Recherche 'tre...' : 673 mots trouvés
Page 2 : de treborzh (51) à trechon-1 (100) :- treborzhtreborzh
m. Brèche d'un champ.
●(1960) EVBF I 332. L'entrée d'un champ est appelée (…) treborh, terborh, à Moréac.
- treboul
- treboulajtreboulaj
m. Troubles, désordres.
●(1902) LZBg Meurzh 53. en Anpeleur hag e zou bet tost bras de gol é ranteleh é kreiz en treboulaj men.
- treboulañstreboulañs
m./f. –où
(1) Trouble d'esprit.
●(1790) MG 340. marcè memb en treboulance. ●(17--) TE 14. ha memb certæn treboulanceu.
●(1855) BDE 696. en déyeu a dreboulance.
●(1905) IMJK 227. Nezé é vou dismantet ol hou chonjeu dal, ol treboulans ha néhans ou spered. ●(1908) AVES 40. Ne lausket ket en treboulans hag en doujans de hounid ar hou kaloneu. ●(1913) AVIE 233. Jézus e hiris én é spered, um lausk get en dreboulans. ●288. Jézus e za treboulans én é spered.
(2) Troubles sociaux.
●(1902) LZBg Meurzh 56. Ne vou ket mui er baiañned, emé ind, e lakei treboulans ér vro. ●(1902) LZBg Gwengolo 232. deustou d'en treboulans e zou hoah ér Chin.
- treboulek
- treboulerezhtreboulerezh
m. Troubles, désordres.
●(1905) LZBg Gwengolo 224. Nen dé meit get béh é hel er soudarded derhel doh en treboulereh.
- treboulet
- trebouliñtrebouliñ
v.
I. V. tr. d.
(1) Troubler (qqn).
●(1787) BI 138. treboullein Isidor guet er fal chonzeu-zè. ●(1790) Ismar 481. de dreboulein hanni.
●(1838) OVD 112. ean e dreboulé (…) inean er gueih Novicèd.
(2) Troubler (la raison, etc.).
●(1838) OVD 146. dré hum hastein rai, é treboulér er ræson. ●179. en amité fol e dreboule quement er squênd-vad, que ne houyér quet mui difforh er mad doh en droug.
(3) Troubler (qqc. de clair, limpide).
●(1942) DHKN 106-107. Ur vrumennig skanù e za de dreboulein sklerdér er miloér.
II. V. pron. réfl. En em drebouliñ : se tracasser.
●(1838) OVD 146. hui e hum néhance hag e hum dreboule guet hilleih a dreu.
●(1905) LZBg Du 270. É kleuet kement-sé, tud Pier en hum dreboul. ●271. Perak hum dreboulein ? ●(1913) AVIE 188. té um néhans hag um dreboul get éleih a dreu. ●194. n'um dreboulet ket get er chonjeu zé. ●(1922) EOVD 18. doh hum néhansein, hum dreboulein ha memb é kol kalon.
- TreboullTreboull
n. de l. Tréboul (Douarnenez).
(1) Treboull.
●(1883) OLLI 120. Triouec’h den beuzet etre Douarnenez ha Treboul D’ann naoutek a viz du 1883. ●(1890) MOA 27a. Treboull.
●(1907) MVET 113. Kleier Ploare ha re Dreboull. ●(1910) MAKE 10. kloc’her Treboul. ●(1924) ZAMA 158. ha tad Gargarenez a oa pesketer o chom e Treboul-Goz. ●(1931) FHAB Genver 36. ar c'haera anezo eo Kantik iliz nevez Treboul. ●(1955) STBJ 105. peskêterien Douarnenez ha Treboul. ●(1979) ARGV 38. Avel aod ar c’hanv, / Keuneud dindan ar skanv ; / Avel aod Pentraezh, / Keuneud er-maez ; / Avel aod Treboull, / Keuneud ’korn an toull.
(2) Proverbe.
(1979) ARGV 38. Avel aod ar c’hanv, / Keuneud dindan ar skanv ; / Avel aod Pentraezh, / Keuneud er-maez ; / Avel aod Treboull, / Keuneud ’korn an toull.
- treboulus
- trebuchedtrebuched
m. Trébuchet.
●(1633) Nom 209a. Trutina momentana : trébuchet, balance d'orfèure : trebuchet, balançou vn offebrer, bindedou.
- trec'h .1trec'h .1
adj.
I.
(1) Victorieux.
●(1530) Pm 48. Da bout trech en kanech ha tnou, tr. «Pour être victorieuse là-haut et ici-bas.»
►[au superl.]
●(1732) GReg 946b. Le vainqueur des vainqueurs, tr. «An trec'hâ.»
(2) Bezañ trec'h da : l'emporter sur.
●(1659) SCger 124a. victorieux, tr. «trec'h da.» ●(1732) GReg 897a. Surmonter, tr. «beza treac'h da.» ●946b. Vainqueur, tr. «nep so treac'h da.» ●958b. Victorieux, tr. «treac'h da.»
●(1846) BAZ 241. ma teuas he varc'h trec'h dezan ha m'her pilas d'an douar. ●(1870) FHB 266/38b. trec'h out bet din, galilean. ●(1889) SFA 240. an eostik (...) oa treac'h dez-han. ●(18--) PEN 93/106-107. rag trec'h voa ta nerz d'am hini.
●(1903) MBJJ 120. ec'h eo trec'h Jezuz d'ar maro. ●(1907) KANngalon Gouere 439. ar plegou fall 'zo treac'h deomp. ●(1929) FHAB Mae 188. birviken ar zaoz ne vije bet trec'h dezo.
(3) Bezañ trec'h war : être supérieur à.
●(14--) Jer.ms 145. Hep clou dir en tyryen ez grear Marheyen preux, / Ha bout trech an mechy hep sy oar ho dyu geux, tr. «Sans arme d'acier dans le pays on fait de preux chevaliers, quoique la morve soit victorieuse sans doute sur leurs lèvres.»
●(1907) AVKA 108. ar c'hreunen zeo (...) Na ve ket hadet bihanoc'h evithi. Med ; pa n-am laka da darc'hav, eo hi a ve trec'h war gement a zo potaj.
(4) Bezañ trec'h d'e vec'h : gagner plus qu'on dépense.
●(1866) FHB 99/378a. Eun tiec a dle evesaat bep bloas penaus ema an traou gantha, hag hen zo dindan he veac'h, hag hen so treac'h d'he veac'h, da lavaret eo hag hen so treac'h ar gounit d'an dispign en he di.
II. Bezañ trec'h ar mic'hi war e ziweuz : voir mic'hi.
- trec'h .2trec'h .2
m. –ioù
(1) Victoire.
●(1911) BUAZperrot 565. an treac'h a jomas gant Alphons. ●(1912) MMPM 40. Assur evelato e vije an treac'h da c'hraz Doue, e tistroaz evit an eil gweach. ●(1926) FHAB Meurzh 112. An trec'h a jomas e tu ar Franked. ●(1926) FHAB Kerzu 445. 'N em gemer a ranker diouz kaout an trec'h. ●(1935) BREI 400/1d. Diagent eman an trec'h d'imp.
(2) Gounit an trec'h war : remporter la victoire sur.
●(1912) MMPM 59. e c'hounezaz an treac'h var ardou an drouk-spered. ●65. an treac'h ho doa gounezet var an Allmagn.
(3) Kaout an trec’h war : remporter la victoire sur.
●(1957) BRUD 2/47. hag ar Pichon ne skuize ket o konta d’e genseurt penôz, heb aon da goll e vuhez, e-nevoe bet an treh war ar gouez fero, goude eur pegad poaniuz.
(4) Aet an trec’h gant : remporter la victoire.
●(1957) AMAH 96. Hogen, a-drugarez d’ar « marichal » Pildoudzki ha d’ar ribitailh en-dro dezhañ e oa aet an trec’h gant an Aostrianed.
- trec'h .3
- trec'h .4trec'h .4
m. (domaine maritime)
(1) Jusant.
●(1857) CBF 115. Treac'h zo brema, tr. «La mer baisse maintenant.»
(2) Mare trec'h : jusant.
●(1977) PBDZ 907. (Douarnenez) ale, pasomp tre olavenn da Ouessant, n'eomp ket da gemer ar mare trec'h diwar avel, tr. «allez, passons sous le vent d'Ouessant, n'allons pas prendre le jusant au vent.»
- trec'h .5trec'h .5
voir drec'h, drec'h-
- trec'hadegtrec'hadeg
f. –où Triomphe, série de victoires.
●(1931) VALL 758b. Triomphe ; série de victoires, tr. «trec'hadeg f. pl. ou.» ●770b. action de vaincre une série de fois, triomphe, tr. «trec'hadeg f.»
- trec'hadenn
- trec'hadustrec'hadus
adj. Vincible, que l'on peut vaincre.
●(1931) VALL 770b. qu'on peut vaincre, tr. «trec'hadus.»
- trec'hded
- trec'hder
- trec'hed
- trec'hedour
- trec'hedouriezh
- trec'henegtrec'heneg
s. –i (ichtyonymie) Chinchard.
●(1909) BROU 212. (Eusa) A Ouessant on l'appelle [le sichard] trèc'hènek ; pluriel : trehenegi.
- trec'hertrec'her
m. –ion Vainqueur.
●(1732) GReg 946b. Vainqueur, tr. «treac'her. p. treac'héryen.»
●(1834) SIM 264. chom trec'hour en ur seurt gouren. ●(1850) MOY 266. Hac e vezot trec'hour var hoc'h enemiet. ●282. Trec'hour bras Pharaon.
●(1925) LZBt Meurzh 8. buhon e tro a du gant an trec'her. ●(1930) FHAB Ebrel 142. E drec'her ne falvezas ket gantan mont da jom d'ar maner.
- trec'het
- trec'hidigezhtrec'hidigezh
f. Défaite.
●(1931) VALL 191a. Défaite, tr. «trec'hidigez f.» ●770b. état de celui qui est vaincu, tr. «trec'hidigez f.»
- trec'hiñ .1trec'hiñ .1
v.
I. V. tr.
A. V. tr. d.
(1) Vaincre, défaire, battre, venir à bout de.
●(c.1500) Cb 93b. [gneniff] Jtem superemineo / es. ga. plus vouler / exellir. b. trechy. ●(1521) Cc. Trechiff. g. apparoir. l. emineo es.
●(1659) SCger 113b. subiuguer, tr. «trec'hi.» ●(1732) GReg 95a. Batre les ennemis, tr. «trec'hi an adversouryen.» ●897a. Surmonter, tr. «tréc'hi un all.»
●(1862) JKS 110. sant Lorans a drec'haz ar bed, o veza ma tisprizaz kement atiz a ioa enn-han. ●(1878) EKG II 1. trec'hi ac'hanomp hag hor laza-oll enn eun taol. ●(1894) BUZmornik 191. n'oa ket eaz trec'hi humilite ar Zant e kenver ar poent-ma. ●227. evit kaout ann tu d'ho zrec'hi aesoc'h a ze.
●(1909) MMEK 214. aned eo e vezint treac'het. ●(1927) FHAB Meurzh 55. o trec'hi an oerouant a strafuilhe Traon-Treger.
(2) Convaincre.
●(1878) EKG II 269. en eur veuli Doue da veza roet d'ezhi nerz avoualac'h evit trec'hi he c'hoar-gaer.
(3) (en plt de qqc.) absol. Être supérieur, meilleur.
●(1939) KLDZgwal 39. e lavaras Matulin e oa ar sistr-se hini da drec'hi, ha n'en devoa ket evet morse banne ebet hag a vije par d'ezañ.
(4) Vaincre (un défaut).
●(1857) HTB 190. trec'hi eur gwall dech. ●(1862) JKS 23. trec'homp hor gwall-ioulou. ●47. trec'hit ho lountregez.
●(1906) KPSA 146. Unan a zaou : pe eur c'hristen a drec'h e ioulou fall, pe e ioulou fall a drec'h anezan.
(5) Surmonter, vaincre (une sensation).
●(1659) SCger 175b. trec'hi, tr. «surmonter.»
●(1884) BUZmorv 304. evit trec'hi he donjer, ar Zantez a stagaz he muzellou ouz ar gouli heuzuz-se, hag a bokaz d'ezan.
B. V. tr. i.
(1) Trec'hiñ war udb., ub. : vaincre qqc., qqn.
●(1834) SIM 38. ma fell d'an den stourm a enep an adversite, e zeo certen da drec'hi varnezi.
●(1924) FHAB Du 410. an abofder ac'hanon a drec'has war va c'hoant. ●(1924) BILZbubr 41/949. ar velfedenn a drec'has war ar blei.
(2) Trec'hiñ da : défaire, vaincre.
●(1732) GReg 254b. Défaire une armée, tr. «Trec'hi da un arme.»
(3) Trec'hiñ diwar e hent = (?) cf. troc'hañ (?).
●(1936) PRBD 36. Pa ve lavaret d'eur zoudard : conversion à gauche, conversion à droite, ec'h entent eo an dra-se, trec'hi diwar e hent, hag eo red mont a gleiz pe a zehou. Pa lavar ar Skritur-Sakr eo ar c'heuz «conversio», e lavar e tlefe lakat an den, da drec'hi diwar e hent, da guitaat hent ar pec'hed, en deuz kâz outan brema, evit mont war hent ar baradoz. Hag ar volontez da drec'hi diwar e hent, a zo en ene.
II. V. pron. réfl. En em drec'hiñ : se surmonter, se vaincre.
●(1852) MML 161. goude bean enem vroet brezel en pad eur miz, a teu da enem drec'hîn. ●(1862) JKS 78. Seul vui e teu ann den d'en em drec'hi ha da suja he skianchou. ●(1894) BUZmornik 824. o trec'hi he dechou fall hag oc'h en em drec'hi he-unan.
●(1911) BUAZperrot 78. mes deuet oa d'en em drec'hi. ●(1926) FHAB Kerzu 450-451. Warlerc'h an 'n em drec'hi hon unan / 'N em ziouer, gouzanv a galon vat. ●(1928) KANNgwital 310/205. Deskit dezho abred stourm outo ho unan, en em drec'hi. ●(1928) FHAB Gouere 233. buan a-walc'h e vije bet barradok anez m'en doa desket en em drec'hi a-bred.
III. Trec'hiñ gouenn : voir gouenn.
- trec'hiñ .2
- trec'hiñ .3
- trec'hlid
- trec'hlidek
- trec'hlidel
- trec'hlidour
- trec'hoantektrec'hoantek
voir trac'hoantek
- trec'houllotrec'houllo
m.
(1) Jeu dans un mécanisme.
●(1920) KZVr 368 - 21/03/20. tre-c'houllo, tr. «jeu dans un mécanisme.» ●(1931) VALL 406a. Jeu d'un mécanisme, tr. «trec'houllo T[régor] m.»
(2) Kaout trec'houllo : avoir du jeu.
●(1931) VALL 407b. Jouer (mécan.) en parlant d'un mécanisme, tr. «kaout trec'houllo T[régor].»
(3) Bezañ trec'houllo ennañ : avoir du jeu.
●(1931) VALL 414a. pièce d'assemblage lâche, tr. «trec'houllo ennañ T[régor].»
- trec'hus
- trec'hwezh
- trec'hwezhañ / trec'hwezhiñtrec'hwezhañ / trec'hwezhiñ
v. intr. Respirer difficilement, être essoufflé.
●(1872) ROU 103b. Souffler, avec efforts, tr. «Trec'hoëza.» ●(1890) MOA 86. trec'houeza, tr. «respirer péniblement.» ●249a. Être essoufflé, tr. «trec'houezi, v. n.»
●(1906) BOBL 22 septembre 105/2e. Gwechou all, e weler kostez ar marc'h o trec'houeza, e deod a-stribill ha dizec'het.
- trec'hwezhiñtrec'hwezhiñ
voir trec'hezhañ
- trechtrech
m. –où (pêche)
I. Drague à coquillages (saint-Jacques, praires), à sable, à algues ; dreige, drège.
●(1958) ADBr lxv 4/534. (An Ospital-Kammfroud) Trech : n. m. ; pl. : –ou. – Nom de la drague qu'utilisent les pêcheurs de coquilles Saint-Jacques dans la rade de Brest. ●(2000) PCRMM 715. (Plougastell-Daoulaz) la drague (an trech). ●828. Penaos e oa destumed an trez ? An trez e oa gant un trech. ●830. Setu saved ramased an trech kraon, lakeet da goste, hag lakeet an trechou kregen. ●bijin ruz draget gant trechou : daou pe tri trech evit dragan bijin.
II. par ext.
(1) An trech : la pêche à la coquilles saint Jacques.
(2) Mont war an trech : pêcher la coquille saint Jacques.
●(1958) ADBr lxv 4/534. (An Ospital-Kammfroud) mond war an trech : pratiquer la pêche à la coquille saint-Jacques.
- trechal
- trechalañ / trechaliñtrechalañ / trechaliñ
v.
(1) V. tr. d. Tracasser, gêner.
●(1927) GERI.Ern 644. trechala, trechali(ñ), tr. «gêner, tracasser.» ●(1931) VALL 749a. Tracas, tr. «trechala.»
(2) V. pron. réfl. En em drechaliñ : se tracasser, s'impatienter.
●(1917) LZBt Gouere 38. Ar pevar all a zeu d'hon c'hât hep 'n em drechali. ●(1923) SKET I 12. Lavarout a reas n'he doa ket abg d'en em drechala. ●(1927) GERI.Ern 644. en em drechala, en em drechali(ñ), tr. «s'impatienter.»
- trechalerezh
- trechaliñtrechaliñ
voir trechalañ
- trechalus
- trechañtrechañ
v. tr. d. (pêche) Draguer, dreiger.
●(1958) ADBr lxv 4/534. (An Ospital-Kammfroud) trecha (draguer).
- trechod
- trechon .1