Devri

Recherche 'de...' : 738 mots trouvés

Page 10 : de derch-3 (451) à derv (500) :
  • derc'h .3
    derc'h .3

    m. Cœur du bois, duramen.

    (1732) GReg 100b. Le plus dur du bois, tr. «Derc'h. derc'h ar c'hoad.»

    (1876) TDE.BF 108a. Derc'h, s. m., tr. «La partie des arbres que l'on appelle le bois parfait ou la partie la plus dure sous l'aubier.»

    (1927) GERI.Ern 96. derc'h m., tr. «La partie la plus dure du bois.» ●(1939) SAV 15/8. skinier derc'h dero. ●(1955) STBJ 11. Eun aoter dispar eo houmañ, kizellet en delc'h-dero.

  • derc'hel / delc'hen / delc'her / delc'hel
    derc'hel / delc'hen / delc'her / delc'hel

    v.

    I. V. tr. d.

    (1) Tenir.

    (1499) Ca 57a. Delc'hell. vide in derchell cest tout vng. ●58a. Derchell. g. tenir. ●(1554) Moeam 7. Ez dalcho én é vos deiz ha nos dindanhaff. ●(1576) H 52. hac entre an confirmet hac an heny en delech da confirmafu, tr. « and between the confirmed and him who holds him to be confirmed. » ●(1612) Cnf 62b. ezoar bet contraignet de derchell chadennet en é cambr.

    (1906) KANngalon Gwengolo 208. Kerdign an de a ioa dalc'het gant ar prefet.

    (2) Derc'hel udb. da ub. = (?).

    (1938) SAV 11/28. Eun den diegus eo diaes awalc'h d'ezan derc'hel boued d'eur c'horf distambouc'h da ehana. ●(1955) STBJ 84. ne veze ket dalc'het boued dezañ d'ober eur seurt micher. 102. pa oant gouest da zerc'hel d'o mab kement a draou brao da forana.

    (3) Derc'hel bara da ub. =

    (1868) KMM 105. eb den ebed da zelc'her bara deza, nemet ur mab.

    (1908) FHAB Du 330. ne ouzon mui da beleac'h mont evit derc'hel bara deoc'h. ●(1929) EMPA 4. hag evit derc'hel d'imp eun tamm bara ! ●(1982) TKRH 116. e vuhez a stourm hag a boan evit derc'hel bara ha serriñ un draig bennak evit e vugale war e lerc'h. 160. en un amzer ma oa ken start derc'hel bara.

    (4) Attraper, prendre, capturer.

    (14--) N 288-292. Deomp voar roez da clasq an goezet / (…) Donet a duy bras ha bihan / A dalchimp glan a vnanou, tr. «Venons chasser les animaux sauvages sur la clairière / (…) Ils viendront, grands et petits, / Et nous les prendrons tous un à un.» ●(1633) Nom 150a. Cymba oria : nacelle à pescher : vn barq da derchel pesquet. ●174a. Vetriculum & cuerriculum : filé, verfueil, seine : roüet pe filèen da derchell pesquet. ●Exipulæ : encloture de verges ou d'autre chose pour prendre les poissons aux coulants des eaux : an cloturic á grær á guyal pe á traezou all euit derchell pesquet en dour ret. ●175a. Endago, reticulata indago, carbaseum septu: toiles pour enuironner vn bois, panneaux, tente de filets : liennou da anuirouniff vn coat, rouegou á dro da derchel an loen.

    (1879) GDI 82. dêc cluyar en doé dalhet é giboès.

    (1905) BREH 43. aveit dalhein en dud a ziar er mézeu. ●(1907) BSPD I 660. Doh tu, er goarnour e zavé soudarded eit en derhel. 681. n'ou doé nehoah dalhed tra hed en noz. ●(1907) BSPD II 273. hanen e hras en derhel, hag en degas d'er gér a Nol. (1908) AVES 45. én arben ag en taul pesked ou doé dalhet. ●(1922) IATA 42. peur e teuï gant da rastel ledan aman da zelc'her bizin ?

    (5) Derc'hel lec'h ub. : remplacer, représenter qqn, officier à sa place.

    (1790) MG 152. En escob, péhani e zalh léh en Eutru-Doué én hur hevir.

    (1856) GRD 226. er bélêg e zalh léh en Eutru Doué. ●(1868) FHB 199/337a. evit ar re a zalc'he leac'h dezhan var an douar.

    (1915) HBPR 58. An aotrou Le Roux, kure Lambezellec, a ia da Sizun da zerc'hel leac'h an aotrou Floc'h. ●223. Eur beleg touer, (...) a ieaz da zerc'hel leac'h beleien fall. ●(1929) MANO 73. Gwella ma c'hellas e talc'has lec'h ar person. ●(1934) PONT 65. He zaou hanter-vreur a zalc'he e leac'h evit labourat.

    (6) Derc'hel ub. d'ober udb. =

    (1903) MBJJ 174. larout a rafe 'nen merc'hodenno a dalc'her da jachan warne gant eun neuden 'vit o delc'hel da finval.

    (7) spécial. Tenir qqn sur les fonds baptismaux.

    (1790) MG 138. ha deliét-è chonge eit en derhel, tud e vihue é doujance Doué.

    (8) (agriculture) Élever.

    (1977) VWMZ 73. (Treboull) moc'h emañ hi o terc'hel.

    (9) (en plt des femelles) Retenir, être fécondée.

    ►absol.

    (1744) L'Arm 172a. Genisse (…) Elle est pleine, tr. «Dalhed i-déss

    (1909) BROU 222. (Eusa) On prononce : Delc'heur, quelque fois : delc'har – Ce mot se dit aussi absolument des femelles qui gardent ou rejettent le sperme : Ar gazek ne zalc'h ket.

    (10) Derc'hel penn da ub. : tenir compagnie à qqn.

    (1857) HTB 111. He c'hoar-all a choumas da zerc'hel penn d'he mam, o heul an eil hag eben eur vuez euz ar santela.

    (11) Derc'hel penn da ub. : tenir tête à qqn.

    (1911) BUAZperrot 135. Nikun ne c’hell derc’hel penn d’ezan. ●(1916) KANNlandunvez 53/375. mes dourn Doue a skor c’hoaz hor bro pe guir e sikour anezhan da zelc’her penn d’he enebourien ken gallouduz, ha roet dezhan ar gounid meur a dro.

    (12) Derc'hel kaoz gant ub. : s'entretenir avec qqn.

    (1903) MBJJ 3. plijout 'ra d'ean delc'hel kauz ganimp.

    (13) Derc'hel ub. a-sav : faire s'arrêter qqn.

    (1907) PERS 314. N'helle morse mont d'an iliz (…) heb beza diarbennet, dalc'het a za.

    (14) Derc'hel stad a, eus : tenir compte de, être fier de.

    (1862) JKS.lam 303. Tud zo hag a zalc'h muioc'h a stad euz a varnedigesiou ann dud eget na zalc'hont euz a varnedigesiou Doue. ●422. N'euz den evit servicha daou vestr ; rak (…) pe e talc'ho stad euz ann eil hag e raio fae war egile.

    (1907) VBFV.fb 21. tenir compte, tr. «derhel stad.» ●(1913) AVIE 260. hemb derhel stad a gement sé.

    (15) Derc'hel douetañs diwar-benn ub. : nourrir un doute à l'égard de qqn.

    (1935) SARO 18. Den ebet mui ne zalc'he douetans diwar e benn.

    (16) Derc'hel anv : maintenir le souvenir.

    (1911) BUAZperrot 580. Evit derc'hel hano eus eur burzud ker bras, Doue a voullas e roudou var ar ster.

    (17) Derc'hel kriz : tenir bon, ne pas se décourager.

    (1910) ISBR 57. Luner e zalhé kri hag e aséé rein kalon d'é veneh ha d'é dud.

    (18) absol. Se contenir.

    (1872) ROU 78b. Je me suis contenu, tr. «dalc'hed em euz ganein.»

    (19) Derc'hel groñs : soutenir mordicus.

    (1861) BSJ 217. Ean e brofætis arlerh de sant Pièr en en devehé-ean bet nahet tair gùéh quênt cân er hoq ; neoah sant Pièr e zalhé gronce ne vehé quet bet arrihue quement-cé guet-hou.

    (20) Contenir.

    (c.1500) Cb 34b. cest mesure de terre qui contient de toutes pars cent pies. b. vn pez douar a delch cant troatet a pep tu.

    (1659) SCger 30a. contenir, tr. «derc'hell, p. dalc'het

    (1857) CBF 39. Eur boezellad a zalc'h daou hektolitrad tost da vad, tr. «Un boisseau vaut deux hectolitres à peu près.»

    (21) Derc'hel peg : tenir bon, ne pas lâcher.

    (1936) IVGA 24. N'ouzez ket derc'hel peg (...) dalc'h peg start..

    (22) Derc'hel krog en udb. : tenir qqc.

    (1710) IN I 210. ar vugaligou, pere a zalc'h crog en o Zat gant un dourn hac a gutuil mouar gant eguile ahed ar c'harz.

    (1975) BAHE 87/10. derc'hel krog en ur rolig.

    (23) Derc'hel a-benn : tenir (le bateau) bout au vent.

    (1944) GWAL 163/170. (Ar Gelveneg) «Paotred kreñv, tud start a ranker kaout evit derc'hel a-benn.» ●(1979) VSDZ 56. (Douarnenez) Ma 't eus c'hoant, pa yee ar c'hanod a-benn a vie gantañ ur roued… e-barzh ar c'hanod bihan petra… setu vie dalc'het a-benn, vie daou zen e terc'hel a-benn tr. (p. 220) «Si tu veux quand le canot était de bout, il y avait le filet derrière… avec le canot… et il fallait tenir de bout, il y avait deux hommes avec leur aviron qui tenaient le canot de bout.» ●57. setu evit derc'hel a-benn neuze, oa un war ar skoaz hag un war an treust, tr. (p. 221) «pour tenir le bateau dans le lit du vent il y avait un homme à l'aviron treust et un autre à l'aviron skoaz

    (24) Empêcher.

    (1633) Nom 174b. Calamus : ce qui tient afin que l'hameçon n'aille au fond : an lig pe'n bluen á delch na da an luguen (lire : higuen) dan gouelet.

    (25) Derc’hel da + v. : continuer.

    (1867) GBI I 154. Me dalc'ho da vale, noz-de, tr. «Je marcherai, nuit et jour.»

    (1904) DBFV 43b. derhel, part. dalhet, v. a., tr. «continuer, persévérer (de, à).»

    (25) Derc’hel + v. : continuer.

    (1942) DHKN 63. rak a skoéans dehi éh oè ur beizantéz ag er Pemp-Hent e anaùé, hag e vehè bet ret dehi, penevé-sé, derhel komz dehi.

    (27) Tenir (un commerce).

    (c.1680) NG 187. Nep a dalhé ostaleri, tr. « Those who kept inns. »

    (1877) BSA 213. Joseph-Mari Guillemet hag he bried a zalc'he eun tam stal marc'hadourez e Locmine.

    (1902) PIGO I 68. hag an evoa 'n em laket da zerc'hel hostaliri.

    II. V. tr. i.

    (1) Derc'hel àr, war ub., war-dro ub. : insister auprès de qqn, faire pression sur qqn.

    (1792) HS 179. tut amouèt e zalh ar re-ré-ral divet (lire : d'ivet). ●(17--) TE 29. Ean e zalhas quemènt ar nehai ma hoènt bet èl contraignét de monèt guet-ou.

    (1825) COSp 138-139. hac èl ma talhai hi arnehou d'achiue, ean e zisparissas. ●(1857) HTB 69. dre forz derc'hel war he dro (…) an tad (…) a bromettas an dra. ●(1897) EST 56. er filajerion (...) e zalh ar nehi.

    (1907) BSPD I 224. ean e zalhas kement arnehon m'el lakas ér fin d'er gér eit chervij é vro. ●(1908) PIGO II 32. mes n'houllas ket derc'hel warnon. ●(1910) DIHU 58/60. Kaer en devoé Childebert derhel arnehon ne oé ket bet aveit er goarn étaldon. ●(1913) AVIE 203. ha dalh ar en dud de zonet abarh eit ma vou lan me zi. ●(1977) LLMM 184/369. an aotrou Gô, hag en doa dalc'het kalz warnon evit mont da skolaer kristen.

    (2) Derc'hel mat da ub. : rester avec qqn, lui tenir compagnie.

    (17--) TE 3. ha n'en doai dén de zerhel-mat dehou. ●(17--) VO 40. Caër hur boai bet ou supliein de zerhel mat temb.

    (1905) IMJK 299. hui e zalh mat d'ein ém ol trebilleu. ●(1934) BRUS 86. Tenir (compagnie), tr. «derhel (mad).» ●(1937) ALMA 157. me a reio ho teurel en eur prizoun tenval, gand ar razed hag an naered, da zerchel mad d'eoc'h ! ●(1939) KOLM 94. é tè paréadeu Éled de zerhel mat dehon, tré ma vezè é pedein.

    (3) Derc'hel mat da ub. : suivre qqn qui court.

    (17--) VO 68. hi e hum laqua a-bèn de ridêq guet quement a hærr, ne vou hanni capable de zerhel mat dehi.

    (4) Derc’hel mat da ub. : contrôler qqn.

    (1977) BAHE 95/26a. Met kit ’ta da zerc’hel mat d’ar vugale.

    (5) Derc’hel kloz da ub. : rester près de qqn.

    (1975) LLMM 169/101. ha fellout a rae dezhañ derc’hel kloz dezhi.

    (6) Derc’hel kloz war : taire.

    (1838) CGK 4. Mœstrounia e zantimant, delc’hel claus var e sonjou.

    (7) Derc’hel stag ouzh ub. : rester près de qqn.

    (1907) AVKA 141. setu tri de ma talc’hont stag ouzin.

    (8) Derc’hel tost d’udb. =

    (1877) EKG i 212. neuze, kerkoulz ha breman, pa vez trouz ha dispac’h er vro, pep hini a zalc’h tost d’he arc’hant.

    (9) Derc’hel yud d’udb. : tenir fermement à qqc.

    (1915) HBPR 87. Mez Directoire an Departamant a zalc’has yud d’ar pez hen doa gourc’hemennet.

    (10) Derc’hel berr war ub. : tenir qqn en échec.

    (1872) ROU 82a. Tenir en échec, tr. «Delc’her berr.» ●(1890) BSS 3. evit derc’hel berr var an heretiket.

    (11) Derc’hel berr gant, war ub. : tenir la bride courte à qqn, tenir qqn de court.

    (1732) GReg 226b. Tenir de court la jeunesse, tr. «Derc’hel berr gand an dud yaouancq.»

    (1904) SKRS i 179. ar vistri ha mestrezed a zalc’h berr var dud ho zi er pez a zell ouz ar pedennou e kommun. ●(1905) KANngalon Here 510. d’an oad m’o deuz muia izoum da veza kelennet mad ha dalc’het ber varnho.

    (12) Derc’hel reut war ub. : serrer la vis à qqn.

    (1924) BILZbubr 43/1020. Red eo delc’her reut var ar pôtr, pe e teuio da vea eur gwall den evelato.

    (13) Derc’hel strizh war : maîtriser.

    (1864) SMM*** 225. he oll skianchou a zalc’he striz varnezo dre ar vertus-ma.

    (14) Derc’hel war e deod : tenir sa langue.

    (1872) ROU 101a. Retenir, sa langue, tr. «Delc’her var e deod

    (1904) SKRS i 201. he gamaladed a zalc’he bepred var ho zeod, en he gompagnunez.

    (15) Derc’hel d’e c’her : tenir sa parole.

    (1856) VNA 191. Tiendrez-vous votre parole ? tr. «Derhel e rehait-hui d’hou quir 

    (1920) FHAB Meurzh 260. me am eus roet va ger, hag a zalc’ho d’am ger.

    ►absol.

    (1838) CGK 11. Touët cals derc’hel neubeud, a zo ar c’hiz bremâ.

    (16) Derc’hel d’e grog : tenir ce que l’on tient.

    (18--) SBI ii 48. me a dalc’ho mad d’ar c’hrog, tr. «je me garderai de lâcher prise.»

    (17) Derc’hel war : refréner.

    (1872) ROU 99b. Refréner, tr. «Derc’hel var

    (18) Derc’hel àr ub. d’ober udb. : forcer qqn à faire qqc.

    (1792) HS 179. lièss enn-e-hum gave tut amouèt e zalh ar re-ré-ral divet.

    III. V. intr.

    (1) Derc'hel tomm : tenir bon.

    (17--) EN 2785. delhomb tom, hac astomb ; quomans a ra scuisan, tr. «tenons chaud, et hâtons-nous, il commence à se fatiguer.»

    (2) Derc'hel a-dreñv : fainéanter.

    (1958) BRUD 4/83. Evel kalz a gemenerien, e oa Yann eun den dieguz, troet da zerhel a-dreñv.

    (3) Derc'hel mat : persister.

    (1790) MG 115. rac merhad ne fal quet deoh derhel-mat de guhein er péhet-ce ?

    (4) Derc'hel ouzh : résister à.

    (1849) LLB 817-819. Er gué zen (…) / e zalh doh en harnan.

    (5) Derc'hel gant an-unan : retenir ses sentiments, se retenir.

    (1868) KMM 160. Ar Verc'hez a oe braz e c'hlac'har (…) evelato (…) e talc'has ganti. ●(1880) SAB 33-34. Atau, pa ranc un den ameni, stourm outa e unan, delc'her ganta (…) e ra ur zao varzu ar baradoz. ●(1890) MOA 117b. Je taâche (je m'efforce) d'apaiser ma colère (je me retiens), tr. «derc'hel a raan gan-en

    (6) Derc'hel da : continuer à.

    (1907) BOBL 25 mai 139/2e. Paotred ar gwin (…) a zalc'h da ober trouz. ●(1907) BOBL 19 octobre 160/2e. An dic'hlan dour a zalc'h da ober reuz er C'hreizdeiz.

    (7) Derc'hel da vont : continuer.

    (1907) BOBL 04 mai 136/2c. grev mevelien ar bolonjerien a zalc'h da vond.

    (8) Derc'hel mort : tenir fermement.

    (1950) KROB 25/6. p'en deze sanailhet eur zoñj bennak en e benn, e talc'he mort evel ar brennig ouz ar reier.

    IV. V. pron. réfl. En em zerc'hel.

    (1) Se tenir (dans une position).

    (c.1500) Cb 17a. [arretaff] g. se tenir droit. b. enem derchell effn.

    (2) Se tenir (dans un endroit).

    (1633) Nom 43a-b. Turbinati pisces : poisson qui se tiennent en coquille sabotée : vn pesq en em delch en vn croguus (lire : croguen) eguis vn bottes prenn.

    (3) Se tenir.

    (1834) SIM 55. An den en deveus furnez a vel a bell hac en em dalc'h war e eves.

    (4) En em zerc'hel (d'ober udb.) : continuer (à faire qqc.).

    (1974) YABA 31.08. A hendaral, ean en um zahlè de vambochal épad ma vezè ur blank en é sakod.

    V.

    (1) Derc'hel berr da sugelloù da ub. : voir sugelloù.

    (2) Derc'hel penn ar vazh : voir bazh.

    (3) Derc'hel ar c'habestr re laosk : voir kabestr.

    (4) Derc'hel mat d'ar belost : voir belost.

    (5) Diaes evel derc'hel ur bramm war beg un ibil : voir bramm.

    (6) Derc'hel krog en e neudenn : voir neudenn.

    (7) Derc'hel e droad er pal : voir troad.

    (8) Derc'hel ar gouloù : voir gouloù.

    (9) Derc'hel mat d'e askorn : voir askorn.

    (10) Derc’hel uhel e vanniel : voir banniel.

  • derc'hent
    derc'hent

    m., prép. & conj.

    I. M.

    (1) La veille de.

    (1732) GReg 546a. Le jour avant la bataille, tr. «derc'hent ar c'houmbat.»

    (1877) BSA 186. Derc'hent gouel Nedelec. ●(1877) EKG I 293. derc'hent an emgann.

    (1906) BOBL 22 décembre 117/1a. Nedelek eo delc'hen ar c'halanna. ●(1911) BUAZperrot 93. derc'hent da c'hinivelez. ●(1921) PGAZ 70. derc'hent ar foar. ●(1924) BILZbubr 40/897. derc'hent ar pardon, de ar pardon ha de an adpardon. ●(1933) MMPA 158. derc'hent gouel Hanter-Eost.

    (2) An derc'hent : la veille.

    (1732) GReg 282b. Devant-hier, avant-hier, tr. «An dec'hent.» ●546a. Le jour precedent, tr. «An derc'hent

    (1957) BRUD 2/42. Esoh, avad, e oa he spered evid an derhent hag an hast da weled hoaz dremm garet he mab, a-barz ma vije douget d’ar bez, a roe nerz dei da zifrea ar gwellika ma helle.

    (3) En derc'hent da noz : la veille au soir.

    (1878) EKG II 12. Ar re a ioa eat d'ar gear, enn derc'hent da noz.

    (1942) DRAN 94. Gant skrapadeg dichipot ar yer dre ar vourc’h, didudet en derc’hent.

    II. Loc. prép. Da zerc'hent : la veille de.

    (1882) BAR 222. Da zerc'hen goel Maria.

    III. Loc. conj.

    (1) Derchent ma : la veille du jour où.

    (1912) MMPM 73. Selaouit Jezus derc'hent ma varvaz.

    (2) An derc'hent ma : la veille du jour où.

    (1889) ISV 59. an derc'hent m'en em lakejont en hent.

  • derc'hent-dec'h
    derc'hent-dec'h

    adv. & m.

    I. Adv. Avant-hier.

    (1464) Cms (d’après GMB 154). Dez quent dech, avant-hier. ●(1499) Ca 59b. Dezquentdech. g. le iour deuant hier.

    (1659) SCger 10b. auant-hier, tr. «déquentdec'h

    (1857) CBF 111. derc'hent deac'h ez is da zibaba ar re wella, tr. «avant-hier je fus choisir les plus beaux.»

    II. M.

    (1) An derc'hent-dec'h : l'avant-veille (quand on parle à son sujet).

    (1732) GReg 282b. Devant-hier, avant-hier, tr. «An derc'hent deac'h. an derc'hent dec'h

    (2) En derc'hent-dec'h : pendant l'avant-veille.

    (1878) EKG II 105. Enn derc'hent deac'h n'oa soudarded nemed e Berven.

  • dere .1
    dere .1

    adj. Convenable.

    (1872) ROU 79a. (il est) convenable que tu ailles, tr. «dere eo dit mont.» ●La convenance exige que nous recommandions un service, tr. «Dere eo deomp lacaat servich b[as] L[éon].» ●(1890) MOA 142b. Il est bien-séant pour vous, tr. «dere eo d'e-hoc'h.»

  • dere .2
    dere .2

    m.

    (1) Rang, condition sociale.

    (1863) GBI I 426. Me 'zo ma dere beza paour, tr. «Mon devoir à moi est d'être pauvre !»

    (2) Diouzh e zere : de song rang.

    (1867) MGK 55. kaout eur pried / (…) dioc’h he dere. ●(18--) MIL.ms (d’après BUBR 30/576). Mab eur pesketaer ne deo ket dioc’h da zere.

    (3) En e zere : à sa convenance.

    (1867) MGK 88. gant ma vije ’nn amzer / Enn he zere bemdez hag evel ma karje. ●(18--) MIL.ms (d’après BUBR 30/575). Sada, va faotr, out pinvidik en da zere.

  • dere .3
    dere .3

    voir diere

  • deread
    deread

    m. Bienséance.

    (1890) MOA 142b. La bienséance, tr. «ann deread, m.»

  • dereadegezh
    dereadegezh

    f. Convenances, bienséance.

    (1499) Ca 58a. [dereadecat] ga. aduenement. b. dereadeguez

    (1659) SCger 98a. propreté, tr. «derendiguez (lire : dereadeguez).» ●108b. bien-seance, tr. «dereadeguez.» ●(1732) GReg 171a. Civilite, maniere honnête, douce & polie d'agir, tr. «dereadéguez.» ●207b. D'une maniere convenable, tr. «gand dereadéguez.» ●248b. Decence, honnêteté, bienséance, tr. «Dereadéguez.» ●446a. Galant, ante, honnête, civil, tr. «nep èn hem gomport gand dereadeguez

    (1876) TDE.BF 108a. Dereadegez, s. f., tr. «Convenance, décence, politesse.»

    (1927) GERI.Ern 96. dereadegez f., tr. «Manières convenables, décence, politesse.» ●(1931) VALL 152a. Convenance des personnes, politesse, manières convenables, tr. «dereadegez f.»

  • dereadekaat
    dereadekaat

    v.

    I. V. intr.

    (1) Devenir plus apte à la vie en société, se civiliser.

    (1732) GReg 171a. Civiliser, Devenir civile, tr. «dereadecqât. pr. dereadecqët

    (2) Convenir, être convenable, bienséant.

    (1732) GReg 208a. Convenir, être sortable, bienseant, tr. «Dereadecqât. pr. dereadecqët

    (3) Advenir, se produire.

    (1499) Ca 58a. Dereadecat. g. aduenir.

    (4) Dereadekaat ouzh : se rendre propre à, s'adapter à.

    (1927) GERI.Ern 96. dereadekaat v. n., tr. «se rendre propre (ouz à).»

    II. V. tr. d.

    (1) Rendre civil, convenable, conforme à la vie en société.

    (1732) GReg 171a. Civiliser, Rendre civile, tr. «dereadecqât. pr. dereadecqët

    (1927) GERI.Ern 96. dereadekaat v. a. et n., tr. «approprier.»

    (2) Dereadekaat ouzh : rendre propre à, adapter à.

    (1927) GERI.Ern 96. dereadekaat v. a., tr. «rendre propre (ouz à).»

  • dereadelezh
    dereadelezh

    f. Qualité de ce qui convient.

    (1927) GERI.Ern 96. dereadelez f., tr. «convenance.» ●(1936) BREI 457/4b. Prezegenn leun a gelennadurez hag a zereadelez.

  • dereadezh
    dereadezh

    f. Bienséance.

    (1859) MMN 46. celebri gant dereadez an offiç divin.

  • dereadurezh
    dereadurezh

    f.

    (1) Biénséance.

    (1710) IN I 283. an dereadurez eus ar viscamant.

    (1872) ROU 76a. Bienséance, tr. «Dereadurez.» ●96a. Politesse, tr. «Dereadurez.» ●(1880) SAB 20. nemet da verca resped, dereadurez. ●(1890) MOA 142b. La bienséance, tr. «ann dereadurez, f.»

    (2) Perfection.

    (1710) IN I 243. Mignounaich an dud yaouanc eo a gustum en em staga ouz ar gouantiz hac ouz an dereadurez eus ar visaich.

  • dereapl
    dereapl

    adj. Convenable.

    (1908) FHAB Even 162. traou dereapl am eus lakeat en dro d'an Aot. Doue.

  • dereat
    dereat

    adj.

    I. Attr./Épith.

    A. Attr./Épith.

    (1) (en plt de qqc.) Convenable.

    (1633) Nom 204a. Honorarium : salaire honneste : salær honest, gobr dereat.

    (1659) SCger 79a. messeant, tr. «nequet honest, na dereat.» ●108b. seant, tr. «dereat.» ●(1710) IN I 182. un nebeut muguet na seblante beza deread.

    (1876) TDE.BF 108a. Deread, adj., tr. «Convenable, poli.»

    (1900) KEBR 9. Eur mevel deread, tr. « Un domestique poli ». ●(1904) DBFV 43b. deread, deret, adj., tr. «convenable.» ●(1927) GERI.Ern 96. dereat adj., tr. «convenable.» ●(1931) VALL 152a. il est convenable que tu ailles, tr. «dereat eo d’it mont.»

    (2) (en plt d'un acte) Convenable, bienséant.

    (1732) GReg 207b. Convenable, decent, tr. «Deread.» ●248b. Decent, ente, ce qui est dans la bienséance, tr. «Deread

    (1912) MMPM 133. penaoz hen ober en eur c'hiz deread heb an ofern ? ●(1926) FHAB Eost 315. Dansou Breiz a zo dereat.

    (3) (en plt de vêtements) Décent.

    (1908) PIGO II 33. eun tam dilhad dereat. ●(1920) FHAB Mae 327. dilhad re verr diouz an traon ha diouz an neac'h, n'eo ket dilhad dereat int.

    (4) Agréable.

    (1848) SBI I 190. eur geno ken direet, tr. «une bouche si séduisante.» ●Carante merc'h 'zo direat, tr. «Amour de fille est chose exquise.»

    (5) Ordonné, propre.

    (1860) BAL 161. Ti eun den clanv a dle beza deread pep tra enna. ●(1868) KMM 68. da gaout pep tra prest ha deread a-benn ma lacaze er bed e Mab ac e Doue.

    (6) Qui convient.

    (1931) CDFi 05/09 p. 1b. PLAN AN TI, savet gant eun entrepreneur pe gant eun all. Red eo merka ar c’homodite ha rei d’an doriou ha d’ar prenecher ar brazder deread.

    B. (en plt de qqn) Poli.

    (1866) FHB 58/47a. he c'hreg oa eur vaouez vad, deread a bep hent, eur vaouez a zoare.

    (1927) GERI.Ern 96. dereat adj., tr. «poli.»

    II. Attr.

    (1) Kavout dereat : trouver convenable.

    (1893) IAI 54. ar re ne gavent ket deread krister an Novasianed, a gosteze re ir a-gin hag a roe ar pardoun abarz gouzout d'ar zur ha keuz en doa ar pec'her.

    (2) Dereat eo : c'est convenable, il est convenable que.

    (1580) G 1047. dereat hac onest eu, tr. «c'est convenable et honnête.»

    (1872) ROU 71a. Il est convenable que tu ailles le voir, tr. «deread eo dit mont de velet.»

    III. Adv.

    (1) Convenablement.

    (c.1500) Cb 59b. [dereadecat] g. decenter aduer. g. aduenement. b. ez dereat.

    (1860) BAL 294. clevet un ilizad tud o cana deread. ●(1876) TDE.BF 108a. Deread, adv., tr. «Convenablement, poliment.» ●(1889) ISV 134. evit ma c'halje, emezhi, bale dereatoc'h pa vije pare.

    (1926) FHAB Genver 24. ar vugale gwisket dereat. ●(1950) KROB 31-32/17. Pennher Kervrugeg a felle dezañ degemeret an dereata ma c'hellfe e durzunell yaouank, peogwir en doa aes d'hen ober.

    (2) (en plt de qqc.) Harmonieusement.

    (1910) MBJL 135. liwio a bep sort o klotan dereat etrezo.

  • dereataat
    dereataat

    v.

    (1) V. intr. Devenir plus convenable.

    (1962) EGRH I 52. dereataat v., tr. « devenir plus convenable. »

    (2) V. t. d. Rendre plus convenable.

    (1962) EGRH I 52. dereataat v., tr. « rendre plus convenable. »

  • dered
    dered

    m. Afflux.

    (1931) VALL 13a. Afflux, tr. «dired (dered) m.»

  • deredek / deredout / derediñ
    deredek / deredout / derediñ

    v. intr.

    (1) Accourir.

    (1580) G 809. An mor so dygoret dyredet do mettou, tr. «La mer s'est ouverte, accourue vers eux.» ●(1650) Nlou 451. An Aelez glan ho deux canet, / Han pastoret, à so diredet, tr. «Les saints Anges ont chanté / et les bergers sont accourus.» ●506. Ha tut à enor pastoret, / Hep nep arret, so dyredet dy, tr. «et des gens d'honneur, des bergers, / y sont accourus sans aucun répit.»

    (1659) SCger 3a. accourir, tr. «diredec, p. diredet.» ●143a. diredec, tr. «courir d'vn lieu a vn autre.» ●(1732) GReg 9a. Accourir, venir promptement, & en hâte, tr. «Diredec. pr. Diredet. Diredec mibin.» ●225a. Courir d'un lieu à celui-ci, accourir, tr. «Diredecq. pr. diredet

    (c.1825-1830) AJC 6706. an dut a direde er mes. ●(1838) CGK 22. O tiredec d'an ebatou. ●(1877) BSA 127. Eur iouc'haden a joa a laca an tad da ziredet. ●(1880) SAB 156. Ur foul vraz a oa direded di. ●(1882) BAR 231. sant Dominik a ziredaz var al leac'h.

    (1904) DBFV 43b. deridein, v. n., tr. «accourir.» ●(1909) FHAB Gwengolo 260. ar bobl tud a ziredas di. ●(1911) BUAZperrot 126. Eleiz a dud a zirede di d'e gaout. ●(1912) MMKE 110. diredet a vanden. ●(1935) BREI 426/2d. An dud o tiredout galvet gant ar c'hleier. ●(1957) BRUD 2/45. Dienkrezet gand mouez an ozah ha mô dei ken a oa, e tiredas etremeg ennañ.

    (2) Découler.

    (1732) GReg 252a. Decouler, en choses spirituelles & moralles, tr. «diredecq. pr. diredet.» ●C'est du Ciel que découlent toutes les grâces que nous recevons, tr. «Eus an eê e dired deomp an oll c'hrasou a recevomp.»

    (3) Couler.

    (1878) EKG II 162. destum an dour glao a zired euz an neac'h.

    (1911) BUAZperrot 303. an daëlou a ziredas puill eus daoulagad an holl.

  • deredeved
    deredeved

    voir denedeo

  • derediñ
    derediñ

    voir deredek

  • deredout
    deredout

    voir deredek

  • dereer
    dereer

    m. –ion Celui qui amène, ramène.

    (1499) Ca 64a. [diren] g. rameneur. b. direer.

    (1732) GReg 193a. Conducteur, qui mene & ramene quelqu'autre, tr. «Reer ha dirëer. p. reeryen ha dirëeryen.» ●780b. Celui qui ramene, tr. «Direèr. p. direéryen

  • dereet .1
    dereet .1

    adj. Ramené, amené.

    (1499) Ca 64a. [diren] g. ramenez. g. direet.

    (1557) B I 411. Bezet oar se heb dale dereet / Diraz ouff, tr. «Sur ce, qu'elle soit, sans délai, amenée devant moi.»

  • dereet .2
    dereet .2

    adj. Dereet ouzh : qui convient à.

    (1867) BUE 111. muioc'h dereet ouz paourente hag izelder eur beleg.

  • deren .2
    deren .2

    voir dereniñ

  • deren / diren .1
    deren / diren .1

    v. tr. d.

    (1) Ramener, amener.

    (1464) Cms (d’après GMB 357). diren alech deguile. ●(1499) Ca 64a. Diren. g. demener. ●Diren a lech deguile. g. amener dung lieu a laultre. ●(1557) B I 787. He deren dan ioa emoa couff, tr. «je veux la conduire à la joie.»

    (1659) SCger 101a. ramener, tr. «direnn.» ●103a. ramener, tr. «direnn.» ●169a. diren, tr. «ramener.» ●(1732) GReg 780b. Ramener, reconduire, tr. «Dirèn. pr. direët

    (1931) VALL 220b. Ramener, tr. «diren (anc.).»

    (2) Reconduire.

    (1931) VALL 630b. Reconduire, tr. «diren

    (3) Deren da goun : se mettre en mémoire.

    (c.1500) Cb 49b. [couffhat] g. remembrer souuenir / reduire a memoire. b. deren da couff.

    (4) Amener.

    (14--) Jer.ms 84. Myret na sonet guyc un gueric byzvyquen / A Iesu Nazaret nepret a goez nep den, / Dydan poan damany, querz pep try ho dyren / Da bezaff dystruget, ha crouguet mar grear quen., tr. Herve Bihan « Prenez garde de ne dire rien, (pas) un seul petit mot jamais / De Jésus de Nazareth, jamais au sur de personne, / Sous peine certes, assurément, trois par trois d’être conduits, / Pour être tués, et pendus, si on fait autrement ». ●(1530) J 75a. Goude e quempret / Ez voe dereet / Affet da quentaff, tr. « Après qu’on l’eut pris, il fut amené tout d’abord. » ●101a. Pan na ve drouc graer meurbet / Ne vihe quet dereet dit, tr. «s’il n’était pas un grand malfaiteur, / il ne vous eût point été amené.» ●(1580) G 828. Nep o dereas aman, tr. «Celui qui vous amena ici.»

  • derener
    derener

    m. –ion Procrastinateur.

    (1904) DBFV 43b. derénour, m. pl. –nerion, tr. «celui qui diffère ou qui remet toujours.» ●(1927) GERI.Ern 96. derénour m. pl. –nerion, tr. «celui qui remet toujours V[annetais].»

  • dereniñ / deren
    dereniñ / deren

    v.

    (1) V. tr. d. Retarder, différer, remettre.

    (1790) PEdenneu 199. ha dré forh derænein er remæd, en drougueu e za de vout diremæd. ●(1790) MG 8. chervige Doué ne zeræen quet el labour. ●303. derænet ou hettan Communion beèd que ne veint hum gorrigét. ●309. Chonget ér marhue pé ne chonget quet, er memb tra-vou a fæd en hastein pé en derænein. ●(1790) Ismar 151. derænein ul labour.

    (1855) BDE 2. darnein pé derænein hou pedenneu. ●(1856) VNA 193. Ce qui est différé n'est pas perdu, tr. «Er péh e zou derænet n'en dé quet collet.»

    (1904) DBFV 43b. derén, –ein, terein, v. a., tr. «différer, retarder (quelque chose) ; remettre (à plus tard).» ●(1927) GERI.Ern 96. derén, derénein v. a., tr. «Tarder, différer.»

    (2) V. intr. Tarder.

    (1790) MG 138. ne faut quet deræn a er hass de vout badéét. ●(1790) PEdenneu 104. Ne zerænet quet raï-beèl d'acomplissein hou pénigèn.

    (1861) BSJ 57. Philip ne derænas quet ur momand. ●(1896) HIS 81. derénein e hras neoah puar mil vlé.

    (1903) EGBV 173. tarder, tr. «derénein.» ●(1904) DBFV 43b. derén, –ein, terein, v. n., tr. «traîner en longueur, atermoyer, agir lentement.» ●(1906) HIVL 116. sel mui ma teréné er préfet a sentein. ●(1913) AVIE 4-5. soéhet e oent ma teréné én tanpl. ●(1927) GERI.Ern 96. derén, derénein v. n., tr. «traîner, agir lentement.»

  • dereout
    dereout

    v. intr.

    (1) Convenir, seoir.

    (1732) GReg 208a. Convenir, être sortable, bienseant, tr. «Dereout. pr. dereet.» ●Un tel discours ne convient pas, tr. «Ne dere qet un hevelep devis.» ●248b. Etre décent, tr. «Derëout. pr. derëet.» ●597a. Malseant, qui sied mal, tr. «na dere qet

    (1870) MBR 226. ann dra-ze ne zere ket, tr. «cela n'est pas convenable.»

    (1927) GERI.Ern 96. dereout v. n., tr. convenir.»

    (2) (en plt de vêtements, etc.) Convenir, être approprié.

    (1852) MML 6. curunen pehini a direo meurbet ousoc'h. ●(18--) KTB.ms 14 p 181. habit eured hi mamm, ha ma tiréé d'ezhi, evel ma vije bet gret ewit-hi.

    (3) Dereout ma : convenir que.

    (1732) GReg 248b. Il seroit décent que, tr. «Derëout a rae, ma.»

    (1852) MML 75. Mari (…) a dire meurbet ma teuje da dremen dre he daouarn an oll graso.

    (4) Dereout ouzh ub. : convenir à qqn.

    (1867) MGK 59. ne zereont ket / Oc'h ann den fur azo er bed. ●(1890) MOA 142b. Il est bien-séant pour vous, tr. «dereout a ra ouz-hoc'h

    (5) Dereout ouzh ub. : être dû à qqn.

    (1732) GReg 208a. Convenir, être dû, tr. «Beza dlëet. derëout. pr. dereët.» ●Il m'en convient tant pour ma part, tr. «Qement-ha-qement a dere ouzon-me, ou, a so dlëet din-me.»

  • derez
    derez

    m. –ioù, diri

    (1) Marche d'escalier.

    (1659) SCger 76b. marche, tr. «derez

    (1876) TDE.BF 108b. Derez, delez, s. m., tr. «Marche d'escalier ; pl. deresiou, diri

    (1904) DBFV 43b. dergei, dergé, dregé, dregei, degré, f. pl. ieu, tr. «marche.» ●(1927) GERI.Ern 96. derez m. pl. iou, tr. «marche d'escalier.» ●(1949) KROB 11/12. Pemp pe c'houec'h derez a gas d'ar feunteun.

    (2) Escaliers.

    (1633) Nom 147a. Cochlea, cochlis, scalæ, cochlides : viz à monter : vr viçc pe derez da pingnat.

    (1659) SCger 52b. escalier, tr. «derez, p. diri, pe dereziou.» ●(c.1718) H 155 / 191 - I/J 191 / 271 - K 271 - L 272/325 - M 325/422) (N 1/31 - O 32/70 - P 71/219 - Q 220/242 - R 242/426) (S 1/138 - T 149/251 - U/V/W 252/343 - Y 343/344 - Z 344/345)">CHal.ms i. un escalier derobé, tr. «un dregue cuhet.» ●(1732) GReg 258b. Degré, escalier, tr. «Derez. p. derezyou. diry. p. diryou. Van[netois] derguëy. p. derguëyëu

    (1857) CBF 50. pignit gant ann diri, tr. «montez les escaliers.» ●(1876) TDE.BF 108b. Derez, delez, s. m., tr. «Marche d'escalier ; pl. deresiou, diri. Ce dernier s'emploie aussi au sens d'escalier. Pignat gañt ann diri, monter les escaliers.» ●(1889) ISV 106. var diri an aoter. ●(1868) FHB 191/274a. o sevel hag o tisken dre an deleziou. ●(1894) BUZmornik 301. o pignat pe o tiskenn ann deleziou enn he zi. ●(1861) BELeu 67. a pe grapé en derguay.

    (1904) DBFV 43b. dergei, dergé, dregé, dregei, degré, f. pl. ieu, tr. «escalier.» ●un dregé kuhet, tr. «un escalier dérobé (Ch. ms.).» ●pazen dergei, tr. «marche d'escalier.» ●(1905) IVLD 300. Tost d'ar station genta ez eus teleziou mean. An deleziou-ze a vez great Scala sancta anezho, a zo savet var batrom teleziou santel Rom. ●(1907) PERS 163. Goude beza great toduon var an delechou. ●169. e neac'h an delechou. ●(1909) MMEK 169. pignat eun delez ledan, en doa diou bazen ha tregont. ●(1925) SFKH 10. pazeneu en dregei. ●(1919) TOBB 13. e traon an delichou. ●(1918) BNHT 2. hi (…) e grapas tregeieu.

    ►[au plur. avec un art. ind.] Un derezioù : un escalier.

    (1866) FHB 100/382a. Disken a rear en-han dre eun delechou a c'houezec pazen.

    ►[au plur. avec un art. ind.] Un diri : un escalier.

    (1955) STBJ 131. iliz ar Rozera (…) eun diri vras outi da zevel.

    (3) Degré.

    (1499) Ca 56b. Degrez. g degre ou estat de dignite. ●(c.1500) Cb 58. gal. de degre en degre. b. a degrez en degrez. ●(c. 1501) Donoet 4-2. pe an guirio an comparatiff digrez dre, tr. « ou les mots du comparatif degré par » ●(1576) Cath p. 4. an peder degrez man a vertuz, tr. «ces quatre degrés de vertu.» ●(1625) Bel 127. try degrez deueus à drouc desir. An quentaff à galuer suggestion : An eil delectation : hac an trede consantamant.

    (1659) SCger 38a. degré, tr. «derez p. diri, dereziou.» ●(1688) MD I 4. e zeus teir delez caer er vuez Cristen evit arrivout er stat a perfection Cristen. ●5. pignal dre an deleziou santel man.

    (1872) ROU 80a-b. Parvenu à ce degré, ils ne grandissent plus, tr. «errued betec an derez-se, ne grescont mui.»

    (1904) DBFV 43b. dergei, dergé, dregé, dregei, degré, f. pl. ieu, tr. «degré.» ●(1927) GERI.Ern 96. derez m. pl. iou, tr. «Degré.»

    (4) Degré d'université.

    (1732) GReg 258b. Degré, terme d'Université, tr. «Derez. p. derezyou

    (5) Degré de parenté.

    (1576) H 50. Incest, a dal quement da lauaret euel compaignunez. Charnel gant e chares pe e alyet en degrezyou difennet, tr. « Incest, that is as much as to say carnal converse with one’s kinswoman or one’s relation in the forbidden degrees. »

  • derez-enor
    derez-enor

    m. Grade.

    (1927) GERI.Ern 96. derez-enor, tr. «grade.»

  • derez-keñveriañ
    derez-keñveriañ

    m. (grammaire) Comparatif.

    (1931) VALL 137b. Comparatif, tr. «derez-kéñveria m.»

  • derez-kevatal
    derez-kevatal

    m. (grammaire) Comparatif.

    (1931) VALL 137b. Comparatif, tr. «derez kevatal m.»

  • derez-keverata
    derez-keverata

    m. (grammaire) Comparatif.

    (1931) VALL 137b. Comparatif, tr. «derez-keverata m.»

  • derezenn
    derezenn

    f. –où Marche, degré (d'escalier).

    (1868) KMM 19. ar pemsec derezenn a oa da vont en templ. ●(1878) EKG II 124. Savet oan daouzek pe drizek delezenn.

    (1925) FHAB Mae 192. delezenn eur skalier.

  • derezet
    derezet

    adj. =

    (1880) SAB 320. Setu eno an uhella descadurez, direzed ac evel izeleed da veza tizet gant an oll.

  • derlig
    derlig

    adv. En derlig : dernièrement.

    (1732) GReg 271b. Je vis dernierement un de vos amis, tr. «Van[netois] guëlet e ris en derlicq unon ag hou mignoned.»

    (1876) TDE.BF 108b. Derlik. Enn derlik, adv. V[annetais], tr. «Dernièrement.»

  • derobe
    derobe

    m. (danse) Dérobée.

    (1935) BREI 404/4a. An derobe a voe danset. ●(1963) TDBB 515. Eun derobe a vezo gret.

  • deroù .1
    deroù .1

    voir deraouiñ

  • deroù .2
    deroù .2

    m. & adv.

    I. M.

    (1) Commencement.

    (1499) Ca 59b. Dezrou. g. commencement. ●(c.1500) Cb 34a. [canaff acordabl] g. deuant chanter. b. dezrou an can. ●(1575) M 7. Dezraou vn libel an guellhaff, tr. «Commencement un petit livre, le meilleur.»

    (1659) SCger 28b. commencement, tr. «dezrou.» ●(1732) GReg 183b. Commencement, tr. «Dezrou.» ●Dieu n'a ni commencement ni fin, & est le commencement, le principe de toutes choses, tr. «An autrou Douë ne'n deus na dezrou na finvez, hac a so ar penn-caus a bep tra.» ●L'homme connoît son commencement, mais il ne connoît pas sa fin, tr. «An dèn a enef e zezrou, ha na enef qet e finvez.» ●909b. Tel commencement, tel fin, tr. «diouc'h an dezrou ar finvez.»

    (18--) SAQ I 16. E derou an amzer.

    (1909) BOBL 23 janvier 213/1b. ar vuez e deuz bet eun deraou, beza e devo eun divez. ●(1936) PRBD 40. e derou e vuhez.

    (2) En deroù : au commencement, au début.

    (1732) GReg 183b. Au commencement, tr. «En dezrou

    II. Adv. A-zeroù : depuis le commencement.

    (1575) M 1212. Dre ma en deues rez, scaffelez á dezrou, tr. «Parce qu'elle a une grande agilité, depuis le commencement.»

  • deroù-an-heol
    deroù-an-heol

    m. Lever du soleil.

    (1927) GERI.Ern 96. deraù en hiaol, tr. «le lever du soleil.»

  • deroù-bloaz
    deroù-bloaz

    m. Nouvel an.

    (1931) VALL 24b. nouvel an, tr. «an derou-bloaz

  • deroù-deiz
    deroù-deiz

    m. Point du jour.

    (1530) J 218b. en dezrou dez, tr. «Au point du jour.»

  • deroù-mat
    deroù-mat

    m. Étrennes.

    (1499) Ca 59b. Dezrou mat. g. estrenne. ●(c.1500) Cb 61b. g. petite estrenne. b. dezrouyc mat. ●(1633) Nom 206a. Strena : estreine : dezrou mat, calannaff.

    (1659) SCger 54a. étrene, tr. «derou mat.» ●(1732) GReg 183b. Au commencement de l'année, on donne de bonnes Etrenes, tr. «E dezrou ar bloaz névez, ez roër an dezrou mad.» ●378a. Étrene, ou étrenes, present qu'on fait au commencement de l'année, tr. «dézrou-mad.» ●Donnez-moi, s'il vous plaît, mes bonnes étrene, tr. «deut va dézrou-mad, me oz ped.»

    (1857) CBF 32. Setu aman da zerou mad, tr. «Voici tes étrennes.» ●(1889) ISV 36. rei pep a vontr d'he merc'hed evit ho delou mad. ●(1889) SBI II 168. Mar na ret d'ezhan he dizro mad, tr. «Si vous ne lui donnez pas ses étrennes.»

    (1904) DBFV 43b. dereu mat, tr. «étrennes.» ●(1907) VBFV.fb 39b. étrenne, tr. «dereu mat.» ●(1924) NOLU 2. en dantel / Em es bet get me mam eit dermat. ●(1982) PBLS 33. (Sant-Servez-Kallag) roed 'meus e ziverou mad dezañ, tr. «je lui ai donné ses étrennes.» ●(1970) BAHE 65/37. kalanna (deroù-mat ; dizro-mat e Treger Vihan).

  • deroù-meuz
    deroù-meuz

    m. Entrée (d'un repas).

    (1931) VALL 263a. Entrée d'un repas, tr. «derou-meuz m.»

  • deroù-noz
    deroù-noz

    m. Crépuscule.

    (1857) HTB 42. distro d'ar gaer war an derou noz. ●171. ari derou noz.

    (1920) MVRO 35/4d. Derou-noz a dosta. ●(1927) GERI.Ern 96. derou-noz, tr. «crépuscule.» ●(1923) SKET I 51. d'an derou-noz ha d'an tarz-deiz. ●(1931) VALL 122b. Chute du jour, tr. «derou-noz

  • deroù-pred
    deroù-pred

    m. Entrée (d'un repas).

    (1931) VALL 263a. Entrée d'un repas, tr. «derou-pred m.»

  • derserez
    derserez

    f. Raccommodeuse. (?) cf. dreserez (?)

    (1896) GMB 385. On dit à Batz (Loire-Inférieure) dersereiz raccomodeuse, pl. eo.

  • deruzañ
    deruzañ

    v. intr. S'approcher en rampant.

    (1922) BUBR 16/102. hag ar waz, chilgamm, a ziruzas eus he gwella.

  • derv
    derv

    coll., m. & interj. (botanique)

    I. Coll.

    A. Chênes.

    (c.1500) Cb 59b. g. le lieu ou croyssent chesnes. b. an lech ma cresq deru. ●(1633) Nom 106b. Robur, vel robor : robre, ou rouure, chesne : vn speçc á deru hac á vez calet.

    (1659) SCger 24b. chesne, tr. «deruen. p. dero.» ●(17--) VO 43. en alèyeu derhuë hac oulm.

    (1849) LLB 658. er faw ihuel, en derw hag er hesten. ●(1860) BAL 183. etouez an dero ac ar fao. ●(1866) LZBt Du 206. enn eur c'hoad derv braz ru. ●(1870) FHB 263/13a. er c'hoat-se a zo dero ha fao. ●(1869) FHB 228/149a. branko pin ha dero. ●(1870) FHB 263/13a. er c'hoat-se a zo dero ha fao. ●(1889) ISV 465. An delien Zero hag an delien Elo.

    (1906) MSTR 6. A dreuz da goadou dero. ●(1924) ARVG Here 221. bolzet gant brankou an dero koz. ●(1927) GERI.Ern 96. derv, dero col. Chênes, sg. dervenn f. pl. ed. ●(1939) MGGD 11. e kreiz eur c'hoad-dero bras. ●(1973) AMED 11. Aze er hoad dero man o troha keuneud. ●(1985) MARE 281. a beb seurt gwéz : dero, kelvez, onn, elo, ha zokén eur wezenn-vesper.

    B. [en apposition]

    (1) Gwez-derv : chênes.

    (1878) EKG II 45. trouz ezenn an avel o vont dre ar guez dero.

    (1911) BUAZperrot 854. evel hor gwez dero.

    (2) Kraoñ-derv : glands.

    (1836) FLF 28. Hac ar c'hraon dero vize mat / Stag oc'h ur gorzen goaq ha plat.

    (3) Korn-derv : noix de galle.

    (1991) MARV v 16. (Kleder) eur voul brasoh evid eur horn-dero.

    (4) (phycologie) Delienn derv : Phycodrys rubens.

    (1968) NOGO 223. Phycodrys rubens. deu 'de:ro, «feuilles de chênes» : Roscoff.

    II. M. Bois de chêne (matière).

    (c.1500) Cb 59b. quercus / ca / um. g. de chesne. b. a deru.

    (1868) FHB 184/224a. eun daol zero. ●(1878) EKG II 120. eun or vian, dero teo oc'h ober anezhi.

    (1912) BUAZpermoal 919. al lein-ôter dero kizellet.

    II. Loc. interj. ; jurons atténués.

    (1) Non d'an derv ! : nom d'un chêne !

    (1892) SKG 33. N'oc'h ket 'vit pellât ar maro, / Ha 'n em zalc'hen non d'an daëro ! tr. «Est-ce que tu ne peux pas chasser la pensée de la mort et tenir bon, nom d'un chêne !»

    (1922) IATA 31. Non den dero ! Setu eno e blass.

    (2) Satorderv ! =

    (1905) ALLO 25. Ya marteze sator dero !

    (3) Mardanderv ! =

    (1932) ALMA 80. Mardandero ! Mont a ran dioc'htu.

    (4) Mardazerv ! =

    (1909) NOAR 31. Me a vezo leal betek penn, hag a vezo, mardazero !

    (5) Doubl-derv ! : double chêne !

    (1908) FHAB Gwengolo 266. Ac'hanta, emezhan, deuet eo ganeomp, doubl-dêro.

    (6) Fidanderv / feiz da'm derv ! : foi de chêne !

    (1877) FHB (3e série) 15(2)/123b. Ah ! gant ar c'helachou-ze eo out clanv, paot-ran ; leac'h a zo, fi d'an dero !

    (1905) BOBL 18 mars 26/1b. Fe d'am dero, trawalc'h am boa laret.

    III.

    (1) Bezañ drant evel ur blantenn zerv :

    (1923) FHAB Genver 11 (L) *Tintin Anna. Met drant evel eur blantenn zero !

    (2) Tañva soubenn trenkoc'h eget hini an ibil derv : voir soubenn.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...