Devri

Recherche 'àr...' : 725 mots trouvés

Page 8 : de argred (351) à arkebuzenn (400) :
  • argred
    argred

    s. Hésitation.

    (14--) Jer.ms 64. Leal guyr Impalazr mat a cazr hep argret, / Me a yelo dydreu an mor a corr hep bour gorec, tr. Herve Bihan « Loyalement, véritable Empereur, bon et beau, sans hésitation, / J’irai au-delà de la mer, volontiers, sans être lent »

  • argreder .1
    argreder .1

    m. –ion Personne hésitante.

    (1913) KZVr 32 - 12/10/13. Argreder, tr. «celui qui hésite. Even.»

  • argreder .2
    argreder .2

    adj. Hésitant.

    (1962) EGRH I 8. argreder a., tr. « hésitant. »

  • argrediñ
    argrediñ

    v. intr. Hésiter.

    (1913) KZVr 32 - 12/10/13. argredi, tr. «hésiter. Even» ●(1927) AVZH II 88. kement se hep argredi en he galoun. ●(1927) GERI.Ern 21. argredi, tr. «hésiter.» ●(1931) VALL 359b. Hésiter, tr. «argredi

  • argu-
    argu-

    voir arguz-

  • argud
    argud

    m. Sommeil.

    (1876) TDE.BF 21a. Argud, s. m., tr. «sommeil léger.»

  • argudiñ
    argudiñ

    v. intr. Sommeiller en dodelinant de la tête. cf. dargudiñ

    (1659) SCger 25b. choper ou sommeiller, tr. «argudi.» ●129b. argudi, tr. «sommeiller.» ●(1732) GReg 166b. Chopper de la tête, sommeiller legerement, tr. «argudi. pr. argudet

    (1876) TDE.BF 21a. Argudi, v. n., tr. «Sommeiller.»

  • argudus
    argudus

    adj. Assoupissant.

    (1876) TDE.BF 21a. Arguduz, adj., tr. «Assoupissant.»

  • argumant
    argumant

    m. –où Argument.

    (1846) DGG 397. dre'r memes argumanchou.

  • arguz
    arguz

    m. –où

    (1) (droit) Différend, litige.

    (1732) GReg 203a. Contention, dispute, querelle, procès, tr. «arguz. p. arguzou. argu. p. arguou.» ●263b. Demelé, different, contestation, tr. «Arguz. p. arguzou

    (2) Controverse.

    (1732) GReg 207a. Controverse contre quelque secte, tr. «Argu a-enep un diçzivoud-bennac. p. arguou

    (3) Dispute.

    (1659) SCger 30a. contention, tr. «argu

    (18--) SBI I 54. Etre Tassel hac he gog / 'Zo Savet eur gwall distog. / (…) / A zo savet eun ergu / Abalamour da iod it-du, tr. «Entre Tassel et son coq / S'est élevé un grande prise de bec. / (…) / S'est élevé un combat, / Au sujet de la bouillie de blé noir.»

    (1922) FHAB Du 335. Abalamour d'eur yod ed-du / Ec'h eo bet savet an ergu.

    (4) Hep ket a arguz, hep arguz : à l'amiable, amiablement.

    (1732) GReg 33a. Amiablement, ou, à l'amiable, tr. «hep qet a argu. hep arguz

    (5) Arguzoù : pointilles.

    (1732) GReg 735b. Pointilles, tr. «Ærguou

  • arguzadenn
    arguzadenn

    f. -où Chicane, différend.

    (1962) EGRH I 8. arguzadenn f. -où, tr. « chicane, différend. »

  • arguzadur
    arguzadur

    m. –ioù Argumentation.

    (1958) BAHE 17/6. reiñ re a bouez d'e arguzadur.

  • arguzamant
    arguzamant

    m. –où Argument.

    (1464) Cms (d’après GMB 39). Arguamant, argument. ●(1499) Ca 11b. Arguemant. g. argumentation. ●Arguement. g. idem. ●Argument a conclusion hastiff. g. argument de hastiue conclusion. ●Argument insolubl cest une mauiere (lire : maniere) darguement.

  • arguzapl
    arguzapl

    adj. Contestable.

    (1732) GReg 203a. Contestable, tr. «Arguzapl

  • arguzenn
    arguzenn

    f. –où

    (1) Argument.

    (1931) VALL 36a. Argument, tr. «arguzenn f.»

    (2) Chicane, différend.

    (1962) EGRH I 8. arguzenn f. -où, tr. « chicane, différend. »

  • arguzenner
    arguzenner

    m. -ien Chicanier.

    (1962) EGRH I 8. arguzenner m. -ien, tr. « chicanier. »

  • arguzer
    arguzer

    m. –ion Argumentateur.

    (1499) Ca 11b. Arguer. g. argueur.

  • arguzerezh
    arguzerezh

    m. Dispute, chicane.

    (1710) IN I 345. eleac'h ma zeus tabutou, disputou, arguerez.

    (1962) EGRH I 8. arguzerezh m., tr. « chicane. »

  • arguziñ
    arguziñ

    v.

    I. V. intr.

    (1) Disputer.

    (1499) Ca 11b. Arguiff. g. arguer.

    (1659) SCger 54a. etriuer, tr. «argui.» ●115a. tancer, tr. «argui.» ●129b. argui, tr. «disputer.» ●(1732) GReg 203b. Contester, quereller, disputer, plaider, tr. «Arguzi. pr. arguzet. argui. pr. arguet.» ●735b. Pointiller, tr. «Ærgüi. pr. ærgüet.» ●(1792) BD 817. caer eo dit erguin ret eo dit nem rentan, tr. «Tu as beau discuter, tu dois te rendre.»

    (2) Arguziñ ouzh ub. : disputer contre qqn.

    (1710) IN I 438. da ræsoni ha da ergui ouz ho tud un nebeudic. ●(1732) GReg 205a. Disputer contre quelqu'un, tr. «Arguï ouc'h ur re.»

    (1961) LLMM 86/150. ha pa vefe amañ kant ha kant all oc’h arguziñ ouzhin, e lavarin bepred n’on ket o tibunañ gevier.

    II. V. tr. d. Arguziñ ub. =

    (1728) Resurrection 2142. Re arabadus och ne credan quet nen de / Ho hol plijaduriou ma erguin voar se.

    (1847) BDJ 58. He hergui kalz a rehas.

    III. V. pron. réci. En em arguziñ : disputer.

    (1659) SCger 36b. debattre de paroles, tr. «en em argui

  • arhent
    arhent

    m. Restant de chemin.

    (1847) FVR 38. Me raio ann arhent evit gallout ho kat.

  • Arian
    Arian

    m. –ed (religion) Arien.

    (1866) HSH 144. a enep an Arianet. ●(1894) BUZmornik 35. Ar re a heulie ar fals kredenn-ze a reat Arianed anezho.

    (1911) BUAZperrot 205. an arianed a glaskas trabas outan.

  • arian
    arian

    adj. Arien.

    (1911) BUAZperrot 158. arian o daou evel o zad.

  • aridenn
    aridenn

    f. -où Kyrielle, suite.

    (1962) EGRH I 8. aridenn f. -où, tr. « kyrielle, suite. »

  • aridennad
    aridennad

    f. –où

    (1) (en plt de choses distinctes) Suite, kyrielle, ribambelle, enfilade.

    (1877) EKG I 144. Hag hen, en em lakaat da skriva eun aridennad hanoiou.

    (1909) FHAB Here 301. eun aridennad pennadou divarbenn Histor ar bobl breizad. ●(1913) KZVr 33 - 19/10/13. Aridennad, tr. «série, rangée, ribambelle. Eun aridennad pec'hejo. Trévérec.» ●Arigennad, tr. «ribambelle, série, suite.» ●(1921) FHAB Genver 9. aridennadou tiez. ●(1922) KAAG 49. lavaret eun arridennad geriou. ●(1929) MANO 119. e tibunas ive eun aridennad geier. ●(1964) LLMM 107/411. un arigennad leoù-Doue.

    (2) (en plt d'un liquide) Coulée, traînée de sang, etc.

    (1874) TLK I FHB 481/87b. eun aridennad dour a ioa var he lerc'h a-hed ann hent braz. ●(1877) EKG I 227. eun aridennad eonenn var he lerc'h. ●(1878) EKG II 2. aridennadou ruz a deue euz an neac'h d'an traon, great gand goad ar re euz an daou du a ioa kouezet en emgann.

  • aridennet
    aridennet

    adj. Qui forme une coulée.

    (1877) EKG I 41. ar goad a ioa aridennet var he lerc'h dre ma oa eat.

  • arier-garda
    arier-garda

    s. Arrière-garde.

    (1633) Nom 188b. Exercitus tergum : l'arriere-garde : an arriere-garda, an gard adref.

  • ariez / aryezh
    ariez / aryezh

    f. –où, –ioù

    (1) [au plur.] Grimaces.

    (1866) FHB 57/33a. o velet dizurziou hag ariezou ar rum guenta. ●(1874) FHB 501/247a. En em lacat a ra da ober a bep seurt ariezou.

    (1906) KANNgwital 40/320. Arieziou diskiant a reont. ●(1909) BROU 203. (Eusa) Ariézou, tr. «Façon, etc.» ●(1925) BUAZmadeg 40-41. bep seurt ardou hag arieziou. ●(1932) ALMA 137. Ormidou hag ariezou a raio.

    (2) Kaout an ariez da : avoir la manie de.

    (1921) PGAZ 42. ar re vrasa deuz ar baotred o doa an arriez fall da lakaat krogou da zevel etre ar re vian hag an nevessa deuet d'ar skol. ●(1942) FHAB Meurzh/Ebrel 149. (Plouarzhel) Ariez (g.g.) = distaget ar-yez : boazamant ; manie e galleg ; an ariez-se en deus.

  • ariezañ / aryezhañ
    ariezañ / aryezhañ

    v. intr. Grimacer.

    (1873) FHB 463/367b. En em lacat a reas da arieza, da c'hourvez var an douar.

    (1909) BROU 203. (Eusa) Ariézi, tr. «Grimacer.»

  • ariezer / aryezher
    ariezer / aryezher

    m. –ion Grimacier.

    (1909) BROU 203. (Eusa) Ariézer, tr. «Grimacier.»

  • arigell / ariell
    arigell / ariell

    f. –où cf. ereell

    (1) Jarretière.

    (1744) L'Arm 190a. Jaretiere, tr. «Ariguël. f.»

    (2) Attache, lien.

    (1744) L'Arm 19a. Attache, tr. «Ariell.. leu

    (1904) DBFV 11a. ariel, arigel, f. pl. –lleu, tr. «attache.» ●(1906) DIHU 8/134. N'ou des chet mui arigelleu doh ou houif-bihan na seien erbet idan er houif. ●(1931) VALL 426a. Lien, tr. «arigell V[annetais].» ●(1947) BRMO 66. Par-dessus le béguin ou toked kouif s'ajuste la coiffe à fond de nansouk dont les deux ailes richement travaillées (parfois au point d'Irlande) sont terminées par des liens empesés dit arigelleu.

  • arigell-loer / ariell-loer
    arigell-loer / ariell-loer

     f. (habillement) Jarretière.

    (1732) GReg 508b. Jaretiere, tr. «Van[netois] ariguell lor.» ●(1744) L'Arm 190a. Jaretiere, tr. «Arriêll-lore.. Arriêlleu-lereu f.»

    (1904) DBFV 11a. ariel, arigel, f. pl. –lleu, tr. «attache (loreu, des bas, jarretière).» ●(1927) GERI.Ern 25. arigell loreu f., tr. «jarretière.» ●(1931) VALL 405a. Jarretière, tr. «arigell-loer V[annetais] f.»

  • arigennad
    arigennad

    voir aridennad

  • arigoter
    arigoter

    m. –ion Homme qui malmène les animaux au travail.

    (1931) VALL 718b. celui qui le fait [surmener les animaux en les malmenant], tr. «arigoter T[régor].»

  • arigotiñ
    arigotiñ

    v.

    (1) V. intr. S'occuper à des riens.

    (1919) DBFVsup 3b. arigotein (Noy[al-Pontivy]), aligotein (Gr[oix]), v. n., tr. «s'occuper à des riens, badiner, faire des agaceries.» ●(1931) VALL 718b. V[annetais] arigotein, aligotein, tr. «agacer et s'occuper à des riens.»

    (2) V. tr. d. Malmener les animaux au travail.

    (1931) VALL 718b. Surmener (…) ; les animaux en les malmenant, tr. «arigoti T[régor] popul.»

  • arigrap
    arigrap

    s.

    (1) Foar an arigrap : foire d'empoigne.

    (1935) BREI 394/3c. Foar an arigrap, neb a dap a dap !

    ►[forme abrégée] Arigrap a dap.

    (1903) MBJJ 31. Gwech ha gwech e ve taulet d'ê gwenneien : «heligrap a dap !» ●(c.1930) VALLtreg 139. aligrap (ou) arigrap = pillage – En arigrap neb a dap a dap Prov. ●1187. Chaniskrab : Chaniskrab / Hag an hini a dap a dap (Rolland ar grawen hag ar barner) Voir harigrap.

    (2) Mise à sac.

    (1913) KZVr 26 - 31/08/13. Alagrap, aligrap, arigrap ; eun tôl alagrap, tr. «une chose à piller en commun.»

    (3) Skeiñ, stlapañ en arigrap : jeter à la gribouillette.

    (1913) KZVr 26 - 31/08/13. skei kraou en arigrap d'ar vugale. ●(c.1930) VALLtreg 139. skei krao pe wenneien en arigrap d'eur vanden vugale. En Haute-Cornouaille. Carnoet. Plourac'h. jiligrap (et) jalagrap (voy. chanisgrap employé par Rolland). ●(1980) LLMM 201/261. Evit an euredoù, ar badeziantoù 'veze ivez meur a baour e toull ar porched o c'hortoz ur pezh moneiz bennak da vezañ stlapet en arigrap d'ar vugale ha roet en o dorn d'ar re gozh.

    (4) Bezañ (en) arigrap : être en désordre, sens dessus dessous.

    (1935) BREI 416/3c. «Ar bed a zo arigrap» ; bezomp ni, ive, unanet muian m'hallfomp. ●(1936) BREI 457/3b. Hirie, dreist-oll, pa 'man pep tra en arigrap, ar Breton a sav e skouarn pa gomzer dirazan eus ar vuhez nevez ha kompez a c'hallfe beva.

    (5) Taol arigrap =

    (c.1930) VALLtreg 137. alagrap : pour arigrap – Gortoz, Perik, ganin n'er ket 'vel-ze à-strap / Heman zo 'tre hon daou, pôtr, eun tol alugrap. D. n d. Marivonik (Voir harigrap, chanistrap.)

  • arim
    arim

    v. tr. d. Attacher.

    (1530) Pm 250 (Mab Den). An tan ha frym en acrymo, tr. «Le feu et la glace l'enchaîneront.»

  • arimadur
    arimadur

    m. Agencement.

    (1744) L'Arm 8b. Agencer, tr. «Arimadur.. pl, eu. m.»

  • arimañ
    arimañ

    v. tr. d. Agencer.

    (1744) L'Arm 8b. Agencer, tr. «Arimein

  • arimbisil
    arimbisil

    m. –ed Presqu'imbécile.

    (1879) ERNsup 147. eun ar-imbisil, presque un imbécile, Trév[érec], St-Clet.

    (1913) KZVr 32 - 12/10/13. Arimbisil, masc., tr. «presque un imbécile. Trég[uier].»

  • arinosant
    arinosant

    m. –ed Presqu'innocent.

    (1879) ERNsup 147. eun ar-in(n)osañt, Trév[érec]. Cf. arzod.

    (1913) KZVr 32 - 12/10/13. Arinosant, masc., tr. «presque un innocent. Trég[uier].»

  • arismetik
    arismetik

    s. Arithmétique.

    (1499) Ca 11b. Arismetic. g. arismetique. science de nombrer.

  • aristell
    aristell

    f. –où (pathologie) Épidémie bénigne.

    (1909) BROU 203. (Eusa) Aristel Désigne une épidémie bénigne, comme l'influenza, la grippe, etc. ●(1931) VALL 267a. épidémie bénigne, tr. «aristell Ouess[ant].»

  • aristokrat .1
    aristokrat .1

    adj. Aristocrate.

    (1790/94) PC I 216. Divar goust porpant ar velien – Ac an esqeb aristocrat – Chuia raio fanchet, bourleden – Marqirit brema marhat mat.

     

  • aristokrat .2
    aristokrat .2

    m. –ed Aristocrate.

    (1790/94) PC I 228. drailla an aristrocratet.

    (1847) FVR 49-50. ar re-man, a ieaz kerkent d'ar bac'h e peleac'h e oa dastumet tri c'hant aristokrad (…) ho dieubi a rejont holl.

  • aritenn
    aritenn

    f.

    (1) Petit sentier.

    (1919) DBFVsup 3b. ariten (B[as] v[annetais]), f., tr. «petit sentier.»

    (2) Raie des cheveux.

    (1919) DBFVsup 3b. ariten (B[as] v[annetais]), f., tr. «raie des cheveux.» ●(1931) VALL 618a-b. Raie des cheveux, tr. «V[annetais] aritenn f.»

  • arjantiñ
    arjantiñ

    v. tr. d. Creuser légèrement, graver.

    (1919) DBFVsup 3b. arjantein (Gr[oix]), tr. «creuser légèrement, graver.»

  • arjaodal / arjaodiñ
    arjaodal / arjaodiñ

    v. tr. d. Insulter.

    (1792) CAg 71. Ind en hargeaud, er stuhele. ●(17--) TE 30. Mæs ind e hum laquas d'en arjaudal.

    (1919) DBFVsup 3b. arjaudein, v., tr. «Insulter. Cf. hujaudein

  • arjil
    arjil

    m. (minéralogie) Argile.

    (1633) Nom 228b-229a. Terra figularis, argilla figularia, creta figularis : argille : argill, an douar á so mat da vn poder pry euit ober podou.

  • ark
    ark

    m. –où (armement) Arc.

    (1792) BD 201. mes pa deulin ma arc credet franc e souffri[nt], tr. «Mais quand je lancerai mon arc, croyez franchement, ils souffriront.» ●578. o callon gant ma arc men dardo, tr. «leur cœur de mon arc, je le percerai.»

  • arkebuzenn
    arkebuzenn

    f. –où (armement) Arquebuse.

    (1612) Cnf 18b. clezeff, contell, halabarden, argebusen. ●(1633) Nom 186a. Sclopus siue stlopus : arquebute, arquebuse : harquebusen. ●250a-b. Nitratus puluis : poudre d'arquebuse : poultr arquebusen. ●291b-292a. Funditores, qui fundis missila & lapides iaciebant. Libratores, quod missilia eminus librando contorqueant : Qui vsent de fondes à combattre. Horum in locum successere, qui plumbeas glandes iaculantur vi tormentarij pulueris elisas ; arquebusiers, hacquebutiers : harquebuseneryen, vnan a ra harquebusennou.

    (1659) SCger 9a. arquebuse, tr. «arquebusenn.» ●11b. bander vne harquebuse, tr. «banta vn arquebusen.» ●118a-b. tirer vne arquebuse, tr. «tenna vn arquebusen

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...