Recherche 'do...' : 592 mots trouvés
Page 6 : de douar-bev (251) à douarnenez (300) :- douar-bevdouar-bev
m.
(1) Terre cultivable.
●(1903) MBJJ 11. gwe ha na deuont en douar beo nemet er broio tom. ●218. Ar blanten-man na deu en douar beo nemet er broio tom. ●(1942) DIHU 370/62. Didan en trohad doar biù, ama, n'en des nameit mein-rad.
(2) Terre fraîchement labourée.
●(1962) TDBP II 41. Pa 'z an war an douar béo am-bez poan e pennou ma daoulin, tr. «quand je vais sur la terre vivante (fraîchement labourée), j'ai mal aux genoux.»
(3) local. Terre glaise.
●(1732) GReg 225b. Courroy, ou, corroy, terre glaise dont on garnit les fontaines, les canaux pour retenir l'eau, tr. «Van[netois] doüar biv.» ●917b. Terre glaise, tr. «Van[netois] doüar biv.» ●(1744) L'Arm 16b. Argile, tr. «Douar bihuë. m.»
●(1904) DBFV 23b. doar biù, tr. «terre glaise.»
- douar-brasdouar-bras
m. (géographie)
(1) Continent (par rapport à une île).
●(1732) GReg 405a. La terre ferme, le continent, par rapport aux insulaires, tr. «An douar bras.»
●(1856) VNA 13. le Continent, tr. «en Doar-bras.» ●(1860) BAL 149. pa dostaont ouz an douar-braz. ●(1876) BJM 58. Eussa a so var dro seiz leo d'eus an douar bras.
●(1903) MHAD 253. Bet on de valé én doar bras / N'en des chet hoah guerso. ●(1911) BUAZperrot 796. en eun enezen c’houez, eul leo bennak diouz an douar bras. ●(1928) FHAB Du/409. O veza m'oa dies mont da Eusa, eneziz a wele nebeut a dud eus an douar bras.
(2) Partie intérieure d'un pays (opposé à «arvor»).
●(1877) EKG I 93. Var bord ar mor o doa marteze muioc'h a izign an dud, eget enn douar braz.
(3) Dicton, Bréhat.
●(1974) BAHE 82/12b. Briad (enez) Itron Varia a Gerrouz / Laket hoc'h avel d'ober trouz / Na zeuy ket tud an douar bras / Da zebriñ hor fav e glas.
●(2005) HYZH 244/37. Itron Varia a Gerrouz / Laket hoc'h avel d'ober trouz / Na zeuy ket tud an douar bras / Da zebriñ hor fav e glas (Barr-Heol 82/12).
- douar-font
- douar-geot
- douar-gouniddouar-gounid
m. Terre labourable.
●(1744) L'Arm 155b-156a. Le Feu doit contenir 120 journaux de terre, tant froide que chaude, tr. «Enn Tan, eid er fumageu, a deli enn-devoutt huéh-huiguênnt quevérr étré frosstage ha douar-gounitt.» ●168b. Gagnages, terres labourées ou à labourer ou de labeur ou de labour, tr. «Douar gounitt. m.»●(1790) Ismar 228. er-ré e brest argant, hac e guemér eid assurance doar-gounit.
●(1847) MDM 390. Maturin en deuz laeret diga-n-en eunn ero-zouar-gounid. ●(1857) CBF 89. n'euz ket a veac'h tri veudad douar gounid, tr. «il y a à peine trois pouces de terre labourable.» ●106. Douar gounit, tr. «terre labourable.» ●(1889) ISV 164. nemet prajeier ha lanneier, hag eur pez douar gounit bennag.
●(1962) EGRH I 70. douar-gounit m., tr. « terre labourable. »
- douar-gozdouar-goz
m. Taupinières.
●(1857) CBF 106. Kompeza ann douar goz, tr. «Aplanir les taupinières.»
●(1908) PIGO ii 33. 'c'h an da zifreuzan ar c'haridennou hag ar berniou douar-gô.
- douar-gwenn
- douar-kerc'hdouar-kerc'h
m. (agriculture) Terre labourable.
●(1849) GBI I 194. Seiz bloaz ’zo ez e maro, en douar-kerc’h interret, tr. « Il est mort depuis sept ans, et enterré en terre d’avoine » [note Luzel 195 : « Cette expression équivaut à terre labourable, où l’on peut mettre de l’avoine »]
- douar-kolldouar-koll
m. (agriculture) Terre non labourable.
●(1960) EVBF I 327. Terres non labourables, douar-koll, Saint-Renan.
- douar-koñjez
- douar-kozhdouar-kozh
m. Jachère.
●(1732) GReg 917a-b. Terre qui se repose depuis longtems, jachere, tr. «Doüar-coz.»
- douar-kuit
- douar-labourdouar-labour
m. Terre labourable.
●(1790) Ismar 252. er-ré n'ou dès quet a zoar-labour.
●(1838) OVD 173. Er gùé queneu plantet én doar-labour. ●(1857) CBF 106. Douar labour, tr. «terre labourable.»
●(1908) BOBL 15 août 190/3a. streva dour haô war an douar labour. Neuz netra gwelloc'h ive evit drua ar prajeier. ●(1913) HIVR 14. doar labour ag er choéj. ●(1962) EGRH I 70. douar-labour m., tr. « terre labourable. »
- douar-losk
- douar-melen
- douar-ouzh-douar
- douar-paouezdouar-paouez
m. (agriculture) Jachère.
●(1876) TDE.BF 496a. Douar paouez, tr. «friche, terre sans culture, jachère.»
- douar-putdouar-put
m. (agriculture) Terre non labourable.
●(1960) EVBF I 327. Terres non labourables, douar-put, Morlaix (terre où pousse le jonc, sous sol humide et argileux).
- douar-randouar-ran
m. =
●(1879) BMN 10. Setu perag e couske var an douar-ran. ●44. Couska a rea var an douar-ran.
- douar-skidi
- douar-skod
- douar-spagn
- douar-stlej
- douar-stuz
- douar-tagn
- douar-teil
- douar-tirien
- douar-tommdouar-tomm
m. (agriculture) Terre travaillée.
●(1732) GReg 917b. Terre chaude, qui est en valeur, tr. «doüar tom.»
- douar-vakdouar-vak
m. (agriculture) Terre non labourable.
●(1960) EVBF I 327. Terres non labourables, douar-vag, Plourin.
- douaradouara
v. intr. Chercher à acquérir des terres.
●(1530) Pm 260. Bepret ezedout ouz routa / Daz map haz par ouz douarha, tr. «Tu es toujours (?) à faire du chemin (?), / Pour ton fils et ton épouse achetant des terres.»
- douaraatdouaraat
v. intr. Débarquer.
●(1869) FHB 243/270b. En eur zouaraat, ar mestr a c'houlennas hag hen a anavezen unan bennag en enezen.
- douaradur
- douaraj
- douaramant
- douarañ / douarat / douariñdouarañ / douarat / douariñ
v.
I. V. tr. d.
(1) Terrasser, jeter (qqn) à terre.
●(1659) SCger 10a. aterrer, tr. «douara.» ●117b. terrasser, tr. «douara.» ●(1732) GReg 137a-b. Jetter quelqu'un sur le carreau, tr. «Doüara ur re.»
●(1872) ROU 105b. D'un mot il le terrassa, tr. «Gant ur g'er en douaras.» ●(1877) EKG I 288. hag ac'hano e touarent ac'hanomp evel enn eur c'hoari. ●(1878) EKG II 102. em biche douaret Canclaux hag he zoudarded. ●(1880) SAB 215. o douaras eno gant ur gomz.
●(1925) BUAZmadeg 68. met int-hi a oue douaret gant eur sklerijen skeduz. ●(1958) BLBR 111/14. Douaret em-oa daou pe dri ganfart brudet evid o nerz.
(2) Enterrer, inhumer.
●(1903) BTAH 106. Ama oun bet douaret. ●(1908) PIGO II 143. Ar c'horfou-man a zo da douari. ●(1912) LZBl Genver 309. a boan ma 'vez kavet tud da zouara ar c'horf maro... ●(1929) FHAB Meurzh 103. koueriaded o touara eur marc'h maro.
►[empl. comme subst.]
●(1848) SBI II 210. douarin ma fried !... tr. «enterrer ma femme !...» ●(18--) EER 27. Archant ann truajo a baë ho douari.
●(1924) LZMR 16. Ar re a oa digouezet kelou ar maro beteg enno – n'ouzoun ket penaos – a oa deuet d'an douara.
(3) sens fig. Terrasser, vaincre.
●(1880) SAB 215. goude douara gant ur gomz un arme Iuzevien.
●(1925) BUAZmadeg 345. douara a reaz ar Zaozon var dachen emgann Patay.
(4) (marine) Débarquer.
●(1923) DIHU 148/343. Dihuennet e oè bet doarein er Prins ér gér-sé. (...) dihuennet dohton a zoarein é brizonour. ●(1954) VAZA 90. Bev ’oa c’hoazh hor c’heneil pa zouaras ar C’hleber e Dakar.
(5) (agriculture) =
●(1857) CBF 105. Douara ann teil, tr. «Couvrir le fumier.»
(6) (agriculture) Buter, rechausser.
●(1723) CHal 67. Douarein er gué, tr. «Réchausser les arbres.»
●(1849) LLB 381. aveid hi doarat [hou kuneheg] skarhet hoah en anteu.
●(1908) PIGO ii 32. eun toullad pato 'zo chomet du-ze da zouari en Park-ar-Balan. ●(1925) DIHU 168/284. Surhoalh é hellet lakat irvin penneu émesk hous avaleu-doar. Hadet hous irvin, tenaù un tammig, érauk doarein hous avaleu-doar. (...) Er lézeu en devo kellidet ha hui ou laho é toarein hous avaleu-doar. ●(1925) FHAB Ebrel 138. ne vezo ket brevet ho korf o touara ar patatez.
II. V. intr.
(1) (marine) Débarquer, atterrir.
●(1732) GReg 61a. Atterrir, prendre terre, revenant de la mer, tr. «Doüara.» ●245b. Debarquer, prendre terre, tr. «Doüara.» ●739b. Aborder à un port, tr. «Doüara ên ur porz.» ●917a. Prendre terre, aborder, tr. «Doüara. pr. doüaret.» ●(1744) L'Arm 20a. Atterrir, tr. «Doarein.»
●(1849) LLB 646. doaramb er porh tostan.
●(1911) BUAZperrot 527. douara reas en aber Gwioul, e Breiz-Uhel, var dro ar bloaz 548. ●(1925) BUAZmadeg 162. Paol a zentaz, hag a zouaraz gant he dud e Pors-Paol, etre Lambaol ha Plouarzel. ●171. e treuzas ar mor Mediteranee, hag e touaraz en Itali. ●616. e oa sant Brevaler gant sant Sezny pa zouaraz ar vag.
(2) (aviation) Atterrir.
●(1920) MVRO 40/1a. An adjudant Bernard a zisklerias (…) e c'houitas ar motor, hag e oue red d'ezo douara war an taez (lire : traez).
(3) (en plt des animaux) Se terrer.
●(c.1718) CHal.ms i. Voila un chien qui terre bien, tr. «doüarein ara mat er c'hi man.» ●(1732) GReg 918a. Le Renard s'est terré, tr. «Doüaret èn deus al loüarn.»
- douaraouaddouaraouad
m. Terrain.
●(1910) ISBR 42. el lann ne oé ket èl hiniù un doareuad lann. En hanù-sé e vezé reit d'en tachad ma té er veneh de seùel ou menati.
- douaratdouarat
voir douarañ
- douarc'hendouarc'hen
s. Bezañ bouzar evel un douarc’hen : être très sourd. cf. taouarc’henn ?
●(1896) LZBt Mae 36 (T). pa ve laret traou ar giz-se din, me ve bouar 'vel eunn douarc'hen.
- douareg .1douareg .1
m. douareien Terrien (opposé à marin).
●(1874) FHB 491/161a. kemeret eul labourer, eun douarek, evel ma lavarent.
- douareg .2
- douarekdouarek
adj.
(1) Terrestre.
●(1847) BDJ 10. En ho c'horfou doüarec. ●22. Va barados doüarec. ●59. Dên doüarec, preon doüar, mouga' rhez da heol. ●(1864) SMM 234. va c'horf douarec / A so eur beac'h ker pounner. ●(1868) FHB 176/154a. eneou hag a so c'hoas prizoniet en eur c'horf douarek.
(2) =
●(1864) KLV 49. Er c'hrisien vraz, ann eien douarok a dard, beteg ma vezo arruet ar poent d'ezhi da sevel a zoare e korf ar blanten.
(3) Terreux, couvert de terre.
●(1927) GERI.Ern 117. douarek, tr. «terreux.»
●(1936) IVGA 51. eur gountell douarek en eun dorn.
(4) = (?) Qui a le teint terreux (?).
●(1831) MAI 107. un den douarec, disec'h. ●(1839) BSI 56. ur visaich douarecq.
- douareldouarel
adj. Terrestre.
●(1914) RNDL 51. Me eurvad douarel oeit de goll, tr. «Mon bonheur terrestre perdu.» ●(1923) SKET I 100. ne anavez Kreisteiziz eus ar garantez nemed ar perziou izel, douarel, loenel. ●(1941) FHAB Meurzh/Ebrel 32. ar c'hoantou douarel a chome c'hoaz en e galon. ●(1942) HERV 137. ar vuhez douarel.
- douarendouaren
m. & adj. –ed
(1) M. Petit-fils.
●(1647) Am.ms n° 617. Allas va douren (lire : douaren), te a goar er vat, tr. ETCE 12, 720 « Hélas ! mon petit-fils tu le sais bien »
●(1732) GReg 341b. Petit enfant, à l'égard du grand pere, & de la grand mere, tr. «douaren. p. douarened.» ●413b. Petite fille de la petite fille, ou du petit fils (quatrième degré) tr. «Merc'h vihan an douarenès, pe an douarèn.» ●(1790) MG 129. É zouaran. ●(17--) TE 66. péhani e zessàu én é Balès hac e chériss èl é zoaran en hani e oai déstinét eit tennein a-zan é berh ur bobl e dourmantai.
●(1849) LLB 1086. Ou Douarened iouank. ●(1896) HIS 45. é ti douarañ Ruth ha Booz.
●(1918) BNHT 4. tri a vugalé, doarañned dehi. ●(1927) GERI.Ern 117. douaran, douaren tr. «L[éon], V[annetais] Petit-fils.» ●(1939) KOLM 3. Tad Kolmkel e oè douarén d'er roué bras Niall.
(2) Épith. Bugale-douaren : arrières petits-enfants.
●(1920) LZBl Du 413. Beza ho deuz bugale, bugale vian ha bugale douaren, a zo oll bet badezet.
- douarenezdouarenez
f. –ed Petite-fille.
●(1732) GReg 341b. Petit enfant, à l'égard du grand pere, & de la grand mere, tr. «douaren. p. douarened. (si c'est une fille. douarenès. p. douarenesed.» ●413b. Petite fille de la petite fille, ou du petit fils (quatrième degré) tr. «Merc'h vihan an douarenès, pe an douarèn.» ●(17--) TE 38. doarannès Nachor brær Abraham.
●(1839) BESquil 356. douairannès d'Edmond, roué ag en Angletèr.
●(1934) BRUS 204. La petite fille, tr. «douaranéz –ed.»
- douarenndouarenn
f. –où
(1) Terrain.
●(1866) FHB 89/292b. divoanet (…) en eun douaren vad. ●(1869) FHB 229/155b. da ober eur gwel da zouarenn ar re varo. ●(1879) BMN 244. Meur a hini (...) he alie da glasc eun douaren guelloc'h.
(2) Terrier.
●(1927) GERI.Ern 117. douarenn f., tr. «terrier (de lapin et de renard).» ●(1949) KROB 18-19/13. evel eur broc'h o kleuzia e zouarenn. ●(1957) BRUD 1/81. eun douarenn-bleiz. ●(1974) BRUD 46/16. ar houlin gouez a ziriboule euz e zouarenn.
- douarerdouarer
m. –ioù (agriculture) Espèce de charrue.
●(1995) BRYV IV 31. (Milizag) evid palarad gand eur higner hag eun douarer… daou arar.
- douaretdouaret
adj.
I. Terré (dans un terrier).
●(1931) DIHU 241/294. ur broh doaret én ur vertim.
II. sens fig.
(1) Terré, caché.
●(1932) DIHU 249/44. pep unan doaret én é di, èl ur broh.
(2) =
●(1787) BI 265. goudé ma hoh bet carnet, queviniet ha douaret guet er fatiq ét bét-man. ●(1925) BUAZmadeg 563. An enebourien a oue douaret.
- douaridigezh
- douariñdouariñ
voir douarañ
- DouarnenezDouarnenez
n. de l. Douarnenez.
I. Douarnenez.
●(1659) SCger 176a. voarzu Douarnenez, tr. «vers Douarnenez.» ●(1687) MArtin 7. E Corf so en Douarnenes / Hac é Jné er Baradoes. ●(1700) CSmnobletz 68ab. Hac ebarz e Douarnenes / E bet Marc’harit an Nobletz. ●114ab. E Conquet hac e Montroules / Hac ouc’hpen é Douarnenes. ●115ab. Er bourg eus a Zouarnenez, / Neuse Marc’harit an Nobletz. ●(1716) PEll.ms 407. Doüarnenez. ●(1732) GReg 85b. Boë Doüarnenez. ●303b. Douarnenez.
●(1857) CBF 131. Douar’nenez. ●(1860) BAL 155. e Montroulez, e Eussa, Molenez, Enez-Vaz, e Sant Vaze Pennarbed, a var dro; e Landerne, er Faou, e Kemper, Concarne, Pont-Abbat, Gouaien, Enez-Sizun, Douarnenez; etc. ●(18--) MILg 227. e mor douarnenez. ●(1865) FHB 2/16a. D’ar zadorn 11, Douarnenez, da 11 heur. ●(1865) MBFt 136. mont a reont a c’hano da Zouarnenez e peleac’h e prenont 1,000 sardinen. ●(1867) TELrem 8. Mene-Hom, mor Douarnenez. ●(1870) MBR 302. Tost da Zouarnenez ez oa o choum gwechall eunn intanvez koz. ●(1877) BSA 309. Larcoc’h bae Douarnenez gant he mor livet e glaz a ve kemeret evit eur berlezen. ●(1879) BMN 323. Ar c’hrouadur Ian Jak, euz Douarnenez, 1666. ●(1879-1880) SVE 172. Douarnenez. ●(1883) OLLI 120. Triouec’h den beuzet etre Douarnenez ha Treboul D’ann noutek a viz du 1883. ●(1890) MOA 20b. Douarnenez (pour : Douar ann Enez).
●(c.1900) PEAB.Edern 3. En eul lec'h var aod Kerne / A dem dost da Zouarnene. ●(1905) ALMA 18. Jacq hag Henaff a c’hounezaz kantoniou Douarnenez ha Plogastel. ●(1905) KBSA 40. e-tal pleg-mor Douarnenez. ●(1909) NOAR 27. Pesketerien Douarnenez o-unan a vije bet lorc’h enno. ●(1911) SKRS II 130. Eur vad estoun a reas en dro dezhi, dreist holl e Douarnenez hag e Ploare. ●(1932) KELD 70. Douarnenez.
●(2002) TEBOT 112b. Abati Landevenneg / Ha mor Douarnenez / Lec'h ma oa beuzet Kêr-Iz / Hag ar briñsez Ahez.
II. Dictons, proverbes, etc.
(1) Dicton.
●(1878) SVE 965. Personn Douarnenez a zo pesketaer.
●(2003) TRMOR 59. Person Douarnenez a zo pesketaer.
(2) Formule enfantine, Goulien.
●(1882) SVE 218. Ia, da Gemper, ia, d'ar Pont... / Da Boul-Dahu 'renker mont / Da glask bara d'ann intron / A n-euz droug en he c'halon.
(3) Formule enfantine, Douarnenez.
●(1882) SVE 218. Ehudo ! da Gemper, / War or marc'hik gwer; / Ehudo da Baris, / War or marc'hik gris; / Ehudo ! da Boul-Dahu, / Da gerc'hat paneradou ehu.
●(1975) BRUD 50/6. Ehudo ! da Gemper, / War or marhig gwer; / Ehudo da Bariz, / War or marhig griz, / Ehudo ! Da Boulldahu / Da gerhad paneradou avu.
(4) Formule enfantine, île de Sein.
●(1882) SVE 219. Rouanv 'ta, rouanv 'ta ! / Kass ar vag d'he feaz; / Ha pedal ne hall ket mont, / Passe ar rivier ha passe ar C'honk. / Da Boul-Dahu e rankomp mont / Da vit brignenn d'ann intron / A n-euz droug en he c'halon.
(5) Proverbe.
●(2003) TRMOR 39. An hirañ plijadur a vez / A zo e Lambaol hag e Douarnenez.
(6) Dicton.
●(2003) TRMOR 48. Paotred Douarnenez / E-pad an deiz er prenestr / E-pad an noz o pesketa / Da c'hounit arc'hant da lonkañ.
III. (blason populaire) Pennoù-sardin : voir Pennoù-sardin.
IV. [Toponymie locale]
●(1732) GReg 85b. boë poull-dahuth. ●737a. Poull-Dahuth.
●(1869) TDE.FB xixa. Poull-Dahut. ●(1879) BMN 223. eur vourc'hadenn hanvet Pouldaü. ●(1882) SVE 218. Da Boul-Dahu ’renker mont. (...) Ehudo ! da Boul-Dahu, / Da gerc’hat paneradou ehu. ●(1890) MOA 25a. Poull-Dahut (C) ; Pouldavid (L.T.).
●(19--) (2001) DZSR 1. Er ru Santez Héléna / Tibidi Tibidan (bis) / Er ru Santez Héléna / Va teïer sorcerez / Tibi Tibidan /Va teïr sorcerez (...) Hi fuskennou va leden / 'ghist marc'h Veïg Penarstang. ●(1903) (1970) ICTB III 85. Deomp d'ober eun dro d'ar Porz-Ru / Setu ar Morohed ru / Erru ar Morohed. ●(1905) ALMA 18. ha gounit a rejont a-bez Goulien, Kleden-ar-C’hap, Plouhinek, Pouldavid, Nevez, ar Merzer. ●65. Pouldahut. ●(1905) KBSA 39. istor Marc'h, roue Poulmarc'h. ●(1924) ZAMA 7. An devez ma krogas gant e ugent vloaz, Youen, prins yaouank Pouldahud, leshanvet c'hoaz Markiz ar C'hastelpaour. ●100. eur c'haor bennak aman da werza a-benn foar Bouldahud. ●(1928) FHAB Ebrel 4/133. pa oa pinvidik mor pesketerien Poulldahu, Goaïen. ●(1928) FHAB Du/406. Martoloded Douarnenez, Treboul ha Poulldavid o deus devosion d'an diaoul-se. ●(1931) FHAB Gouere/268. Poulldahut. ●(1943) ARVR 120/4. Pouldaud ha Sant Mikael. ●(1995) LMBR 44. evit degouezhout er Porzh-Ruz. ●45. Hervez ar vojenn eo amañ, e Pouldalu, e voe taolet Dahud er mor.