Recherche '"a-"...' : 1086 mots trouvés
Page 22 : de a-zivot (1051) à a-zu-man (1086) :- a-zivot
- a-zivouta-zivout
prép.
I.
(1) Au sujet de.
●(1787) BI 3. a zivout er-ré queilh. ●4. hou Paraboleu ne oüent liessan nameit a zivout er mæzeu. ●(1790) MG 112. er péh e chongean a zivoud hou ç'hantér-hant scouèt. ●140. nezè ind e gredou tout er péh e larehait dehai a zivoud quemènt-ce. ●335. Hui e ouair petra e mès larét a zivoud en tavarnieu.
●(c.1802-1825) APS 158. a zivoud en occasion-zé ? ●(1857) LVH 171. A zivout er reihted hag er rannereah ag er mistérieu-men.
●(1906) HIVL 146. ur medisinour (...) e vennas atersein a-zivout en dra burhudus-sé. ●(1908) NIKO 27. Konz ur gir a zivout en treu-sé d'er person.
(2) En ce qui concerne, pour ce qui est de.
●(1907) BSPD I 20. Rust é bet penijenneu santéz Jenevièv azivout en dèbrein hag en ivet.
(3) À cause de.
●(1854) PSA II 171. én amzér bourrabl-hont (…) é hellé er vélean défouein er bayanned a gavouèt ur hrechén hemb quin dalhet é prison a zivout é dorfætteu.
II. [form. comb. & conju.]
A. [form. comb.]
S1 a ma divout
●(1790) MG 160. rac m'em boai forgét tehou a men divoud un histoër, en doai credét a zevri.
●(1844) LZBg 2l blezad-1añ lodenn 50. distréahein en néhance e hoès ar hou sperèd a men divout.
S3m ag e zivout
●(1787) BI 113. Eèllein ë-rer lareèt ag é zivout (...). ●(17--) TE 165. petra e chongeai ag é zivout.
●(1838) OVD 69. petra e chongean ag é zivout. ●127. un aral e larou ag é zivout é ma ur misérable. ●(1844) LZBg 2l blezad-1añ lodenn 44. scrihuet d'er roué ag é zivout. ●(1857) LVH 59. er péh e hell en devout bet gouyet ag é zivout. ●(1861) JEI 79. quemér e hra ag é zivout un espérance vrassoh eid en amzér de zonnet.
S3f a he divout
●(1790) MG 259. petra e chongeai a hé divoud.
●(1829) CNG 136. El n'hé gùélai quet arrihuet, / A hé divoud é oai poéniet. ●(1831) RDU 224. en dut vat é sehuel én tu guet er-ré fal a hé divout.
P1 ag hon divout
●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 39. er péh ou devoé gouyet ag hun divout.
P2 a ho tivout
●(1838) OVD 51. Nezé hum accomplissou, ér baraouis, a hou tivout, er péh en dès laret Jesus-Chrouist.
P3 a o divout
●(1787) BI 102. hoüarhin à hou divout.
●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 37. mar bezen bet attercet ag ou divout.
B. [form. conju.]
S1 a-zivout din
●(1932) BRTG 113. Pegement a «Jaked» e gavo er merhed genein mé hag a zivout dein ?
S3m a-zivout dezhañ
●(1921) GRSA 396. é heuliad néhanset a zivout dehon. ●(1939) ANNI 37. Distéroh e vehè me néhans azivout dehon a pe vehè didéroh de emgann.
S3f a-zivout dezhi
●(1923) DIHU 141/226. Kaer é bet é vuhégeh kristén hag ivér é ma ne vo ket gellet displeg kalz a dra a zivout dehi.
P3 a-zivout dezho
●(1921) GRSA 361. é mant douéed a get hag éh oh bet fariet a zivout dehè. ●(1939) KOLM 77. ken ne vezè dinéhanset é spered a zivout dehè.
- a-ziwara-ziwar
prép.
I. spat.
(1) De dessus, du haut de.
●(1924) BILZbubr 41/946. e tiskennas a-ziwar e gleun. ●(1959) TGPB 64. ha da ziskenn ur vag a-ziwar he skourrer. ●(1963) LLMM 99/264. hep mont ur gammed war-raok evel marc’hegerien kouezhet a-ziwar o jav.
(2) Depuis (un endroit)
●(1924) ZAMA 188. Basta ! deus en ti, eme heman a-ziwar an treujou. ●(1935) ANTO 27-28. ar mor o trouzal hag an avel a-ziwar Lokireg o c'houeza war an tornaod.
(3) A-ziwar ar maez : de la campagne.
●(1738) GGreg 182. de la campagne, tr. «demeus a zivar ar meas.»
●(1877) EKG I 204. eur guchen dud a gear Konk hag a zivar ar meaz.
●(1924) ZAMA 174. eur fur a-ziwar ar meaz.
II. temp. Qui a passé une limite temporelle.
●(1931) VALL 13b. qui a passé la limite d'âge, tr. «aet a-ziwar an oad.»
III. sens fig. D'origine de.
●(1941) ARVR 30/4b. He mamm a oa a-ziwar svediz.
►[form. conju.]
S3m aziwarnañ.
●(1926) FHAB Kerzu 446. sevel ar wasg a-ziwarnan.
P1 aziwarnomp
●(1902) PIGO I .162 da zonet da vid ho skourje ha da lemel anean a ziwarnomp !
- a-ziwar-bouez
- a-ziwar-c'horre
- a-ziwar-droa-ziwar-dro
adv. & prép.
(1) Loc. adv. Des alentours, circonvoisin.
●(1847) FVR ix. ann dud feal euz a ziwardro. ●(1889) SFA 87. ar c'herriou a zivar dro.
●(1910) MAKE 68. Per o tevezia tost ken alïes ha bemdez er c'heariou a ziwardro. ●(1911) BUAZperrot 471. ar parreziou a zivardro. ●(1928) BFSA 181. mat e voe an dud a ziwar-dro d'o maga. ●(1941) SAV 19/9. eur barrez a-ziwar-dro. ●11. ar parreziou a-ziwar dro.
(2) Loc. prép. D'autour de.
●(1916) KZVr 168 - 21/05/16. Dic'houenna ar boulou, skei gante da vat, evel pa zistoker a-ziwar-dro ar mestr.
- a-ziwar-gichena-ziwar-gichen
prép. Des environs de.
●(1924) ZAMA 87. eur pilhaouer a-ziwar gichen kribenn Mene Arre.
- a-ziwar-laez
- a-ziwar-lerc'h
- a-ziwar-skañv
- a-ziwar-vremaña-ziwar-vremañ
adv. Désormais.
●(1929) FHAB Meurzh 83. A ziwar vreman e vo gwelet ma oa gwir ar garantez-se.
- a-ziwezhaña-ziwezhañ
adv. Pour la dernière fois.
●(1921) LZBl Du 209. pemzek dervez goude beza bet bourrevet a ziveza.
- a-zoarea-zoare
adv. & adj.
I. Adv.
(1) Convenablement.
●(1889) ISV 392. Tolit ho sabren hag ho tog houarn, ha neuit a zoare.
●(1904) SKRS I 211. komz a zoare divar ho fenn. ●(1911) SKRS II 213. n'oun ket evit dont a benn da bedi a zoare. ●(1929) FHAB C'hwevrer 72. hag e touas e treusje e gof d'ezan gand e gleze ma n'hen digollje ket a-zoare. ●(1950) KROB 26-27/17. Gant poania a zoare, hon tadou a eoste traou yac'h ha puilh.
(2) Convenable.
●(1911) BUAZperrot 281. Evelato e kavas e oa a zoare evitan ober eun tammik enklask var diskibien ha var gelennadurez Jezuz.
(3) Bien.
●(1869) BSGc 22. evit he c'hastiza a zoare. ●(1869) FHB 245/287a. ar rem a ioa crog enhon a zoare.
●(1912) MMKE 163. me a labourfe drant / Da beseliat a-zoare korven Janned ha Fant. ●(1928) FHAB Mae 176. ha pa welas e oa atapiet a-zoare gand ar c'hoari.
(4) =
●(1766) MM 60. te chuyé farzzal a zoaré, tr. «Tu savais, toi, plaisanter.»
(5) Ober a-zoare gant ub. : savoir y faire avec qqn.
●(1959) BRUD 8/9-10. Lan ar Pogam, sellit, heb mond pelloh. Hennez a oa bepred ober a-zoare gand ar merhed, ha dre domm hoaz, heb goulenn muioh.
II. Adj.
(1) (en plt de qqn, d'un animal) Bien.
●(1866) FHB 58/47a. he c'hreg oa eur vaouez vad, deread a bep hent, eur vaouez a zoare.
●(1903) MBJJ 26. Eun den a zoare hag a galon vad. ●(1922) EMAR 58. eun den a zoare.
►[au superl.]
●(1921) FHAB Ebrel 88. e leac'h ma oa ar c'hezeg-kennet an azoarea diouto.
►[au compar.]
●(1941) FHAB Meurzh/Ebrel 36. (Skrignag) A-zoare = convenable : «a zoareoc'h eo hennez eget e vreur.»
(2) (en plt de qqc.) Bon.
●(1867) FHB 130/204a. eur fouetaden a zoare. ●(1867) MGK 60. Ne voa, enn ti, mean a zoare. ●89. Eunn eost puill, a zoare.
●(1936) PREZ 110. c'hoari d'ezan (…) eun taol a zoare. ●(1964) YHAO 122. lakaat reiñ dit ur fustad a-zoare. ●133. ur priz a-zoare.
- a-zoare-vat
- a-zoc'ha-zoc'h
prép. De, du, des.
●(17--) TE 215. hum zifræein a-zoh é servitour.
●(1849) LLB 1354. pel a zoh er beuhed. ●(1855) BDE 176. int e instituas berdéaheu devot eit dihuen ty en Eutru Doué azoh er ré fal. ●(1861) BSJ 97. goarantein er pobleu a zoh er breinaté ag er péhèd. ●(1891) CLM 74. Ha jaujein e hré dehi, peur queih verh, hum zifforh èl-cé a zoh er réral ?
●(1939) RIBA 73. Er gorig, a pe oè bet diambahet, e ziharp azoh er hleu. ●(1941) DIHU 360/272. er mein glas é tistag azoh en doen.
►[form. conju.]
S1 azoc'hin
●(1861) BSJ 218. Me Zad, yèt er halice-cé pêl a zoh-ein.
●(1913) BUKE 31. ha de barrat azohein a rudellat ér fang. ●(1936) DIHU 296/22. Eit pellat azohein er semeill askornek.
S2 azoc'hous
●(1861) JEI 153. Pêlla a zoh-ous peb chonge orgueillus.
S3m azoc'htañ
●(1861) BSJ 152. n'en dé quet caër en distag a zoh-t-hou.
●(1907) DIHU 26/434. eit parrat azohton a vanbochal.
S3f azoc'hti
●(1867) BSSo 9. el lovr-hont hum zistâg a bluscadenneu a zoh-t-hi.
●(1921) GRSA 218. hag eùé er ré e zo bet diflosket azohti.
P3 azoc'hte
●(1897) EST 69. De bêlat a zoh t'ai er brumenneu loskus.
●(1937) TBBN 42. de viret azohté a hum zismant get ou foetereheu pamdiek.
- a-zorna-zorn
adv. À (gauche, droite).
●(1732) GReg 451b. A gauche, tr. «a zourn cleiz.» ●(c.1785) VO 131. Er rangad tiér e gavehait a zourn cleie, e zou hanhuét tantasion : hac er-ré a zourn diheu, e zou hanhuét inspiration.
●(1856) VNA 99. Allez à main droite, tr. «Quêrhet a zorn déheu d'oh.» ●A main gauche, tr. «A zorn clei d'oh.» ●(1891) CLM 6. én ul lezel a zorn mad hag a zorn clei mar-a-guérig distér.
●(1906) HIVL 169. A zorn klei en hum gav burèu er vedesinerion. ●(1954) BGUE 32/3. a zorn klei pe iet trema Plouré. ●(1984) HBPD 40. Aben a zorn mat hag a zorn fall.
- a-zornad(où)a-zornad(où)
adv. À pleines poignées.
●(1787) PT 40. Hag e zæbre nesé er grén-hont a zournad. ●(1792) CAg 191. tennein blaüe à zournad.
●(1829) CNG 101. Lod e dèn é varhue a zournad. ●(1849) LLB 931. Ha goudé, kaij é meij streawet a zornadeu. ●(1869) KTB.ms 14 p 98. ro anezhe a dornado.
●(1916) LILH 4 a Veurzh. A pen domb oeit kuit é koéhè erh a zornad.
- a-zouara-zouar
prép. & adv.
I. Loc. prép. A-zouar da : à terre de (contraire de «au large»).
●(1944) GWAL 163/153. (Ar Gelveneg) Ar c'hontrol da er-maez a zo a-zouar da. Alies-tre e ra Gelvenegiz ganti. Lavarout a reer : «mont a-zouar d'an enezenn», «chom, pesketa a-zouar da...», «paseal (tremen) a-zouar da...», hag all. ●(1948) LLMM 8/85. (douarnenez) a-zouar e vez nebeutoc'h a lanv evit a drec'h. ●(1977) PBDZ 827. (Douarnenez) a zouar deomp, tr. «à terre de nous.» ●(1986) GEVU v 100. (Pouldahu) Ur vag all va o tont araozomp hag noe paseet a-zouar d'ar boue, tr. «Le bateau qui nous précédait était passé en dedans de la bouée.»
II. Adv.
(1) (en plt du vent) Qui vient de terre.
●(1944) GWAL 163/153. (Ar Gelveneg) Teurel evezh e vez lavaret ivez «a'el a-zouar» evit lavarout avel o tont diouzh tu an douar. ●(1979) VSDZ 152. (Douarnenez) Bremañ emañ an avel a-zouar, setu al lamm zo berr, ar mor zo berr, tr. (p. 314-315) «Maintenant le vent vient de terre, ce qui fait que la lame est courte, la mer est courte.»
(2) Terrien.
●(1838) OVD 7. er béherion e zou tud a zoar, hag e hum stuhelle perpet ar en doar.
(3) (pêche) Près des côtes.
●(1977) PBDZ 1133. (Douarnenez) a-raok an dra-se meus bet graet an higennoù, ya, a-zouar, tr. «avant ça j'ai fait les palangres, oui, près des côtes.»
- a-zouga-zoug
adv. & prép.
I. Adv.
(1) (marine) =
●(1947) YNVL 158. Lezel da gas a-zoug an tarzh, ha mont dreist ! ●162. Lezel da vont a-zoug ho roeñvoù, paotred !
(2) Sans toucher terre.
●(1868) KMM 196. an Ebestel, scuillet dre ar bed, a oe digassed a-zoug, en un taol count, da Jerusalem gant Doue.
●(1905) IVLD 16. ann hini glanv a voe kaset a zoug beteg ar Grott. ●(1934) PONT 13. Hag en eur zont d'ar gear, goude, e kave d'ezi dond a-zoug hep steki he zreid en douar.
(3) = aes.
●(1879) BMN 32. Arabat e ve credi, goude beza bet grasou ker pinvidic, ez eas Michel a zoug en hent m'en doa Doue merket dezhan.
(4) Pendant.
●(1732) GReg 545b. Pendant le jour, tr. «a docq an deiz. a doucq an deiz. a deucq an dez.»
●(1877) FHB (3e série) 7/52a. eun den hag a zo bet eat, a zoug-hir amzer da heul he dechou fall. ●(1877) FHB (3e série) 10/79a. a zoug eun heur. ●(1877) FHB (3e série) 11/87b. a zoug ar vrezel diveza.
●(1904) DBFV 15b. a zoug en dé, loc., tr. «pendant tout le jour.»
(5) =
●(1880) SAB 180. da gass ahanomp a zoug var ho tiscoaz.
(6) Bezañ a-zoug =
●(1924) NFLO. se porter. on se portait, tellement il y avait du monde, tr. «a-zoug edo an dud.»
II. Prép. A-zoug : à la portée.
●(1907) VBFV.fb 77b. à la portée, tr. «a zoug.»
- a-zoug-an-deiza-zoug-an-deiz
adv. Pendant la journée.
●(1962) EGRH I 10. a-zoug an deiz adv., tr. « pendant la journée. »
- a-zoug-ar-wezha-zoug-ar-wezh
adv. De tous temps, depuis toujours.
●(1905) MRPL 82. An tad-koz a zo bet a zoug ar veach eur skouer.
- a-zoug-kamma-zoug-kamm
adv. Lentement.
●(1633) Nom 214a. Pænem citare, vocem sensim excitarez, vel contentiore voce altum & acutum & acutum scansim insonare : chanter en fosset : canaff sioulicq, canaff á docq-cam á vizyou vhel á vizyou isel. ●(c.1645) Dnal 119. Allas adoc-cam naves damnet, en hano Doué preder é speret.
●(1710) IN I 19. Ar yec'het, pehini a zeu adoug cam, a lavarer a vez assuroc'h eguet an hini a zeu en un taul count. ●208. Ret eo depeich a doug-cam.
►[form. comb.]
S1 a-zoug va c'hamm
●(1732) GReg 699a. A mon pas, tr. «A zoucq va c'ham.»
●(1857) CBF 16. enn eunn heur hanter a-zoug va c'hamm, tr. «en une heure et demi sans me hâter.»
S3m a-zoug e gamm
●(1659) SCger 14a. bellement, tr. «a doc e gam.»
●(1710) IN I 5. ne vale nemet quement ha ma ze ret dezâ epquen, ha c'hoaz gant diegui hac azoug-egam. ●(1732) GReg 699a. A son pas, sans se presser, tr. «A deucq e gam. a docq e gam. a doucq e gam. a zoucq e gam.»
●(1857) CBF 97. Mont a ra a zoug he gamm, tr. «Il va à son pas.» ●(1867) MGK 67. O vont, a zoug he gamm, d'he di-soul.
●(1911) MELU xi 405. An èjen braz a zoug he gam / Zesk he labour d'an hini bian, tr. «Le grand bœuf, peu a peu, apprend son travail au petit. Mil.ms.» ●(1962) EGRH I 10. a-zoug e gamm adv., tr. « au pas. »
P2 a-zoug ho kamm
●(1710) IN I 93. hoguen iit adoug-ho-cam. ●437. considerit a doug-ho-cam. ●(1732) GReg 699a. A votre pas, tr. «A docq ho cam.»
P3 a-zoug o c'hamm
●(1921) PGAZ 46. var ho dousik hag a zoug ho c'hamm.
- a-zrasta-zrast
adv. Vivement.
●(1557) B I 595. Ober he buez finuezaff / Dirac ma bisaig quent flachaff / A drast hastaff heb tardaff quet / Breman aman em damany / Creffhaff maz guelhet auset hy / Dimez dezy espediet, tr. «J'ai grand hâte de voir mettre fin à sa vie en ma présence, avant que je parte d'ici ; maintenant, sur mes ordres, traitez-la le plus mal que vous pourrez, et expédiez-la sans égard.»
- a-zrea-zre
voir a-dre
- a-zre-holl
- a-zre-maña-zre-mañ
adv.
(1) De par ici.
●(1843) LZBg 1añ blezad-2l lodenn 31. er grechénion a zré-men. ●112. er rouéèd a zré-men.
●(1907) VBFV.fb 52a. d'ici, tr. «a zrémen.» ●(1913) AVIE 240. oeit a zré men d'é ranteleh. ●319. n'é ket me ranteleh a zré men. ●(1921) GRSA 311. en dud a zréman. ●(1981) LIMO 20 novembre. un takad jiboésourion a zré-man.
(2) Ici-bas.
●(1857) GUG 94. A zré-men, én avanç, / Guet hi é vé santet / ur joé, ur gonfianç / Ne vé jamæs troublet.
(3) D'ici-bas.
●(1861) BSJ 303. ha neoah, ol er ranqueu hag er honditioneu a zré-men e dremeinou.
- a-zrebia-zrebi
prép. & conj.
I. Prép.
A. temp. Depuis.
●(1792) CAg 59. à-drebi er pretoér béed er bé.
●(1821) SST 168. a drebi en ouait a ræson bet er marue. ●(1843) LZBg 1añ blezad-2l lodenn 56. A drebi en dé-cé bet er momand ag ou marhue. ●(1854) PSA II 103. A drebi en dé eurus-hont.
●(1904) DBFV 15b. azrebi, ou a zrebi, tr. «depuis (cette époque).» ●(1908) AVES 67. Ha deit er voéz de vout iah a zrebi en ér sé. ●(1913) AVIE 1. a zrebi er pen ketan. ●(1927) BBMT 7. a zrebi diù ér de vitin betag pemb ér.
(2) A-zrebi neuze : dès lors.
●(1910) ISBR 67. A zrebi nezé é oent bet lézet didrous get Konomor.
B. spat. Depuis.
●(1831) RDU 215. a drebi lein hé fèn bet semelleu hé zreit. ●(1843) LZBg 1añ blezad-2l lodenn 74. a drebi er jardrin olivèd bet er guér a Jerusalem ! ●(1844) LZBg 2l blezad-1añ lodenn 37. a drebi hur prison bet el léh ma vehemb laqueit d'er marhue.
●(1904) DBFV 15b. azrebi, ou a zrebi, tr. «depuis (cet endroit).» ●(1906) HIVL 56. a-zrebi ribl er Gav betag sol er groh.
C. sens fig. Du, des, depuis.
●(1821) SST 66. a drebi er rouyet bet en disterran ag er fidelet. ●186. a drebi er ré pinhuiquan bet er ré beurran.
●(1913) AVIE 191. a zrebi goed Abel beta goed Zakari.
II. Loc. conj. A-zrebi ma : depuis que.
●(1844) LZBg 2l blezad-1añ lodenn 3. a drebi ma tas d'é barræs.
- a-zrek
- a-zremaa-zrema
prép. Du côté de.
●(1979) LIMO 02 juin. Georges Santy, a Montauban, ur gér a zrema er Hreisté. ●A zrema, tr. «vers, du côté de.»
- a-zremmwel
- a-zribilh
- a-zrouk-kalona-zrouk-kalon
adv. De mauvais cœur.
●(c.1500) Cb 73a. [drouc] g. de mauluais cueur. b. a drouc calon.
- a-zruilha-zruilh
adv. En quantité, à profusion. cf. a-druilh
●(1874) FHB 476/41a. ar scridou fall a skigner a zruil etouez an dud. ●(1879) BMN 28. Ar beorien a goueze a zruill var ruiou kear Ajen. ●103. an dizursiou a zeu a zruil da heul ar prejou-ze. ●213. mignoned a vanden, a zruill.
●(1912) MMPM 7. Reï frouez a zruill.
- a-zruilhadoùa-zruilhadoù
adv. En quantité, à profusion. cf. a-druilhadoù
●(1884) BUR I 60. Deuz ann oll gwaziet c'houezet a oa a zruillado evel a zistribill c'hed he ziou-har.
- a-zruilhoù
- a-zu-mañ