Devri

Recherche 'tre...' : 673 mots trouvés

Page 4 : de trefoedin (151) à tregontet (200) :
  • trefoediñ
    trefoediñ

    v. intr. Baragouiner, jargonner, patoiser.

    (1927) GERI.Ern 645. trefoedi, tr. «baragouiner.» ●(1931) VALL 405a. Jargonner, tr. «trefoedi.» ●540b. Patoiser, tr. «trefoedi

  • trefoet
    trefoet

    adj.

    I. Attr./Épith.

    A. (domaine du langage)

    (1) (Langue) corrompue.

    (1732) GReg 286a. Dialecte, langage particulier d'une Province, corrompu de la langue generale, où principale de la nation, tr. «Langaich treffoëdd, ou trevoëdd.» ●561a. Langage impropre, ou langue que l'on parle, tr. «Langaich treffoët. langaich trevoët

    (1866) FHB 79/209b. e gallec eun tamic trefoet. ●(1871) FHB 310/386a. e iez trefoet he c'harter.

    (1907) FHAB Eost 178. gallek saout ha brezonek trefoet. ●(1921) PGAZ 19. he iez a ioa eun nebeut trefoet. (…) Ar brezoneg trefoet-se. ●20. ar geriou trefoët. ●(1927) GERI.Ern 645. trefoet, tr. «(langage) incorrect, corrompu.» ●(1936) BREI 443/1c. galleg trefoet.

    (2) (Mot) issu d'un niveau de langue corrompu.

    (1876) TDE.BF 633a. Trefoet, adj., tr. «corrompu, parlant du langage.»

    (1906) CDFi 09 juin. implija en o brezonek geriou ken trefoët.

    (3) Bezañ trefoet en e langaj : parler une langue corrompue.

    (1766) MM 630. c'hui so trec'houet en ho langach, tr. «vous êtes (…) dans votre langage barbariste.»

    (4) Étranger.

    (1876) TDE.BF 633a. Trefoet, adj., tr. «se dit d'un idome étranger à celui que l'on parle soi-même, du langage d'un autre canton.»

    B. (en plt de qqc.)

    (4) Désuet, obsolète.

    (1867) MGK 92. Deskadurez trefoet. ●(1876) TDE.BF 633a. Trefoet, adj., tr. «Tombé en désuétude, qui a cessé d'être usité.»

    (5) = (?) par confusion avec : trefuet (?).

    (1905) BOBL 03 juin 37/2d. Ho spered a deu da veza trefoet.

    (6) Frelaté.

    (1907) BOBL 18 mai 138/2c. re a win trefoët a zo. ●(1907) BOBL 15 juin 142/1a. ar gwin naturel a zo gwelloc'h eged ar gwin trefoët.

    II. Adv. Komz trefoet : mal parler (une langue).

    (1889) ISV 498. Ho pet sonch ar gouezidi a goms trefoet.

  • trefoulek
    trefoulek

    voir touforek

  • trefoulet
    trefoulet

    adj. (en plt d'un liquide) Troublé.

    (1974) YABA 18.05. en deur e oé deit bras ha trefoulet.

  • trefremadenn
    trefremadenn

    f. –où Tressaillement.

    (1732) GReg 938a. Tressaillement, émotion subite causée par quelque violente surprise, tr. «tresremadenn

  • trefremiñ
    trefremiñ

    v. intr. Tressaillir.

    (1659) SCger 60b. fremir, tr. «trefremi.» ●121a. tressaillir, tr. «trefremi.» ●175b. trefremi, tr. «tremousser.» ●(1732) GReg 938a. Tressaillir, être agité par quelque mouvement violent & subit, tr. «tresremi. pr. tresremet.» ●Il tressaillit à la vuë de la potence, tr. «Tresremi a eureu o vellet ar potançz.»

  • Trefrin
    Trefrin

    n. de l. Tréffrin.

    (1906) BOBL 17 mars 78/2b. En Plevin, Trafrin, Ar Vouster, etc., n’eo ket bet gallet ober an ivanter. ●(1927) CONS 34. en Treffrin, bro e vam-goz.

  • trefu
    trefu

    m. & adv.

    I. M. Émoi, trouble de l'esprit, agitation, affolement.

    (1872) ROU 82b. Emoi, tr. «Strefu, trefu.» ●(1876) TDE.BF 633a. Trefu, s. m. C[ornouaille] tr. «Tracas, inquiétude.» ●(1889) ISV 369. ha gant ho zrefu e chomaz ar potrig var ho lerc'h.

    (1902) MBKJ 161. Pa ren ar peoc'h, eo eaz ober pep tra : e kreiz ann arne, an trefu, ann emgann hag an dispac'h ne rear netra vad. ●(1924) BILZbubr 39/868. Trefu er bourk. ●(1925) BILZ 122. Ha trefu ha kriadeg. ●Trefu, tr. «agitation.» ●(1927) GERI.Ern 645. trefu, trufu m., tr. «Trouble, agitation, inquiétude.» ●646. trefu, trufu m., tr. «impression subite et profonde.» ●(1931) VALL 13a. Affolement., tr. «trefu m.» ●14b. Agitation de l'esprit, trouble., tr. «trefu m.» ●249b. Émoi., tr. «trefu m.» ●761b. Trouble ; subs., tr. «trefu m.»

    II. Adv.

    (1) A-drefu : en hâte et avec inquiétude.

    (1867) FHB 151/373a. Pa edont a drefu o tisken euz ho bagou d'an douar, Bertele hag he vandennig a dennas varnezho.

    (2) Dre drefu : sous le coup de l'émotion.

    (1860) BAL 12. ar re all, a ia dre drefu, eb gouzout pe seurt clao tizout.

  • trefuañ
    trefuañ

    voir trefuiñ

  • trefuet
    trefuet

    adj. Troublé, bouleversé.

    (1868) KMM 259. ne ziscueze morse un ear nec'hed ha trefued. ●(1872) ROU 82a. Effaré, tr. «Trefued

    (1906) KANngalon Mae 112. Ken trefuet eo ar belek ma ne c'hell mui kaozeal. ●(1908) FHAB Here 312. Ken trifuet oa. ●(1925) BILZ 122. trefuet, tr. «agité.» ●(1978) BRUDn 19/17. Va bale, a-raog, a oa trefuet. Bremañ me a gerz war va dres. Boaz da vale gand golveziou !

  • trefuiñ / trefuañ
    trefuiñ / trefuañ

    v.

    (1) V. tr. d. Troubler moralement.

    (1927) GERI.Ern 646. trefua, trufua v. a., tr. «émouvoir profondément.» ●(1931) VALL 13a. Affoler, tr. «trefui.» ●761b. Troubler au moral, tr. «trefui

    (2) V. intr. Être saisi, s'effarer.

    (1927) GERI.Ern 645. trefua, trufua v. n., tr. «être saisi, s'effarer.»

  • trefuus
    trefuus

    adj. Troublant.

    (1931) VALL 761b. Troublant, tr. «trefuus

  • Trêgad
    Trêgad

    n. de l. Tréogat.

    (1890) MOA 27b. Trêgat.

    (1927) GERI.Ern 653. Trêgat. ●(1931) FHAB Meurz 99. Er bloaz 1676 an Tad Maner a brezegas unek mision: e Penmarc'h, Beuzek-Kap-Sizun, Plomeur, Treffiagat, Tréogat, Pleyben, Riek, e eskopti Kerne.

  • Tregaranteg
    Tregaranteg

    n. de l. Trégarantec.

    (1) Tregaranteg.

    (1847) FVR 303. war-zu Pleiben, Glomel ha Tregarantek. ●(1878) SVE 977. Er barrez vras Tregarantek / Ez eo mad anavezet / Triouec’h ozac’h ha triouec’h greg, / Plac’h ar personn d’ann ugentved. ●(1879-1880) SVE 186. Tregarantek. ●(1890) MOA 27b. Tregarantek.

    (2) Proverbe.

    (1878) SVE 977. Er barrez vras Tregarantek / Ez eo mad anavezet / Triouec'h ozac'h ha triouec'h greg, / Plac'h ar personn d'ann ugentved.

    (1994) BOUE 103. E parres vras Tregaranteg / Ez eo mad anavezet / Triwec'h ozac'h ha triwec'h gwreg / Plac'h ar person d'an ugentved.

    (3) [Toponymie locale]

    (1923) FHAB Gwengolo 9/329. en e gastell e Porzlec'h, e Tregarantec.

  • Tregarvan
    Tregarvan

    n. de l. Trégarvan.

    (1) Tregarvan.

    (1716) PEll.ms 196. Tref-carvan, et je ne sai si c’est le même lieu qui est nommé (...) Poull-carvan.

    (1890) MOA 27b. Tregarvan.

    (1905) ALMA 66. Tregarvan. ●(1911) BUAZmadeg 834. Tregarvan. ●(1911) BUAZperrot 855. da Veuzek-Kap-Sizun, da Veuzek-Konk ha da Dregarvan.

    (2) [Toponymie locale]

    (1580) G 467. Pedyr ker dych hep mar, ha douar Poulcarvan.

    (1716) PEll.ms 196. Tref-carvan, et je ne sai si c’est le même lieu qui est nommé (...) Poull-carvan.

  • tregas
    tregas

    m. –où, –ioù

    (1) Tracas.

    (1732) GReg 330b. Embaras, tracas, tr. «Tregaçz. p. tregaçzou.» ●934b. Tracas, tr. «Tregaçz. p. tregaçzou

    (1838) OVD 70. dihoallet ne zehé tregasse digampèn er bed de zivarchein hou calon. ●(1856) GRD 151. é creis en trecass ag er vuhé. ●(1862) JKS 269. heb ober dael, hep tregas na fouge, hep striv na kabal. ●(1869) SAG 256. kement a labour, kement a drekaz.

    (1902) LZBg Meurzh 57. Tregas erhoalh em es. ●(1902) MBKJ 237. ar brezeliou hag an tregasiou a ioa neuze. ●(1907) AVKA 283. Frealz ha levenez en tregaso. ●(1907) PERS 300. an tregas en euz bet a berz an diaoul.

    (1927) GERI.Ern 646. tregas, tr. «embarras moral, inquiétude.»

    (2) Kemer tregas : se donner du tracas, se tracasser.

    (1880) SAB 182. arabat kemeret re a dregass. ●(1894) BUZmornik 505. poan ha tregas a gemerit gant kalz a draou.

    (1907) AVKA 190. te a gemer nec'h ha tregas evid ober stâl drao.

    (3) Bout tregas àr e benn : être tracassé.

    (1896) HIS 97. en apostoled [e] oé tregas ar ou fen. ●148. Tregas e oé ar ou fen.

  • tregaser
    tregaser

    m. –ion

    (1) Homme qui se tracasse.

    (1927) GERI.Ern 646. tregaser, V[annetais] trégaser, trégasour, tr. «celui qui se tracasse.»

    (2) Tracassier, importun.

    (1927) GERI.Ern 646. tregaser, V[annetais] trégaser, trégasour, tr. «importun.»

  • tregaserezh
    tregaserezh

    m. –où Tracasserie.

    (1732) GReg 934b. Tracasserie, tr. «Tregaçzérez

    (1866) LZBt Gouere 171. daoust pegen skouiz e vije gant ho zregaserezo.

    (1927) GERI.Ern 646. tregaserez m., tr. «tracasserie ; importunité.»

  • tregasiñ
    tregasiñ

    v.

    (1) V. tr. d. Tracasser.

    (1732) GReg 330b. Tracasser, aporter des obstacles, tr. «tregaçzi. pr. tregaçzet

    (1878) EKG II 150. ne reont nemed tregasi hag inoui, pa ne reont goaz, ar re n'int ket sot avoualac'h evit kredi ho oll zotoniou.

    (1927) GERI.Ern 646. tregasi, tr. «embarrasser, tracasser.»

    (2) V. intr. Se tracasser.

    (1732) GReg 934b. Tracasser être dans le mouvement, dans l'embarras, tr. «Tregaçzi. pr. tregaçzet

    (1924) BILZbubr 42/963. n'ho peus ket ezomm da dregasi na da hursuni.

    (3) V. pron. réfl. En em dregasiñ : se tracasser.

    (1732) GReg 330b. S'embarrasser, tr. «hem dregaçzi. pr. hem dregaçzet

  • Tregastell
    Tregastell

    n. de l. Trégastel.

    (1) Tregastell.

    (1907) BOBL 09 mars 128/3d. da besketa moukled da vek Tregastel. ●(1910) EGBT 131. en Tregastel emaint, tost da Zantez-Anna, pe en Perroz-Gwirek, tost d'ar Sklerder. ●(1933) OALD 45/202. Esperout a reen e vijez deut da weled ahanon gant gouel Ar Goffic en Trégastel dec’h. ●(1933) BREIZ 329/4c. en eun ti, e Tregastel. ●(1980) (2005) IFTR 298. En Tregastell, Perroz-Gireg / Dre Sant Kae red da Louaneg.

    (2) [Toponymie locale]

    (1910) EGBT 131. en Tregastel emaint, tost da Zantez-Anna, pe en Perroz-Gwirek, tost d'ar Sklerder.

  • Tregastelliz
    Tregastelliz

    pl. Habitants de Trégastel.

    (1935) BREI 423/1d. trugarez (...) da Dregastelliz ken amgraüz.

  • tregasus
    tregasus

    adj. Qui donne du tracas.

    (1732) GReg 330b. Embarassant, ante, tr. «Tregaçzus

    (1903) LZBg Du 262. bugalé iouankoh hoah, – un donézon kaer, mes tregasus, kerklous laret. ●(1927) GERI.Ern 646. tregasus, tr. «importun, incommode.» ●(1931) VALL 749a. (chose) qui tracasse, tr. «tregasus

  • Tregavoù
    Tregavoù

    voir Plelin-Tregavoù

  • tregazh
    tregazh

    m. –ed (ichtyonymie) Poulpe, pieuvre. cf. targazh

    (1907) VBFV.bf 77b. tregah, m. pl. ed, tr. «pieuvre.» ●(1910) EGBT 81. An tregaz a zo eul loen dam-wak ha gludennek, hag an neus eiz brec'h en dro d'e benn. ●(1927) GERI.Ern 646. tregah V[annetais] m., tr. «Pieuvre, poulpe.» ●(1931) VALL 559b. Pieuvre, tr. « tregah V[annetais] m. » ●(1934) BRUS 257. Une pieuvre, tr. «ur (lire : un) tregah –ed, m.» ●(1970) GSBG 19. (Groe) tregazh, tr. «pieuvre.»

  • Tregedel
    Tregedel

    n. de l. Tréguidel.

    (1899) LZBt Meurzh 7. Tréguidel, Uzel, ar Roc'h, Binic, Pontreo, Sant-Ke-Porstreo, Etables, Plancoët, Quintin, Tréméloir, Sant-Barnabé, ha parouz Gouanac'h.

    (1912) BUAZpermoal 836. chapeliou eleiz dre ar vro : en Bear, Beurlidi, Logivi, Plistin, Plouaret, Plougonver, Plouneve-Moedek, Peurit, Prat, Kemper, Senven, Trabriant, Tregrom, Tregidel, Trezelan, Plouganou.

  • Tregenneg
    Tregenneg

    n. de l. Tréguennec.

    (1847) FVR 347. Kalvez, Tregwennek. ●(1884) BUZmorvan 722. ha peder barrez euz a Gerne, Ann Erge-Vihan, Plobannalek, Tregennek ha Tremeok. ●(1890) MOA 27b. Tregennek. ●(1894) BUZmornik 724. peder barrez euz a Gerne, Ann Erge-Vihan, Plobannalek, Tregennek ha Tremeok.

    (1905) ALMA 65. Tregwennec. ●(1972) BLBR 190/32. Kerzed a reen war aot Tregenneg (e-kichenn Penmarc’h).

  • Treger .1
    Treger .1

    n. de l.

    I.

    (1) Trégor.

    (1450) Dag 180. Ha da Leon, ha da Treguer. ●(1499) Ca 200b. Treguer g. treguier. ●(1576) H 39. Da sant yuen Natiu a treger. ●(1612) Cnf 6. Diocesou Querneau, Leon. Treguer, ha Guenet.

    (1700) CSmnobletz 17b. Ebarz e Treguer ha Leon. ●(1712) HB 574. hac e Treguer an Dranslation a relegou Sant Eozen. ●(1727) HB 572. Sant Paul a Leon ha St Caurintin a Guerne ha Sant Tudual a Dreguer. ●(1732) GReg 240b. bragou Treguer. ●(1746) BS 749. a reas sevel ur gouent vras en Treguer. ●(1775) HEneu 10/10ab. à Leon, à Dreguer, à uern hac a uinet / me hou suppli, bretonet, de zonet dé guilet. ●(17--) CSdogmael 10c. Dogmel a deuaz en treger / A ies ractal da veg Leger. ●(c. 1789) SD 20. Delaunay, Priol-Person, Deputet eus a Treguer. ●(1793) RET 386. Costé Tréger c'houi a dlé / Nôs dé / Rentan gloar dan assamblé / P'ho c'heus diganti récévet / Beleïen fur ha parfet.

    (1821) GON 279a. Histr Tréger a zô bihan ha mâd. ●447a. Tréger. ●(18--) LED.gou 35. A Vontroulez, a Landerne, / Eus a Dreger hag a Gerne. ●(1844) GBI I 412. Fulup Ollier, distro, d'ar ger. / Beleïenn 'walc'h 'zo en Treger ! ●(18--) (1985) GIRA 25 [= OLLI. 38]. Herrie e z'on en Treguer hac arc'hoas en Goelo, / Ann de voar-lerc'h en Guerneo, en Leon a Voejo, / Maes ral e z'eo ar veach e z'an d'ar Mor-bian, / Ma c'haffen di da ganan a c'hoersfe peb-unan. ●(1847) FVR v. Eskob a Dreger. ●(1851) PENdast 104. En Leon en Kerne en Treguer. ●(1867) BBZ III 382. A Dreger hag a Gerne. ●(1878) EKG II 255. Ma n'o doa ket gellet paka paotred Treger, o doa da viana da gas d'ho jeneral daou velek dizent. ●(1847) FVR v. Eskob a Dreger. ●(1883) MIL 267. var lein menez Arrhe a zo o tispartia Kerne eus Treger ha Leon. ●(1884) BUZmorvan 121. ken e kostez Leon, ken e kostez Treger. ●(1886) IVO 178. En ho bro koant Treger. ●(1894) BUZmornik 156. eur pennad mad a vale a dreuz Treger, Leon ha Kerne. ●(1898) BRE 60. Ha merc'hed Treger deuz brud fall.

    (1910) EGBT 128. Bro-Dreger, Treger, f., le pays Tréguier. ●(1911) SKRS II 57. hag e Treger, e vez lavaret richoden. ●(1926) FHAB Mae/168. Kalz tud eus a Leon koulz hag eus a Dreger a vez eno. ●(1927) GERI.Ern 646. Treger, V -ér.

    (2) Bro-Dreger/Bro Treger : Trégor.

    (18--) PEN.gwerin8 56. ed eo d’ar chass d’ha bro treguer.(1877) EKG I 22. rag, e bro Treger, e vez great aliez an archedou araog ma vez ezoum anezho. ●(1894) BUEr 4. nag a vaner bian a zo chomet c'hoaz en bro Treger.

    (1903) MBJJ 339. a Blouvouskan, eur barrouz euz a Vro-Dreger. ●(1910) MBJL 3. Ar rum-man a oa ennan beleien Bro-Dreger ha Goelo. ●(1910) EGBT 131. Ster an Treo ha ster al Leff a disparti Bro-Oelo eus Bro-Dreger. ●(1911) BUAZmadeg 797. Mont a rejont euz an eil penn d'egile dre vro Treger. ●(1923) ARVG C’hwevrer 21. Kemeromp eta eur c’horn a Vro-Dreger evit ober eur bale. ●(1927) GERI.Ern 646. bro-Dreger. ●(1930) ANTO 13. ha n'eo ket hini Bro-Dreger. ●(1930) DOBR 26. Bro Treger, me ’zo dit bugel. ●(1934) BRUS 293. Bro Tregér.

    (3) Eskopti/Diosez Treger : évêché/diocèse de Tréguier.

    (1612) Cnf.epist 5. ves à Diocesou Querneau, Leon. Treguer, ha Guenet.

    (1687) MArtin 3. En Gouelou, en Escopti Treguer. ●(1688) TS B1/3. Dom Jan Cadec, Bælec natif à Bares / Plousal, en Escopty Treguer. ●(1712) HB 586. Evit Sant Tuzvoal, peautramant Tudual, pe Tudal, ar patron eus an Escopti Treguer, e quemerrot gousperou ur Sant Confessor Escop. ●(1732) GReg 936b. Escopty Treguer. (1744) L'Arm 131b. Enn éssquêd à Arch'Esscopti Doll enn-déss goarnéd er Baræzieu claouéd énn Esscoptieu à Ruan, San-Maleu, Quimpér, San-Briêc, ha Treiguérr. ●(1746) BS 321. Ar Sant-mâ guinidic eus a Escopti Treguer.

    (1827-1829) VSA 3. a escobty treger hac edud cos aroc dean. ●(1847) FVR VIII. enn Eskopti Treger, hag hirio enn Eskopti Sant-Briek. ●(1850) PENgwerin8 87. ebars en Guernachane hen escopti Treguer.(1865) FHB 3/19b. ne joumaz ket ken aketuz enn Escopti Treguer. ●(1869) TDE.FB xixb. eskopti Treger. ●(1877) EKG I 83. da gounta d'ehoc'h eul lodenn euz ar pez a zo c'hoarvezet enn eskopti Treger.

    (1924) FHAB Mae 171. hag a lake darempred gwechall, dre Werleskin, Lanmeur, Ar Relek, Plouneour-Menez ha Kommanna, etre Goueled Leon ha Kerne hag eskopti Treger.

    II.

    (1) Expression proverbiale.

    (1821) GON 279a. Histr Tréger a zô bihan ha mâd.

    (2) Dicton d’origine littéraire. cf. Sanctus Yvo erat Brito, / Advocatus et non latro, / Res miranda populo.

    (1924) ZAMA 47-48. Dihun, Per, ha bez dizaon : me eo Erwan Heloury, / Bet gwechall breutaer, / Met hep beza laer, / Ar pez a zouezas pobl Treger !

    (3) Devinette.

    (1955) SKOL 4/4/58. Eus an holl gezeg a weler e Kernev, Leon, Treger ha Gwened, pehini a zebr an nebeutañ hag a zo ar skañvañ ? ar gazeg-koad.

    (4) Rimaille sur des mensonges.

    (1889) CDB 205. Neuze weliz al laouenan, / A lar ann dud n'e ket bihan, / O skrapat gand he ivino / C'hesa tol Treger en Goelo.

    (1957) SKOL 5/24. Neuze 'welis al laouenan, / A lar d'an dud n'eo ket bihan, / O skrapat gant e ivinoù, / Oc'h aesa teurel Treger en Gouelou. ●(1975) BRUD 50/50. Neuze welis eul laouenan, / A lar an dud n'eo ked bihan, / O skrapad gand e ivinou, / 'H êsa taol Treger en Gwelou.

    (5) Dicton (entendu à Lanrivain).

    (2005) ARME 145/11c12a. Barzh Bro Dreger veze pilet lann da reiñ d'ar c'hezeg deus miz here da viz mae met 'barzh bro Gerne meus klewet lâret veze graet bemdez 'pad ar bloaz nemet an deiz veze dornet an eost.

    III. Blasons populaires : voir flakenn & toukenn.

    IV. Noms de famille.

    (1970) NFBT 272 N° 2151. Tréguer. ●N° 2152. Tréguier.

  • Treger .2
    Treger .2

    n. de l. Tréguier (ville, cité).

    (1580) G 150. Bet an porz a Brahec so e coste Treguer.

    (1775) HEneu 92/26a. sant tual é treger é sauas ur houvant / aveit rein ér hanton d'en n'ol soulagemant. ●94/29d. raccé à galon vat Childebert roüé à france / en n'hannuas eit tréguér en drespet dé zougeance. ●96/42b. de vis calangouýan é rantas é speret / er houvant à dreguer ema bet interet.

    (1827-1829) VSA P 7. en quichen ar ger a dreger. ●(1834) KKK 132. Leutananz Breiz-izel a c'henderc'hé eskoptiou Gwéned, Kemper, Kastel Paol ha Tréger. ●(1851) PENdast 90. en Kastell hag en Montroulez, e treger eo bed / E Dinam ag er San-Malou, ag e Sant Briek. ●(1889) CDB 136. En Montroulez hag en Gwengamp, en Treger e bet. ●c. 1890 CFB. 139b hag evit lakaat da badout ar mad en doa great, e reaz sevel eur gouent vraz e Treger.

    (1974) TDBP III 368. Jil o vond da foar Dreger.

    (2) Dicton et variantes.

    (1970) TDBP I 57. ... Ha war e benn eun tok pomper 'vel Jilo o vond da foar Dreger. ●note J. Gros : « (un chapeau ridicule) (Lg) » ●(1974) TDBP III 368. Jil o vond da foar Dreger / Gand e dok pomper, / Ur c'hoz bragou d'e dad-koz, / Tremen ur walenn / a oa en e fons, tr. « Gilles allant à la foire de Tréguier / avec son casque de pompier, / un vieux pantalon à son grand'père, / dont le fond / mesurait plus d'une aune ».

  • Treger .3
    Treger .3

    hydronyme.

    (1935) ANTO 105. aber an Treger.122. O kuitaat « An Treger » evit tizout « Ar Yeody ».

  • Treger-Uhel
    Treger-Uhel

    n. de l. Haut-Trégor.

    (1920) KZVr 368 - 21/03/20. Sintr, tr. «E Treger-Uhel, étai, étançon.»

  • Treger-Vihan
    Treger-Vihan

    n. de l. Petit Trégorrois, Petit Trégor.

    (1927) GERI.Ern 646. Treger-vihan.(1960) BAHE 22/15. Ur ger bennak en defe marteze gallet reiñ da grediñ e oa eus Treger vihan (Bro-Bontrev). ●(1965) BAHE 46/49. Chafatañ = brizh-dresañ (loereier, dilhad) e Treger Vihan e lavarer Toufañ. ●(1978) BAHE 99-100/103. Tennegenn liester tenneged : kregen Sant Jakez. Ger eus Treger Vihan distaget gant ar bouez-mouezh war ar silabenn gentañ.

  • Treger-Vras
    Treger-Vras

    n. de l. Grand Trégorrois, Grand Trégor.

    (1) Treger-Vras.

    (1927) GERI.Ern 646. Treger-vras.(1931) GWAL 136-137/431. (kornbro Perroz, Treger-Vras) Tao : gwareg an abrant. Nebeut anavezet eo ar ger-mañ. Hogen «sellout dindan e dao (pe : he zao)» a vez klevet ken alies ha bemdez ; e galleg : regarder par dessous, ou froncer les sourcils (gourel). ●(1965) BAHE 46/63. Dre-se e c'heller lavarout e oa genidik an oberour eus Treger Vras : etre Landreger, Pontrev, Plouared, Plistin.

    (2) Dicton.

    (1974) TDBP III 369. Doc'harded krouget / A zebr laou evel kaouled (gens de l'Ouest du Jaudy).

  • Tregeriad
    Tregeriad

    m. –ed, Trégorrois.

    I. Tregeriad.

    (1732) GReg 936b. Qui est du Diocèse de Treguier, tr. «Tregueryad. p. Tregueris.» ●948b. Proverbe faux, quoique commun : sodt evel ur güennedad ; brusq evel ur c’hernévad ; laër evel ul Leonard ; traytour evel un Tregueryad.

    (1821) GON 447b. Trégeriad (...) Pl. trégériaded ou trégériz. Trégériadez (...) Pl. ed. ●(1869) FHB 234/196b. Gwenedourien bragou braz, chupennou riteunet, tokou ledan war ho bleo hir, Kernevodet a bep liou, Tregeriadet a bep oad.

    (1909) KTLR 89. Eun Tregeriad hag eul Leonard, leun ho zac’h a widre, a erruaz ganthan. ● (1914) KRVT 90/1a. penôs an Dregeriaded hag ar Gernevaded a zo aman a zo beo-buezek.

    II.

    (1) Dicton.

    (1732) GReg 948b. sodt evel ur güennedad; brusq evel ur c'hernévad; laër evel ul Leonard; traytour evel un Tregueryad.

    (1844) FOB 72-73note. Laër evel ul Leonardd, / Traytour evel un Treywergadd, / Sod evel ur Gwennedadd, / Brusk evel ur Kernevadd. ●(1855) FUB 80. Sôd ével eur Gwennédad, / Brusk ével eur C'hernévad, / Laer ével eul Léonard, / Trétour ével eunn Tréghériad. ●(1878) SVE 943. Sod evel eur Gwennedad, / Brusk evel eur C'hernevad, / Laer evel eul Leonard, / Traïtour evel eun Tregeriad.

    (2) Dicton.

    (2000) TPBR 102. Tregeriad lost pig, / Pa vez skoet war e gof, / A ra "kwik".

  • Tregeriadez
    Tregeriadez

    f. –ed Trégorroise.

    (1821) GON 447b. Trégériadez (...) Pl. ed. ●(1876) TDE.BF 633a. Tregeriadez, s. f., tr. «Habitante de Tréguier.»

    (1927) GERI.Ern 646. tregeriad, pl. -riz f. -dez.

  • tregeriat
    tregeriat

    adj. Trégorrois.

    (1930) DOBR 26. Kanaouenn ar Martolod Tregeriad.

  • tregerieg
    tregerieg

    m. Dialecte trégorrois.

    (1976) LLMM 175/132. E tregerieg ez eo savet ar pezh-c'hoari.

  • tregeriek
    tregeriek

    adj. Trégorrois.

    (1971) BAHE 68/25. hervez an distagadur tregeriek.

  • Tregeriz
    Tregeriz

    pl. Trégorrois (pays ou ville).

    I. Tregeriz.

    (1687) MArtin 8. A deu do pidin Tregueris, / Da zont da visitan an Ilis. ●(1732) GReg 936b. Qui est du Diocèse de Treguier, tr. «Tregueryad. p. Tregueris.» ●(1775) HEneu 96/39b. er guir devotion è gommancas cresquein / trégueris dissorbet e zas de hanauein. ●(1779) BRig I 27. Tréguéris, tr. « les habitans de Treguier. » ●(c.1790) RET 377. Bennoz da bobl Chaorintin deoh u o quernevis, / Da pobl Tugduald, tregueris, da bobl paol, leounis, / Bennoz deoc'h oll bretounet emeus a breiz izel, / Chui so squer an oll boblou souten ar feiz santel. ●(1793) RET 383-384. Evel un ael, / A woé goélet gant caranté / O c'hober ofiç an aelé, / Attaqîn a ra, a-bep-tu, / Are merc'het propr war ar ru, / Trégéris, en ho ezomo, / Et d'hen clasq dar bordello.

    (1821) GON 447b. Pl. trégériaded ou trégériz. ●(18--) PENdast 216. Tregueris, Lanhuonis, me ia do kouitat. ●(1838-1866) PRO.tj 190. Pa vez Tregueris a vanden. ●(1867) TELrem 30. Kerneviz ha Leoniz ha Tregeriz ive / A ro d’ann Eskop santel pep a wennek neuze. ●(1868) EGB 14. eunn Trégeriad, Trégériz. ●(1869) TDE.FB xixb. Tregeriad, m. pl. Tregeriz. ●(1877) FHB (3e série) 34/265b. sicouret Tregeriz ha kerneviz. ●(1877) EKG I 19. Taolit evez enn hanv Doue / Var Tregeriz, va bugale. ●(1884) BUZmorvan 149. ha Tregeriz o deuz bet ato eunn devosion vraz evithan.

    (1928) CONS 356. Red eo asanti gant kement-man : Kerneviz a zo ken dilontek evel eo lontek Tregeriz. ●(1927) GERI.Ern 646. tregeriad, pl. -riz f. -dez. ●(1931) FHAB Mae/168. ha ma c'helle Tregeriz lavaret : trist evel Doue Pleuveur, Kerneviz o divije gellet lavaret ivez : trist evel aotrou ar Pont. ●(1983) GKDI 1c. Tud an Argoad, hwi Arvoriz, / Kernividi, Plougastelliz, / Paotred Bro-Leon ha Tregerz (lire : Tregeriz), / Klevit glahar Dirinoniz !

    II.

    (1) Dicton.

    (1844) FOB 42. Me gar meurbet ar Leonardd / Enez zo bevet gomd [= gand] kik-lardd; / Ar saour zo, dann Tregueriz, / Euz krampoëz hac euz leaz livriz; / Mæs kernevodds ha gwenediz / Gand ar gwiniz-du zo gardiz.

    (2) Dicton.

    (1902) KRYP t. 8, p. 284-285. Tregeriz an ourinet / Chak al laou 'mesk o c'haouled; / Ha c'hoaz e heont gant bop a skul ha bob a loa / D'al luorz da goc'ha : / Koc'h ki, koc'h kas, / Pez a gevont a c'ha 'n o zac'h; / Koc'h ki, koc'h moc'h, / Pez a gevont 'ha 'n o c'hof, / Ha c'hoaz 'leront d'o mammo goz / 'Ve ket hanter-lann o c'hof., tr. « Les gens de Tréguier, ces originaux, mâchent les poux avec leur lait caillé; ils vont, chacun avec son écuelle et sa cuiller, au jardin chercher de la merde : merde de chien, merde de chat, ce qu'ils trouvent va dans leur sac; merde de chien, merde de cochon, ce qu'ils trouvent va dans leur ventre. Et encore ils disent à leurs grand-mères qu'ils n'ont pas le ventre à moitié rempli ». Trévérec.

    (3) Dicton.

    (2005) ARME 145/10c. Tregeriz, goaperien tout !

  • tregern
    tregern

    m./f.

    (1) Bruit retentissant.

    (1876) TDE.BF 633a. Tregern, s. f., tr. «Bruit éclatant de la mer sur les rochers.» ●(18--) MIL.ms (d’après BUBR 37/814). Neuze heman a ya ac’hano, eun dregarn gantan, ken na grene ar meneziou tro-war-dro.

    (1931) VALL 655b. Retentissement, tr. «tregern f.» ●(1976) LLMM 176/196. trouz ha tregern en ostaleri.

    (2) Bruit (au sujet de qqn).

    (1869) FHB 210/5b. Perak kement a drouz, kement a storlok, eur seurt tregarn var ho fenn.

  • tregerniñ
    tregerniñ

    v. intr.

    I. (en plt d'un bruit) Retentir.

    (1872) ROU 101a. Retentir, tr. «tregarni.» ●(1876) TDE.BF 633a. Tregerni, tr. «Faire le bruit appelé tregern ; résonner.» ●(1878) EKG II 291. kroz an taboulin o tregerni dre gear.

    (1910) FHAB Gouere 209. Eul levitennek, fô en e benn, eun tamm mad a veillen en dro d'e c'hinou hag a vardos ouz e helgez a dregerne e vouez dre ar zâl vras a bez. ●(1936) FHAB Ebrel 142. mouez ar c'hloc'h a dregerne.

    II. (en plt d'un lieu)

    (1) Résonner.

    (1906) KANngalon C'hwevrer 29. hag e krife da lakaat an ti da dregerni. ●(1909) FHAB Ebrel 113. lakat a reont [ar c'hleier] an douar da dregerni hag eur voudinell spontus da sevel pa skojont peb a daol evit saludi ar Pab. ●(1923) KNOL 123. Bemdez e veze kri ha dalac'hao ken a dregerne an ti eus an traon d'al laez.

    (2) Tregerniñ gant : résonner, retentir de.

    (1854) MMM 292. An Æles a laca an Evou da dreguerni gat an ecleo eus ho c'hanticou. ●(1878) EKG II 2. ne dregerne ken an draonienn gand ar iouc'herez, an tennou fuzil hag an tennou kanol. ●15. Tregerni a rea ar vro gant-ho a dro-var-dro. ●(1889) SFA 108. Toui ha sakreal a rea ken a dregerne an ti gant-han.

    (1903) MBJJ 198-199. Kroec'h traou e tregerne an ti gantan. ●(1915) HBPR 32. Eur gurun spontus a zirollas. Kear Gemper a dregerne gant an talmou. ●(1924) LZMR 48. hag an iliz a dregerne gant an difronkadeg. ●(1925) KANNgwital 275/4. goazed Guitalmeze a oar kana. An iliz a dregarne gantho. ●(1933) MMPA 174. epad ma tregerne ar mêziou gant mouez ar c'hleier war vrall.

  • tregernus
    tregernus

    adj. Qui retentit.

    (1911) BUAZperrot 429. boud spountus ar c'hoummou, trouz tregarnus ar gurun. ●(1912) BUAZpermoal 436. boud spontus ar c'hoummou, trouz tregernus ar c'hurun. ●(1931) VALL 655b. Retentissant, tr. «tregernus.» ●(1944) VKST Mae 132. eun tamm arem skiltrus, un tamm koevr tregernus.

  • Treglañviz
    Treglañviz

    n. de l. Tréglamus.

    (1) Treglañviz.

    (1866) FHB 52/412a. a zo hanvet person e Treglamuz.

    (1914) ARVG Eost 139. Pa varvas, en Treglanviz. ●(1933) ALBR 22. E Parrouz Treglanviz eo enoret bras Sant Blaez. ●(1935) BREI 399/4b. person koz Treglanviz. ●(1935) BREI 401/1b. person Treglanviz. ●(1995) LMBR 92. E-kichenik, e Treglañviz, emañ penn ar Gindi hag ar Yeodi.

    (2002) TEBOT 106a. Treglañvuz ha Gurunuhel / Mousteruz, Boulvriag / Ha Pont-Melvez ha Bulad / Mael, Sant-Servez ha Kallag.

    (2) [Toponymie locale]

    (1933) BREI 319/4b. En eur dremen e Pont-Jaudy, e Treglanviz. (…) An Ao. Bolloc'h eus Goasquer-Gam.

  • Treglañviziz
    Treglañviziz

    pl. Habitants de Tréglamus.

    (1935) BREI 412/3d. Treglanviziz, tud a gredenn vat.

  • Treglonoù
    Treglonoù

    n. de l. Tréglonou.

    (1) Treglonoù.

    (1772) KI 489. Gavric person Treglonou.

    (1865) FHB 8/63b. Arnault-Mari-Emil Riverieux, propriétour e Treglonou. ●(1890) MOA 27b. Treglonou.

    (1911) BUAZmadeg 176. da c'houde e skoaz dre Dreglonou. ●(1929) FHAB Kerzu 436. Rener Kannadig Treglonou.

    (2) [Toponymie locale]

    (1923) FHAB Mezeven 6/213. Trouzilit, e Treglonou.

  • tregoer
    tregoer

    adj. Imbécile.

    (1970) GSBG 151. (Groe) ur vaouez dregoer (avec mutation), tr. «une femme imbécile.»

  • Tregon
    Tregon

    n. de l. Trégunc.

    (1) Tregon.

    (1865) FHB 29/225b. ilis Tregunc. ●(1878) SVE 965. Personn Tregunk a zo piker. ●(1890) MOA 27b. Tregunk ; - Tregun.

    (1905) ALMA 65. Tregunk. ●(1931) FHAB Genver 8. An Tad Maner a gasas eur misioner da barrez Tregunk da gompeza an traou ha da brepari an dud d'ar mision. ●(1941) ARVR 18/3b. an darn vuia eus ar skolidi a zo eus Neo, Tregon, Rig, Lanrig ha Molan. ●(1941) FHAB Gwengolo/Here 90. Troin, Tregon. ●(1941) ARVR 18/3b. an darn vuia eus ar skolidi a zo eus Neo, Tregon, Rig, Lanrig ha Molan.

    (2) Dicton.

    (1878) SVE 965. Personn Tregunk a zo piker.

    (2003) TRMOR 59. Person Tregun a zo piker.

    (3) Nom de famille.

    (1970) NFBT 271 N° 2145. Tregon.

    (4) [Toponymie locale]

    (1941) FHAB Gwengolo/Here 90. Beg Treign = pointe de Trévignon. (…) Brezoneg Sant-Filbarz (ar re youank a lavar S. Filber) (…) Anoiou an aod hag anoiou-lec'h e parrez Tregon / Beg Vengleu(z). Beg ar Birou. Beg Pignal. Bouilhennou. Baganez. Bas-Tudi. Korn-Pao. Karreg-maen-gourlenn. Kergoz. Kerbask. Kersaoz. Kerouaneg. Kergunu. Kerc'halon. Kergonfort. Kervaou. Kertobiaz.. Kerangallou. Dourveilh. Garreg-Lijen. Garreg (-Zu, -dost, -bell). Gourlein. Goueloc'h wenn. Groud. C'hardid (= Kerdïed). Feunteun-'n-Aodou. Laon. Loroz. Naoutig (-vihan, -vras). Nourmijou. Porzig Joz. Porz-ar-Gisou. Porz-ar-Blei(z). Porz-an-amann. Porz-ar-bagou. Porzig-don. Porz-Brein. Porz-ar-Bolied. Porz-an-Iliañs. Plagner. Perzer-bihan. Pont-Minaoued. Ribod. Pennigou-loer. Stanvar (-dost, -bell). Treskao. Toull-ar-Gagned. Tagnouz.

  • Tregonev
    Tregonev

    n. de l. Trégonneau.

    (1933) BREI 319/4c. Césarine Moal, eus Tregonê, a lazas he mamm, a vo kaset d'eun ti tud sod. ●(1933) BREI 323/4b. Pierre Ar Guen eus Tregonnê.

    (2002) TEBOT 107a. Nag ar gar a Skiñvieg / Pe hini Tregono / E welan aze ar chef / O skrivañ 'n e vuro.

  • tregont
    tregont

    adj. & m.

    I. Adj. num. card.

    (1) Trente.

    (vBr) MSvbr IV f° 59a, main B (DGVB 234a). is tricont seith gl. « septies triceni », tr. « c’est trente (fois) sept ».

    (14--) Jer.ms 26. Evel maz guerzat Doe / Dyvoe hon guyr croeur / Am desseu a pleuyn / Evyt tregont dyner, tr. «Comme on vendit Dieu, certes notre vrai créateur, / je le garantie, pour trente deniers.» ●(14--) N 13. tregont blizien, tr. «trente ans.» ●251. Tregont bloaz, tr. «trentre ans.» ●(1499) Ca 43b. Tregont / vnan ha tregont / dou ha tregont. ●200b. Tregond. g. trante. ●(1621) Mc 107 [lire : 109]. ez liuiry teir ha tregont. Pater noster.

    (1659) SCger 121a. trente, tr. «tregont.» ●175b. tregont, tr. «trente.» ●(c.1680) NG 1635. Tregont diner contant. ●(1732) GReg 937b. Trente, nombre, tr. «Tregont.» ●(1744) L'Arm 390a. Trente, tr. «Tregontt

    (1821) SST 38. en ouait a dregont vlai.

    (2) Tregont mil : trente mille.

    (1906) KANngalon Eost 179. d'an tregont mil den 'zo e kear.

    II. [avec lénition] Pour marquer une date : trentième.

    (1847) FVR 149. Ar Gonvansion a gemeraz leac’h ann Assamble Lejislativ, enn dregont a viz Gwengolo, 1792.

    III. M. Un tregont : une trentaine.

    (1732) GReg 937b. Une trentaine, tr. «Un tregont. un tregont beñac.»

    (1908) PIGO II 179. ar re C'hlas, eun tregont ane.

  • tregontad
    tregontad

    m. –où Quantité de trente unités, trentaine.

    (1744) L'Arm 390a. Trentaine, tr. «Tregondatt.. adeu m.»

    (1844) LZBg 2l blezad-1añ lodenn 102. un tregondad a dud er vro. ●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 67. un tregondad benac a dyér.

    (1906) HPSA 42. Un tregondad benak a dud. ●(1910) ISBR 75. Un tregontad bléieu é ma bet é pen er vro.

  • tregontet
    tregontet

    adj. Trentième.

    (1852) MML 147. Er sul an dregontet deus a vis ebrel, en bloa 1837.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...