Devri

Recherche 'pen...' : 384 mots trouvés

Page 6 : de penniliz (251) à pennsodin (300) :
  • penniliz
    penniliz

    [brpm penn-Ilis < penn + iliz (cf. corn penneglos, NDCE 127b)]

    f. –où Cathédrale.

    (1732) GReg 139b. Cathedrale, l'Eglise qui est le Siége d'un Evêque, tr. «ar Penn-Ilis eus an Escopty.»

    (1876) TDE.BF 507b. Penn-iliz, s. m., tr. «Cathédrale.»

  • pennime
    pennime

    m. Chose dont on ne se rappelle pas le nom, truc, machin.

    (1732) GReg 167a. Chose, dont-on ignore le nom, ou qu'on ne se souvient pas, tr. «penn-ime

  • penniñ
    penniñ

    voir pennañ

  • pennivinet
    pennivinet

    [penn + ivin .3 + -et .1]

    adj. (Animal) dont l'entrave est coincée dans la fente du sabot.

    (1879) ERNsup 148. penn-ivinet e'vioc'h, le lien de la vache est pris dans la fente de son pied, Trév[érec]. ●(1896) GMB 477. pet[it] tréc[orois] pen-ivinet, se dit d'un animal attaché, dont la corde s'est prise dans la fente de son pied.

  • pennkaletaat
    pennkaletaat

    [penn + kaletaat]

    v. intr. Devenir plus entêté.

    (1931) VALL 261b. Devenir plus entêté, tr. «pennkaletaat

  • pennkanañ
    pennkanañ

    v. intr. Chanceler.

    (1659) SCger 122b. vaciller, tr. «pencana.» ●(1732) GReg 114b. Branler, chanceler, tr. «penncana. pr. penncanet.» ●Il a tant bû, qu'il en branle, tr. «penncana a ra gand e goffad güin.»

    (1876) TDE.BF 505b. Penkana, v. n. C[ornouaille], tr. «Chanceler, parlant d'un homme ivre.»

  • pennkaoz / penn-kaoz
    pennkaoz / penn-kaoz

    [brpm penn-caus, penncaus < penn + kaoz .1]

    m. –ioù

    (1) Cause principale.

    (1732) GReg 140a. Cause, principe, cause principale, premiere cause, tr. «penn-caus. p. pennou-caus, penn causyou.» ●183b. Commencement, tr. «penncaus.» ●Dieu n'a ni commencement ni fin, & est le commencement, le principe de toutes choses, tr. «An autrou Douë ne'n deus na dezrou na finvez, hac a so ar penn-caus a bep tra.» ●(1790) MG 54. Chetui er pèn-caus ag é zannation. ●(17--) TE 245. er pèn-caus ag é anquin.

    (1824) BAM 26. ar pen caus eus a condaounation ar seurt tud-se. ●(1877) BSA 24. Ar penn-caos euz kement-se. ●(1894) BUZmornik 147. Hogen, ar penn-kaoz euz ann distro euruz-ma a oue sant Leandr. ●223. ar penn-kaoz euz ar garantez-se oa he zantelez. ●728. ar penn-kaoz ma kuiteaz peb tra. ●(18--) SAQ I 133. penn-kaos a bec'het evidoc'h.

    (1911) SKRS II 152. skoueriou ar gerent, ha dreist holl re an tad eo a vez ar penn kaoz

    (2) Bezañ pennkaoz da : être la cause de.

    (1829) CNG 100. E oai pèn-caus d'é souffranceu.

    (1907) PERS 300. penn kaoz d'ar brud. ●(1911) SKRS II 188. N'eo ket e Bro Zaoz hebken eo e vez ar vesventi penn-kaoz da galz darvoudou.

  • pennkarr
    pennkarr

    [penn + karr]

    adj. (Cheval) de tête.

    (1982) MABL I 146. (Lesneven) a' 'ni [ar gazeg] penn-karr.

  • pennkêr
    pennkêr

    [brpm penher, penn-kær, peenn-hære < penn + kêr]

    m. –ioù

    I.

    (1) Ferme isolée, hameau, écart.

    (c.1718) CHal.ms ii. hameau, tr. «squiberic, penher, logellic.»

    (1849) LLB 782. lausket en ined de dostat d'hou panner. ●831. Tro ha tro d'hou panner, plantet ur geneueg.

    (1904) DBFV 180a. penhér, pannér, m., tr. «ferme isolée, village, hameau, habitation.» ●(1911) DIHU 69/221. e vé lézet en anho de ridek ér penhérieu. ●(1913) AVIE 128. monet e hrent a benhér de benhér. ●(1913) HIVR 61. penhérig a barréz Pluneret. ●(1929) MKRN 78. Eur iarig goz eus va fenker. ●(1934) BRUS 278. Une ferme isolée (les bâtiments), tr. «ur penhér –ieu

    (2) Issue, sortie d'un villlage.

    (1744) L'Arm 36a. Bout du village, tr. «Peenn-hære.. rieu. m.»

    (1904) DBFV 180a. penhér, pannér, m., tr. «bout, issue, sortie d'un village.»

    (3) Yann ar pennkêr dianaou : surnom du diable.

    (1957) DSGL 198. Yann er Penhér Dianeu, tr. «Jean du Bas-Royaume (...) Surnom du diable en breton.»

    (4) Capitale.

    (1732) GReg 135a. La Ville capitale du Roïaume, de la Province, tr. «Ar penn-kær eus ar Rouantélez, eus ar Brovinçz.»

    (1876) TDE.BF 507b. Penn-kear, s. f., tr. «Capitale, ville principale d'un pays.»

    II. Kas ar c'hazh d'ur pennc'her arall : voir kazh.

  • pennkêriad
    pennkêriad

    [penn + kêriad .2]

    m. –où A bennkêriadoù : par pleins villages.

    (1972) LIMO 30 décembre. Eraok er brezél bras, eh hè en dud ar droed, a benheriadeu.

  • pennkomz
    pennkomz

    [brpm /ben goms, pèn-conz, pèn conze < penn + komz]

    m.

    (1) Sujet de conversation.

    (c.1718) CHal.ms iii. pour parlé, tr. «ben goms, Taul comps.»

    (1838) OVD 198. péré de bep pèn-conze e gaige én ou discorieu hilleih a gonzeu santel ha berhuidant.

    (1936) DIHU 302/113. éh oè saùet pen-konz a unañnein skritur er brehoneg.

    (2) N'eus ken pennkomz nemet a : il n'y a pas d'autre sujet de conversation que.

    (1790) MG 45. Quel liès gùéh ma hum gav gueneign, n'en dès quin pèn-conz guet-ou meid a chervige Doué. ●365. Ne vou quen pen-conz guet-ai meid ag er ré en dès danné. ●(17--) VO 143. ha n'en dès quen pèn conze guet-t'ou meid a chervad.

    (3) N'en deus ken pennkomz nemet a : il ne parle que de.

    (17--) VO 83. n'hi doai quin pèn conze meid a vanité, a inour, a blijadur, a zanné, a zeværrance, a vragueriss, &c.

  • pennlavarenn
    pennlavarenn

    [penn + lavarenn]

    f. –où (grammaire) Proposition principale.

    (1931) VALL 599a. Proposition principale, tr. «penlavarenn.» ●(1947) YBBK 375. el lavarennoù dizalc'h hag er pennlavarennoù.

  • pennlec'h
    pennlec'h

    [brpm pennlec'h < penn + lec'h .1]

    m. –ioù

    (1) Endroit principal.

    (1732) GReg 43a-b. Il a eu pour partage la maison principale avec toutes ses appartenances, tr. «Evit e lod èn deus bet ar pennlec'h gand e oll virou.» ●159b. Chef-lieu, maison principale, tr. «Pennlec'h. p. pennlec'hyou.» ●(1744) L'Arm 218a. Lieu principal, tr. «Peenn-léh. m.»

    (2) Capitale (ville).

    (1857) HTB 135. Ar gear a Gosmi a oa ar penn-lec'h euz eur rouantelez vraz. ●(1866) LZBt Ebrel 103. Enn kalz a benno-lec'h. ●104. er penno-lec'h-all euz hon rann-vro. ●(1872) ROU 93b. penn-leac'h qui signifie aussi, siège de la principale autorité. ●(1876) TDE.BF 507b. Penn-leac'h, s. m., tr. «Chef-lieu, une des villes principales d'une région.»

    (3) Origine.

    (1872) ROU 93b. Origine, tr. «penn-leac'h

  • pennlestr
    pennlestr

    [brpm penn-lestr < penn + lestr]

    m. pennlistri (marine) Navire principal.

    (1732) GReg 135a. Capitane, la principale galere d'une Escadre, tr. «Ar penn-lestr, eus ar galeou.»

  • pennlevier
    pennlevier

    [penn + levier .2]

    m. –ion Directeur principal.

    (1931) VALL 220b. Directeur (…) principal, tr. «penlevier pl. ien

  • pennlezenn
    pennlezenn

    [brpm peenn-Lézênn < penn + lezenn .1]

    f. –où Maxime.

    (1744) L'Arm 234a. Maxime, tr. «Peenn-Lézênn.. neu. m.»

    (1854) PSA I 39. un doctrin ampouisonet ha carguet a bèn-lézenneu condannet dré en Ilis. ●(1857) LVH 170. er penn-lézen reihan a gomportemant créchen mab dén.

  • pennlinad
    pennlinad

    [penn + glin + -ad .1]

    m. –où Génuflexion.

    (1931) VALL 334b. Génuflexion, tr. «penlinad m.»

  • pennlinañ
    pennlinañ

    [penn + glinañ]

    v. intr. Faire une génuflexion.

    (1931) VALL 334b. Génuflexion, tr. «penlina m.»

  • pennlinenn
    pennlinenn

    [penn + linenn .1]

    f. –où Ligne maritime principale.

    (1944) EURW I 174. Eno emañ pennlinenn al listri treuz-morek.

  • pennlizherenn
    pennlizherenn

    [brpm penn-lizereñ < penn + lizherenn]

    f. –où (imprimerie) Majuscule.

    (1732) GReg 593a. Majuscule, lettre majuscule, tr. «Penn-lizereñ. p. pennlizerennou

    (1947) YBBK 60. Gouzout a reer ez eus daou seurt lizherennoù skrivet : al lizherennoù bihan pe lizherennoù boutin hag al lizherennoù bras pe pennlizherennoù.

  • pennmarc'henn
    pennmarc'henn

    [brpm pen marhen < penn + marc'h + -enn]

    f. –ed, pennmarc'hed (entomologie) Frelon.

    (c.1718) CHal.ms ii. freslon mouche, tr. «pen marhen, pen marhet

    (1907) VBFV.fb 46a. frelon, tr. «penmarhen, f. (pl. –hed).» ●(1934) BRUS 248. Un frelon, tr. «ur benvarhen -ned f.» ●(1931) VALL 320a. Frelon, tr. «V[annetais] penmarc'hen f. pl. –c'hed

  • pennmezviñ
    pennmezviñ

    [penn + mezviñ]

    v. intr. Se soûler.

    (1912) MMKE 166. Ne ran nemet penn-mêvi

  • pennmoaladur
    pennmoaladur

    [penn + moaladur]

    m. Décalvation.

    (1931) VALL 185b. Décalvation, tr. «pennmoaladur m.»

  • pennmoalañ
    pennmoalañ

    [penn + moalañ]

    v. tr. d. Décalver.

    (1931) VALL 185b. Décalvation, tr. «pennmoala

  • pennmoalerezh
    pennmoalerezh

    [penn + moalerezh (voir moal & -erezh)]

    m. Décalvation.

    (1931) VALL 185b. Décalvation, tr. «pennmoalerez m.»

  • pennmoalidigezh
    pennmoalidigezh

    [penn + moalidigezh]

    f. Décalvation.

    (1931) VALL 185b. Décalvation, tr. «pennmoalidigez f.»

  • pennober
    pennober

    [penn + ober]

    m. –où Chef-d'œuvre.

    (1889) ISV 13. n'en deus great nemet lavaret ur goms epken evit sevel an oll penn-oberou-ze hag ho zevel euz a netra !

    (1931) VALL 116a. Chef-d'œuvre, tr. «pennober.» ●(1931) DIHU 245/355. Ne vank ket dehon met skedenneu er ré en des braùeit pen-obér Pitre-Chevalier ●(1943) VKST Mae/Mezheven 272. penn-oberou an arz breizek.

  • pennoberenn
    pennoberenn

    [pennober + -enn]

    f. –où Chef-d'œuvre.

    (1955) VBRU 179. levrioù a bep seurt, lod anezho pennoberennoù, ha lod all na dalvezont ket ul louf-ki. ●(1968) BAHE 56/76. ur bennoberenn a ouiziegezh. ●(1970) BRUD 35-36/143. Moarvad, danevellou kaer-dreist Geotenn ar Werhez ez eus outo e benn-oberenn.

  • pennoberour
    pennoberour

    [pennober + -our]

    m. –ion Auteur principal.

    (1869) FHB 219/80a. An Aotrou Morvan (Goulc'hen) eo pennoberour gazetten Feiz-ha-Breiz.

  • pennok
    pennok

    voir pennek

  • pennoù
    pennoù

    [voir penn]

    pl.

    (1) Pennoù kentañ : personnalités.

    (1866) FHB 96/348b. Ac'hané ec'h éaz da vernan gant ar veleien hag ar penno kentan deûz ar barrouz. ●(1868) FHB 159/20a. ar pennou kenta euz ar bobl.

    (2) fam. Pennoù chas : nuages.

    (1979) VSDZ 150. (Douarnenez) a ouient sellout hag-eñ ar pennoù-chas a vie e sevel euc'h ar Gern, tr. (p. 312) «ils regardaient les nuages qui se levaient au-dessus du Gern.»

  • pennoù-moust
    pennoù-moust

    [penn + moust .4]

    plur. Franges.

    (1931) VALL 82a. Franges, tr. «pennou-moust pl.»

  • pennozvezh
    pennozvezh

    [penn + nozvezh]

    f. –ioù Moitié de la nuit.

    (1942) VALLsup 50a. Demi-journée, nuit, tr. «penn-devez, penn-nozvez

  • pennpaket
    pennpaket

    [penn + paket]

    s.

    (1) Femme qui porte la coiffe de Roscoff, du haut Léon.

    (1942) VALLsup 34b. Coiffe (…) à pointe, à barbes (algenn) koef algennet ; de la campagne de Roscof, et femme ainsi coiffée pennpaket. ●(1974) COBR 410. Penn poked – coll. coiffe et femmes qui la portent de la région du Haut Léon.

    (2) Femme qui porte la coiffe du pays de Guéméné-Pontivy.

    (1974) COBR 410. Penn paked – coll. sobriquet donné à la coiffe et aux femmes qui la portent de la région de Guémené-sur-Scorff et Pontivy.

    (3) Femme qui porte la coiffe de Château-Neuf-du-Faou.

    (1955) STBJ 44. eur penn-paket pe eun dardoupez, da lavarout eo giz Ar C’hastell-Neve ganti.

  • pennpaolig
    pennpaolig

    [penn + Paolig (voir Paol)]

    m. enfant. Genou.

    (1952) LLMM 34/47. (Douarnenez) Pa gomzer eus an daoulin e lavaret penperig ha penpaolig. ●(1977) PBDZ 734. (Douarnenez) pennPerig, pennPaourig, surnom des deux genoux.

  • pennpêrig
    pennpêrig

    [penn + Pêrig (voir Pêr)]

    enfant. Genou.

    (1952) LLMM 34/47. (Douarnenez) Penperig. Ger-bugel : glin. Dirusket gantañ e benperig. ●(1977) PBDZ 734. (Douarnenez) pennPerig, pennPaourig, surnom des deux genoux.

  • pennpoull
    pennpoull

    [penn + poull (cf. Pempoull)]

    m. An Aotroù Bennpoull : La Mort.

    (1974) TDBP III260-261. Me na zimezin ket ken : me n'am-bo gwaz ebed ken med an Aotrou Bennpoull, je ne me marierai plus : je n'aurai plus d'autre mari que Monsieur de Paimpol (jeu de mots avec penn poull, le bout de la fosse, de la tombe, c-à-d. l'Ankou, la Mort.

  • pennrann
    pennrann

    [penn + rann]

    f. –où (grammaire) Racine, radical.

    (1947) YBBK 108. Ar silabenn digemm kan eo pennrann ar verb kanañ. (…) Peurvuiañ e chom digemm-kaer ar bennrann a-hed an displegadur.

  • pennrener
    pennrener

    [penn + rener]

    m. –ion

    (1) Directeur.

    (1903) MBJJ 28. penn-rener ar pelerinaj. ●45. an Tad Bailly, ar penn-rener. ●199. Setu ganet an Iliz Zantel, gant sant Per da benn-rener. ●(1907) BOBL 20 avril 134/2e. pennrener syndikat al labourerien douar. ●(1913) PRPR 13. pennrener ar Mengleuziou. ●(1927) KANNkerzevod 13/18. penn-rener eur gompagnunez.

    (2) Président.

    (1905) BOBL 17 juin 39/1b. Penn-Rener ar Republik.

  • pennroll
    pennroll

    [penn + roll]

    M. -où Héros d’un récit.

    (1931) VALL 359a. Héros d’un récit, tr. « penroll ». ●(1970) BRUD 35-36/146. a oar pegement ar skrivagner hag e benrollou o-deus aon.

  • pennruz
    pennruz

    [brpm penn-ru < penn + ruz .1]

    m. –ed (ornithologie) Macreuse.

    (1732) GReg 589a. Autre Macreuse commune à la côte de Vannes, tr. «Penn-ru. p. pennrued.» ●(1744) L'Arm 382a. Tiers, tr. «penrù.. ùétt. m.»

    (1907) VBFV.bf 59b. penru, m. pl. ed, tr. «macreuse, oiseau de mer.» ●(1934) BRUS 253. Une macreuse, tr. «ur penru –ed, m.»

  • pennsac'h
    pennsac'h

    [brpm pennsac’h < penn + sac'h .2]

    F. (pathologie)

    (1) Érysipèle.

    (1896) GMB 474. pet[it] tréc[orois] penzac'h f. érysipèle.

    (1931) VALL 270b. Érysipèle (…) de la face, tr. «pensac'h

    (2) Oreillons.

    (1931) GWAL 136-137/430. (kornbro Perroz, Treger-Vras) Pensac'h : ar ger-mañ a zo gwregel amañ ha gantañ an hevelep talvoudegez hag ar galleg «oreillons» (kleñved). ●(1967) BAHE 51/44. pennsac'h (jotorell) gg. e Treger.

    (3) Dépôt d'humeurs.

    (1732) GReg 269b. Depôt d'humeurs qui se fait au fond d'une plaïe qu'on n'a pas laisser assez suppurer, sac, tr. «Pennsac'h. p. pennséyer, pennsayou.» ●343b. Enflure à la gorge, dépôt d'humeur, tr. «Pensac'h

    (1876) TDE.BF 508b. Pensac'h, s. m., tr. «partie d'une plaie ou sinus ; pl. ou

    (4) Goître.

    (1842) TDE.FCB 275a. Goître, tr. « Pensac’h, m. ; pl. ou. » ●(1876) TDE.BF 508b. Pensac'h, s. m., tr. «Goître.» ●(1878) SVE 140 §905. Salud d'e-hoc'h, burlu gwenn, / Me a zo deut d'ho tispenn, / Evit m'am lakafet iac'h, / Rak klanv oun gand ar pennzac'h, tr. «Salut à vous, blanche digitale, / Je suis venu vous cueillir / Pour que vous me rendiez la santé, / Car d'un goître je suis affligé.»

  • pennsac'henn
    pennsac'henn

    [brpm peñsac’heñ < penn + sac'h .2 + -enn]

    f.

    (1) (anatomie) Caecum.

    (1967) BAHE 51/44. pennsac'henn = kaekom ivez.

    (2) (charcuterie) Cervelas.

    (1732) GReg 146a. Cervelas, court, & gros boudin épicé, tr. «Peñsac'heñ. p. peñsac'hennou. peñsac'heñ spiçzet. peñsac'hennou spiçzet.»

    (1876) TDE.BF 508b. Pensac'henn, s. f., tr. «Cervelas ; pl. ou

  • pennsaoutañ / pennsaoutiñ
    pennsaoutañ / pennsaoutiñ

    [pennsaout + -añ & -iñ]

    v. intr. Devenir stupide.

    (1876) TDE.BF 508b. Pensaouta, v. n., tr. «Déraisonner, dire des choses stupides, devenir stupide.»

    (1931) VALL 77b. tourner en bourrique, tr. «lakaat da bennsaouti

  • pennsaouzaniñ
    pennsaouzaniñ

    [penn + saouzaniñ]

    v. tr. d. Étonner grandement.

    (1958) LLMM 65/13. Pennsaouzanet Seza gozh, ken na oa mui evit distagañ ur ger.

  • pennskouer
    pennskouer

    [penn + skouer]

    f. –ioù Paradigme.

    (1931) VALL 529b. Paradigme, tr. «penskouer f. pl. iou

  • pennsod
    pennsod

    m. –ion Sot.

    (1876) TDE.BF 508a. Pennzot, s. m. C[ornouaille], tr. «Imbécile, niais.»

    (1931) VALL 701a. Sot, tr. «pennsot

  • pennsodenn
    pennsodenn

    f. Femme sotte.

    (1867) MGK 114. Penzoden ! / Atao em' oud o labourat. ●(1876) TDE.BF 509a. Pensodenn, pensaudenn, tr. «Imbécile, niais.»

    (1932) FHAB Du 455. eur benzodenn oa.

  • pennsodenniñ
    pennsodenniñ

    v. intr. Être étourdi, ébloui.

    (1896) GMB 474. pet[it] tréc[orois] penjôdeneign, tr. «être étourdi, ébloui.»

  • pennsodiñ
    pennsodiñ

    v. intr. Devenir fou, perdre la tête.

    (1732) GReg 17b. Affolir, devenir fou, endéver, tr. «pensaudi.» ●Cet homme me fait affolir, tr. «an dèn-ma a lacà ac'hanoun da beñsaudi. pensaudi a raé un den gand hemmâ.» ●163b. Chevroter, ou prendre la chevre, se fâcher, se mettre en colère legerement, tr. «peñsaudi. pr. pensaudet.» ●427b. Devenir comme fou par étourdissement, tr. «Pensaudi. pr. pensaudet

    (1876) TDE.BF 509a. Pensodi, pensaudi, v. n., tr. «Enrager de dépit, en devenir comme fou, comme imbécile.» ●(1889) ISV 210b. Enrager de dépit, – être fou de dépit, tr. «pensodi

    (1924) ZAMA 197. mar doun dimezet, n'em eus ket great marc'had chom da bennzodi ganti. ●209. Ya, ya, tudou kêz, pennzodi a rean. ●(1942) VALLsup 165b. perdre la tête, tr. «pennsodi

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...