Devri

Recherche 'pen...' : 384 mots trouvés

Page 8 : de pentadenn (351) à penzez-2 (384) :
  • pentadenn
    pentadenn

    f. –où

    (1) (art) Peinture, tableau.

    (1857) HTB 69. a envore en he benn ar bentaden a ouere.

    (2) Femme trop maquillée.

    (1935) ANTO 14. Eur bentadenn a Saozez. ●(1942) VALLsup 74b. Femme fardée, tr. «pentadenn

  • pentadur
    pentadur

    m. –ioù (art) Peinture.

    (1499) Ca 155b. Pentadur. g. painture.

    (1659) SCger 163a. peintadur, tr. «peinture.» ●(1732) GReg 274a. Description, par le pinceau, la plume, ou le discours, tr. «Peiñtadur. p. ou.» ●708a. Peinture, tr. «Peñtadur. peiñtadur. Van[netois] peentadur.» ●(1767) ISpour 265. er pentadur ag ul Limage é adoramp. ●(1790) Ismar 162. n'en dai quet er hoæd, er vein, er papér, nac er pèntadur e inourér. ●(17--) VO 60. goarnissét a zianvès a bentadur ha figurieu a bep-sort.

    (1857) HTB 87. Dre oll en he balez na welet nemet pentadur ha taolennou pere a skeudenne an euzusa treou.

  • pentadurezh
    pentadurezh

    f. Peinture.

    (1633) Nom 109a-b. Vestis picta : habillement à fleurs, à figures & peintures, ou semblables ornemens : habillamant á bleuzu, á figuryou, ha peintadurez, hac á heuelep ornamantou.

    (1659) SCger 90a. peinture, tr. «peintadurez.» ●(1732) GReg 707a. L'action de peindre, tr. «peñtadurez.» ●708a. Peinture, tr. «peiñtadurez

  • pentañ / pentiñ / pentriñ
    pentañ / pentiñ / pentriñ

    v.

    I. V. tr. d.

    A.

    (1) Peindre.

    (1499) Ca 155b. Pentaff. g. paindre. ●(1633) Nom 173a. Pluteus : le bois où repose la table quand on peint : an pez coat ma læcquer an taul pa peïnter.

    (1659) SCger 90a. peindre, tr. «peinta.» ●(1732) GReg 707a. Peindre, tr. «peñta. pr. peñtet.» ●(1787) BI 228. h'er peèntrein ë-rait guet andenneu sclærdér tro ha tro d'he beenn.

    (1838) OVD 6. Ur pentour (…) e benté én é daulenneu er merhèd e istimé. ●(1857) HTB 69. Penti a eure da genta penn ar plac'h iauank. ●70. lec'h penti eur c'horf kaër didan eur penn ken mad gret, e pentas eun anko. ●87. hag en pedas da benti dean eun daolen. Penti a eure dean ar varn diveza. ●(1857) LVH 6. ur gouh tablen é péhani é ma peintret en hoér eurus.

    (2) Décorer.

    (1925) BILZ 118. Deut e oa d'ar chapel evit he c'hempenn, he fenta.

    B. par ext. Décrire.

    (1732) GReg 253a. Decrire, faire une description, par le pinceau, la plume, le discours, tr. «Penta. pr. pentet

    (1838) OVD 171. ur guir pé deu ag er péh en dès scrihuet eit pentrein en dangér a ou hantis.

    C. plais. Maquiller, arranger.

    (1866) BOM 4. Heb ho fenta, tr. «Sans les enjoliver.»

    (1994) HETO 23. C'hoant e-teus e vefe muioh pentet ar gazeg evidon.

    II. V. pron. réfl. fam. En em bentañ : se maquiller, se farder.

    (1838) CGK 5. Dar merc'het a gar nem benta. ●(1868) FHB 201/354b. Eur plac'h iaouanc (...) a n'em lekeaz da nem ficha ha da n'em beïnta evit beza cavet caer ha brao gand ar botred iaouanc.

    (1929) SVBV 26. Sed aze eun doare amc'hiz d'en em benta ! ●(1944) EURW I 70. ar c'hoarierien oc'h en em benta.

    III. Pentañ lern : voir lern.

  • pentefeñv
    pentefeñv

    m. (herpétologie) Orvet.

    (1909) SPON 26. téad fourchellek un aer / Hag e vou bet goret get ur hon pentefér. ●(1919) DBFVsup 55a. pentefeñù, (B[as] v[annetais]). s., tr. «orvet, envoye.» ●(1927) GERI.Ern 455. pentefeñù V[annetais] s., tr. «Orvet.»

  • penter / pentrer
    penter / pentrer

    m. –ion Peintre.

    (1499) Ca 155b. Penter. g. paintre. ●(1633) Nom 6a. Atramentum tectorium : le noir des peintres : duat an peïnteryen. ●92a-b. Rubia, erythrodanum, offic. rubia tinctorum : garance : garançc, rubi an peïnteryen. ●122b. Pigmenta : couleur de peintres : liou an peinteryen.

    (1659) SCger 90a. peintre, tr. «peinter.» ●163a. peinter, tr. «peintre.» ●(1710) IN I 2. Eur Peinteur hanvet Arelius. ●(1732) GReg 708a. Peintre, tr. «Peiñtèr. p. peiñtéryen. peñtèr. p. pentéryen. Van[netois] peentour. p. peenteryon, peentouryan.» ●(1792) CAg 149. Pihuë è er pèenntrour hac è èele / Gobér un dablen quer parfæt ? ●(17--) ST 82. Kaëreet eo gant labour ar c'henta peinterien, tr. «embelli par le travail des meilleurs peintres.»

    (1838) OVD 6. Ur pentour (…) e benté én é daulenneu er merhèd e istimé. ●(1857) HTB 72. hag e c'houlen an tad penter. ●79. oll benterien kear Bekin. ●87. eur penter brudet braz. ●(1868) FHB 172/122b. taolennou peintet gant ar peinter bras Raphael.

    (1931) VALL 544a. Peintre, tr. «penter, pentour

  • penterezh
    penterezh

    m. (art) Peinture.

    (1732) GReg 708a. Peinture, tr. «peiñtérez

  • pentet
    pentet

    adj. Peint.

    (1499) Ca 155b. Peintet. g. paintz.

    (1744) L'Arm 275a. Chose peinte, tr. «Taulenn pênntétt

    (1882) BAR 176. baniel an Urz gant imach ar Verc'hez hag hini sant Ian-Vadezour pintet varnezhi. ●202. eur banniel all (…) imach sant Per ha sant Paul pintet varnezhan.

  • Pentevr
    Pentevr

    n. de l. Penthièvre.

    (1744) L’Arm 277a. Peintærff, Duguiah.

    (1847) FVR 233. dre drubarderez paotred Penthievr. ●(1877) EKG I 23. an Aoutrou Olier Lamball, kount Penthievr.

    (1910) ISBR 107. Izikel, mab Gouroand, e oé roué ar Roahon, er Poutrekoed, er Pentièvr, er Goelleu, el Léon hag Alet. ●(1910) IBRK 65. Alan a roas d'ezan danvez e kontelez Treger ha Penteur. ●(1923) ARVG Meurzh 42. dindan dugelez Penteür. ●(1930) EBKE 40. er Sauzon en doé keméret Bro-Pentiévr.

  • pentiañ
    pentiañ

    v. tr. d. = (?).

    (1869) FHB 234/195b. goude beza tremenet e ti Vam Doue eun nebeud bloavechou evit peintia he spered a skianchou an douar hag a skianchou an env. ●(1869) FHB 250/322b. ar bobl e-unan euz ar barrez, a n'em gark da beintia an aoter-ze. (...) peintiet dre ar profou a gouez en-hi bemdez.

  • pentiñ
    pentiñ

    voir pentañ

  • pentoc'h
    pentoc'h

    m. = (?) penton (?).

    (18--) KTB.ms 15 p 308. breman ez oa kalz sotoc'h c'hoaz, evel ur pentoc'h.

  • penton
    penton

    m. & interj. –ioù

    I. M. Cuve.

    (1879) ERNsup 164. penton, m., cuve. Trév[érec], Lanr[odec].

    (1902) PIGO I 76. Ar jistr a zivere druz e-barz ar penton. ●(1931) VALL 177b. grande cuve, tr. «penton T[régor] m.» ●(1958) BAHE 15/15. da sikour hen diskenn er puñs en ur penton. ●(1958) BAHE 16/.8 ar pentonioù aezhenn-deviñ.

    (2) sens fig. Mauvais bateau, rafiot.

    (1962) TDBP II 409. Eur penton a zo eur vag vil ha difeson, tr. «un cuvier (un «baquet»), c'est un bateau laid et informe.»

    (3) fam. Ventre, panse.

    (1935) ANTO 82. nemet e vefe aet i jes dinann palhplun dê Lañsogne, da gargañ penton i jes a zousilh-tan pe a Woad-ouc'h.

    (4) Daoulagad evel pentonioù : des yeux comme des soucoupes.

    (1977) BLGW 139. «Pemp kant mil lur !» emeze gant daoulagad evel pentonioù.

    (5) péjor. Penton distres : homme ventrus et mal foutu.

    (1908) BOBL 06 juin 180/1a. eur penton distres evel Fallières.

    II. Loc. interj. ; juron. Tri mil penton ! : trois mille cuves !

    (1964) LLMM 107/418. Tri mil penton ! Petra a drellas e zaoulagad...

    III.

    (1) (Gars // sot) evel ur penton : (être) très grossier // très bête, sot.

    (1942) VALLsup 20. Très bête, tr. F. Vallée «sot (et garz grossier) evel eur penton T[régor].» ●(1962) BRUD 16/15 (T) E. ar Barzhig. Soez, te a zo sod evel eur penton. ●(1965) BAHE 46/48 (T) A. Duval. Sod 'vel ur penton. ●(1966) BREZ septembre-octobre 108/8e (T) E. ar Barzhig. Ha me a soñje em hreiz e oan bet ken garz hag eur penton. ●(1967) BRUD 26-27/26 (T) E. ar Barzhig. Derhel a reas da vallozi ha da zaoubenni ha mervel a reas evel e-noa bevet : garz evel eur penton ha peher touet. ●(1971) BAHE 68/24. Garz evel ur penton, sot, genaouek, azen.

    (2) Bezañ bouzar evel ur penton : être très sourd.

    (1962) TDBP Ia 42 (T). Hennez a zo bouzar 'vel eur penton, tr. J. Gros «celui-là est sourd comme un cuvier (comme un pot).»

  • penton-kouez
    penton-kouez

    m. Lessiveuse.

    (c.1825/30) AJC 5497. eun anter bariquen hac eur penton coué. ●(1879) ERNsup 164. penton koue, vase où l'on fait la lessive, Trév[érec], Lanr[odec].

  • pentonad
    pentonad

    voir pentoniad

  • pentoniad / pentonad
    pentoniad / pentonad

    m. –où Contenu d'une cuve.

    (1920) LZBt Here 36. eur pentoniad dour. ●(1931) VALL 177b. Cuvée, tr. «pentonad m.»

  • pentrer
    pentrer

    voir penter

  • pentriñ
    pentriñ

    voir pentañ

  • pentur
    pentur

    m.

    (1) Peinture (matière).

    (1890) MOA 380b. Couche de peinture, tr. «livad, m, – peintur f.»

    (2) Peinture (tableau).

    (1792) BD 4419-4420. arpenteur / ar potret ajesus, tr. «la peinture, / le portrait de Jésus.»

  • penturer
    penturer

    m. –ion Peintre.

    (1866) SEV 95. Eur peinturer braz ha brudet. ●(1894) BUZmornik 31. mansounerien, gueraerien ha penturerien. ●706. eur mestr penturer.

    (1913) FHAB Genver 19. eur c'hoz penturer euz ar vro.

  • penturiñ
    penturiñ

    v. tr. d. Peindre.

    (1894) BUZmornik 31. penturi an aoteriou hag ar mogeriou.

  • penultim
    penultim

    adj. & sub. Pénultième.

    (1499) Ca 155b. Penultim. g. penultime. cest celuy deuant le derrenier.

  • peñver
    peñver

    adj.

    I. (sens anciens)

    (1) Humble.

    (1575) M 1835. nac edy mar peufuer, tr. «quelque humble qu'il soit.» ●1867. Na voe mar cuff peufuer voe dez guener an croas, tr. «Si doux et humble qu'il ait été, le vendredi saint.»

    (2) Tendre.

    (1575) M 2895. O peguen cuff peguen peuffer, / Consolation deboner, tr. «O combien douce, combien tendre / Consolation heureuse.»

    II. (sens modernes)

    (1) Fade, sans goût.

    (1931) VALL 291a. Fade, tr. «peñver L[éon].» ●(1936) IVGA 275. Blaz peñvar a oa ouz e staoñ. ●(1974) THBI 189. c'hwez louzou apotiker penver.

    (2) (en plt de qqn) Qui n'a pas d'énergie.

    (1931) VALL 195a. complexion délicate, tr. «temz ou kigenn flour, penver L[éon].» ●291a. peñver L[éon], tr. «délicat (person[ne]).» ●(1942) VALLsup 63b. Sans énergie, tr. «kalon benver L[éon].»

    (3) (en plt des couleurs de qqn) Pâle.

    (1931) VALL 291a. peñver L[éon], tr. «délicat (couleur).» ●525a. elle a les pâles couleurs, tr. «al liou penver 'zo ganti.» ●(1942) VALLsup 41a. Pâles couleurs, mauvaise mine, tr. «liou penver L[éon].»

    (4) Devezh peñver : = (?) jour de vigile (?).

    (1943) FHAB Meurzh-Ebrel 269b. Devez gwener / Devez penver.

  • penvers
    penvers

    adj. & m. Opiniâtre, obstiné.

    I. Adj.

    (1) Opiniâtre.

    (1659) SCger 163b. penvestr, tr. «testu.» ●(1732) GReg 21a. Aheurté, tr. «pénvers.» ●675a. Opiniatre, tr. «pennvers. p. tud pennvers.» ●(1792) BD 2981-2982. an eil montagn voar e guille / a lacay an den penversse, tr. «Une montagne par-dessus l'autre / il mettra, cet homme opiniâtre.»

    (1903) CDFi août. eun den penverz, fall ha fallakr, na glask netra nemet noazout ouz e nesa adalek ar mintin betek an noz. (d'après KBSA 15).

    (2) Bezañ penvers da : être opiniâtre, revêche hostile à.

    (1710) IN I 214. mar douc'h difficilius ha penvers da oboissa.

    II. M. Homme opiniâtre.

    (1732) GReg 675a. Un homme opiniâtre, tr. «ur pennvers

  • penverzerezh
    penverzerezh

    m. Obstination.

    (1931) VALL 506a. Obstination, manière d'agir obstinée, tr. «penverserez m.»

  • penverziñ
    penverziñ

    v. intr. Obstiner.

    (1931) VALL 506a. Obstiner (s'), tr. «penverzi

  • penvestr
    penvestr

    m. (harnachement) Licol.

    (1499) Ca 155b. Penfestr vide in capestr cest tout vng.

    (1732) GReg 573b. Licou, attache de cheval, tr. «Pennvestr. p. pennvestrou.» ●(1752) PEll 652. Penffestr, Licol ou Licou de cheval ou autre bête. J'ai appris de quelques habiles Bretons que l'on donne ce nom à la partie du Licol qui saisit la tête.

    (1821) GON 364b. Penvestr, s. m., tr. «Licol ou licou, lien de corde ou de cuir, que l'on met autour de la tête des chevaux, des ânes, pour les attacher et le conduire. Bride. Pl. ou.» ●(1876) TDE.BF 509a. Penvestr, s. m., tr. «Licou, la partie de la bride qui saisit la tête du cheval.» ●(1890) MOA 149b. Partie de la bride qui saisit la tête du cheval, tr. «penfestr, m. – penvestr

  • penvestr-mouch
    penvestr-mouch

    m. Bride à œillères.

    (1931) VALL 509a. Bride à œillères, tr. «penvest-mouch m.»

  • penvestrañ / penvestriñ
    penvestrañ / penvestriñ

    v. tr. d.

    (1) Mettre un licol à.

    (1821) GON 364b. Penvestra, v. a., tr. «Brider, mettre la bride ou le licol à un cheval, etc.» ●(1876) TDE.BF 509a. Penvestra, penfestra, v. a., tr. «Mettre le licou à un cheval.»

    (1931) VALL 254a. Enchevêtrer, mettre un chevêtre, un licou, tr. «penvesti.» ●425b. metrre le licol à, tr. «penfestra, penvesti

    (2) sens fig. Assujettir, brider, soumettre.

    (1752) PEll 686. Nos Bretons ont le verbe Penffestra formé de Penffestr, pour dire Maltraiter, fraper, & peut-être domter. Ils disent par menaces à un homme M'oh penffestro, je vous gourmerai, comme avec un licol.

    (1821) GON 364b. Penvestra, v. a., tr. «Au figuré, dompter, réduire, soumettre.» ●(1876) TDE.BF 509a. Penvestra, penfestra, v. a., tr. «par extension, dompter, assujetir.»

    (1931) VALL 42a. Assujettir, tr. «penvesti.» ●82a. Brider, tr. «penvesti.» ●703b. Soumettre, tr. «penvesti

  • penveuzet
    penveuzet

    adj. = (?).

    (1804) RPF 77. mar h'er h'cleüér guéhavé é h'obér, pé é tarnein un acte-benac, ne zant nameit ar ger speret penveuzet.

  • peñviañ
    peñviañ

    v. intr. S'occuper.

    (1920) KZVr 358 - 11/01/20. penvia, tr. «s'occuper (à Pont-Melvez).»

  • Penwenan
    Penwenan

    voir Perwenan

  • Penzez .1
    Penzez .1

    hydronyme Ar Penzez : La Penzé (sources à Commana, 50 km de long).

    (1865) FHB 12/91a. Etre Sant-Thegonnec ha Landiviziau, var draonien Penze, ez eus ive eur pont savet var eis bols.

    (1914) ARVG Mae 79. Ar Penze. ●(1923) FHAB Ebrel 4/133. E penn pella parrez Sant-Thegonnec, e tu an hanternoz, el lec'h ma teu stêr Penze ha stêr Koatoullzac'h da douezia o douriou, en unan eus kaera traoniennou Gorre-Leon, e kaver dismantrou kastell koz Penhoat. ●(1925) FHAB Genver 38. a-raok paka Koad-ar-Roc’h ha ster ar Penze. ●(1931) FHAB 230. ma teu d’n em douezia dour ar Penzez ha dour Koad-Toullzac’h, e parrez Sant Thegonneg. ●(1988) MIBB 10. Ar Penze.

  • Penzez .2
    Penzez .2

    n. de l. Penzé (Plouénan, Taulé).

    (1869) FHB 238/227a. En eur zont euz Callot hag o c’heuil eur vouazic vor a bign en douar, ne gevomp netra var hon hent beteg erruout e bourk Penze. ●250/322a. pa zeuer euz Penze da Gastel. ●(1878) EKG II 235. Mad, ar re-man a deuaz d'ar gear dre Vespaol, Penzez ha Taole. ●238. Etre Taole ha Penzez, n’euz ket ouc’hpenn eun hanter-heur vale. ●(1878) TLK II 41. n’edo ket tregont paz diouc’h stal eur vaouez a Benzez. ●42. Evel maouez Penzez, an oll a jome mantret.

    (1905) ALMA 64. Penzez (e Taule).

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...