Recherche 'bre...' : 385 mots trouvés
Page 3 : de breinidigezh (101) à brellan (150) :- breinidigezh
- breiniñbreiniñ
voir breinañ
- breinoni
- breinus
- breinustedbreinusted
f. Putrescibilité.
●(1931) VALL 157a. Corruptibilité, tr. «breinusted f.» ●(1962) EGRH 19. breinusted f., tr. « putrescibilité. »
- BreizhBreizh
f. n. de l. Bretagne.
(1) Breizh.
●(1398) MSHB t. VI, 1925, p. 159 (Archives du Morbihan ; volume 2 ; série G ; cote 58 G (692) ; fol. 46r°). Peregrini qui, causa peregrinacionis et devocionis faciebant peregrinacionem Septem Sanctorum Britanie, que vulgaliter vocatur Trobreiz, quod latine dicitur circuitis Britanie. ●(1450) Dag 19-21. Dan Roe Arzur ez liviry / Pebez sinou e Breiz a coezo glan, / Quent finuez an bet man, tr. «Au Roi Arthur tu diras / Quels signes surviendront assurément en Bretagne / Avant la fin de ce monde.» ●67. Ne vezo den en Breiz hep reux, tr. «Il n’y aura personne en Bretagne sans souffrance.» ●(14--) N 71. Ha maziff deia eux a Breiz, tr. «Et que je quitte la Bretagne.» ●(1499) Ca 26b. Breiz. g. bretaingne. l. hec britannia / nie. ●(1502) Voyer 1. me a due ales alan seul a guelaff me biou buguel breiz gourhez querchen mar bez essou goae da glen, tr. Fleuriot «Je viens de la cour, du monastère. Tout ce que je vois, je (le) possède. Enfant de Bretagne, l’homme à ton entour, s’il est rebelle, malheur à toi.» ●(1612) Cnf 21b. E francc hac è Breyz è dleer ho denõcc d’an esquep. ●(1650) Nlou 245. Ha suppliet Ytron, euit an Bretonnet, / Maz dalchint fermen breiz, ho feiz ho reiz bepret, tr. «Et suppliez, madame, pour les Bretons, / qu’ils gardent fermement en Bretagne leur foi, leur loi, à jamais.»
●(1659) SCger 17a. Bretaigne, tr. «Breiz.» ●133b. Breiz, tr. «Bretagne.» ●(c.1680) NG 599-602. miret Braih / Doh en huguenaudet, / Doh bresel ha famin, / Querteri, goual clenuet. ●(1687) MArtin 3. Par-tout dré vreis Missionner. ●(1732) GReg 117b. Bretagne, Province de France, autrement dite, Bretagne Armorique, tr. «Breyz. Breyz-Ar-voricq. ar Brovinçz a vreyz. Van[netois] Breih.» ●(17--) FG II 246. goud a rit oc'h unan, ar pobl eus a Breïs / a zo pobl divalo, eur pobl anter bleïs. ●(1790) PEdenneu 5. bréh e zo bro er vretonét.
●(1821) GON 53b. Breiz. (...) En Vannes, breic’h. ●207a. Nao eskopti a ioa kent é Breiz. ●322b. Kalz a vaneriou a zô é Breiz. ●329b. Mengleûsiou ploum a zô [é] Breiz. ●(18--) LED.gou 3. Eus a Vro-Saoz e douar Breiz. ●(1827-1829) VSA P 124. a dre vreis en escobtiou. ●(1834) HEB 369. rac-se e c'houlennàn diganeoc'h ar bermission da vont da vreiz evit passeal ar rest eus va bue e servich Doue. ●(1834) KKK 46. Reni a réa enn he holl sked el lez ar brinzet a Vreiz, er c'hréou koz-man. ●(1844) GBI II 140. A douch ma zad euz koste Breiz, / Hag kement all euz koste Gall. ●(1844) DMB 54. Él bout é Breih, hur broïk, hur buhé! ●(1847) FVR 12. Chetu eta Breiz dioueret euz he Eskibien. ●(1849) LLB 77. é Breh avel én Normandi. ●(1866) FHB 96/350a. Tri cilis en doa, unan great gant lian stoup, ar pez a c’halver ballin e Breiz. ●(1866) SEV 241. unan euz a alierien parlamant Breiz. ●(1883) MIL 7. rei eun taol lagad a dro var histor Breiz. ●(1878) EKG ii 141. evit paotred Breiz, va c’henvroidi. ●(1884) BUR i 15. Deuz kalon Breiz da Lourdes e zo, war nij, eun eiz ugent leo benag.
●(1904) DDKB 116. Me lar d’ac’h eo arru an deiz / ’Vit mervel pe trec’hi en Breiz. ●(1910) EGBT 129. N'heller ket komz eus a Vreiz pe eus ar Vretoned, hep komz eus a Naoned, a Roahon, a Zant-Malo. ●(1912) MELU 304 = Mil.ms. Mont war er marc'h da Baris / Ha distrei war en azen da Vreiz. ●(1934) SMLC 81/22. Én hur bro a Vréh é ma hannaüet, / Én hur bro a Vréh é ma inouret.
●(2000) TPBR 32. Ar c'hefeleg : Petra zo nevez en Breizh ? / Ar goukoug : Tan ha moged e-leizh!
(2) Bro-Vreizh / Bro Breizh : la Bretagne.
●(1505) Vc 17-18. O neffou, scuylet oz clyzenn / E graczou puyll var bro Breytz, tr. «Ô cieux, versez votre rosée, / En grâces abondantes sur le pays de Bretagne.»
●(1851) PENgwerin8 142. Cadoudal ha tud bro Breiz gwir anvet tor-he-ben. ●(1861) MILg 237. Logod razet enn hor bro-Vreiz / dre ma c’hanont ’zo leun a feiz. ●(1878) EKG II 213. Ar bleizi hag ar brini a deufe da grignat ho eskern, ar pez a ve evit hor bro Breiz eun dra zivalo dirag an dud.
●(1926) FHAB Mae/172. Hor bro Vreiz a voe unanet gand ar Frans dre zimezi. ●(1971) LLMM 147/274. e vresas evel e gevelioù dir bro Vreizh d’ober ganti ur rannvro saoz.
(3) Ar Vreizh-mañ : cette Bretagne-çi (par opposition à Breizh-Veur).
●(14--) N 1784. Ha chrisqui an feiz en Breiz man, tr. «Et accroître la foi dans cette Bretagne.» ●(1532) Pmof 9. da conquerif an breiz man hep mar quet, tr. « Afin de conquérir cette Bretagne, sans aucun doute » ●(1580) G 386. Var an Bretonet queyz an Breyz mâ nep on casczas da clasq goasquet.
(4) [article déf. + Breizh, sans doute pour la prép. a dans certaines occurences]
●(1642) Cbr 119-7. Archell bras eux ar Breiz.
●(1778) VOn 94. petra livirit-hu eus ar Vreiz.
●(1851) PENgwerin8 148. ha gantan m’he ha chomo peo arru er Breïz. ●(1893) IBR 17. Istor ar Vreiz. ●(1896) GMB 430. dial. de Batz er Vrerh.
●(1933) OALD 45/201. Ar Wir Vreiz a zo bet evidomp hon daou hini an Harlu. ●(1933) BREI 323/2d. gened ar Vreiz gwechall ha hini ar Vreiz a vreman.
(5) [possessif pl. 1ère pers. + Breizh]
●(1861) MILg 245. Enn hor Breiz-ni.
●(1923) FHAB Du 11/436. Itron Varia ar Palud, mirit an Iliz; / Itron Varia ar Palud, mirit hor Breiz ! ●(1935) SARO 91. Gwechall, muioc'h eget breman, oa enoret sant Ronan, evel unan eus sent brasa hor Breiz. ●(1936) KANTvourc’hwenn 8. Start eo hor c’halon en hor c’hreiz / Ha startoc’h ar Groaz en hor Breiz. ●(1985) AMRZ 152. O ! eüruz ar 'famill a zalh stard en he hreiz, / Giziou koz on Tadou, giziou santel or Breiz.
- Breizh-ar-GorreBreizh-ar-Gorre
n. de l. Haute-Bretagne.
●(1983) LLMM 218/217. Diwar furmioù evel-se eo e kaver « Jacut » « Jagut » (Saint) e galleg Breizh-ar-Gorre.
- Breizh-ArvorigBreizh-Arvorig
f. n. de l. Bretagne armoricaine.
●(1732) GReg 481b. Guinclan (dont j'ai vû les prédictions en rimes bretonnes à l'Abbaïe de Landevenecq entre les mains du R. P. Dom Loüis le Pelletier.) étoit natif de la Comté de Goëlo en Bretagne Armorique, & predît environ l'an de grace 240 (comme il dit lui-même.) ce qui est arrivé depuis dans les deux Bretagnes, tr. «Ar Prophed Guïncqlan guinidicq vès a gontaich Goëlo, èn devoa diouganet ê-tro (evel ma lavar e-unan) ar bloaz daou c'hant ha daouuguent goude guinivélez hon Salver, qement cheiñchamand, ha qement tra a so bet hoarvezet abaouë, ê Breiz Arvoricq hac ê Breiz-veur.» ●650a. Il est natif de la Grand'Bretagne, & elle de la petite Bretagne, tr. «Eñ a so guinidicq a vreiz-veur, ha hy eus a vreiz-vihan, ou, eus a vreiz Arvoricq.» ●915a. Pendant la tenuë des Etats de Bretagne, tr. «E pad an dalc'h eus ar stadou a vreyz-Arvoricq.»
●(1907) BSPD I 302. Patris e oé gañnet én Angletér, revé lod, é Breih-Arvorig, revé lod aral.
- Breizh-IzelBreizh-Izel
f. n. de l. Basse-Bretagne.
●(14--) N 934. E Breiz ysel huy a guelo, tr. «En basse Bretagne, vous verrez.»
●(1732) GReg 117b. Basse-Bretagne, tr. «Breyz-Isel.»
●(1849) LLB 1991. santez Anna, patronez Breh izel. ●(1869) SAG 14. Dre-aman, er vro baour-man a vreiz-izell. ●(1878) EKG II 177. ne zaleaz ket [an dispac'h] d'en em skigna e Breiz-Izel. ●(1890) BSS 16. Den ebet ne dle beza souezet e ve bet kement a zevotion e Breiz-Izel da zant Serves evel a zo bet a bell amzer.
●(1910) MBJL 60. Digoust eo digeri hencho houarn er vro-man e-kichen mac'h ê en Breiz-Izel. ●(1911) SKRS II 188. en hor bro Breiz Izel, e tigouez ar memez tra muioc'h pe nebeutoc'h.
- Breizh-UhelBreizh-Uhel
f. Haute-Bretagne.
●(1732) GReg 117b. Haute-Bretagne, tr. «Breyz-uhél.»
●(1903) MBJJ 39. c'houæc'h pe zeiz emeint hag holl euz Breiz-Uhel. ●(1911) BUAZperrot 527. douara reas en aber Gwioul, e Breiz-Uhel, var dro ar bloaz 548.
- Breizh-VeurBreizh-Veur
f. n. de l. Grande-Bretagne.
●(1580) G 171. Ez eo nec eus nemeur querz Breyz-meur conqueret, tr. «Que toute la Grande-Bretagne vient d'être conquise.»
●(1732) GReg 481b. Guinclan (dont j'ai vû les prédictions en rimes bretonnes à l'Abbaïe de Landevenecq entre les mains du R. P. Dom Loüis le Pelletier.) étoit natif de la Comté de Goëlo en Bretagne Armorique, & predît environ l'an de grace 240 (comme il dit lui-même.) ce qui est arrivé depuis dans les deux Bretagnes, tr. «Ar Prophed Guïncqlan guinidicq vès a gontaich Goëlo, èn devoa diouganet ê-tro (evel ma lavar e-unan) ar bloaz daou c'hant ha daouuguent goude guinivélez hon Salver, qement cheiñchamand, ha qement tra a so bet hoarvezet abaouë, ê Breiz Arvoricq hac ê Breiz-veur.» ●650a. Il est natif de la Grand'Bretagne, tr. «Eñ a so guinidicq a vreiz-veur.» ●711b. L'Angleterre étoit autrefois une pepinere de Saints, tr. «guëchall edo qer stancq ar Sænt ê Breiz-veur ê c'hiz ma ez eo ar guëzigou en un drencqesennecg.»
●(1911) BUAZperrot 33. Er c'horniad douar-ze eus Breiz-Veur.
- Breizh-VihanBreizh-Vihan
f. n. de l. Petite-Bretagne (par opposition à Breizh-Veur/-Vras).
●(1580) G 51. Deomp da clasc guell abry hep muy da Breyz byhan, tr. «Allons chercher meilleur abri, sans plus, en Petite-Bretagne.»
●(1732) GReg 650a. Il est natif de la Grand'Bretagne, & elle de la petite Bretagne, tr. «Eñ a so guinidicq a vreiz-veur, ha hy eus a vreiz-vihan.»
●(1870) FHB 279/140a. cas sclerijen an aviel e Breiz vian.
- Breizh-VrasBreizh-Vras
f. n. de l. Grande-Bretagne.
●(1894) BUZmornik 372. enn enezenn a reat bete neuze Breiz-Vraz anezhi.
●(1901) KANNgwital 1/3. Ginnidik oant o-daou euz Breiz-Vraz. ●(1925) BUAZmadeg 76. evel m'en doa great e Breiz-Vraz. ●133. ginidik euz a Vreiz-Vraz.
- Breizhad / BreizhiadBreizhad / Breizhiad
m. -ed Breton.
●(1732) GReg 117b. Breyzad. p. breyzis.
●(1821) GON 53b-54a. Breizad ou Breiziad (...) Pl. breiziz ou breizaded. Kaled eo hé benn ével da eur Breizad. ●(1834) SIM 67. Breiziad a fêçon. ●(1837) TEL 210. Ha gant hé vléô hîr war hé choug eur Breiziad. ●(1844) TEL 220. Breiziad, - Dén ghinidig eûz a Vreiz, pé Bréton. ●(1847) BDJ XVI. Pa glevhan Breiziaded zo lastez galhaoüed. (...) Bezhomp età kalounec, Breiçziad. (...) Breïçziaded gweçziec ha garo. ●(1847) FVR 72. evel ivez hini ar Vreiziaded all. ●(1861) MILg 237. hoguen klevit, va Breizadet, / Klevit penaoz eo bet lazet. ●246. eur gwir Breizad. ●(1865) FHB 2/13a. Yvonic a ioa Breiziad ha soudart kalounec. ●4/25b. Breizadet, emezan, dreist-oll, evessait mad. ●(1876) TDE.BF 73a. Breizad, Breiziad, s. m. Qui est né en Bretagne; pl. breiziz, breizaded. Breizadez, Breiziadez. ●(1877) BSA 262. Ar Breizad ep eur feiz crenv a zo eur blanten doc’hor.
●(1903) MBJJ 14. Pa ve divroet eur Breizad. ●(1910) MBJL 75. eur Breizad divroet. ●(1904) DDKB 112. Mui eget ar Breizad, den na zo kalonek. ●(1910) EGBT 128. Breizad, pl. ziz, Breton. ●(1923) FHAB Gwengolo 9/356. eur gwir Vreizad. ●(1927) GERI.Ern 67. Breizad m. (f. -ez), pl. -ziz. ●(1930) ANTO 40. Eur Breizad eus ar C'huz-Heol. ●(1931) FHAB C'houevrer 60. met daoust da-ze e oa krenv en e gorf ha seder en e ene, evel eur gwir vreizad. ●(1933) BREI 331/4c. gant tri vartolod yaouank, Breizaded, kaset da Toulon. ●(1934) BRUS 293. ur Breihad, pl. Breihiz. ●(1936) KANTvourc’hwenn 21. E ti pep Breizad.
- Breizhadez
- Breizhadez / BreizhiadezBreizhadez / Breizhiadez
f. –ed Bretonne.
●(1821) GON 53b-54a. Ar vreizadézed a zô téar ha laouen, évid ann darn vuia. ●(1876) TDE.BF 73a. Breizadez, Breiziadez.
●(1908) FHAB Ebrel 102. eur vam breizadez. ●(1913) PRPR 14. eur Vreizadez rik euz Gwerliskin. ●(1927) GERI.Ern 67. Breizad m. (f. -ez), pl. -ziz.
- breizhatbreizhat
adj. Breton (en plt de qqn).
●(1867) BBZ III 91. Breizad enn he galon na vize. ●(1879) ERNsup 168. eun toull gouzoug breizad an euz, il a l'accent breton, Trév[érec].
●(1904) BOBL 24 septembre 1/1b. ar bobl breizad. ●(1907) FHAB Ebrel 50. spered breizad ar yaouankiz. ●(1909) FHAB Here 301. eun aridennad pennadou divarbenn Histor ar bobl breizad. ●(1911) BUAZperrot 17. eskibien breizad. ●(1920) MVRO 57/1a. Ar spered breizad. ●(1926) FHAB Here 375. ar familhou breizad. ●(1929) FHAB Mae 170. eskob breizat.
- breizhekbreizhek
adj.
I. (en plt de qqc.)
(1) (en plt d'un mouvement, d'une activité, d’une idée, etc) Breton.
●(1925) FHAB Du 410. an emzao breizek. (...) a drugareka heman eus e labour vreizek. ●(1926) FHAB Eost 287. diazeza, unani, nerzan an emzao breizek kristen. ●(1927) GERI.Ern 67. breizek adj., tr. «breton qui se rapporte à la Bretagne.» ●(1929) FHAB Ebrel 158. goueliou bras breizek. ●(1942) FHAB Du/Kerzu 225a-b. ez eus bet savet eun unvaniez mignoned ar gourenou hag ar sportou breizek. ●(1971) LLMM 149/406. A-hed straed ar Gêr Gloz e lugern an eñvorennoù breizhek en amc’houlou.
(2) (en plt de la langue) Breton.
●(1847) BDJ vii. Hervez spered ïez Breizec : barn a rehot d'ho tivis. ●Nhi a skrivo pelhoc'h her ghis-ze hor ïez Breizec, / Hac he graïo dre heno eur bâr mui talvoudec.
II. (en plt de qqn) Breton.
●(1847) BDJ viii. O teraoüi an diskleriadur-mâ e pedàn an holl da gredi stard penaos ne fell dign e kememâ holl, na rendaël oc'h ar skrivanierhien nevez na tamhal ar re gôz Breizec. ●Daoust da ghemend a helho koûna war ghemend-ze an holl gramherianed Breizec.
●(1909) NOAR ii. Ar skrivagnerien breizek (…) a ya bemdez war niverusaat.
- BreizhiadBreizhiad
voir Breizhad
- BreizhiadezBreizhiadez
voir Breizhadez
- BreizhidiBreizhidi
pl. Habitants de la Bretagne.
●(1865) FHB 6/41b. Mirit ho iez d’ar Vreizidi ! ●33/260a. Ar Vreïzidi dên ne gano, / Plouescadis hep na veulo. ●(1898) BRE 98. War douaro ar Vreizidi.
- BreizhidizBreizhidiz
pl. Habitants de la Bretagne.
●(1896) CGI [1]. Itron Varia Goz-Iliz, / C'houi zo gallouduz meurbet, / Bezet, bezet da Vreizidiz.
- BreizhizBreizhiz
pl. Habitants de la Bretagne.
●(1580) G 879. Itron flam hon amprys Breyzys hon avyset, tr. «Dame brillante, éclairez-nous, Bretons, sur notre condition.»
●(1656) VEach 38. euisé en em assamblet Breizis oll. ●(1716) PEll.ms 125. Breisis. ●(1732) GReg 117b. Breyzad. p. breyzis.
●(1821) GON 53b-54a. Breizad ou Breiziad (...) Pl. breiziz ou breizaded. ●(1847) BDJ XVI. E sperejou Breïzis orged evid hor ïez pini-zo klân. ●(1863) ST 238. Da welet ar vreiziz e ti ann dukez Yann. ●(1865) FHB 6/41a. rag Breizis so eur seurt tud gouez. ●(1865) GAL 479. em eus adarre kimiaded ous Breizis. ●(1861) MILg 246. Ma na doc’h mui den ar Vreiziz. ●(1867) TELrem 16. Da ziskleria da Vreiziz buez ann Eskop Gwenn. ●(1868) EGB 14. Breiziz. ●(1876) TDE.BF 73a. Breizad, Breiziad, s. m. Qui est né en Bretagne; pl. breiziz, breizaded. Breizadez, Breiziadez. ●(1877) BSA 97. Breizis hen anavez mad. ●309. Feiz Breiziz en em ziscuez aman beo-buezec. ●(1883) MIL 39. Breizis a zonjas en devoa ar roue braz aoualc’h da ober en tu-ze. ●213. Fisians Breizis a ioa en ho bidiji bihan skanv, nerzus ha padus ous ar boan.
●(1904) SKRS I 247. e teuas a benn da zeski da Vreiziz ober peden a galoun. ●(1904) DDKB 126. Breiz d’ar Vreiziz ! ●156. Pa zavo Breiziz, nerzuz, o brec’h. ●(1908) FHAB Eost 232. Evit askoeza var ar c’hannadet-ze great evit Breizis. ●(1909) KTLR 199. Nominoe gant Breiziz a ieaz d'he ziarben. ●(1910) EGBT 128. Breizad, pl. ziz, Breton. ●(1923) FHAB Du 11/415. Eus a ouenn ar gwir Vreiziz eo. ●(1927) GERI.Ern 67. Breizad m. (f. -ez), pl. -ziz. ●(1930) ANTO 33. Ar patatez evit ar moc'h, / Evit Breiziz ar peilh a-vloc'h. ●(1934) BRUS 293. ur Breihad, pl. Breihiz. ●(1937) TBBN 1. Eit en dra-zé é vennan lakat hiniù é vuhé édan deulegad er Vreihiz. ●(1948) KANTlandivizio 100. Ha Breiziz a ziredas.
●(2000) TPBR 213. Ar patatez evit ar moc'h / Evit Breizhiz ar peilh a-vloc'h. ●(2002) TEBOT 107b. Bremañ tapan penn an hent / 'Raok ma teuyo an noz / En ur daol war Breizhiz / Ma holl brasañ bennozh.
- BreizhizelizBreizhizeliz
pl. Bas-Bretons.
●(1732) GReg 117b. Qui est de la Basse-Bretagne, tr. «Breyz-Isélad. p. breyz-Isélis.»
- Breizhoù
- BreizhuhelizBreizhuheliz
pl. Haut-Bretons.
●(1732) GReg 117b. Habitant de la Haute Bretagne, tr. «Breyz-uhélad. p. breyz-uhélis.»
- breizhveuriat
- brej
- brejeoù
- brejetbrejet
adj. = (?) cf. brechet (?).
●(1909) FHAB Here 305. e ve digliket na brejet hini eus aelou va fenn.
- BrekilienBrekilien
voir Breselien
- brelan
- BrelatoreBrelatore
Surnom du diable.
●(1906) DIHU 11/190. nen devehé ket fiet memb doh en dé huchal de Verlatoré (1) saillal ar er Pont. ●(1) En diaul.
- brelennbrelenn
f. –où (habillement) Grande veste du pays vannetais.
●(1919) DBFVsup 10b. brelen, f. pl. –nneu, tr. «grande veste noire à boutons rouges.»
- Brelevenez .1Brelevenez .1
n. de l. Merlevenez.
I. Brelevenez.
●(1748) CI.pou 88. Mèrlehuiné, Bourlehuènè.
●(1902) LZBg Mae 100. Breleùiné. ●(1905) ALMA 70. Borleuinez. ●(1905) DIHU 04/74. a Vreleùiné. ●(1934) BRUS 296. Breleuiné.
II. (Dictons).
(1) Dicton à propos de recteurs du Vannetais. Cf. LARB 174-175.
●(1902-1905) LARB 174. Ma faut d'oh, kleùet ur son-son / Ar er Bersoñned ag er hanton, // Kani Borleùéné zou minour, / Kani Riantek pesketour.
(2) Dicton à propos de prêtres du Vannetais.
●(1911) DIHU 73/283. Diar er véléan eùé é hes bet saùet lavareu. Chetu amen unan dastumet é Kervignag : Damb dehi, / E lar person Bredeui, / D'émen ? / E lar hani Baden, / D'Intron Varia er Brandon, / E lar hani Prederion, / Me iei eùé, / E lar hani Breleuiné; / Me béiou bouteillad, / E lar hani Pluergad. / Te lar, mitenneg, / E lar kuré bras Pléheneg !.
III. Blason populaire : voir vanter.
IV. [Toponymie locale]
●(1902-1905) LARB 62a. É menér Kergatorn, é es un ermitaj.
- Brelevenez .2Brelevenez .2
n. de l. Brelevenez (Lannion).
(1) Brelevenez.
●(1847) FVR 347. ar Iann, Kure Brelevenez. ●(1848) PENdast 189. Person Ploulec'h person Loguivi / Person Berlawene setu tri. ●(1873) GBI II 498. Iannig 'R Gall, a Verlevenez, / Braoa den iaouank a vale. ●500. Gwerc'hes wenn a Verlevene, / Me na on ket kapabl da se.
●(1913) ARVG C’hwevrer 85. Unan eus an ilizou kaeran zo diazezet war douar Breiz-Izel eo iliz Brelevene; - en bro Lanuon e lavarer Berlewene. – (…) da danva ar blijadur a gaver war c’hourre an dosen ’lec’h e sav iliz Berlewene. ●87. Tost tost da Verlewene. ●(1914) ARVG Eost 139. An otro Tremel, eus Berlewenez, a deuas da berson da Goadout. ●(1933) OALD 45/195. hag an nevoa eun tamm leve en Brelewene, kichen Lannuon. ●(1935) BREI 432/4a. Mêr koz Berlewene.
(2) Ober Brelevenez gant u.b. : prendre qqn pour un imbécile.
●(1994) HYZH 197-198/95 (Mikael Briant). ober Brelevenez gant u. b. = tremen egile evit ur bajaneg. / Sk. N'ez ket d'ober Brelevenez /bεrl'wene/ ganin !.
(3) [Toponymie locale]
●(1925) ARVG 3/69. An de warlerc'h, an 11, e voe c'hoaz gwelet blokadou tud e Pont-Losket hag e Krec'h-al-Lann, e Berlewene. ●(1980) (2005) IFTR 99. Itron Varia an Erc'h Berlevenez / sell amañ ur galonad din-me. ●(1997) (2005) IFTR 306. E traoñ viñs Berlevenez.
- BrelevenezizBreleveneziz
pl. Habitants de Merlevenez.
●(1911) DIHU 69/224. Breleuinéiz um gav eùé un dra benak ha mar nen dint ket foèuerion èl mar a ré, ataù é mant Venterion, er péh nen dé ket guel !
- BrelezBrelez
n. de l. Brélès.
(1) Brelez.
●(1656) VEach 149. é bourg Breles.
●(1865) FHB 48/383a. Francez-Mari Larvor, eus a Vreles. ●(1870) FHB 295/272a. hanvet vikel e Brelez. ●(1890) MOA 19b. Brelez.
●(1905) ALMA 63. Brelez. ●(1921) PGAZ 106. persoun Brélès.
(2) [Toponymie locale].
●(1867) BBZ III 293. Ar benn-herez a Geroulaz / E devoa eunn diduel vraz. ●(c.1868) GBI II 130. Me 'garie bea koulmig wenn / En Keroulaz, war an doënn. ●132. Da Gerthomas, pe d' Goadelez / Pe da varon Koatgouradez.
●(1931) FHAB C'houevrer 67. Goude Kastell Keryann n'eus kastell ebet e Bro-Leon par da hini Kergroadez, e parrez Brelez.
- BrelidiBrelidi
n. de l. Brélidy.
●(1864) GBI I 174. Hag ez iejont buhan da anons ar c'hezlou / D'ar ger a Vrelidi, lec'h ma oa ann aotrou. ●(1894) BUEr 71. Kastel Beurleudi a oa d'he (...) en Beurleudi.
●(1912) BUAZpermoal 836. chapeliou eleiz dre ar vro : en Bear, Beurlidi, Logivi, Plistin, Plouaret, Plougonver, Plouneve-Moedek, Peurit, Prat, Kemper, Senven, Trabriant, Tregrom, Tregidel, Trezelan, Plouganou.
●(2002) TEBOT 106b. Memes Runan ha Ploueg / Brelidi, Koataskorn / 'Vez gwelet ar vogedenn / Sevel maez deus ar forn.
- breliñsadenn
- breliñsadur
- breliñsaj
- breliñsat / breliñsiñbreliñsat / breliñsiñ
v. tr. d.
(1) Breliñsat (dour) ouzh, àr ub. : éclabousser qqn (d'eau).
●(1914) DIHU 103//15. Er mestr e dapas ur seillad deur hag er berlinsas doh er vestréz. ●(1919) DBFVsup 10b. brelinsein, brelinsat, tr. «arroser, éclabousser.» ●(1921) GRSA 227. ha de vrelinsein deur arnehon.
(2) Breliñsat ub. a : asperger, éclabousser qqn (d'eau, etc.).
●(c.1718) CHal.ms ii. Les Cheuaus qui courent dans un lieu, plein de fange font Iaillir la boüe sur les passants, tr. «er roncet a red en ul leh carguet a fanc, a straq' a verlinc' a fanc erré a t/dremen.» ●berlincein signifie barbouiller, eclabousser.
(2) Breliñsat udb. gant : asperger (qqc. d'eau, etc.).
●(1921) GRSA 198. é vrelins get en deur diabarh el lestr. ●(1934) BRUS 46. Arroser (en éclaboussant), tr. «brelinsein.» ●(1942) VALLsup 57a. Doucher, tr. «brelinsat (et éclabousser).»
- breliñser
- breliñsiñbreliñsiñ
voir breliñsat
- brell .1brell .1
adj. Sot, écervelé, brouillon, désordonné.
●(1869) FHB 227/142b. n'oud ket ker brell evel ma sonjen... ●(1872) FHB 394/227b. paotred briz ha brell.
●(1927) GERI.Ern 67. brell adj., tr. «Brouillon, qui fouille partout.» ●(1941) FHAB Gwengolo/Here 89. (Tregon ha tro-dro) Brell = ano-gwan, a dalv kement ha : sot, lodennek e park ar Briz. ●(1964) ABRO 8. Siouazh ! brell ha skañbenn e oa ha ne daolis ket an disterañ evezh ouzh an alioù fur aroe din.
- brell .2
- brell .3
- brelladurbrelladur
m. Action de brouiller, de devenir insensé.
●(1962) EGRH 19. brelladur m., tr. « Action de brouiller, de devenir insensé. »
- brellañbrellañ
v.
(1) V. tr. d. Brouiller, mettre en désordre.
●(1659) SCger 121b. troubler, tr. «brella.» ●133b. brella, tr. «brouiller.»
●(1847) FVR 2. ne dalvezont nemet da sodi sperejou ann oll ha da vrella pep tra. ●(1876) TDE.BF 73b. Brella, v. a., tr. «Mettre en désordre.» ●(1890) MOA 214a. Mettre en désordre, tr. «brella.»
●(1927) GERI.Ern 67. brella v. a., tr. «brouiller, mettre en désordre.» ●(1931) VALL 209b. mettre en désordre, tr. «brella act.»
(2) V. pron. réfl. En em vrellañ : se brouiller dans ses propos, cafouiller.
●(1862) JKS 14. buan e teu zo-ken d'en em vrella mar fell d'eur re-bennag enebi out-han.