Devri

Recherche 'àr...' : 725 mots trouvés

Page 10 : de armenian-1 (451) à arollet (500) :
  • Armenian
    Armenian

    m. –ed Arménien.

    (1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 102. cand fameil hérétik, jacobitèd hag arméniénèd. ●(1884) LZBt Meurzh 47. Ann Armenianed n'int ket nemeur a dra.

  • armenian
    armenian

    adj. Arménien.

    (1884) LZBt Meurzh 46. Eskop armenian Trezibond.

  • armeniat
    armeniat

    adj. Arménien.

    (1903) MBJJ 205. levrio armeniad dirake (...) ar gloareged armeniad. ●(1955) VBRU 71. ar varc'hadourien armeniat.

  • armerezh
    armerezh

    f. Armurerie.

    (1633) Nom 128a. Armarium : armoirie : armerez.

  • armeri
    armeri

    f. Arsenal.

    (1927) GERI.Ern 25. armeri V[annetais]f., tr. «arsenal.»

  • armeria
    armeria

    (botanique) Mauves.

    (1964) BRUD 18/24. bleuniou armeria (...) Armeria : bleuniou a ziwan en tevennou (mauves).

  • armerzh
    armerzh

    m. –où

    I. Économie, épargne.

    (c.1718) CHal.ms ii. mesnagement espargne, tr. «espergn' ispergn' menagemant, amerh

    (1854) PSA I 17. n'en dé quin un amerh déliet ha divlam, doh péhani ne zélier quet hum guemer.

    (1904) DBFV 11a. armerh, amerh, m. pl. eu, tr. «ménagement, épargne, lésine.» ●(1927) GERI.Ern 25. armerh, amerh V[annetais] m. pl. eu, tr. «Epargne, action de ménager ; lésine.»

    II. En armerzh.

    (1) (en plt d'argent) De côté, économisé.

    (1767) ISpour 261. Mar à unan é glasque, hac enn dess énn armérh.

    (1936) DIHU 296/29. Ha forh bouid n'ou dè ket. Neoah é vehè gellet druat ou fredeu brema ; 3.000 lur hon es én armerh ; met er hapitén ne ven ket ma vo dispignet ur blank anehè. Neoah é mant reit demb aveit guellad predeu er soudarded. ●(1939) DIHU 334/248. lakat (...) ur blankig benak en armerh.

    (2) par ext. En réserve.

    (1944) DIHU 390/27. Met, sellet, eit ur blé, / Em es guin én armerh. ●(1986) LIMO 07 mars. Gwahazé eid er ré n'o doé ket bevans en amerh ! ●Bévans en Amerh, tr. «provision de bouche en réserve.»

    ►sens fig.

    (1942) DHKN 161. Un tammig bourapted demb hoah én armerh.

  • armerzhañ / armerzhiñ / armerzh
    armerzhañ / armerzhiñ / armerzh

    v.

    I. V. tr. d.

    A.

    (1) (en plt d'argent, de biens) Économiser.

    (c.1718) CHal.ms i. Il m'a epargné beaucoup de peine, tr. «ean endes espergnet louat a boen din, Ie uoulois dire endes arbouilet, mais mr d'Ing. [= Mr d'Inguiniel] dit q' ce mot aussi bien qu' amerrein, n'est bon q' pour le menagement.» ●(1790) MG 12. armerhein treu hé mæstr. ●136. armerh dehai un draicq-benac.

    (1856) GRD 118. Hemb armerh tra erbet eid en amzér de zonnèt, ind e zispign én ur suhun er péh e vehé treu erhoalh eid ou mâguein ur mis. ●123. Ur vuhé èl-cé e ziscoa liès mad mui a avarice eid ur sourci ræsonabl d'armerhein.

    (1907) BSPD I 14. ne oé ket anehon eit amerh tra (...) bamnoz é amerhen ataù un dra bennak. ●(1927) GERI.Ern 25. armerhein, amerhein, amerrein v. n. et a., tr. «épargner, ménager.» ●(1982) PBLS 149. (Langoned) armerz, tr. «économiser.»

    ►absol.

    (1767) ISpour 77. ean e-hum vantou é ouaire menagein, dastume danné, armerh. ●(c.1785) VO 136. Armerhét a guement tu zou. ●(1790) Ismar 121. hum vantein e houiér armerh.

    (1912) AHBT 22. kaer hun es bet amerhein d'er stertan.

    (2) Mettre de côté, garder pour plus tard.

    (17--) TE 77. e gavas corromplèt ha prinhuedeét er hani [er mann] ou doai armèrhét.

    (1904) DBFV 11a. armerhein, amerhein, v. a., tr. «épargner (en ne prenant plus d'une chose), ménager, mettre de coté.» ●(1919) DBFVsup 2a. amerh, amerhein (Arv[or], B[as] v[annetais]). V. armerh.

    (3) Gérer.

    (1790) MG 352. me ouair, quer clous èl hanni, armèh ha campènnein un tiegueah.

    (1855) BDE 4. A[r]merhed enta quen erhad en amzér, ma hellehed bamdé leinein én ul livr mat benac. ●(1861) BSJ 179. tennein er hoard ag é dreu guet-hou, rac n'ou armerhé quet erhat.

    B. par ext.

    (1) Garder (une place pour qqn d'autre).

    (1909) NIKO 223-224. kerhet, inéan mem brér, / De gemér er léh-kaer en des armehet d'oh.

    (2) Préserver.

    (1940) DIHU 349/106. manegeu lér ar ou dehorn, aveit armerh ou hrohen flour...

    (3) Réserver (un moment).

    (1790) PEdenneu 43. armerh ur momand-benac én déuéh.

    (4) =

    (1790) PEdenneu 41. Armerhet er moyandeu e rinquet impléein eit feahein er vince.

    (5) Épargner, ménager.

    (1838) OVD 182. ret-é, èl ma larér, impléein bean en tan hag an hoarne, ha ne zeliér quet armerhein ur garanté péhani e zou quer contrel de garanté Doué.

    (6) Ménager.

    (1954) BGUE 34/22. Adal er penn ketan betag en achiùmant, o halon é tridein get hon hanni, ne amerhant ket deomb o braùadenneu nag o strakadeu deuhorn, nag o gourhemenneu en tuemman.

    II. V. tr. i.

    (1) Armerzh àr e amzer : prendre sur son temps.

    (1838) OVD 75. Armerhet ar hou ç'amzér ur momandicg benac quênt hou prèd de noz.

    (2) sens fig. =

    (1884) MCJ 54. Trugairé d'oh (...) a hou pout armerhet t'ein d'anàuein ha d'inourein hou Calon adorabl !

    III. V. pron. réfl. En em armerzh : se préserver, se ménager.

    (1861) BELeu 145. èl ma omb dré natur douguet d'hum amerh.

  • armerzherez
    armerzherez

    f. –ed Femme économe.

    (1932) BRTG 119. mar oè ur galaùeréz pé un armerheréz.

  • armerzherezh
    armerzherezh

    m. Épargne.

    (1962) EGRH I 8. armerzerezh m., tr. « épargne »

  • armerzhet
    armerzhet

    adj. De côté, économisé.

    (1913) AVIE 193. Bout ha es madeu a leih armehet eit paut a vléieu.

  • armerzhour
    armerzhour

    m. –ion Intendant.

    (1861) BSJ 176. Arlerh é hras [Jesus] dehai d'hanàuèt é ma bet laqueit de vout armehour ty é Dad, eit rannein d'é bobl er vâgadur cuhet idan conzeu Doué.

  • armet
    armet

    adj.

    (1) Armé.

    (14--) Jer.ms 161. hac armet mat an Romanet dydreu, tr. «et bien armés (sont) les Romains là-bas.» ●(1499) Ca 107b. Hanter armet. g. demy arme. ●(1633) Nom 189b. Centuria : centaine : cant den armet. ●289a. Centurio, qui centum numero prœrat militibus : Centenier : Cantener, vnan en deus gallout voar cant den armet.

    (1727) HB 278. ûr vanden tud armet-clos. ●(1792) BD 2469. tut armet, tr. «des gens armés.»

    (1860) BAL 12. guell armed evit ar re all. ●(1878) EKG II 150. armet kloz oc'h ive.

    (1904) KANngalon Du 252. an dud armet. ●(1908) PIGO II 140. eur vandenn tud armet.

    (2) (Rames) en places.

    (1925) BILZ 140. ar ronviou a zo armet.

  • armeür
    armeür

    s. Armure.

    (1633) Nom 182b-183a. Pectorale : halecret, armure de la poictrine, poictral : halacret, armeur an peutrin, peutral.

  • armeürer
    armeürer

    m. Armurier.

    (c.1500) Cb 16b. Armeurer. g. armurier.

  • armez
    armez

    s. Armoise.

    (1633) Nom 79b. Artemisia : armoise, l'herbe de sainct Iean : lousaouen sant Ian, armes.

  • armiñ
    armiñ

    voir armañ

  • armolud .1
    armolud .1

    m. Rémouleur.

    (c.1718) CHal.ms ii. gagne petit, tr. «lemmour contelieu, a limoulut

    (1849) SBI II 190. N'eus ket merc'h eur scubellaër, armolut pe marmiton / Pe lazer-môc'h, pe pillawer, gement na doug ar c'hrêpon, tr. «Il n'y a de fille de faiseur de balais, de rémouleur ou de marmiton / Ou de tueur de porcs, ou de chiffonnier, qui ne porte du crêpon.»

    (1904) DBFV 5b. alimoulut, m., tr. «gagne-petit, remouleur (Ch. ms.).» ●(1913) KZVr 33 - 19/10/13. Armolud, tr. «rémouleur.»

  • armolud .2
    armolud .2

    m. (musique) Harmonium.

    (1952) LLMM 30/38. an hini e (lire : a) vez bep sul o seniñ an «armolut» en oferenn-bred ? ●(1954) VAZA 15. Den ne gave re hir oferenn bred ar gouelioù-berzh pa veze «Ann-Mari» o kanañ, hec'h-unan evel un aelig Doue e-tal an armolut. 191. Armolut : (e galleg) «harmonium».

  • armoni
    armoni

    s.

    (1) Ober armoni : se plaindre bruyamment.

    (17--) CT Acte II 1185. me a crÿ abos ma fen hac ara armoni, tr. «Je crie de toutes mes forces et pousse des gémissements.»

    (2) Ober armoni : faire du tapage.

    (1904) CTnote p. 150-151. Le mot harmonie est ici emprunté pour signifier bruit, tapage. Ober armoni, en Trégorrois, s'entend dans le sens de faire du tapage, faire des scènes, se plaindre bruyamment.

  • armoniom
    armoniom

    m. Harmonium.

    (1970) BHAF 280. ar hantikou kanet plên gand merhed yaouank endro d'an armoniom.

  • Armori
    Armori

    s. n. de l. Armorique. cf. Armorig.

    (14--) N 440. Ha cals enor da cosquor Armory, tr. «Et beaucoup d'honneur pour le peuple d'Armorique.»

  • Armorig
    Armorig

    n. de l. Armorique. cf. Armori, Arvorig.

    (1) An Armorig.

    (1580) G 6. Da bro an Armoryc blysyc hyvyzyquen.

    (1799) CAm 109. On dit avec orgueil à Plougasnou : Me zo deuz an Armoriq; je suis de l'Armorique. Pour indiquer un homme courageux et fort, ils disent en proverbe : Pot callet deus an Armoriq; c'est un homme dur de l'Armorique.

    (2) Armorig.

    (1732) GReg 51b. Armoricq.

  • armorik
    armorik

    adj. Armorique.

    (14--) N 1393. Tost dan mor armoric public guyzuyzigue[s].

  • armorioù
    armorioù

    plur. Armoiries.

    (1659) SCger 129b. Armoriou, tr. «Armoiries.» ●(1732) GReg 51b. Armes, armoiries, tr. «Armoryou.» ●Les armes de France, tr. «Armoryou-Françz. an armoryou a Françz, ou, a c'hall.»

    (1857) HTB 143. Ar pab, Martin V, a gemeras evit armoriou eun tan beo.

  • armur
    armur

    s. –ioù Armure.

    (1633) Nom 182b. Arma, armatura : armes, armures, harnois : armou, armuryou, harnes.

  • arnaou-
    arnaou-

    voir darnaou-

  • arnegez
    arnegez

    coll. Vermine.

    (1962) EGRH I 8. arnegez m. (coll.) (…) (kv. : negezet), tr. « vermine. »

  • arnev
    arnev

    m. –ioù (météorologie)

    (1) Orage.

    (1659) SCger 53b. il fait etoufant, tr. «arneu a ra.» ●(1699) Har 15. arneu, tr. «orage.» ●(1732) GReg 676b. Orage, chaleur d'orage, tr. «Arneu

    (1847) FVR 375. eur gaouad arne. ●(1849) LLB 817-819. Er gué zen (…) / e zalh doh en harnan. ●(1849) LLBg III 102. en harnan. ●(1854) PSA I 93. er brogon hag er gurun, en harnan hag en tampest. ●(1854) PSA II 92. én abri doh ol er bouillardeu harnan. ●(1867) MGK 3. Ez euz eur gwall-arne war-n-he c'hoc'h horjellat. ●(1876) TDE.BF 442a. Eunn arne dirollet a rea. ●(1897) EST 11. ma ne zoujér nag arnan na téfour.

    (1905) BOBL 05 août 46/1b. An traou-ze holl a ziskuez ez euz koumoul er penn-all d'ar oabren, hag ez eus arne en amzer. ●(1927) GERI.Ern 25. arne(v), arneo m. pl. –iou, V[annetais] arnañ, tr. «Orage, chaleur d'orage.» ●(1936) PREZ 41. ne oa mui na kurun nag arne. ●(1938) DIHU 330/180. deusto d'er glaù, d'en harnan ha der grezil derhel d'obér ou sted.

    (2) Taol-arnev : (un) orage.

    (1849) LLB 494. é dan un taul arnan. ●511. é raug un taul harnan.

    (1931) GUBI 16. Get joé m'hou koarnehé doh tauleu en harnan.

    (3) Barr-arnev / barrad-arnev : (un) orage.

    (1862) JKS 109. pa ehan ar bar-arne. ●(1869) FHB 216/61b. eur bar arneu spontuz a deuas da ziscarga. ●(1870) FHB 266/40a. ha brema o doa paket eur gempen dioc'h ar bar arneu. ●(1877) EKG I 55. e teuaz da darza (...) eur barr-arne euz ar re vrasa. ●(18--) SAQ II 4. Barrou arne spountuz. ●(18--) SAQ II 345. e savaz eur barr arne spountuz.

    (1904) SKRS I 134. e kreiz ar barrou-arne. ●(1905) KANngalon Genver 305. eur bar arne a dostea. ●(1908) PIGO II 171. evel eur barr-arne. ●(1909) BROU 203. (Eusa) bar-arneu, tr. «ondée de pluie d'orage.» ●(1912) MMPM 18. epad eur barrad arne. ●(1932) BRTG 88. ur barrad arnan dal. ●(1936) PREZ 41. Eun devez, oa dirollet eur barr-arne.

    (4) (météorologie) Takad arnev : coup d'orage.

    (1909) FHAB Kerzu 369. ma sav en dremwel eun takad arne.

    (5) Glav arnev : pluie d'orage.

    (1872) GAM 5. ar glao arne e kreiz miz even ha gouere.

  • arnevek
    arnevek

    adj. Orageux.

    (1864) SMM 152. Bez'ez eus ive derveziou arneuoc, baraouoc. ●(1874) FHB 511/322b. An noz a voue arneuog.

    (1919) TOBB 21. An amzer a ioa tom hag arneok. ●(1925) BILZ 104. oabl bac'h hag arneuek an dud paour ? ●(1938) FHAB Genver 4. barrou du hag arneek.

  • arnevenn
    arnevenn

    f. –où Orage.

    (1835) AMV 85. Neubeut amser goude, e savas un arneuen horrubl.

    (1927) GERI.Ern 25. arneuenn f., tr. «tempête.»

  • arnevesaat
    arnevesaat

    v. tr. d. Moderniser.

    (1942) VALLsup 116b. Moderniser, tr. «arnevesaat

  • arnevet
    arnevet

    adj.

    (1) Orageux.

    (1847) MDM 267. pehini a zo a zispill oud ar c'hoabr arneved.

    (2) Qui commence à s’égrainer.

    (1942) FHAB Mae/Mezheven 164. er parkeier treuzet gant gwenojennou ar perc'hirinaj ar geot a oa arneunvet.

    (3) (en plt de qqn) Énervé, fatigué par la chaleur.

    (1767) ISpour 389. Rét é dehai (...) harneuet guet enn tuemdér d'enn-han, crisset guet enn anéouét d'er goyant.

    (1904) DBFV 11b. arneùet, harneùet, part., tr. «énervé, fatigué (par la chaleur).» ●(1927) GERI.Ern 25. arneuet part., tr. «énervé, fatigué (par la chaleur).»

    (4) Moisi, rance, altéré.

    (c.1718) CHal.ms iii. Rance, tr. «crean, arhunnennet.» ●ce fromage sent le rance, tr. «er from'ag ma arhunennit.» ●(1792) HS 223. ur brattèl goleit à esquern, harneüet guet enn amzér.

    (1904) DBFV 11a. arhunennet, tr. «rance, (Ch. ms.).» ●11b. arneùet, harneùet, tr. «(beurre) rance.» ●(1907) VBFV.fb 3b. (beurre) aigri, tr. «arneùet.» ●(1927) GERI.Ern 25. arneuet part., tr. «(beurre) échauffé, ranci.» ●(1983) GOEL 115. (Bro-Oueloù) Harnañvet, tr. «moisi.»

    (5) (Linge) Moisi, piqué.

    (1927) GERI.Ern 25. arneuet part., tr. «(linge) moisi, piqué.»

    (6) Déteint.

    (1983) GOEL 115. (Bro-Oueloù) Harnañvet, tr. «déteint.»

  • arnevez
    arnevez

    adj. Moderne.

    (1942) VALLsup 116b. Moderne, tr. «arnevez

  • arneviñ
    arneviñ

    v.

    I. V. tr. d. (sujet : qqc.) Faire moisir.

    (1942) FHAB Gwengolo/Here 204. ar glao, o koueza bep eil dervez, pa ne veze ket bemdez, en deus arneuet an éd.

    II. V. intr.

    (1) (météorologie) Faire un temps étouffant.

    (1659) SCger 53b. il fait etoufant, tr. «arneuzi a ra.»

    (2) (météorologie) Donner de l’orage.

    (1962) EGRH I 8. arneuiñ v., tr. « donner de l’orage (en parlant du temps). »

    (3) Moisir.

    (1869) FHB 224/119a. e lec'h kas al lin d'ar poull (...) e leder aneza war ar park hag hen lezer enno eur pennad mad da ogi, pe gentoc'h da arneui ha da vreina.

  • arnevus
    arnevus

    adj. Orageux.

    (1732) GReg 676b. Orageux, euse, plein d'orage, sujet aux orages, tr. «Arneuüs.» ●Tems orageux, chaleur d'orage, qui menace de Tonnerre &c., tr. «Amser arneuüs

    (1922) EMAR 32. eun amzer arneüs. ●(1927) GERI.Ern 25. arneüs adj., tr. «orageux.»

  • arnod
    arnod

    m. –où Épreuve, essai.

    (1890) MOA 245b. Épreuve, éssai, tr. «arnod (T[regor]).»

    (1927) GERI.Ern 25. arnod m., tr. «Essai, épreuve.»

  • arnodenn
    arnodenn

    f. –où Examen (études).

    (1935) BREI 393/3d. lakaat ar vugale da dremen eun arnodenn. ●(1942) HERV 81. tremen (...) eun arnodenn war ar gresianeg. ●(1944) EURW I 62. an arnodenn dre skrid (...) an arnodenn dre gomz. ●(1954) VAZA 70. Hervez ma’z oan en gortoz, daou vloaz diouzhtu e teuas ganin da vat arnodennoù ar vachelouriezh. ●(1960) BAHE 24/16. an arnodenn-dre-skrid hag an arnodenn-dre-gomz. ●(1976) LLMM 179/409. da dremen arnodenn an testeni war ar studioù keltiek am boa c'hoant da c'hounit.

  • arnodennad
    arnodennad

    m. –nidi Candidat à un examen.

    (1944) GWAL 163/189. ne c'houlenner ket hepken ouzh an arnodennidi gouzout lenn.

  • arnodenner
    arnodenner

    m. –ion Examinateur.

    (1960) BAHE 24/16. en devoe meuleudioù forzh pegement gant an arnodenner.

  • arnodiñ
    arnodiñ

    v.

    I. V. intr. Essayer de faire qqc.

    (1716) PEllms 25. Arnodi, tr. «commencer ou essaier à bien faire quelque chose. On dit d'un apprenti qui s'avance en son métier : Arnodi a ra, il commence bien.» ●(1752) PEll 22. Arnodi, tr. «commencer, ou essayer à bien faire quelque chose. On dit d'un apprentis qui réussit : Arnodi a ra, il commence bien.»

    II. V. tr. d.

    (1) Éprouver, mettre à l'épreuve.

    (1847) FVR xvi. ma zeufe Doue d'ho arnodi, evel m'en deuz arnodet ho zadou. ●(1847) BDJ 74. Dre eun hevelep ober, Doue a falhe dezhan, / Arnodi war an doüar, epâd ar vuhez-man, / An hentadurez étré tud hac elez. ●99. eun dra an disterha hen deus bet arnodet.

    (1909) ATC 40. an doare da anaout ha da arnodi ar mevelien.

    (2) [devant un inf.] Tenter, essayer de.

    (1847) BDJ 31. An elez divelus, a harnode, / Mont warlerc'h an ebestel ivez. ●54. ker-kend he c'harnodont donet dhe liama. ●(1872) ROU 96b. Préluder, tr. «Arnodi.» ●(1880) SAB 17. arnodi beva e doare ma rer er baradoz. ●262. E buez ar zent, e buez ar re o d-euz arnoded ac evel essaed pe goumansed buez ar baradoz. ●(1890) MOA 246a. Éprouver, Essayer, tr. «arnodiñ (T[regor]).» ●(18--) BAG 7. Geneoc'h e meus desqet muia / E garet hag e zervicha ; / Evel ma c'harnodis parlant.

    (1909) BROU 203. (Eusa) Arnodi, tr. «commencer une chose, en hésitant, en tâtonnant.» ●(1927) GERI.Ern 25. arnodi v. a., tr. «essayer, éprouver ; commencer.» ●(1931) VALL 135b. Commencer un travail, une lettre, etc. (essayer de le faire), tr. «arnodi.» ●734. Tenter, essayer, risquer, tr. «arnodi

    (3) Commencer.

    (1847) BDJ 265. Jud a harnot he lizer o c'houlen digand Doue / Ma kresko en hon toüez, he c'hraçz, he drugare.

  • arnodour
    arnodour

    m. –ion Examinateur.

    (1935) BREI 439/3c. an arnodourien, tr. «examinateurs.»

  • arogañs
    arogañs

    f. Arrogance.

    (1499) Ca 11b. Arrogancc vide in orgueil.

  • arogant
    arogant

    adj. Arrogant.

    (1849) GBI II 244. un tammig eo arrogant, tr. «elle est un peu arrogante.»

  • aroll
    aroll

    m. Enrôlement.

    (c.1718) CHal.ms i. enrollement, tr. «en anrol' anrollemant.»

    (1904) DBFV 11a. arol, anrol, m., tr. «enrôlement.»

  • arolladur
    arolladur

    m. –ioù Enrôlement.

    (1744) L'Arm 135a. Enrollement, tr. «Arolladur. m.» ●327a. Recruë, tr. «Arrollereah ou Arolladurr, tud ma vou fournisse er Gompagnoneah soudardétt.»

    (1904) DBFV 11a. arolladur, m., tr. «enrôlement.»

  • arollamant
    arollamant

    m. Enrôlement.

    (c.1718) CHal.ms i. enrollement, tr. «en anrol' anrollemant

    (1857) LVH 139. ou arollemant én Drivèd-Urh.

  • aroller
    aroller

    m. –ion Recruteur.

    (1914) DFBP 118a. engagiste, tr. «Arroler (lire : aroller)

  • arollerezh
    arollerezh

    m. Recrutement, enrôlement.

    (1744) L'Arm 327a. Recruë, tr. «Arrollereah ou Arolladurr, tud ma vou fournisse er Gompagnoneah soudardétt.»

    (1904) DBFV 11a. arollereh, m., tr. «enrôlement, recrue.»

  • arollet
    arollet

    adj. Enrôlé.

    (1744) L'Arm 329b. Troupes réglées, tr. «Soudardéd arrollétt

    (1914) DFBP 118a. engagé, tr. «Arollet

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...