dan marchat, tr. «Quand la femme va au marché.»
●(1732) GReg 602a. Le marché des bêtes à cornes, tr. «marc’had ar saoudt.»
●(1849) LLB 1964. a p’en dé d’er marhad. ●(1878) EKG ii 304. eun trafiker amann a Vontroulez, a veze bep meurs e marc’had Kastel.
●(1902) PIGO i 69. eur merc’her, devez ar marc’had. ●(1922) FHAB C’hwevrer 52. marc’had Brest hag hini Landerne, a zeu re zister evit diboulla sivi Plougastel.
(3) Marc’had a-drak : marché au tout venant.
●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. Marc’had a-drak, koll pe c’honid, marché fait en bloc, tout venant.
B.
(1) =
●(1923) FHAB Genver 14. Eur gwenneg bennak da baea Perig ha va marc’had poaza.
(2) Ober marc’had da =
●(1910) MAKE 47. me am eus great marc’had da zistoï an ti-man. ●(1955) STBJ 61. Choulas ha Bussière eo o devoa grêt marc’had d’ober al linenn.
(3) Ober marc’had : faire marché, poser ses conditions.
●(1659) SCger 76b. faire marché, tr. «ober marc’hat pe feur.»
●(1872) ROU 78a. Je poserai mes conditions, tr. «me ra raio va divizou (abars ober marc’had).» ●(1878) EKG ii 152. Ar marc’had ne oue ket pell evit beza great.
●(1909) FHAB Genver 8. ober eur marc’had amzere.
(4) Ober marc’had gant ub. : conclure un marché, un pacte avec qqn.
●(1955) STBJ 133. Hogen, a-greiz ma klaske Chañ-Mariou ar Gow ober marc'had gant ar pôtr, e tastumas hemañ prim e varc’hadourez hag e tec'has kuit. ●154. an dud a ouie lenn ar Vif hag ober sorserez, eus ar re a ree marc’had gant an diaoul.
(5) Juntañ, siellañ, tonkañ ur marc’had : conclure un marché.
●(1857) HTB 53. Ar marc’had a oe juntet.
●(1930) FHAB Meurzh 91. evit siella ar marc’had.
(6) Kerkoulz marc’had = ken aes all.
●(1877) EKG i 247. Fouge ennho o veza gellet en em zispega kerkouls marc’had diouc’h eun den ker rust.
(7) Menel war ar marc’had : échouer.
●(1908) PIGO ii 30. mes betek breman, allas, oun manet war ar marc’had.
(8) Marc’had du : marché noir.
●(2002) TEBOT 122. War sujet ar marc’had du.
(9) Abaoe marc’had nav bloaz : depuis très longtemps.
●(1957) BLBR 100/12. evel eun nor ha n’eo ket bet eoliet abaoe marhad nao bloaz.
(10) Lizher-marc’had =
●(1905) KANngalon Du 542. priz va lizer marc’had int. ●(1907) FHAB Gouere 151. Mall eo nevezi al lizer-marc’had. ●(1911) BUAZperrot 176. Er bloaz 1540 e reas lizer-marc’had eus un ti e Grenad. ●(1921) PGAZ 92. hag ar merour a vezo digollet var he lizer-marc’had.
C.
(1) Tâche.
●(1934) BRUS 271. Une tâche, tr. «ur marhad –eu, m.»
(2) Bezañ, labourat dre varc’had : travailler à la tâche, à la pièce.
●(1935) ANTO 44. Pe labouront diouz an deiz pe dre varc’had. ●(1936) DIHU 296/29. Dré varhad é mant hag, a pe vè achiù ou labour, é vent dijap kaer. ●(1940) DIHU 350/123. En anderù-man éh a hon tud d’el labour. De grouizein boellenneu ou hasér, hag èl m’é mant dré varhad, é ma achiù fonapl ou deùeh dehé. ●(1941) DIHU 360/284. Hon tud e labour brema d’aozein en hent, trema Craonne. Met her ne lakér ket arnehè. Dré varhad é mant neoah.
(3) Diouzh marc’had / diouzh varc’had : (travailler) à la tâche, à la pièce.
●(1909) BOBL 01 mai 227/2c. c’houennerien a vez klasket diouz an deiz, kerkoulz ha diouz marc’hat. ●(1911) FHAB Mezheven 135. Al labourerien a labouro d’euz varc’had e ti tud all.
D. (politique) Mandat.
●(1975) UVUD 153. (Plougerne) Nint ket bet chomet pell e barz. N’int ket bet chomet ouzpenn eur marc’had marad.
II. Loc. adv.
A.
(1) A-dreuz-varc’had : en bloc.
●(1732) GReg 99a. Il a acheté toute cette boutique en bloc, tr. «ar stalyad marc’hadourez-hont èn deus prénet oll a dreuz-varc’had.»
(2) War ar marc’had : par dessus le marché.
●(1877) FHB (3e série) 32/255a. Scrivet fall devet eo, var ar marc’had.
●(1921) PGAZ 28. var ar marc’had, ar fust oun sur da gaout.
B. A-stok-varc’had.
(1) À vil prix.
●(1915) HBPR 8. ha stok-varc’had, e paent menac’h ha beleien da bedi Doue. ●228. Eur vech, diou ar zizun, e teu da gerc’hat olen da C’hemene pe da Roazon, evit he verza stok-varc’had en he vro. ●(1919) BUBR 11-12/10. ha roet anezo e stok-varc’had, anat d’it. ●(1943) FHAB Gwengolo/Here 350. A stok-varc’had : evit eur priz izel kenan. ●(1982) MABL i 90. (Lesneven) pa veze roet a’ varc’hadourezh ’stok varc’had.
(2) Prenañ a-stok-varc’had : acheter en bloc.
●(1931) VALL 70a. acheter en bloc, tr. «prena a stok-varc’had.»
II. Adj. Re varc’had : trop bon marché.
●(1847) MDM 326. ar mestr (…) a gredo he goumanand kals re varc’had. ●(1866) FHB 68/128a. dioc’h costez an ed re varc’had. ●(1867) FHB 123/148a. va atant a zo re varc’had an holl.
●(1911) BUAZperrot 27. prena kalz re varc’had pe werza re ger.
III.
(1) Marc'had nav bloaz : attendre très longtemps.
●(1864) KLV 11. Euz ar marc'had nao bloaz hon deuz aoun ato.
●(1909) FHAB Mezheven 182 (L) *Jeanpi. Ken diot oc'h pe dost ha kolle Fanch Herry a jomad edog marc'had nao bloas a c'haoliad var eur c'hleuz ! ●(1913) FHAB Ebrel 121 (L) Y.-V. Perrot. Marc'had nao bloaz a zo abaoue m'eo bet savet Emgleo ar Bleun-Burg (lenn : Brug) e kastel Keryan. ●(1926) FHAB Eost 320 *Mabig Breiz. «Allo ! eme Léon, n'eo ket red d'id chom aze marc'had nao bloaz. ●(1957) BLBR 100/12 (L) *Mab an Dig. En eur hwirikal evel eun nor ha n'eo ket bet eoliet abaoe marhad nao bloaz. ●(1981) ANTR 207 (L) *Tad Medar. Meur a varhad nao bloaz a vezo red gortoz a-benn ma vezo tredan e pep ti. ●(1990) STBL 134 (L) *Tad Medar. Bez' ez eus beleien (...) a chom en ur barrez, n'eo ket hepken meur a vloaz met a-wechoù meur a varc'had nav bloaz.
(2) Bezañ en em gavet eus ar re gentañ nemet e marc'had ar genaouioù : ne pas être très malin.
●(1870) KTB.ms 15 p 142 (T). Iannig keiz na oa em gavet euz ar re-genta nemet en marc'had ar genoo, evel ma ve lâret.
- marc'had-matmarc'had-mat
[mbr marchat mat < marc’had + mat]
Adj.
(1) Attr./Épith. Bon marché.
●(1621) Mc 51. Il baille à fort vil prix le rachat si precieux faict de son ame par nostre Seigneur, tr. «Reiff à gra à marchat mat, an rachat quen precieux, gret é ves é eneuff gand hon saluer.»
●(1909) FHAB Eost 233. sur oa adarre da deuka gwin-ardant marc'had-mad.
(2) Loc. adv. A-varc'had-mat : à bon marché.
●(1621) Mc 51. Il baille à fort vil prix le rachat si precieux faict de son ame par nostre Seigneur, tr. «Reiff à gra à marchat mat, an rachat quen precieux, gret é ves é eneuff gand hon saluer.»
●(1710) IN I 326. Guerza quer a fell deomp, ha prena a varc'hat mad. ●(1732) GReg 2a. A bon marché, tr. «A varc'had mad.» ●10b. Acheter à bon marché, tr. «Préna a varc'had mad.»
- marc'hadlemarc'hadle
[brpm marhalla, marhallé, marhatlé < marc’had + le .2]
M. -ioù Marché, place du marché.
●(1659) SCger 76b. place du marché, tr. «marc’halla.» ●(1732) GReg 602a. Marché, le lieu du marché. Marc’hallac’h. (id ẽ, marc’had-leac’h) marhalla. marhallè. (id ẽ, marhad-lec’h.) Van. marhalé.) ●(1744) L’Arm 218a. Lieu public, pour exposer les marchandises en vente, tr. «Marhalé.. éïeu. m.» ●230a. Lieu du marché, tr. «Marhallé.. eïeu.» ●(1787) PT 2. pourmén ir marhatlé.
●(1856) VNA 16. un Marché, tr. «ur Marhallé.»
●(1906) DIHU 12/207. Diaul brein ! e laras Katelin én ur bouizein hé amonen ar er marhallé, fariet em es… ●(1913) AVIE 83. ér marhaléieu. ●(1934) BRUS 286. La place du marché, tr. «er marhalé.» ●(1940) DIHU 347/78. ar varhalé Rostren.
- marc'hadlec'h / marc'hallec'h / marc'hallac'hmarc'hadlec'h / marc'hallec'h / marc'hallac'h
[mbr marchatlech, marchat-læch, brpm marc’hallac’h < marc’had + lec’h .1]
M. Marché, place du marché.
●(1499) Ca 132b. Marchatlech. g. marchies. ●(1633) Nom 242b. Forum, mercatus : le marché, ou le lieu du marché : an marchat, pe an marchat-læch.
●(1732) GReg 602a. Marché, le lieu du marché. Marc’hallac’h. (id ẽ, marc’had-leac’h) marhalla. marhallè. (id ẽ, marhad-lec’h.) Van. marhalé.)
●(1907) AVKA 36. diwallit na rafec’h gan ti ma zad ur marhallec’h. ●(1911) BUAZperrot 801. gwerzet e vezent var ar marc’hallac’h evel loened.
- marc'hadmataat
- marc'hadourmarc'hadour
[mbr marchadour < marc’had + -our (gour .2)]
M. –ion, marc’hadizion
I.
(1) Marchand.
●(1499) Ca 132a. Marchadour. g. marchant. ●(1575) M 104. Prélat, na Marchadour, tr. «prélat ni marchand.» ●(1612) Cnf 45b. An heny à gra accord gant an marchadouryen arall. ●(1621) Mc 36. an marchadour é trafic, hac é marchadourez.
●(1659) SCger 76b. Marchand, tr. «marc'hadour.» ●158b. Marc'hadour, tr. «marchand.» ●(1732) GReg 601b. Marchand, tr. «Marc'hadour. p. marc'hadouryen. Van[netois] marhadour. p. marhadizyon, marhadouryan.» ●(1744) L'Arm 230a. Marchand, tr. «Marhadourr.. dision. m. ●(17--) EN 960. me gred din ehe eur marhedour lien, tr. «je crois, moi, que c'est un marchand de toile.»
●(1845) GBI II 354. Marc'hadourienn Paris, marc'hadourienn Rouan, tr. «Marchands de Paris, marchands de Rouen.» ●(1849) LLB 1622. aveid bout marhadour.
●(1934) BRUS 285. Un marchand, tr. «ur marhadour –erion.»
(2) [emploi adj.] Kêr varc’hadour : ville marchande.
●(1633) Nom 241b. Emporium : marché, ville marchande, lieu où on tient foire : marchat, kær marchadour, an læch ma vez an foar.
(3) Lestr-marc'hadour : navire marchand.
●(1633) Nom 149a. Nauis oneraria, grauis, frumentaria : nauire marchande : lestr marchadour.
●(1744) L'Arm 230a. Vaisseau marchand, tr. «Læsstre marhadour. m.»
●(1874) FHB 488/143a. ar c'habiten a droaz he lestr varzu eul lestr marc'hadour.
(4) plais. Marc’hadour gwinizh-du : charbonnier.
●(1928) LLLM ii 241. Ar marc’hadour gwiniz dû. On appelle ainsi, par plaisanterie, les charbonniers.
II. Blasons populaires.
(1) Marc’hadizion-moc’h : marchands de porcs (les gens de Landaul).
●(1911) DIHU 71/255. Marhadizion moh Landaul e houni argand ér vichér, rak kenevé-sé ne chomehent ket énni.
(2) Marc’hadizion : marchands (les gens de Plumelin).
●(1911) DIHU 73/282. Tud Plérin e zou marhadizion.
(3) Marc’hadourien-kaol : marchands de choux (les gens de Saint-Brieuc).
●(1732) GReg 839a. burlesquement on dit. marc'hadour caul. p. marc'hadouryen caul. id ẽ, marchand de choux.
- marc'hadour gwinizh-dumarc'hadour gwinizh-du
m. plais. Charbonnier.
●(1928) LLLM II 241. Ar marc'hadour gwiniz dû. On appelle ainsi, par plaisanterie, les charbonniers.
- marc'hadour-baleermarc'hadour-baleer
[marc’hadour + baleer]
M. Colporteur.
●(1911) BUAZperrot 176. Neuze ec'h en em c'hreas marc'hadour-baleer, hag e rede ar vro o werza taolennou ha levriou santel.
- marc'hadour-red
- marc'hadour-redermarc'hadour-reder
[marc’hadour + reder]
M. Colporteur.
●(1902) MBKJ 120. mesaer, soudard, marc'hadour-reder.
- marc'hadourezmarc'hadourez
[mbr marchadoures < marc’had + -ourez (gourez)]
F. –ed Marchande.
●(1499) Ca 132b. g. marchande. b. marchadoures.
●(1744) L'Arm 230a. Marchande, tr. «Marhadouréss.. ézétt. f.» ●(17--) BMa 370. Diou varchadoures so bet aman, tr. «Deux marchandes ont été ici.»
●(1859) MMN 165. Eur varc'hadourez eo a gount an histor-ma. ●(1876) SBI II 116. He vamm 'zo eur ragacherès, / Marc'hadourès pour ha panès ! tr. «Sa mère est une revendeuse, / Marchande de poireaux et de panais !»
●(1920) FHAB Genver 204. selaou ar varc'hadourezed d'en em rezoni war ar blasen.
- marc'hadourezhmarc'hadourezh
[mbr marchadourez, brpm marc’hadourez, marhadoureah < marc’had + -ourezh]
F. –ioù
(1) Marchandise(s).
●(1499) Ca 132b. Marchadourez. g. marchandise. ●(1612) Cnf 43a. paeaff è marchadourez. ●(1621) Mc 36. an marchadour é trafic, hac é marchadourez. ●(1633) Nom 4a. papier broüillard, qui sert pour enuelopper les merceries ou marchandises, tr. «paper broüillet, pehiny á seruig euit pacquaff an merceresou pe marchadourezou.»
●(1659) SCger 76b. marchandise, tr. «marc'hadourez.» ●158b. marc'hadourez, tr. «marchandise.» ●(1732) GReg 99a. Il a acheté toute cette boutique en bloc, tr. «ar stalyad marc'hadourez-hont èn deus prénet oll a dreuz-varc'had.» ●(1744) L'Arm 230a. Marchandise, tr. «Marhadoureah.. heu. f.»
●(1911) BUAZperrot 634. Eul lestrad marc'hadourez hag en devoa e lod enno. ●(1915) MMED 278-279. eno oun charboter, hag e kasan marc'hadourez.
(2) Commerce.
●(1612) Cnf.epist 11. A hané eo diffennet ouz an bellegyen pep marchadourez.
(3) Ober marc'hadourezh (eus) : faire commerce (de).
●(1612) Cnf 29b. ober marchadourez eues à traezou pe-ré n'a dynt quet necesser. ●44b. monet dan foaryou ha marchatgiou, eguit ober marchadourez.
- marc'haj
- marc'hallac'hmarc'hallac'h
voir marc'hadlec'h
- Marc'hallac'h
- marc'hallemarc'halle
voir marc'hadle
- marc'hallec'hmarc'hallec'h
voir marc'hadlec'h
- marc'hañmarc'hañ
v.
I. V. tr. d.
A. Monter (une jument).
●(1633) Nom 321b. Peroriga, vel meliore lectione proriga, aut pruriga : qui garde les iuments, & les laisse saillir pour en auoir de la race, tr. «an hiny á mir quesequennet, hac á læs ô marchaff euit caffet an goüen.
●(1732) GReg 848b. Faire sauter, ou couvrir une jument, tr. «Lacqât marc'ha ur gasecg, evit cahout ar gouënn.»
●(1995) BRYV IV 68. (Milizag) ma'z e oa en oad da reseo ar marh… da veza marhet.
B.
(1) Mettre une porte (sur ses gonds).
●(1732) GReg 462b. Mettre des gonds à une porte, tr. «marc'ha un or.»
●(1872) ROU 92a. Monter, la porte, tr. «Marc'ha an nor.»
(2) =
●(1905) BOBL 24 juin 40/1e. Corret a alc'houezaz hag a varc'haz an norejou.
II. V. tr. i. Marc'hañ war ub. : s'emparer de qqn.
●(1872) ROU 82b. Le sommeil s'en empara, tr. «ar c'housked a varc'has varna.» ●(1890) MOA 234. Le sommeil s'empara de lui, tr. «ar c'housked a varc'haz var-n-han.»
III. V. intr.
(1) Stagner.
●(1921) FHAB Du 308. Pa vez sec'h ar park, pa ne chom ket a zour ennan da varc'ha er goanv.
(2) Monter (plantes).
●(1931) VALL 478a. Monter en parl. des légumes, tr. «marc'ha.»
- Marc'haridMarc'harid
n. pr.
I. Marguerite.
●(1909) BOBL 23 janvier 213/2c. Breiz a goll, en eur zioueret ouz Marc'harit Phulup, unan euz ar grage a oa ar gwella skuer deuz an traou a wechall goz. ●(1929) MKRN 80. Skoaz-ha-skoaz gant he c'hoar Marc'harid.
II. sens fig.
A. Eau de vie.
(1) Eau de vie.
●(1955) VBRU 35. Breizhiz a ra (...) Marc'harid hag all diouzh ar gwin ardant.
(2) Marc'harid-gouzoug-hir : bouteille d'eau de vie.
●(1907) BOBL 29 juin 144/3c. goude bea gret enor da Varc'harit-gouk-hir.
(3) Marc'harid pioche : eau de vie de fraude.
●(1732) GReg 312a. Eau de vie (de fraude), tr. «Burlesquement. marc'harid pioche.»
B. (ornithologie)
(1) (ornithologie) Marc'harid-ar-Skars : héron. cf. Marc'harid-ar-c'harzh.
●(1877) FHB (3e série) 17/138b. hag e fidouac'h, ne ket eur bluen eo dioc'h lost Mac'harit ar Scarz.
(2) (ornithologie) Marc’harid-gouzoug-hir : héron.
●(1925) BILZ 141. Hag o zri, o fesketerez lakaet er vag, a deuas war beg uhela ar roc’h, henvel eus teir vran-vor pe eus teir marc’harid-goug-hir.