Recherche 'tre...' : 673 mots trouvés
Page 8 : de tren (351) à trepanin-2 (400) :- trentren
m. –ioù (transport) Train.
●(1903) MBJJ 2. o c'horoz an tren. (…) tren Pariz. ●(1910) MBJL 194. Da nav heur hanter e tilec'h hon zrain. ●(1914) LZBt Du 16. An train a distok gorrek. ●(1924) CDFi 29 mars 1. Var va dresik erfin e pakan an train. ●(1931) VALL 750a. Train de chemin de fer, tr. «tren m. pl. iou.»
- tren-chikañ-meintren-chikañ-mein
m. Rouleau compresseur.
●(1973) SKVT II 20. botoù-ler a vije bet mazaouet ha flastret gant an tren chikañ-mein.
- tren-drezenntren-drezenn
m. (transport) Train funiculaire.
●(1944) EURW I 128. Du-se, er C'hreizteiz, e weler ar Wyddfa ; 1800 metrad uhelder. Nevez-c'hraet 'z eus eun trein-drezenn da bignat war e c'horre.
- tren-kantoniertren-kantonier
m. (argot de Pont-l'Abbé) Kemer an tren-kantonier : aller à pieds.
●(1974) SKVT III 57. Me garfe gwelout ac'hanoc'h o kemer an tren-kantonier, hep charinkañ neblec'h.
- tren-kev
- trene / trenektrene / trenek
prép. Vers. cf. etrezek
●(17--) EN 2620. ma tistro trenec an dut. ●2627. criomb trenec an enf. ●3250. trenec an dut. ●3298. trene an deualigen.
●(1825/30) AJC 85. mond a ris a dare trene ma abatÿ. ●3561. etisrois trenec ma hamarad. ●(1884) BUR I 52. trenek ann env.
►[form. comb.]
S1 trene din
●(17--) EN 3117. ariend trene din. ●3494. etond en trene din.
●(1825/30) AJC 3371. dond a re trene din.●3585. o toned trene din.
P2 trenek deoc'h
●(17--) EN 1492. pa deuin (en) trenec dach.
P3 trene dezhe
●(1825/30) AJC 3938. trene de.
- trenektrenek
voir trene
- treniad
- treniañ
- treniettreniet
adj. (en plt d'un véhicule) Renversé.
●(1916) KZVr 161 - 02/04/16. Treniet (karr), tr. «(charrette) sens dessus dessous.»
- trenigtrenig
m. -où (transport) Petit train.
●(1955) VBRU 22. Bez’oa e Landreger un trenig fentus a rampe ken prim hag ur vaot, met gant un talabao fromus war-du Ploueg.
- trenk .1trenk .1
adj.
I. Attr./Épith.
A.
(1) Acide.
●(1659) SCger 175b. trenc, tr. «aigre.» ●(c.1718) CHal.ms i. aigre, tr. «Treangu'.» ●(1732) GReg 10b. Acide, tr. «tréncq. Van[netois] treancq.» ●21b. Aigre, acide, tr. «Trencq.» ●(1744) L'Arm 6b. Acide, tr. «Tréang.» ●9b. Aigrre, tr. «Treang.»
●(1890) MOA 79. Les pommes aigres m'agacent les dents, tr. «taltouzet eo va dent gant ann avalou trenk.» ●(1896) GMB 441. à Sarzeau triañk et trañk aigre. ●(1897) EST 86. lèh trank.
(2) Trenk-put : très aigre.
●(1879) ERNsup 165. Trév[érec] treñk-put, tout à fait aigre.
●(1906) BOBL 20 octobre 109/3b. Mar deo trenk-put ar jistr.
(3) Trenk-railh : très aigre.
●(1952) LLMM 34/48. (Douarnenez) Trenk-railh : trenk-meurbet. Ne vez implijet railh e-giz-se nemet goude trenk.
B. sens fig.
(1) Acerbe, fielleux.
●(1857) CBF 68. oc'h ho flemma gant komzou trenk, tr. «qui leur lancent des paroles acerbes.» ●(1862) JKS 277. gouzanv a-wechou komziou trenk. ●(1894) BUZmornik 112. eul lizer leun a gomzou trenk ha rok.
●(1908) FHAB Gouere 222. Ar barner, trenk e c'her, garo e zremm. ●(1911) BUAZperrot 78. n'oa ket evit gouzanv an distera ger trenk. ●(1928) LEAN 9. ha buan am eus lavaret eur ger trenk.
(2) (Voix) Acide, aigre.
●(1944) EURW I 31. gant eur vouez trenk. ●97. ar vouez puta, trenka, a zo tu da glevout.
(3) =
●(1909) FHAB Kerzu 355. an digemer trenk ha kasaüz o deuz great tud ar C'houarnamant da Lizer Eskipien Frans var ar skoliou.
(4) (météorologie) Avel drenk : vent aigre.
●(1970) BHAF 350. Na chomit ket da gleri dindan an avel drenk.
(5) Éméché.
●(1964) LLMM 106/331. Ac'hanta ! lonker daonet, treñk da doull adarre !
(6) =
●(1905) KZVr Eost-Gwengolo. a-walc'h gant an tamm buhez trenk-mañ ! (d'après KBSA 75). ●(1921) PGAZ 52-53. Ne vez kavet, oc'h heul ar pec'het, nemet buez trenk hag aliez eur maro fall.
(7) Laezh trenk : lait aigre.
●(1732) GReg 559a. Lait aigre, tr. «Læz trencq.»
II. Adv. Aigrement.
●(1870) MBR 242. ar c'hreg-ma a gomz a-zoare ouzoc'h hag e komzit trenk outi. ●(1872) ROU 73a. Parler avec aigreur, tr. «caozeal trenc.»
III.
(1) Trenk evel ar veol : voir beol.
(2) Trenk evel gwinegr : voir gwinegr.
- trenk .2trenk .2
m. Aigre.
●(1732) GReg 21b. Cela sent l'aigre, tr. «C'hùez an tréncq a so gand an dra-ze.»
●(1908) FHAB Genver 5. Skiant an tanva. An dous, an trenk, ar c'huero, ar sall, ar goular, a zo discuillet ganthi. ●(1911) BUAZperrot 239. c'houez an trenk. ●(1935) KANNgwital 388/42. blas an trenk.
- trenk-eostektrenk-eostek
adj. Avaloù trenk-eostek : espèce de pomme de garde.
●(1915) FBBF 59 (28 juin). pommes «trinq Eostic ».
- trenkaattrenkaat
v.
I. V. intr.
(1) Devenir aigre.
●(1732) GReg 21b. Devenir aigre, tr. «Tréncqaat. pr. trénqéet.»
●(1872) ROU 73a. Devenir de plus en plus aigre, tr. «Trencaat.»
(2) sens fig. Mal tourner.
●(1919) MVRO 17/1b. An traou a yeas war drenkaat buhan.
II. V. tr. d. Rendre aigre.
●(1732) GReg 21b. Rendre aigre, tr. «Tréncqaat. pr. trénqéet.»
III. Trenkaat a ra ar soubenn : voir soubenn.
- trenkadur
- trenkadurezh
- trenkailheztrenkailhez
s. Mélange de choses aigres.
●(1732) GReg 21b. Mélange de choses aigres, tr. «Tréncqailhès.»
- trenkañ / trenkiñtrenkañ / trenkiñ
v.
I. V. intr.
A. Aigrir, devenir aigre.
●(c.1718) CHal.ms i. aigrir, tr. «Treanquein.» ●voila du lait qui m'aigrit sur L'estomac, tr. «chetu leah a dreang' ar me c'halon, ou Treanquein ara ar me c'halon.» ●(1732) GReg 21b. Aigrir, devenir aigre, tr. «Tréncqa. pr. tréncqet. Van[netois] Treancqeiñ. treincqeiñ.» ●(1744) L'Arm 9b. Aigrir, tr. «Treanguein.»
●(1868) FHB 193/296b. Pa vez arneu e teu buhan al leas da drei pe da drenka, da darza. ●(1872) ROU 73a. Devenir aigre, tr. «Trenca.»
B. sens fig.
(1) =
●(1915) HBPR 235-236. Kement-se a oa evit lakaat da drenka eneb ar Chouantet.
(2) S'aigrir, prendre de l'amertume.
●(1910) MAKE 24. Heman avat a drenkas muioc'h-mui e spered outan (...) pa welas e oa bet touzet gant Yan.
(3) Se gâter.
●(1909) MMEK 112. an amzer a drenkaz.
(4) =
●(1872) ROU 79b. Corrompre, tr. «trenca.» ●Mar teu ho credenn da drenca…
II. V. tr. d.
A. Aigrir, rendre aigre.
●(1732) GReg 21b. Aigrir, rendre aigre, tr. «Tréncqa. pr. tréncqet. Van[netois] Treancqeiñ. treincqeiñ.»
B. sens fig.
(1) Gâcher (le plaisir).
●(1929) KANNgwital 316/258. trenka plijadur an oll dre o youac'hadennou direiz ha mezus. ●(1942) HERV 165. N'eus nemet eun dra a zeu da drenka va flijadur o veza ganeoc'h : enebiez aheurtet va c'herent.
(2) Aigrir.
●(1883) MIL 246. Dre-ze ar voarizi a drenke mui ous mui kalon Rivod. ●(1894) BUZmornik 75. Beza drouk ha rust n'eo mad nemed da drenka ar sperejou ha da vaga kasouni.
III. V. pron. réfl. En em drenkañ : s'aigrir.
●(1854) MMM 203. evit ar viana opposition, e sao ar goad d'ar pen, ec'h en-em drenqer.
IV.
(1) Trenkañ (-aat) a ra ar soubenn : voir soubenn.
(2) Dont e laezh da drenkañ : voir laezh.
(3) Bezañ treñket e valadenn : voir maladenn.
- trenkedtrenked
voir tranked
- trenkenn
- trenkeritrenkeri
f. Acidité.
●(1864) KLV 16. ar pez a ra ann trenkeri el louzeier. ●66. ann drenkeri euz ann dachennou. (...) ann trenkeri euz ann douar.
- trenkettrenket
adj. & interj.
I. Adj.
(1) Devenu acide.
●(1905) HFBI 500. C'hoés ar réchet trinket. ●(1923) BUBR 31/603. c'houez ar jistr trenket.
(2) sens fig. (Personne) aigrie.
●(1870) FHB 267/43a. souplaad, dousaad ar sperejou trenket.
●(1936) BREI 455/2c. Tud trenket ; tud kollet.
II. Loc. interj.
(3) Injure. Suner mouilc'hi trenket ! : suceur de merles aigris !
●(1935) CDFi 21 septembre. Akre ! korbiner ma 'z out ! Suner mouilc'hi trenket ! Debrer c'houiled !
(4) (juron) Sac'h an dienn trenket ! : Sac à crème tournée !
●(1965) KATR 43. Sah an dienn treñket ! N'az-peus ket furchet 'barz an arbel ?
- trenkezenntrenkezenn
f. –ed (botanique) Sauvageon.
●(1659) SCger 108b. Sauuageons, tr. «trenquezennou.» ●(1732) GReg 849a. Sauvageon, arbre qui vient naturellement, & sans culture, sur lequel on ente d'autres arbres fruitiers, tr. «trencqezenn. p. trencqezennou.»
●(1876) TDE.BF 635b. Treñkezenn, s. f., tr. «Tout arbre à fruit non greffé ou venu de pépin.»
- trenkezennegtrenkezenneg
f. –où –i Pépinière.
●(1732) GReg 711b. Pepiniere, jeunes plants pour être greffez, tr. «treñcqesennecg. p. trencqesennegou.» ●L'Angleterre étoit autrefois une pepinere de Saints, tr. «guëchall edo qer stancq ar Sænt ê Breiz-veur ê c'hiz ma ez eo ar guëzigou en un drencqesennecg.»
- trenkijenntrenkijenn
f. Brouille, dissension.
●(1931) VALL 84a. Brouille ; division, dissension, tr. «trénkijenn f.»
- trenkoni
- trenkted
- trenkter
- trenobi
- trenobiañ
- trenobiettrenobiet
adj. Confus, désemparé.
●(1927) GERI.Ern 650. trenobiet C[ornouaille] p., tr. «Etourdi, effrayé, désemparé.»
- trenourtrenour
m. (marine) Ancre flottante.
●(1977) PBDZ 420. (Douarnenez) pa vie amzer fall e laker un trenour, tr. «quand il faisait mauvais temps, on mettait une ancre flottante.» ●(1979) VSDZ 90. (Douarnenez) ni lavare un trenour deus an dra-se, tr. (p. 254) «Cette sorte d'ancre, nous l'appelions an trenour.»
- trentertrenter
s. Truant. cf. truanter (?), treanter (?)
●(1633) Nom 327b-328a. Nebulo, tenebrio, semissis homo, vatinio, quisquiliæ, nihili homo, lucifuga, trioboli homo, vappa, frugiperda, fruges consumere natus : pendart, fourage de corbeaux, coquin, garnement, truant : vn den fall, vn lançc croug, tam an gorden, vn fallacr, bouèt an gibet, gaing an chaçc hag an biny (lire : briny) trenter, fall, coquin.
- treñvtreñv
s.
(1) Eus treñv : de derrière.
S3m eus e dreñv
●(1884) LZBt Mae 95. ne chom nemert ludu euz he drenv.
P3 eus o zreñv
●(1888) SBI II 102. Ha c'hoaz a zo manet na dimeus ho zrenv, tr. «encore est-il resté après eux.»
(2) E treñv : derrière.
S2 ez treñv
●(1970) BHAF 331. ne vane ket kalz tra ez treñv d'ober.
P3 en o zreñv
●(1919) BUBR 10/265. manet en o zrenv. ●(1982) TKRH 9. ne vane itrik ebet 'n o zreñv da ober.
(3) Rak treñv : à suivre.
P3 rak o zreñv
●(1935) BREI 422/2c. An debrerien ne ouient ket petra debrent, nemet pa gavent mat, ne chome tamm ebet rak o zrenv.
(4) Dre dreñv =
●(c.1825/30) AJC 5905. quas eun division dre drenf quer.
●(1935) BREI 429/3b. tapout o enebourien dre drenv, troc'ha drek d'eze.
(5) Àr-dreñ : derrière.
S1 àr ma zreñv
●(1723) CHal 7. Ar me zran, tr. «Derriere-moy.»
S2 àr da dreñv
●(1723) CHal 7. Ar te dran, tr. «Derriere-toy.»
S3m àr e dreñv
●(1723) CHal 7. Ar e dran, tr. «Derriere-luy.» ●(1787) BI 175. tout er péh ë ouai ar-é-dran.
●(1818) HJC 34. gober ur sèle ar i dran. ●(1838) OVD 70. hemb sellet ar é dran.
S3f àr he zreñv
●(1723) CHal 7. Ar hé zran, tr. «Derriere-elle.»
●(1931) DIHU 239/266. Flutein e hra ar hé zran, un akebut étré é zehorn. Gortoz e hra ino nezé, én amholeu, é pedein,étré pep diù huéh, divaltret é zeulagad ar en dergei du-kel, é ziskoarn ar cheleu…
P1 àr hon treñv
●(1723) CHal 7. Ar hun tran, tr. «Derriere-nous.» ●(1744) L'Arm 102b. Il est derriere nous, tr. «É-ma ar honn tran.»
P2 àr ho treñv
●(1723) CHal 7. Ar hou tran, tr. «Derriere-vous.»
P3 àr o zreñv
●(1723) CHal 7. Ar ou zran, tr. «Derriere-eux.»
●(1938) DIHU 324/90. n'en des nitra ar ou zran.
- TreoganTreogan
n. de l. Tréogan.
I. Treogan.
●(1904) BOBL 19 novembre 9/2f. maer Treogan. ●(1907) BOBL 27 juillet 148/2e. Plevin, St-Hernin ha Treogan.
II.
(1) (blason populaire) Glaouerien Treogan : les charbonniers de Tréogan.
●(2016) TELGR (29.07.2016) [52a] (Daniel Giraudon). Glaouerien Treogan, tr. « Les charbonniers de Tréogan ».
(2) Expression proverbiale.
●(2005) TAGW 331. Le pardon de Tréogan est lui appelé pardon ar gwinizh-du brein, pardon du blé noir pourri. En effet, le saint patron, saint Conogan, se fête le 16 octobre. Si le sarrazin n'est pas récolté pour alors, il est perdu.
- TreogerTreoger
n. de l. An Treoger : Les Triagoz (Perros-Guirec). cf. Kanol-Dreoger.
(1) An Treoger.
●(1914) ARVG mae 75. Hirroc'h en donvor, torkad ar Jentilez hag an Treoger. ●(1942) STOB 17/32. Etre Treoger ha Lok-Kemo / Emañ Palez an Anko. / Etre Treoger hag an Taro / Emañ gwele an Anko. ●(1977) TDBP II 319. En deiz all pa oant eet d'an Treoger da geureka e oa darbet dezo beza lipet o loaiou.
●(2003) TRMOR 74. Etre an Treoger hag an Tarv / Emañ gwele ar marv. (...) Etre an Treoger ha Kastell An Tarv / Emañ bepred an Ankou.
(2) Pazennoù Treoger.
●(1925) BILZ 104. E-pad an hanv, dilezet an drag hag ar zein, ar Gwennili ac’h ê pell er-mêz en-dro d’ar Velevenn, d’ar Gorjegou, pe war bazennou Treoger da lakaat e gevell.
- Treoù-Kerne
- Treoù-Leon
- treouelañ
- Treouergad
- Treouergadiz
- trepagntrepagn
voir trepan
- trepan .1
- trepan .2trepan .2
m.
(1) Raclée.
●(1909) FHAB Here 312. Fun (lire : eun) trepan a rooc'h dezo ken a savo ar voget divar o lêr ? ●(1909) FHAB Kerzu 383. e ven goest da rei eun trepan dezo c'hoas. ●(1919) MVRO 1/1c. eun trepagn en devoa tapet. ●(1934) OALD 48/110. ec'h eus eun trepagn da gaout. ●(1957) BAHE 11/28. kannañ (bazhata) : reiñ un trepan. ●(1970) BHAF 11. gand ar Gwesklen da rei eun trepan d'ar Saozon ha da dremen lost al leue dre o genoiou. ●(1973) BAHE 76/33. hag e rofe din un trepan. ●(1971) BAHE 68/25. reiñ un trepan a zo reiñ ur saead-vazhadoù. Kaout un trepan a zo kaout ur roustad, kaout pulloc'h.
►[avec compl. de nom]
●(1935) CDFi 27 avril. em bije tapet eun trepagn bazadou.
(2) Ennuis, soucis.
●(1987) BAPR 95. An hini garo a breno billejou lotiri. 'Vid me ne rin ket ken. Nag a drepan, nag a frejou.
(3) Kemer un trepan : faire une corvée, un travail pénible.
●(1982) TKRH 66. Meur a hini en e blas en dije graet demi-tour gant e garg kentoc'h eget kemer un trepan seurt-se.
- trepanadenntrepanadenn
f. –où (chirurgie) (Une) trépanation.
●(1931) VALL 756b. Trépanation, tr. «trepanadenn f.»
- trepanadurtrepanadur
m. –ioù (chirurgie) Trépanation, action de trépaner.
●(1931) VALL 756b. Trépanation, tr. «trepanadur m.»
- trepaner
- trepanerezhtrepanerezh
m. –ioù (chirurgie) Trépanation, art de trépaner.
●(1931) VALL 756b. Trépanation, tr. «trepanerez m.»
- trepaniñ .2trepaniñ .2
v.
I. V. tr. d.
(1) Donner une raclée à.
●(18--) SCD 175. Mem bo trepanet mat anout.
(2) Servir, traîter qqn.
●(1920) KZVr 362 - 08/02/20. temzi. fumer et traiter : an aotrou-ze a zo diaez da demzi (ou da drepani, de trepani, traiter, servir), Plourivo.
(3) Bezañ trepanet gant ub. : avoir des soucis avec qqn.
●(1987) BAPR 90. Ma ouvezfeh pegen trepanet e ven-me gand ar pez divergont-se !
II. V. pron. réfl. En em drepaniñ : prendre soin de soi, bien se nourrir, se protéger.
●(1971) BAHE 68/25. En em drepaniñ = a zo en em vevañ ervat, en em ziwall diouzh ar boan, en em brederiñ (en em brederiañ ervat). Ar re-se a oar en em drepaniñ. ●(1997) HYZH 209/26b. se bien nourrir, tr. «en em drepaniñ (T[regor vihan]).»