Devri

Recherche 'mou...' : 337 mots trouvés

Page 2 : de mouchig (51) à mouezhiadeg (100) :
  • mouchig
    mouchig

    m. C’hoari mouchigoù : jouer à cache-cache.

    (1919) DBFV.Sup 51b. hoari mouchigueu (Pluvigner), hoari kuh logoden (Pontivy), jouer à cache-cache. à Lang., moukekeheu, à Caudan moucheka, à Plouay kuheka.

  • mouchig-dall
    mouchig-dall

    m.

    (1) Éteignoir.

    (1876) TDE.BF 470b. Mougerik, s. m., tr. «Eteignoir ; pl. mougerigou. En Cornouaille, en style familier, on dit aussi mouchik-dall

    (2) C’hoari mouchig-dall : jouer à/jeu de colin-maillard.

    (1732) GReg 179a. Colin-maillard, jeu d’enfans, dont l’un a les yeux bandé, & doit attraper un autre, tr. «Mouchicq-dall.» ●(1744) L’Arm 63a. Colin-maillard, jeu, tr. «Hoari mouchicq-dall ou Peenn-dall. m.»

    (1857) CBF 125. C’hoari mouchik dall, tr. « Jeu de Colin-Maillard. » ●(1876) TDE.BF 469b. C’hoari mouchik-dall, s. m. tr. «jeu de colin-maillard, jouer à ce jeu.» ●(c.1890) CFB 112b. Deomp da gaout Olier hag he c'hoar a zo o c'hoari mouchik-dall a-hont.

    (1914) DFBP 57a. colin-maillard, tr. «Mouchik-dall.» ●(1924) BILZbubr 39/846. tri pe bevar bôtr a oa o c’hoari mouchig-dall. ●(1974) TDBP III 104. Les jeux enfantins : (...) C'hoari mouchig dall, tr. « jouer à colin-maillard. »

  • mouchika
    mouchika

    v. intr. Jouer à cache-cache.

    (1919) DBFV.Sup 51b. à Lang[uidic], moukekeheu, à Caudan moucheka, à Plouay kuheka.

  • mouchiñ .1
    mouchiñ .1

    voir mouchañ

  • mouchiñ .2
    mouchiñ .2

    v. Qui ne peut éclore. cf. mouchet .1

    (1940) DIHU 343/7. mouchein (v. p.) : bleuen ur uéen fréh pé ur blanten ha ne hel ket digor, skrignet m'en dé ér galon get ur prenù.

  • mouchod
    mouchod

    m. Appareil pour tresser des liens de paille.

    (1996) VEXE 184. Le «lakez» est alors ajouté sur le tas principal. Pour maintenir l'ensemble, des liens de paille, disposés à un pas de distance les uns des autres, sont passés par dessus le tas, dans les côtés duquel on les enfonce, en attendant que, quelques jours après, d'autres liens soient placés, cette fois tout autour du tas. Ces liens sont tressés à l'aide d'un «mouchot»

  • mouchouer
    mouchouer

    m. –ioù Mouchoir.

    (1499) Ca 141b. Mouchouer. g. suaire. ●(1633) Nom 119b. Muccinum, strophiolum : mouchoir : mouchouër.

    (1659) SCger 81b. mouchoir, tr. «mouchouer.» ●(1732) GReg 642a. Mouchoir, linge pour se moucher le nez, tr. «Mouchouër. p. mouchouërou

    (1910) MBJL 109. eun hejadeg toko ha mouchouero. ●(1939) MGGD 69. klask a reas en e c'hodell e vouchouer da sec'ha an daelou.

  • mouchouer-godell
    mouchouer-godell

    m.

    (1) Mouchoir de poche.

    (1903) MBJJ 32. 'neur hija hon zoko pe hon mouchouero-godel.

    (2) (argot de La Roche-Derrien) Pistolet.

    (1885) ARN 38. Pistolet. – Br. : Pistolenn. Arg[ot] : Mouchouar-godel (mouchoir de poche).

  • mouchouer-gouzoug 
    mouchouer-gouzoug 

    m.

    (1) (habillement) Mouchoir de cou, fichu.

    (1633) Nom 114a. Mammillare : gorgerette, gorgias : gouzougcquen, colier, moünchoüer gouzoucq.

    (1732) GReg 180a. Collerette, collet de femme de basse condition pour se couvrir la gorge, tr. «mouchouër-gouzoucq. p. mouchouërou-gouzoucq.» ●410a. Fichu, mouchoir de cou, tr. «Mouchouër-gouzoucq. p. mouchouërou-gouzoucq

    ►sans compl.

    (1957) BRUD 2/35. goloet he gouzoug gand eur mouchouer truilheg.

    (2) sans compl. (vêtement d'homme) (?) Foulard (?).

    (1869) FHB 255/366b. En dro d'he c'houzoug e lakea eur mouchouer guenn hag her scoulme var he vruched evel eur rozen.

  • mouchouer-jubile
    mouchouer-jubile

    m. (habillement) Châle.

    (1896) GMB 344. pet[it] Trég[uier] mouchour jubile ou jubule, tr. «fichu bleu bordé de fleurs blanches, à l'ancienne mode.»

    ►sans compl.

    (1908) PIGO II 145. hag o tispakan eur vroz, eun davanjer, eur gorfenn hag eur mouchouer. ●173. war he diouskoaz eur mouchouer hirr ha pounner ar franj outan.

  • mouchouer-stella
    mouchouer-stella

    m. (habillement) Petit châle.

    (1980) MATIF 128. Un petit châle très court se croisant sur la poitrine, vous serrait les épaules, la pointe battant le creux des reins, tr. « ar mouchouer stella ».

  • mouchouerad
    mouchouerad

    m. –où Contenu d'un mouchoir.

    (1902) PIGO I 100. o tapout e vaz hag eur mouchouerad bara.

  • moudadeg
    moudadeg

    f. –où

    (1) Coupe de mottes.

    (1960) EVBF I 335. Souches et mottes. (…) mounted, Locmaria-Berrien, mottes de tourbe (ober mountadeg, couper les mottes).

    (2) Ober moudadeg : couper des mottes en commun.

    (1960) EVBF I 335. Souches et mottes. (…) mounted, Locmaria-Berrien, mottes de tourbe (ober mountadeg, couper les mottes).

  • mouded .1
    mouded .1

    pl. de moudenn

  • mouded .2
    mouded .2

    coll. Mottes de tourbe.

    (1910) MAKE 69. kaset gant heman da droc’hi mouded. ●(1924) BILZbubr 40/898. eur garg vouded. ●(1960) EVBF i 335. Souches et mottes. (…) mouded, sing. moudedenn, Telgruc (trohi mouded, couper des mottes de tourbe). ●mounted, Locmaria-Berrien, mottes de tourbe (ober mountadeg, couper les mottes).

  • moudedenn
    moudedenn

    f. mouded Motte de tourbe.

    (1960) EVBF I 335. Souches et mottes. (…) mouded, sing. moudedenn, Telgruc (trohi mouded, couper des mottes de tourbe).

  • moudediñ
    moudediñ

    v. intr. Se former en mottes.

    (1958) ADBr lxv 4/512. (An Ospital-Kammfroud) Moudedi : v. – Gazonner, se mettre en mottes (mouded) : Poent braz eo piellad ar hôl, moudedet eo an douar endro deo dija. Les synonymes moudenna et moudenni, cités dans les dictionnaires, sont également utilisés.

  • moudenn
    moudenn

    f. –où, mouded

    (1) Motte de terre.

    (1499) Ca 141b. Moudenn. g. mote.de terre. ●(1633) Nom 235a. Gleba : motte, glason : taouarchen, mouden. ●235a-b. Cespes viuus, gramineus cespes, viridis : blette de terre verde : taouarchen glas, mouden á douar á ve glas an gueaut. ●235b. Ager occatur : esmotter, rompre les mottes : ober moudet, terriff an moudet.

    (1659) SCger 81b. motte, tr. «mouden p. moudet.» ●(1732) GReg 641a. Motte de terre labourée, & non rompuë, tr. «moudenn. p. moudennou

    (1932) ALMA 84. diou voudenn zouar. ●(1960) EVBF I 335. Souches et mottes. (…) moudenn, pl. moudennou, P[ommerit]t-de-V[icomte], mouloud, Mahalon.

    (2) Motte de terre marrée.

    (1732) GReg 641a. Motte de terre marrée, tr. «Moudenn. p. mouded, moudad

    (3) spécial. Motte de tourbe.

    (1924) BILZbubr 40/898. eur voudenn, mesket gant tammouigou bezin sec'h, a zalc'ho tommder en ti.

    (4) Motte, colline.

    (1732) GReg 126b. Bute, petit tertre, petite hauteur, tr. «moudenn. p. moudennou, moudenned

    (1866) FHB 68/121b. var eur vouden zouar pe eun huelen.

    (1924) FHAB Genver 14. eur voudenn goloet a zrez hag a spern.

    (5) (insulte) Kac'h moudenn : vaurien.

    (1857) CBF 123. Ke kuit, kac'h-mouden ! tr. «Va-t-en, vaurien !»

    (1923) BUBR 26/448. Nounik n'eo nemet eur c'hac'h-mouden !

  • moudenn-besked
    moudenn-besked

    f. (pêche) Banc (de poissons).

    (1925) BILZ 122. oc'h heuilh gant diou vag vihan ar voudenn besked. ●Eur voudenn besked, tr. «une bande, une multitude de poissons.»

  • moudenn-c'hlas
    moudenn-c'hlas

    f. mouded-glas

    (1) Motte de gazon.

    (1659) SCger 62a. gason, tr. «mouden glas pl. moudet

    (1876) TDE.BF 469b. Moudenn-glaz, s. f., tr. «Motte de gazon. A la lettre, motte verte ; pl. mouded-glaz

    (2) triv. Bouse de vache.

    (1876) TDE.BF 469b. Ce pluriel mouded-glaz s'emploie aussi au sens de bouses de vache, en style trivial.

  • moudenn-gign
    moudenn-gign

    f. mouded-kign, moudennoù-kign

    (1) (agriculture) Motte d'écobue.

    (1922) EMAR 55. Va foullad a gempennan / Gant keuneud ha mouded kign, / Ken na ve round 'vel eur gouign. ●(1931) VALL 482a. Motte d'écobue, tr. «moudenn-gign pl. moudennou-kign

    (2) Couche de tourbe supérieure.

    (1988) TIEZ II 204. La couche végétale supérieure (mouded-kign) est enlevée ; les couches suivantes, d'abord de mouded-stoen dont la qualité est moindre, puis de mouded du considérée comme la meilleure.

  • moudenn-ston
    moudenn-ston

    f. mouded-ston Couche de tourbe immédiatement dessous la couche supérieure.

    (1988) TIEZ II 204. La couche végétale supérieure (mouded-kign) est enlevée ; les couches suivantes, d'abord de mouded-stoen dont la qualité est moindre, puis de mouded du considérée comme la meilleure.

  • moudenn-varr
    moudenn-varr

    f. mouded-marr Motte de terre marée.

    (1732) GReg 641a. Motte de terre marrée, tr. «moudenn-marr. p. mouded-marr

  • moudenn-verien
    moudenn-verien

    f. (entomologie) Fourmilière.

    (1732) GReg 431a. Fourmiliere, retraite des fourmis, tr. «moudenn méryen. p. moudennou méryen

    (1876) TDE.BF 469b. Moudenn-verienn, s. f., tr. «Fourmilière.»

  • moudenn-vrizi
    moudenn-vrizi

     f. mouded-brizi Motte à brûler.

    (1732) GReg 641b. Motte, motte de Tanneurs, tr. «Moudenn-brizy. p. mouded-brizy

    (1876) TDE.BF 469b. Moudenn-brizi, s. f., tr. «Motte que font les tanneurs pour servir de combustible.»

  • moudenn-vrug
    moudenn-vrug

    f. mouded-brug Motte de bruyère.

    (1980) MATIF 66. Tous les ans on scalpait une partie de la lande pour faire ce qu’on appelait en breton « mouded brug » (des mottes de bruyère).

  • moudennañ
    moudennañ

    voir moudenniñ

  • moudenniñ / moudennañ
    moudenniñ / moudennañ

    v. intr. Se former en mottes.

    (1958) ADBr lxv 4/512. (An Ospital-Kammfroud) Moudedi : v. – Gazonner, se mettre en mottes (mouded) : Poent braz eo piellad ar hôl, moudedet eo an douar endro deo dija. Les synonymes moudenna et moudenni, cités dans les dictionnaires, sont également utilisés.

  • moudez
    moudez

    coll. Mottes.

  • moudezenn
    moudezenn

    f. –où, moudez Mottes.

    (1990) TTRK 101. Ha goude e veze lakaet ivez un nebeud moudezennoù war ar gestenn evit mirout na yaje an dour betek ar gwenan.

  • moue
    moue

    f./m. –où

    I.

    (1) Crinière.

    (1499) Ca 139b. Moe. g. crinne de cheual ou crin domme ou de femme.

    (1659) SCger 34b. cri (lire : crin), tr. «moue.» ●160b. moue, tr. «crin de cheual.» ●(1732) GReg 235b. Crin qui pend sur le front du cheval, tr. «Mouë. p. mouëou

    (1849) LLB 1213. É voué tiw ar é houg. ●(1872) GAM 6. bleizi koz ha rouan, eur pechad mouèn var ho chouk ? ●(1876) TDE.BF 469b. Moue, moueñk, s. f., tr. «Crinière du lion, du cheval, etc.»

    (1907) VBFV.bf 54b. moui, moué, m. pl. eu, tr. «crinière.» ●(1911) BUAZperrot 42. o mouenvou oc'h heja gant an avel. ●(1950) KBSA 57. Me a lavar d’eoc’h n’eo ket war an talier eo aet, ha ne grog ket er moue kennebeut.

    (2) fam. Chevelure.

    (1954) VAZA 110. ur podig a zen anezhañ gant ur fri togn hag ur voue ruz-tan.

    II.

    (1) (Lezel) ar brid war ar moue : voir brid.

    (2) Bezañ e gabestr war e voue : voir kabestr.

    (3) Lezel kabestr war e voue gant ub : voir kabestr.

    (4) Lakaat kabestr war e voue : voir kabestr.

  • moued
    moued

    m. –où (en plt des marais salants) Ancienne mesure pour le sel.

    (1744) L'Arm 457b. Moette (terme que les Sauniers de Guèrande nous ont apporté, depuis 1725.), tr. «Moaite.. eu. m : Hantérr menatt ou Sam, halein.»

  • moueek
    moueek

    adj. Qui a une crinière, une chevelur abondante.

    (1499) Ca 139b. g. cheuelus. b. moeuc.

  • mouesk
    mouesk

    voir mouest

  • mouest
    mouest

    adj.

    (1) (d'une terre) Moite, humide.

    (c.1718) CHal.ms i. aqueus, humide, tr. «moüest, leih, dous.» ●(1732) GReg 633a. Moite, un peu humide, tr. «Van[netois] mouëst.» ●(1744) L'Arm 243a. Moite, humide, tr. «Mouisste

    (1907) VBFV.bf 54b. mouist, adj., tr. «moite, mouillé, humide.» ●(1935) BREI 390/2b. an doare da zizoura an douarou mouest.

    (2) (météorologie) (Temps) humide.

    (1896) GMB 432. à Pontrieux amzer vouestr temps humide.

    (1910) MBJL 77. temps-amzer ar vro-man a ve mouest kazi dalc'hmat. ●(1964) LLMM 107/414. pa veze mouest an amzer.

    (3) Très mûr.

    (1982) PBLS 31. (Langoned) mouesk, tr. «très mur, prêt à tomber (se dit surtout des noisettes).»

  • mouestadur
    mouestadur

    m. Moiteur, humidité.

    (1744) L'Arm 243a. Moiteur, tr. «Mouisstadurr. m.»

    (1972) LIMO 11 mars. disliuet hiniu get er mouistiadur.

  • mouestaj
    mouestaj

    m. (météorologie) Brouillard mouillant.

    (c.1718) CHal.ms iii. pluye menüe et fine, tr. «glaü munut, glaü foüet, moustrag'.» ●(1732) GReg 222a. Brouillard, tr. «Van[netois] moustrach. p. .» ●Le broüillard tombe fort lentement, tr. «Van[netois] er moustrach a goeh a nebediguéü.» ●(1744) L'Arm 291a. Brume bien mouillante, tr. «Moustrage.. geu. m.»

    (1907) VBFV.fb 14b. brouillard, tr. «mouistraj m.»

  • mouester
    mouester

    m. Humidité.

    (1908) BOBL 31 octobre 201/2e. ober eur bern râ-beo a denno davetan ar mouester.

  • mouestet
    mouestet

    adj. Devenu moite, humide.

    (1849) LLB 529. En ti lein a voged ha mouistet er vangoër. ●1660. E sehou doh en heol hé diwaskel mouistet.

  • mouestijenn
    mouestijenn

    f.

    (1) Moiteur, humidité.

    (1980) LLMM 210/269. mouestijenn an douar.

    (2) (métérologie) Brouillard épais, pluie fine.

    (1931) VALL 84a. Brouillard épais, pluie fine, tr. «moestijenn f.» ●(1982) TKRH 160. un devezh mouestijenn.

    (2021) TREGO 14.01 p. 27c. Une nuée de noms pour le crachin / En breton, on lui attribue une nuée de noms qui varient selon les terroirs, sa nature et ses effets. Il est épais, fin, collant, plus fin que fin… ailhenn, brumenn, c’hwistigenn, fouetijenn, glebiadenn, glizhenn, glizhataj, glizaj, glavizhien, glav munut, glav dous mat, litenn, libistrenn, lugachenn, morlusenn, mouestigenn, reolenn, skaoutrenn, strouejenn.

  • mouestiñ
    mouestiñ

    v.

    (1) V. intr. Devenir moite, humide.

    (1732) GReg633a . Devenir moite, tr. «Van[netois] mouësteiñ. pr. mouëstet.» ●(1744) L'Arm 243a. Devenir moite, tr. «Mouisstein

    (1903) EGBV 128. mouistein, tr. «devenir humide.» ●(1907) VBFV.bf 54b. mouistein, v. n., tr. «devenir humide.»

    (2) V. tr. d. Rendre humide.

    (1907) VBFV.bf 54b. mouistein, v. a., tr. «rendre humide.»

  • mouez
    mouez

    = (?).

    (1866) HSH 256. ha toullet e oa ur vouez dre behini e ruilje ar goad d'ar rivier-so e creiz Pariz hanvet ar Sên...

  • mouezh .2
    mouezh .2

    m.

    (1) Odeur.

    (c.1718) CHal.ms ii. flairer neutre auoir une bonne odeur, tr. «bout a voüeh mat.» ●infection, tr. «goal moüeh.» ●cette viande est gastée, tr. «goahet é , aüelet é, möeh endes er c'hic man.» ●(c.1718) CHal.ms iii. parfum, tr. «moüeh mat.» ●parfumer, tr. «lacat moüeh, blas mat.»

    (1934) BRUS 219. L'odeur, tr. «er mouéh.» ●(1975) YABA 21.03. hui e gleùo mouèh kaoh kezeg. ●(1975) LIMO 21 mars. E gleùo mouèh, tr. «litt. : entendra l'odeur, en breton courant, on ‘entend' les odeurs, les parfums.» ●(1977) LIMO 24 décembre. Goud vad, mouèh mad, e gleùan, med ne garg ket me hov !

    (2) =

    (1974) YABA 14.09. ean en des sentet mouèh er polis ar en daou-zén. ●(1975) YABA 12.08. Ur sklab e vezè moned ar-dro er paourkèhig sel gwèh ma «santé mouèh», de lared é, a pe savè en hoant dehon de «zizeurein en avaleu douar» pe de lakad é doull skarh de labourad.

  • mouezh / bouezh .1
    mouezh / bouezh .1

    f., adv. & prép. –ioù

    I. F.

    A.

    (1) Voix.

    (1499) Ca 140a. Moez. g. voix. ●(1530) Pm 129. Maz goulennas a moez meurbet, tr. «De sorte qu'il demanda d'une voix très forte.» ●(1575) M 1407-1408. Rac an moez anezaff, á squoy an re daffnet, a herr, quez quen terribl maz vezo horribltet, tr. «Car sa voix qui frappera les damnés / Impétueusement, si terrible, que ce sera une horreur.» ●1411-1413. Bezcoaz endan an tron, moez leon ne sonas, / Moz assur na curun, na bet ne dihunas : / Den, tr. «Jamais sous le ciel voix de lion ne retentit, / Je vous assure, ni tonnerre, ni jamais n'éveilla / Personne.» ●(1576) Cath p. 22. vn mouez terribl, tr. «une voix terrible.» ●(1621) Mc 71. hac euff eues é lech sant á cleuuo ma mouez.●(1633) Nom 213b. Symphonia consentus : accord des voix, melodieux chant & accordant : accord á mouizyou, vn can melodius hac accordabl. ●214a. Vox : voix : an moüez.

    (1659) SCger 125b. voix, tr. «mouez, p. iou.» ●160b. mouez, tr. «voix.» ●(1732) GReg 968a. Voix, son de la bouche, tr. «Moüez. p. moüezyou. Van[netois] moëh. p. moëhyéü. boüeh. p. yéü.» ●Une belle voix, tr. «Ur voüez caër.»

    (1821) SST 94-95. en ur seüel en oeh de velein Doué. ●(1849) LLB 757. bourusèt ur voeh ! ●1470. Boeh sklintin en estig.

    (1903) MBJJ 36. Da harpan ar mouejo, a zo eun harmonium. ●(1904) DBFV 25b. boéh, voéh, f. pl. ieu, tr. «voix.» ●(1921) GRSA 402. ur baré boéhieu. ●(1921) LABR iii. Kentic’h ur voéc’h a ziabarh e glèuè hag e cheleùè doc’h-ti.

    (2) (botanique) Louzaouenn-ar-vouezh =

    (1933) OALD 45/215. Louzaouen ar vouez, tr. «Gwelit Nijar.»

    B. [seurtoù mouezhioù]

    (1) Mouezh vannous : voix nasillarde.

    (1954) VAZA 132. ma kroge da gomz gant ur vouezh raouiet ha manous.

    (2) Mouezh vouk : voix sourde.

    (1903) MBJJ 236. Mes o mouez a zo moug : mont a ra war rauk kazi hep sevel na disken, hag a-stlej, koulz laret.

    (3) Mouezh wak = a c'hall bezañ stummet.

    (1910) MBJL 118. mouezio gwak ar vugale.

    (4) Mouezh lemm : voix aiguë.

    (1905) PERS 212. pa glevet he vouez huel ha lemm evel p'e divije c'hoant da doulla ar c'halonou.

    (5) Mouezh pounner =

    (1866) FHB 59/51a. Mad a lavar eur vouez pounner.

    (6) Mouezh reut =

    (1908) FHAB Mae 135. pegen reud ho mouez, pegenn zoun ho lagad !

    (7) Mouezh skiltr : voix aiguë.

    (1910) MBJL 139. O mouezio skiltr ha lemm a droc'h d'imp hon diskouarn. ●(1931) FHAB Eost 315. A-droc'h taol, eur vouez skiltr hag eun hopadenn.

    (8) Mouezh revet : voix enrouée, rauque.

    (1924) SBED 39. Mem boeh reùet ne lar ket gé. ●59. get ur voéh reùet.

    (9) Mouezh voan : voix grêle.

    (c.1718) CHal.ms ii. fausset uoix aigue, tr. «ur uöeh möen.» ●(1732) GReg 471b. Une voix grêle, tr. «Ur vouëz voan

    (1872) DJL 22. gant eur vouez moan. ●(1896) SBW 12. Ar c'hloc'hik 'neuz eur voez moan ha skeltr.

    C.

    (1) Mouezh an holl : l'opinion, la voix publique.

    (1732) GReg 291a. A ce que dit le public, tr. «E mouëz an oll.

    (2) Ar vouezh : la rumeur publique.

    (1944) EURW I 187. E Breiz, ar vouez a oa neuze a-enep da Vreiz-Veur.

    (3) A vouezh an holl : à l'unanimité.

    (1869) FHB 242/260b. sant Conogan a voue hanvet a vouez an oll. ●(1869) FHB 256/371b. ar c'hanticou canet a vouez an oll.

    (4) Dre ur vouezh, en ur vouezh, holl d'ur vouezh : ensemble, d'une seule voix.

    (17--) TE 149. Goudé m'ou doai rescondét ol d'ur voéh é hoènt prest de sèntein. ●175. hac ol d'ur voéh en hanàuas eit ou Roué.

    (1868) FHB 169/101b. hag ann holl dre eur vouez da respont e zoant tud santel. ●(1874) FHB 506/285b. e leverjont oll en eur vouez.

    (1902) PIGO I 185. pa laraz ar merc'hed en eur vouez... ●(1907) BSPD I 239. Rak-sé, pe varùas en abad, ind er choéjas ol d'ur voéh hag el lakas én é léh. ●(1934) FHAB Genver 2. hag holl e kanent en ur vouez.

    (5) [au plur. après un art. ind.] Ur mouezhioù : des voix.

    (17--) EN 3134. evr music hac eur moego, tr. «une musique et des voix.»

    (6) Langue des animaux.

    (1955) STBJ 20. lôned gouez o c'hourdrouz hag o tabac'hat, gros ha pounner o mouez.

    (7) Leizh e vouezh : à pleine voix.

    (1982) PPBA 46. (Argol) Hopal ra leiz e vouez, tr. «Il crie de toutes ses forces.»

    (8) A vouezh uhel : à voix haute.

    (1907) PERS 365. lavaret a vouez huel ar pez a oa e kalon an oll. ●(1925) FHAB Ebrel 155. Ar c'homzou-ze a oa deut gant a vouez uhel.

    D. par ext.

    (1) Son, bruit.

    (17--) EN 2554. moegou ar hleier, tr. «les voix des cloches.» ●(17--) CBet 1641. Ha chetu ar rivier, me gleo moes an dour, tr. «voici la rivière, j'entends le bruit de l'eau.»

    (c.1825-1830) AJC 531. moes ar hurunou. ●2785. moes an trompillou. ●(1838) CGK 22. Pa glevont mouëz ar biniou.

    (1903) MBJJ 67. p'an euz da drec'hi war vouez an avel. ●(1906) MSTR 47. Mouez ar c'hudurunou. ●(1911) BUAZperrot 396-397. hiboud an dour, finv ar mor, mouez an avel. ●(1926) FHAB Gwengolo 359. dreist mouez an avel. ●(1927-1930) LUMO 69. mouez ar c'hleïer. ●(1936) FHAB Ebrel 142. mouez ar c'hloc'h a dregerne. ●(1955) STBJ 29. mouez kreñv ha gouez ar zoniri. ●51. mouez galloudus an ograou. ●125. mouez ar mor o trouzal.

    (2) (politique) Voix de votant, suffrage.

    (1732) GReg 968a. Voix, suffrage, tr. «Moüez.» ●Avoir voix en chapitre, tr. «Cahout guïr da rei e voüez.» ●Voix active & passive, tr. «Moüez da rei, ha moüez da receo.»

    (1847) MDM 338. Piou ho deuz roet d'id mouesiou evit da lakaad er c'honsaill ?

    (1904) DBFV 25b. boéh, voéh, f. pl. ieu, tr. «vote.» ●(1915) MMED 276. Da zeiz ar votadek, ha roet o peus ho mouez, evel m'eo dleet, d'eun den a du gant ar relijion ? ●(1915) HBPR 32. pa oa digoret ar pod evit ar veach diveza. Ki ar skolaj hen doa diou vouez. ●(1928) BFSA 275. gortoz ma vije rôet ar moueziou evit dibab ar ministr kenta.

    ►Mont d'ar mouezhioù : voter.

    (1857) LVH 58. Monèt e hrér d'er boéhieu eid en dra-zé dalhmat. ●60. Er honseil, arlerh en devout achihuet é zélibération, e ya d'er boéhieu.

    ►Kestal mouezhioù : être en campagne électorale.

    (1872) GAM 26. N'oc'h ket bet e Gnisseny (lire : Guisseny), hag e leac'h all o rotal, o kesta mouesiou ? ●(1872) DJL 16. d'ar mare m'ede ar C'honseil departamant, o kestal moueziou var ar mæz.

    (1928) FHAB Mezheven 224. eun danvez-kannad, o kesta moueziou.

    (3) Réputation.

    (1792) HS 35. er vouéh à hou féhédeu e ïass béd enn néan. ●177. A pe ne üélass meit ur horf dibéennet ha gouaid-cleu, ha m'a hass er vouéh à guement-cé é mésque enn armée. ●193. Er vouéh à guement-cé e ïass quent pèl d'er Roué. ●201. boéh péhédeu er bobl (...) e ïass béd enn nean.

    (1904) DBFV 25b. boéh, voéh, f. pl. ieu, tr. «réputation.»

    E. sens fig., litt. =

    (1910) BUJA 41. va daoulagad ho deuz va sklerijennet var ar pez a lavare d'in dija mouez ar goad. ●42. Ma ne zilaoufen nemet mouez va c'haloun, me a redfe d'ho briata.

    F. Autorisation.

    (1850) JAC 127. Hac ho poe mouez da gomz dirac e Vajeste.

    II. Adv.

    (1) A-vouezh : oralement, vocalement.

    (1621) Mc 62. Ober an pedennou acustumet, quen à vouez, quen à calon.

    (2) Bezañ a-vouezh : s'accorder.

    (1872) ROU 71a. A vouez emaint, tr. «leurs voix s'accordent.» ●(1890) MOA 103b. Leurs voix s'accordent, tr. «a-vouez ec'h erruont mad ; – a-vouez emint ho daou.»

    (1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-vouez emaint, tr. «leurs voix s'accordent, L[éon].»

    (3) A ur vouezh : d'une seule voix.

    (1883) MIL 264. ar bopl (…) a lavaras a eur vouez : (…).

    (4) A-nerzh e vouezh : (crier) de toutes ses forces.

    (1861) BSJ 181. Jesus e huélas dêc dén lovr péré e zé én arben dehou én ur grial a nerh ou boéhieu.

    III. Loc. prép. Bezañ a-vouezh gant ub. : parler de la même voix que qqn.

    (1907) AVKA 225. Hag oll ar bobl, hag a oa bet test deus ar burzud, a oe a vouez ganthan evid renta gloar da Doue.

    IV. Flour evel mouezh un ael : voir ael.

  • mouezhañ / mouezhat / mouezhiñ
    mouezhañ / mouezhat / mouezhiñ

    v.

    I. V. intr. Puer.

    (c.1718) CHal.ms iii. puer, tr. «goal mouhein.» ●ce fromage est trop uieus, il sent le rance, tr. «ré goh é er fromag' man blas crean endes mouehein ara.»

    (1876) TDE.BF 470a. Moueza, v. n., tr. «Sentir mauvais.»

    II. V. tr. d. Sentir, chercher à percevoir une odeur, odorer.

    (c.1718) CHal.ms ii. flaïrer, tr. «moüehat

    (1932) GUTO 31. moéhein er vlaz e za tré anehon. ●(1934) BRUS 65. Flairer, tr. «mouéhein.» ●(1939) RIBA 37. de vouéhein hou teilegi. ●99. Er blei nañnek (…) é vouéhein kig biù édan é skilfeu.

    ►absol.

    (1939) RIBA 35. é fri saùet én aùél aveit moéhein ésoh.

  • mouezhat
    mouezhat

    voir mouezhañ

  • mouezhata
    mouezhata

    v. tr. d. Flairer, renifler.

    (1978) LIMO 27 mai. Mouéhetat. De mouéh, odeur, à ne pas confondre avec moéh, voix. Ce verbe à sens de flairer, renifler, da distinguer de mouéhein, sentir mauvais. ●(1983) LIMO 9 décembre. musad ha mouéhetad ma zo blaz. ●Mouehetad, tr. «distinguer les odeurs.» ●(1984) LIMO 12 janvier. ur hi bras e oè deit de vouéhetad er flourenn. ●De vouehetad, tr. «à flairer.»

  • mouezhell
    mouezhell

    f. –où (grammaire) Voyelle.

    (1856) VNA 8. nameit a pe gommance er guir arlerh dré ur voéhel, tr. «que quand le mot suivant commence par une voyelle. (…) er voéhelleu aral.

    (1939) DIHU 338/golo. boehelleu : voyelles.

  • mouezhellenn
    mouezhellenn

    f. –où (grammaire) Voyelle.

    (1744) L'Arm 407a. Voyelle, tr. «Voéhaleenn.. neu. f.»

    (1942) DIHU 370/70. dirak ur voéhellen.

  • mouezhiadeg
    mouezhiadeg

    f.

    (1) Bruit de voix.

    (1936) IVGA 95. trouz kadoriou ha moueziadeg.

    (2) Vote.

    (1906) BOBL 07 avril 81/1c. Eur vouezadek (referendum) a oa great gatno da c'houzout ha dihan labourat e vije great. ●(1931) VALL 245a. Élection (…) réunion électorale, tr. «moueziadeg.» ●(1935) VOTE 5. dilennet dre eur voueziadeg.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...