Devri

Recherche 'kou...' : 462 mots trouvés

Page 4 : de kougouliet (151) à koulmek (200) :
  • kougouliet
    kougouliet

    adj. Qui a pris le froc.

    (1732) GReg 438b. Il a pris le froc, tr. «cougoulyet eo.»

    (1876) TDE.BF 366b. Kougouliet, adj., tr. «Qui a pris le froc.»

  • kougoulou
    kougoulou

    s. –er (marine)

    (1) Hunier.

    (1744) L'Arm 233a. Mat (…) De Hune, tr. «Cougouleu.. leuérr

    (1934) BRUS 283. kougouleu, tr. «(hunier).»

    (2) Kougoulou ar wern vras : grand hunier.

    (1744) L'Arm 233a. Grand Hunier, tr. «Cougouleu er Huêrnn-vrass

    (3) Kougoul ar wern vizan : petit hunier.

    (1744) L'Arm 28b. Beaupré, tr. «Cougouleu er uerne visain. m.» ●233a. Grand Hunier de la Mizaine, tr. «Cougouleu er Huêrnn-Vizain.»

  • kouign
    kouign

    f. –où

    I.

    (1) (pâtisserie) Petit gâteau.

    (1633) Nom 57b. Panis subcinericius : gasteau cuit sous les cendres : cuin, pe gouastel poazet dindan al ludu. ●58b. Placenta vmbilicata. Libum : gasteau : goüastell, cuing.

    (1659) SCger 62a. gasteau, tr. «quingn p. ou.» ●168a. quign, tr. «tourteau.» ●(1732) GReg 444b. Une gache d'aveine, tr. «Van[netois] cuïgn qerh. p. cuignëu qerh.» ●451a. Gâteau d'enfans, petit tourteau, tr. «Cuygn. p. cuygnou.» ●S'il reste de la pâte contre la paille du four, on vous fera un gâteau, tr. «Mar chom toaz ouc'h an iffourn, oz pezo cuygn

    (1869) FHB 219/79a. eur pakad kuignou. ●(1876) TDE.BF 366a. Kouign, s. m., tr. «Gâteau ou galette, faite au four avec des restes de pâte, pour les enfants ; pl. ou.» ●(1889) ISV 103. Ar Bugel avad en doa debret diou guign chasun, hag a c'houlenne eun all.

    (1907) VBFV.bf 44b. kuign, f., pl. eu, tr. «gâteau, tourteau.» ●(1924) CBOU 2/29. eur banne kafe, krachen hag all, eur banne hini dous, kuignou ha madigou, hag evit dibri an dra-man eur fourchetez !

    (2) Kouign-Ened : gâteau du Mardi gras.

    (1988) TIEZ II 244. Le pastez, ou encore bara joan au Cap-Sizun, est, comme son nom au Pays bigouden l'indique, le gâteau du Mardi gras, kuign ened.

    (3) fam. Derrière.

    (1982) PBLS 174. (Langoned) kuign, tr. «derrière, popotin.»

    II.

    (1) Reiñ e gouign da ub. : envoyer paître ; éconduire, etc. Cf. LLMM 86/204 Abeozen : coign = korn-bara, evel d'ur c'hlasker, d'e gas kuit. Peurvuiañ e larer : reiñ e sac'h da u.b. pa nac'her e c'houlenn dimeziñ ; CDB 148, kanaouenn ar Bonomig : Taped ho sac'h, kloaregik, / Lakid han var ho skoa, - ia da / Lakid han var ho skoa : / Koulz eo d'ec'h hen kaout breman / Evel hen kaout da vloa.

    (18--) SCD 172. (Iliac) Salud dech Ansel a do pried Cristinan / Gant eur gouir amitié me a so deut aman / evit goulen ouzoch ep chom da ziscourin / o merc'hic Isabel evit e heureujin. -- (Ansel) petra leres te, ma c'hliant, na meus quet da intentet / a cousgoude e clevoan, mes ober goab a ret / mes dalet o caign, ma den, ha lequety voar o scoa / couls eo dech e c'havet hirie evel e c'havet da vla. ●(1886) RDTp I 19 (T) G. le Calvez. Autrefois, quand un jeune homme demandait une jeune fille en mariage, il offrait à sa fiancée et à ses parents un gâteau qu'on appelait couign ar c'houlennadec (le couign ou le gâteau de la demande). Si le mariage venait à manquer, la jeune fille ou ses parents étaient tenus de rendre un pareil gâteau au jeune homme ou à sa famille. On le faisait rendre par un tiers. On disait alors reï ar c'houign. Cet usage est tombé presque partout en désuétude. Mais après une rupture survenue entre deux jeunes gens qui devaient se marier, on dit encore partout que le jeune homme a reçu son couign. «Bet 'heus he gouign : il a eu un refus.»

    (1900) MELU X 267-268 (T). Dans le pays de Tréguier, rei eur gabestren ou eur gabesten «donner un licou» à un galant est une expression figurée pour dire qu'une jeune fille refuse à son amoureux d'aller au pardon avec lui. Rei eur gouign (donner un gâteau) désigne un refus plus grave; c'est «éconduire un amant, faire cesser ses assiduités.» ●(1912) MELU XI 268 (T-Trevereg). Miche, pain plus petit que la «tourte», torz. Rein ar gwign, tr. E. Ernault «Donner la miche, éconduire un prétendant. (Trév[érec]. Au contraire, rein an dorz, c'est l'accepter.» ●(1954) LLMM 42/22 (T). Ha neuze e vo roet e «gouign dezhañ ha peoc'h e (lire : a) vo dioutañ pelloc'h...»

    (2) Bezañ e gouign e go : on ne sait si cela réussira.

    (1900) MELU 92 (Go-Plouc'ha). N'eus ked eom dë gâd kemend lorc'h : 'man e gouign en go, tr. E. Ernault «Il n'a pas besoin d'être si fier : sa farine est à lever (on ne sait si cela réussira).»

    (3) Kas kouignoù sant Stefan : jeter des pierres pour lapider.

    (1825-1830) AJC 3938 (Go) J. Conan. Mes coinno sand stefan a gesomb trene de, tr. F. Favereau «Mais nous leurs envoyâmes des 'gâteaux de Saint Etienne» (Rappelons que ce saint martyr mourut lapidé.)

    (4) Na vezañ poazhet e plas ar gouign : être de n’importe quelle naissance. Cf. War DGEShy 48-49/108

    (1766) MM 905-908. chetuyé maro gouscoudé ; / mat requiescat in pacé. / ivit quementse credit dign / noa quet poazet éplaç ar guign, tr. «Le voilà, malgré tout, trépassé. / Ppha ! Requiescat in pace ! – Pour tout ce que dessus, croyez-moi : / il n’avait pas été cuit sur la place aux tourtes.»

  • kouign-amanenn
    kouign-amanenn

     f. Motte de beurre.

    (1879) GDI 199. goulennet e vé guet-n-oh ur guign amonen.

    (1903) EGBV 36. kuign f. pl. eu, tr. «motte de beurre.» ●(1906) DIHU 12/206. Aben arhoah e vou ar pardon, rekis e vou ret d'ein kas ur guign amonen d'en eutru person. ●(1942) DHKN 224. Nenneg e dap hé huign amonen ag en daol. ●(1957) DSGL 102. kuigneu amonenn, tr. «mottes de beurre.»

  • kouign-erc'h
    kouign-erc'h

    f. Boule de neige.

    (1732) GReg 708b. Une pelote de neige, tr. «quïgn earc'h. p. quïgnou. ur guïgn erc'h.» ●Peloter, jetter des pelotes de neige, tr. «Polota gad quïgnou earc'h

    (1912) LZBl Genver 327. gant kouignou erc'h.

  • kouign-patatez
    kouign-patatez

    f. =

    (1959) BRUD 10/48. rag yod beb daou zevez a veze, war eil gand patatez seh, ha kouign-yod, ha kouign-patatez.

  • kouign-pod
    kouign-pod

    m. (cuisine)

    (1) = (?) Farz du kig-ha-farz (?).

    (1732) GReg 702a. Pâté en pot, de la farce, tr. «quypod. quylpod

    (2) Sorte d'entremêts.

    (1790) MG 212. ean e rei deoh crampoah ha qùin-pod guet hou ç'hani. ●(1907) VBFV.bf 44b. kuign-pod, f., tr. «pâte cuite dans le pot-a-feu, plum-pudding.»

    (1970) GSBG 342. (Groe) kumpod, tr. «(m.) sorte d'entremêt (pâte farcie de cassonade et cuite à l'eau chaude.»

  • kouign-segal
    kouign-segal

    m.

    (1) Homme pas très malin.

    (1958) BRUD 4/60. pa ne oa ket lemmoh e spered eged eul loiad pri-mañsona, an den-ze a honeze anoiou all : hennez a oa eur huign-zegal, a lavare an dud.

    (2) Femme de rien.

    (1943) FHAB Meurzh/Ebrel 269. kouign-segal = femme de rien.

  • kouign-vara
    kouign-vara

    f. Miche de pain.

    (19--) KZVr (Erwan Quérou). Ma mam oa et da boac'hat eur gouign vara da gas en plas eun all he devoa amprestet da c'hortoz an eost.

  • kouign-veuzel
    kouign-veuzel

    f. Bouse sèche servant de combustible.

    (1867) FHB 151/370b. Goude e oa tolet diou pe deir gouign bêzel en taan ha kerkent e oa an holl en dro d'an oalet.

  • kouign-yod
    kouign-yod

    f. (cuisine) Galette.

    (1931) VALL 328a. Galette, tr. «kouign-yod h[aut] L[éon].» ●(1942) VALLsup 84b. tolpez tore et kouign-yod désignent une galette de farine délayée dans l'eau, ou mélangée de bouille d'avoine qu'on pétrit comme la pâte. ●(1959) BRUD 10/48. rag yod beb daou zevez a veze, war eil gand patatez seh, ha kouign-yod, ha kouign-patatez.

  • kouignal
    kouignal

    v. intr. Couiner.

    (1931) VALL 332b. Geindre, tr. «kouignal T[régor].» ●(1984) HBPD 17. un nebed heudi é kouignal drézé, unan arlerh en aral.

  • kouignaoua
    kouignaoua

    v. intr.

    I. Aller chercher des gâteaux.

    (1732) GReg 451a. Amasser des gâteaux, comme font les jeunes enfans au jour des Innocents, pour leurs étrenes, tr. «Guygnaoüa. p. cuygnaoüet.» ●(1744) L'Arm 170b. Tourteau, Cuingn.. neu. f. Aller les demander, tr. «Cùingneuha

    (1876) TDE.BF 367a. Kouignaoua, v. n., tr. «Aller chercher des gâteaux comme font les enfants, en quelques cantons, à l'occcasion de la fête des Innocents.» ●(1879) ERNsup 145. Kouignaoua, aller chercher des gâteaux à la Saint-Étienne, Lanrodec.

    (1931) VALL 331b. Quêter des gâteaux, tr. «kouignaoua

    II. [empl. comme subst.] par ext.

    (1) Étrennes.

    (1889) CDB 192. Deut on da glask ma c'houignaouan, tr. «Je suis venu chercher mes étrennes.»

    (1925) LZBt Gwengolo 33. e vo roet kouinaouan : lienaj, kernier butun hag all. ●(1935) BREI 389/1b. prenit "An Tornaod". Kouignaoua 'zo. ●(1969) BAHE 62/48. kouignaoua ar vugale.

    (2) Jour de l'an.

    (18--) SBI I 32. Warléné, gant ar c'huignaoua – la, la ! / Me 'm boa eur vestres ar c'hoanta, tr. «L'an dernier, aux étrennes, / J'avais une maîtresse des plus jolies.»

  • kouignaouaer
    kouignaouaer

    m. –ion

    (1) Quêteur de gâteaux pour les étrennes.

    (1879) ERNsup 145. Kouignaouàr, celui qui y va [chercher des gâteaux à la Saint-Étienne Trévérec.

    (2) Faiseur, marchand de gâteaux.

    (1931) VALL 331b. faiseur, marchand de gâteaux, tr. «kouignaouer

  • kouignenn
    kouignenn

    f.

    (1) Boule.

    (1896) HIS 66. Daniel e gemér keij-meij suèù, pég ha blèú ; éañ e hra ur guignen geté.

    (1931) VALL 331b. tourte de pain, de cire, etc., tr. «kouignenn f.»

    (2) Gâteau.

    (1931) VALL 331b. Gâteau en tourte, tr. «kouignenn f.» ●(1934) FHABvug Kerzu 13. Seza Zimsan a azezas ouz taol hag a gemeras eur sklisenn eus ar gouignenn ; mat her c'havas hag e kemeras eur sklisenn all.

  • kouignenn-amanenn
    kouignenn-amanenn

    f. –où Motte de beurre.

    (1744) L'Arm 30a. Moche de beurre, tr. «Guigneenn amoneenn. f.»

    ►absol.

    (1863) MBF 65. – Hag ur guinen vras pe bihan e zou ret prenein ? / – Revé ma vou mad pé fal, tr. «– Est-ce une grande moche ou une petite moche qu'il faut acheter ? / – Selon que le beurre sera bon ou mauvais.»

  • kouignenn-amann
    kouignenn-amann

    f. Motte de beurre.

    (1941) FHAB Mae/Mezheven 51. ar c'hrampoez hag ar gouignenn amann.

  • kouignenniñ
    kouignenniñ

    v. Faire des boulettes.

    (1970) GSBG 255. (Groe) kouignenniñ, tr. «faire des boulettes.»

  • kouik
    kouik

    interj.

    (1) =

    (1902) PIGO I 75. mez, gwech ha gwech-all, e vije klevet o sevel euz ar gern eun drouz dishenvel diouz trouz a avalo o frikan : kouik ! miâo ! klok, klok !

    (2) Couic.

    (1909) ATC 35. Kouik ! (Ardou evit lavaret eo maro). ●(1935) CDFi 9 novembre. Eur pennad kanab en-dro d'az kouzoug... kouik ! eman great ganez !

  • kouilh .1
    kouilh .1

    coll. (botanique) Espèce de mauvaises herbes.

    (1924) DIHU 155/76. Ne laheet ket elsé nag er hagn, nag er houill.

  • kouilh .2
    kouilh .2

    m. kouilhejen

    (1) local. Paysan riche (Pleyben, Gouézec et communes proches). cf. julod

    (1938) WDAP 2/121. (Pleiben, Gwezeg...) Kouilh, hano gourel, liester : Kouilhejen, Kouer pinvidik pe perc’henn d’e atant. Ar ger «kouilh» a dalv kement ha «julod». Skouer : Fall an traou evit kouilh ; distaol a zo war an avalou-douar. Emañ ar c’houilh hag e wreg o vont d’ar foar. Kouilhejen donius eo re Gastellin ha re Sant-Segal. ●(1943) SAV 28/36-37. ar «c’houilh» evel ma rae dioutañ e vevelien. ●(1955) STBJ 118. Hogen, ouspenn ma seblante moulbennek ha gouez a-walc'h an tamm anezañ, e voe fê gantañ komz gant eur mousig eveldon, mab d'eur charretour foeter-heñchou, pa oa heñ pennhêr eur c'houilh pinvidik hag anavezet. ●200. An darn vrasa eus tud Pleiben, eur pemp mil bennak anezo d'an ampoent, a veve eus al labour-douar. daoust m'o devoa tiegeziou mat, n'emede ket ganto an aour war ar raden, rak ar pez o deveze da werza ne zouge nemet priz dister. Bez' e oa evelato, evel bremañ c'hoaz, eur rumm dud pinvidikoc'h hag êsoc'h dezo beva eget d'ar re-all. Ar re-ze, ar gouilhejen, danvez dezo ha perc'henn da diegeziou mat dalc'het ganto o-unan, a c'helle kas o bugale d'ar c'hêriou war ar studi. Eur c'houilh a veze grêt stad anezañ, ral alïes, ouspenn an atant a lakee da dalvezout, en deveze re-all diouz ferm gant merourien. Ar berc'henned-all na zalc'hent ket o douarou, evel an noblañsou hag ar vourc'hizien, a oa anvet fondatourien. ●(1957) BRUD 2/47. Badaouet war an taol, e chomas ar houilh da grafigna chouk e gil. ●(1960) BLBR 124/29. Rag er goal amzér (...) e hra d’er «hoegn» kaoud liés keu d’é boén.

    (2) péjor. Paysan.

    (1957) ADBr lxiv 4/468. (An Ospital-Kammfroud) Kouilh n. m., sans pluriel. – Terme péjoratif pour désigner un paysan, et que les paysans s'appliquent quelquefois à eux-même par dépit ou par ironie : kouilh a vez greet goap dioutañ atô. ●(1968) PENM 102. ...tandis que les Quimperois et leurs voisins de Plomelin furent "paotred a c'houill". Tel vieux marin de Saint-Guénolé, quand il en parlait, affirmait "no deusket miuoh (lire : muioh) a houill evid eur had" (traduisons peu pudiquement que : gens craintifs, leurs organes génitaux n'étaient pas plus développés que ceux du lièvre).

  • kouilhard
    kouilhard

    m. –ed (phycologie)

    (1) Algue Fucus spiralis.

    (1968) NOGO 215. Fucus spiralis. kuarded, «couillons» : Kellerdud en Plouguerneau.

    (2) Algue Gigartina stellata.

    (1968) NOGO 224. Gigartina stellata. kuarded, «couillons» : Kerfizien en Cleder. Ainsi nommé parce que jadis cette algue était refusée en mélange avec Chondrus crispus, selon l'informateur.

  • kouilhenn-varc'h
    kouilhenn-varc'h

    f. kouilhoù-kezeg (ichtyonymie) Mye, pisse-en-l'air Mya arenaria.

  • kouilhennad
    kouilhennad

    f. –où

    (1) Kouilhennad aour, arc'hant : grande quantité d'or, d'argent.

    (1895) GMB 125-126. Un autre dérivé breton du v. fr. coil est en pet[it] Trég[uier] kouyenad, f., grande quantité (d'argent, d'or) ; et absolument eur gouyenad, une fortune.

    (2) absol. Fortune.

  • kouilhon
    kouilhon

    adj.

    (1) =

    (1906) DIHU 9/156. Nem es chet ind laeret, e reskond ean dalhmat get ur min kouion.

    (2) Triste.

    (1974) GAME 6. Atao trist ha kouillon. ●(1978) MOFO 61. Na zebr mui e vouet nezan ha kouillon eo, tr. «et il est triste.»

    (3) =

    (1909) FHAB C'hwevrer 63. Pebez distro gouillon evit Saïk Vourjin.

    (4) Peureux, poltron, couard.

    (c.1718) CHal.ms iii. poltron, tr. «digalon Cohion.» ●(1732) GReg 218b. Couard, arde, tr. «Van[netois] couhion

    (1907) VBFV.bf 43a. kouion, adj., tr. «lâche, timide.» ●(1984) HBPD 47. rein doujans d'er houionan ahanomb.

  • kouilhonaj
    kouilhonaj

    m. Poltronnerie, couardise.

    (1710) IN I 185. coïonach ha lachete.

  • kouilhonerezh
    kouilhonerezh

    m. Poltronnerie, couardise.

    (c.1718) CHal.ms iii. poltronnerie, tr. «Cohionereh, coüardis.» ●(1732) GReg 218b. Couardise, tr. «Van[netois] couhionnereh

  • kouilhoniñ
    kouilhoniñ

    v. tr. d.

    (1) Kouilhoniñ ar servij : carotter le service.

    (1766) MM 395-396. (Brestad 17) ennes a falc'he c'hoas er vich / non pas couilloni ar servich, tr. «Il fauchait, oui ; je le répète ; carotter le service, non, sûr.»

    (2) Taquiner.

    (1984) EBSY 156. (Sant-Ivi) kouilhoniñ, tr. «taquiner.»

  • kouilhourañ
    kouilhourañ

    v. tr. d. Saboter, cochonner (un travail).

    (1931) VALL 669b. Saboter l'ouvrage, tr. «kouilhoura triv[ial].»

  • kouilhourenn
    kouilhourenn

    f. –ed

    (1) Souillon.

    (1890) MOA 455. Femme ordinairement sale, tr. «kouillourenn

    (1931) VALL 703a. Souillon, tr. «kouilhourenn f.» ●(1936) BREI 444/1c. gwiskamant ar vro, a vir outi koueza e renk ar gouilhourenn. ●(1982) PBLS 336. (Sant-Servez-Kallag) kouilhourenn, tr. «souillon.» ●(1983) PABE 57. (Berrien) kouilhourenn, tr. «souillon.»

    (2) Femme facile.

    (1803) MQG 9. D'ar femel e lare : strouilhon hac anduillen, / Penn scànv, penn avelet, jacqezen, libouden, / Toull stad ha beg sukret, liperez ar c'hafe, Couillouren iffrontet, catel-glanv didalve.

    (1982) PBLS 336. (Sant-Servez-Kallag) kouilhourenn, tr. «cochonne.»

    (3) Jeu de boules.

    (1909) BROU 218. (Eusa) Kouillouren, tr. «Jeu qui se fait avec des boules et des galets. L'un met sa boule au milieu, les autres lancent la leur dessus, la reprennent, s'ils le peuvent, et recommencent.»

  • koujorn
    koujorn

    adj.

    I. Attr./Épith.

    (1) Trapu.

    (1938) WDAP 2/103. Mazevig ar Pach a oa eur paotr a seitek vloaz pe war-dro, koujorn (krenndeo) ha frammet start. ●(1941) SAV 19/56. Koujorn, ano gwan. Krenn-deo ; «trapu», e galleg. Sk. : Eur marc'h koujorn hoc'h eus prenet. Eur paotrig koujorn eo va mab yaouanka (Pleiben ha tro-war-dro). ●(1955) STBJ 61. Un den koujorn ha krenn e oa. ●223. Koujorn : krenndeo, krapok. ●(1962) GERV 10. Eur c'hrenn den (...) koujorn ha frammet mat. ●(1965) LLMM 109/85. ar vourledenn goujorn.

    (2) Dispos.

    (1732) GReg 26a. Alerte, dispos, tr. «Coujourn.» ●294a. Dispos, agile, qui se porte bien, tr. «coujourn

    (1936) CDFi 22 fevrier. e vezimp koujourn, va marc'h ha me, da vont en hentt.

    (3) Propre, bien mis.

    (1732) GReg 25b. Personne qui est bien ajustée, tr. «Coujourn. qempenn.» ●761b. Propre, bien ajusté, tr. «coujourn.» ●Assez propre, tr. «coujourn avoalc'h.»

    (1869) FHB 210/6a. da veva koujourn, kempen, digatar evel ar Verc'hez.

    (4) De taille moyenne.

    (1982) PBLS 57. (Langoned) koujorn, tr. «ni trop grand ni trop petit.»

    (5) Qui occupe peu de place.

    (1931) VALL 563a. qui occupe peu de place, tr. «koujourn C[ornouaille].» ●(1942) VALLsup 67b. qui tient peu d'espace, tr. «koujourn

    II. Adv.

    (1) Joliment.

    (1530) Pm 275. Senyff e cornn couyornn ornet tr. « Sonner de sa corne joliment ornée »

    (2) Alertement.

    (14--) Jer.ms 184. Me a mem lazhen am dorn couyorn plen, tr. «Je me tuerai de ma main très alertement.»

  • koujournañ
    koujournañ

    v. tr. d. Mettre dans un petit espace.

    (1931) VALL 563a. mettre dans peu de place, tr. «koujourna C[ornouaille].» ●(1942) VALLsup 67b. koujourna, tr. «mettre dans un petit espace.»

  • koukou .1
    koukou .1

    f. –ed, koukouenned

    (1) (ornithologie) Coucou.

    (c.1500) Cb 48a. Coquou. g. cucu. ●(1633) Nom 39a. Cuculus : coucu, coquu : coucou, coucoucq.

    (1732) GReg 219b. Coucou, oiseau, tr. «Van[netais] Coucou. p. coucoüed

    (1849) LLB 392. Mé kleuet é kanein er goukou.

    (1934) BRUS 252. Le coucou, tr. «er goukou –ed, f.» ●(1982) PBLS 464. (Langoned) koukou, tr. «coucou.» ●(1990) TTRK 159. ar goukou eo a lavared dre zu-mañ, al liester o vezañ koukouenned !

    (2) (botanique) Louzaouenn-ar-goukoug : jacinthe.

    (1879) BLE 246. Endymion. (Hyacintus. L.) Louzaouen ar goukou.

    (1933) OALD 45/214. Louzaouen ar goukouk, tr. «Jacinthe.»

  • koukou .2
    koukou .2

    f. (argot de La Roche-Derrien) Couteau.

    (1969) BAHE 59/35. «C'hwel ac'he eur goukou da vasonat lanteoz war hentriz da jech !» (Sed aze ur gountell da ledañ amann war da vara). ●(1975) BAHE 87/4. gant e goukou. ●14. Koukou : kontell.

  • koukouat
    koukouat

    v. intr. Coucouler.

    (1939) RIBA 45. adal ma kleu er goukou, de zéieu ketan imbril, é koukouat édan er hoèdeu.

  • koukouenn
    koukouenn

    f. –ed =

    (1941) DIHU 361/290. Ha hui, Janton, e zalh er Person en ur zurhein dehi, hui zo hui ur beurkaeh koukouen...

  • koukoug / koukou
    koukoug / koukou

    f. –ed

    I. (ornithologie) Coucou.

    (1633) Nom 39a. Cuculus : coucu, coquu : coucou, coucoucq.

    (1732) GReg 219b. Coucou, oiseau, tr. «Coucoucq. p. coucougued

    (1878) EKG II 168. e devezo, me gred, kanet ar goukouk. ●(18--) SBI II 216. Me 'zo ma hano ar goucouc, tr. «J'ai nom le coucou.»

    (1914) DFBP 68a. coucou, tr. «Koukouk.» ●(1982) PBLS 464. (Sant-Servez-Kallag) koukoug, tr. «coucou.»

    II. Dicton.

    (1963) KOGI 28/04. Setu amañ unan tapet diwar vuzelloù Teofil, hor sakrist. Un diviz berr-tre etre ar C’hefeleg o vont kuit eus ar Vro, hag ar Goukoug oc’h erruout hag o c’houlenn digant egile : « Petra ’zo nevez, e Breizh ? / Tan ha moged a-leizh (eme ar c’hefeleg) / - Koukou, eme ar Goukoug stad enni / Tan ha moged enni. »

    III. (en plt de qqc.)

    (1) =

    (1921) FHAB Meurzh 61. ar glanvourien a rank chom gourvezet war o gwele (…) o evaj a vezo roet d'ezo gant eur goukoug a vez kavet da brena e ti an apothiker hag a zo eaz kenan evit rei da eva da unan klanv.

    (2) = cf. (?) Canard, journal (?).

    (1969) BAHE 59/4. N'eo ket bet sot a-walc'h d'hen embann en e «goukoug» !

    IV. (botanique)

    (1) Louzaouenn ar goukoug : jacinthe.

    (1933) OALD 45/214. Louzaouen ar goukouk, tr. «Jacinthe.»

    (2) Roz-koukoug : orchis tacheté Orchis maculata.

    (1982) TKRH 87. roz kaouled, roz kamm, fleur amann, roz koukoug, hag all.

    (3) Triñchin-koukoug : primevère Primula officinalis.

    (1633) Nom 94b. Verbasculum articularis, officinis herba paralysis, primula veris : coquu : læz pe trinchen couccoucq.

    (1955) STBJ 146. Hag e ris neuze anaoudegez gant an trichin bras, an trichin-logod, an trichin-koukou, ar piz-logod.

    (4) Laezh-koukoug : primevère Primula officinalis.

    (1633) Nom 94b. Verbasculum articularis, officinis herba paralysis, primula veris : coquu : læz pe trinchen couccoucq.

    (5) Bara-koukoug : oseille des champs, petite oseille.

    (1633) Nom 90a. Oxys, trifolium actosum, offis pannis cuculi, & alleluya : pain à coquu, cocu, coquois : bara coucoucq.

    (1732) GReg 686a. Pain de cocu, ou alleluya, petite plante qui se mange en salade, tr. «Bara coucoucq. amann coucoucq. triñchin coad. triñchin coucou.»

    (1879) BLE 296. Oxalis oseille. (O. acetosella. L.) Bara koukou.

    (6) Krañch koukoug : crachat de coucou.

    (1984) LPPN 689. (Poullaouen) «krañch-koukoug», bave de coucou (sécrétion de larve de cicadelle parasite «Aphrophora spumaria» qu'on trouve sur les fleurs de coucou, et diverses fleurs, dont celle du genêt).

    V. (phycologie) Spilhoù-koukoug : Polyides rotundus.

    (1968) NOGO 222. Polyides rotundus. spilu ku'kug, «épingles de coucou» : Kellerdud en Plouguerneau.

    VI. [en locution]

    (1) C'hoari koukoug : jouer à cache-cache.

    (1874) FHB 486/125a. eur plac'hik dister, gant dillajou paour, o c'hoari saozik pe o c'hoari koukouk, evel ar vugale all. (1877) EKG I 226. evel eur bugel o c'hoari koukoug adren kein he vamm.

    (1931) FHAB Here 390. mont da c'hoari koukouk a-dreuz kampreier ar maner.

    (2) Koach-koukoug : cache-cache.

    (1965) KATR 19. C'hoariet e oa bet da genta «ti bihan» (...) ha goude e oa bet eur barti koach-koukoug. ●(1966) BREZ novembre 109/8a. eur bartienn koach-goukoug.

    (3) C'hoari koach-koukoug : jouer à cache-cache.

    (1954) LLMM 42/21. c'hoari koach koukoug e-touez ar brankoù. ●(1982) TKRH 42. mont da c'hoari koach-koukoug.

    VII. (Mont, bezañ) droug en e goukoug : se mettre, être en colère.

    (1958) BRUD 4/41 (L) *Mab an Dig. Dihuna ar veleien ? Ya, med ar hure, pa ya droug en e goukoug, eo gwelloh beza pell dioutañ. ●(1959) BRUD 10/10 (L) *Mab an Dig. Marteze Gwitalmeziz e vo droug en o houkoug ouz va hleved o komz evelse.

  • kouldri
    kouldri

    m. –où Colombier.

    (1633) Nom 133a. Columbarium : coulombier : couldry. ●133a-b. Columbarium : bouuiotte, ou trou à loger les coulombs : an toul á vez en couldry pe en hiny ez loig an coulmet.

    (1659) SCger 27b. colombier, tr. «coul-dri.» ●138b. couldri, tr. «colombier.» ●(1732) GReg 181a. Colombier, tr. «Couldry. p. couldryou.» ●(17--) EN.ap 116. chetu lairet ar pichon ha fontet ar couldri, tr. «voilà volé le pigeon et enfoncé le colombier.»

    (1934) PONT 12. En tiegez oa eur c'houldri.

  • koulerinenn
    koulerinenn

    f. –où (armement) Couleuvrine.

    (1732) GReg 221b. Couleuvrine, piece d'artillerie fort longue, & qui porte bien loin, tr. «Coulerinenn. p. coulerinennou

  • kouli
    kouli

    m. (zoologie) Corail.

    (18--) SBI I 122. Eur chapelet a c'hreun couli, / Ma servijer, gavfet da bedi, tr. «Un chapelet aux grains de corail, / Mon serviteur, que vous trouverez pour prier.»

  • koulienn
    koulienn

    f. (agriculture) Lisière d'un champ non labourée.

    (c.1930) VALLtreg 1049. Grenen : On appelle à Trég. "ar c'hrenen", la lisière du champ ; "an drolien" à Ploumagoar", "ar goulien" à Goudelin; "ar wrimen" Bas-Trég. ; ar relach, ar c'hrizien. (Léon).

  • koulin
    koulin

    m./f. –ed (zoologie) Lapin.

    (1732) GReg 197b. Connil, ou, conin, lapin, tr. «Van[netois] Coulin. p. coulined

    (1849) LLB 1492. jiboes er goulin. ●(1876) TDE.BF 367a. Koulin, s. m. V[annetais] tr. «Lapin.»

    (1907) VBFV.bf 43a. koulin, f. pl. ed, i, tr. «lapin.» ●(1910) MAKE 36. e pakas dioustu eun toullad mat a goulined.

  • koulineta
    koulineta

    v. intr. Chasser le lapin.

    (1855) FUB 14. ar c'hi o koulineta. ●(1876) TDE.BF 367a. Koulineta, v. n. tr. «Chasser au lapin.»

    (1923) BUBR 26/450. e pakoc'h Penndanvad o koulineta.

  • koulinez
    koulinez

    f. –ed Lapine.

    (1744) L'Arm 182b. Hase, tr. «Coulinéss.. ézétt

    (1876) TDE.BF 367a. Koulinez, s. f., tr. «La femelle du lapin ; pl. et

  • koulis
    koulis

    voir koñfilis

  • koulm .1
    koulm .1

    f. –ed, –i (ornithologie)

    I.

    (1) Colombe.

    (1499) Ca 48a. Coulm. g. coulon. ●(1576) Cath p 18. he sāluer iesus-christ a digæce vn coullm guen an eff pehinyy he repue an bouet spirituel, tr. «son sauveur Jésus-Christ envoyait une colombe blanche du ciel, qui la soutenait de la nourriture spirituelle.» ●(1633) Nom 38b. Columba, columbus : pigeon, colomb : pichoun, coulm.

    (1659) SCger 27b. colombe, tr. «coulm, p. et.» ●92a. pigeon, tr. «coulm p. et.» ●138b. coulm, pl. coulmet, tr. «pigeon.» ●(1710) IN I 449. ar goulm sortiet eus a Arc'h Noë. ●(1790) MG 36. péré e uerhai colomèt. ●(1732) GReg 180b. Colombe, femelle de Pigeon, tr. «Coulm. p. coulmed.» ●686b. Une paire de pigeons, tr. «Ur c'houbl coulmed.» ●(1744) L'Arm 64a. Colombe, tr. «Coulom ou clom ou colom.. métt

    (1839) BESquil 91. e huélas hé inean é vontein d'en nean é forme ur glôme. ●(c.1897) GUN.dihu 146/314. Er vouialh, er hoarér, er glom, er savelleg.

    (1904) ARPA 116. Bezit eta eveziec evel aëred ha didroidel evel coulmed. ●(1907) PERS 214. evel eur goulm var he neiz. ●(1912) AHBT78 . unan ag er hlomi. ●(1912) BOEG 16. Er hlommi ér gué-palm. ●(1913) AVIE 125. dizrouk avèl klomi.

    (2) Mamm-goulm : colombe femelle.

    (1744) L'Arm 64a. Colombe, s'il faut exprimer sa femelle, il n'y a qu'à ajouter, mere. Ex. Mam coulom, &c. f.

    (1910) EGBT 76. mamm-goulm, tr. «femelle de pigeon.»

    (3) Liv-koulm : voir liv .1

    II.

    (1) Dous / Divalis evel ur goulm : très doux.

    (1907) BSPD I 343 (G) J. Larboulet. Laret en des hun Salvér d'é apostoled : Beeh divalis èl klomed hag avizet èl serpanted. ●(1922) SAIL 9 (T) F. Mengi. Iltud, dous evel eur goulm, a vo sklerijenn ar vro !

    (2) Sempl evel ar goulm : pur, doux, sans malice.

    (17--) FG II 26 (Lu) P. Kervenveier. evit va breür caër eur paöur quëas druillebat eo. Sempl eo ével ar goulm, tr. « Pour ce qui est de mon beau-frère, c’est au pauvre gueux. Il est simple comme la colombe » ●cf. note 3 p. 92.

  • koulm .2
    koulm .2

    m. –où cf. skoulm

    I.

    A. Nœud.

    (1499) Ca 48a. g. neu. b. coulm. ●52a. entre neu. b. an spacc entre dou coulm. ●(c.1500) Cb 50a. g. ensemble / ou de plusieurs neuz / ou laz. b. dastumet / pe great gant coulmou.

    (1659) SCger 83b. neud, tr. «coulm.» ●138b. coulm, tr. «neu.» ●(1732) GReg 655b. Neu, neud, ou nœud, tr. «Coulm. p. coulmou

    B. [sortes de nœuds]

    (1) Koulm-par =

    (1878) EKG II 133. P'am boue koulmet mad va c'hordenn ha great enn-hi eur c'houlm-par.

    (2) Koulm-krenn =

    (1919) KZVr 355 - 21/12/19. Koulm krenn, klav, lagadek, tr. «sorte de nœuds.»

    (3) Koulm-klav =

    (1919) KZVr 355 - 21/12/19. Koulm krenn, klav, lagadek, tr. «sorte de nœuds.»

    (4) Koulm-lagadek, -lagadenn : nœud coulant.

    (1732) GReg 220b. Nœud coulant, tr. «Coulm lagadecq

    (1878) EKG II 160. ober eur c'houlm lagaden er gordenn.

    (1919) KZVr 355 - 21/12/19. Koulm krenn, klav, lagadek, tr. «sorte de nœuds.»

    (5) Koulm-red : nœud coulant.

    (1659) SCger 83b. neud courant, tr. «coulm ret.» ●(1732) GReg 220b. Nœud coulant, tr. «Coulm-red

    II.

    (1) (botanique) Nœud (d'un arbre, etc.).

    (1633) Nom 76b. Geniculum, articulus : le nœud : an coulm, an coumbant, an guez en (lire : guezen). ●100a. Nodus arboris, tuber. vn neud, vn cin : an coulm an guezen. ●101b. Propago : prouin de vigne : an coulmou á vez en guynien an eil taul deguilè.

    (2) (anatomie) Koulm an dorn : poignet.

    (1976) LIMO 24 juillet. Kignet é en tal, er fri, klom é zorn.

    (3) Nodosité dans le marbre.

    (1633) Nom 252a. Centrum : neud ou durillon dedans le marbre : coulm pe vn plaçc calet á vez er marbr.

  • koulmañ
    koulmañ

    v. cf. skoulmañ

    I. V. tr. d.

    (1) Nouer.

    (1499) Ca 48a. Coulmaff. g. neuer / ou enlacier. ●147a. Nozelenn g. nodelle. (…) vide in coulmaff. ●(c.1500) Cb 50b. g. nouer / lacier. b. coulmaff. ●(1612) Cnf 23b. Nep piou penac à coulm an aguilleten, eguit laquat drouc ha malicc entre an priedou. ●(1633) Nom 237a. Virgetum : lieu planté de verges à lier les vignes : læch á ve leun á goualinner da coulmaff an guyniennou.

    (1659) SCger 84a. nouer, tr. «coulma.» ●103b. renouer, tr. «coulma adarre.» ●138b. coulma, tr. «nouer.» ●(c.1718) CHal.ms iii. noüer denoüer, tr. «clomein, sclomein, diglomein.» ●renoüer, tr. «clomein er peh eoüe diglommet.» ●(1732) GReg 661b. Nouer, faire un neu, tr. «Coulma. pr. coulmet. Van[netois] clomeiñ

    (1876) TDE.BF 367a. Koulma, v. a., tr. «Nouer.» ●(1878) EKG II 133. P'am boue koulmet mad va c'hordenn ha great enn-hi eur c'houlm-par.

    (2) Bloquer, cerner.

    (1890) MOA 144a. Bloquer, v. a., tr. «Koulma, v. a.»

    II. V. intr. Koulmañ en-dro : cerner.

    (1872) ROU 77a. La mer les cerna, tr. «Ar mor a goulmas en dro dezo.» ●(1890) MOA 161b. Cerner, au propre, parlant de la mer, on dira : koulma, v. n. La mer les cerna, tr. «ar mor a goulmaz enn dro d'ezho.»

  • koulmdi
    koulmdi

    m. –où Colombier.

    (1499) Ca 48b. Coulmty. g. coulumbier.

  • koulmek
    koulmek

    adj. Noueux.

    (1732) GReg 655b. Plein de neuds, tr. «coulmecq

    (1876) TDE.BF 352a. Klommek, adj. V[annetais], tr. «Noueux, rempli de nœuds, parlant du fil, etc., des arbres, du bois.» ●367a. Koulmek, adj., tr. «Plein de nœuds.»

    (1931) VALL 496b. qui a des nœuds, tr. «koulmek

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...