Devri

Recherche 'àr...' : 725 mots trouvés

Page 9 : de arkebuzenner (401) à armeniad (450) :
  • arkebuzenner
    arkebuzenner

    m. –ien Arquebusier.

    (1633) Nom 291b-292a. Funditores, qui fundis missila & lapides iaciebant. Libratores, quod missilia eminus librando contorqueant : Qui vsent de fondes à combattre. Horum in locum successere, qui plumbeas glandes iaculantur vi tormentarij pulueris elisas ; arquebusiers, hacquebutiers : harquebuseneryen, vnan a ra harquebusennou.

  • arkoù
    arkoù

    plur. local. (mobilier) Lit clos.

    (1895) GMB 10. arko, lit clos, à Quemper-Guézennec.

  • arkuz
    arkuz

    s. Veillée funèbre. cf. arc'houest

    (1924) LZMR 15. O ! pebez noz arkus kaer !... (1) Arkus : veillée des morts, e bro Pont-'n-Abbad ●(1936) IVGA 185. evit an arkus. ●(1938) WDAP 2/81. evel evit un arkuz. ●87. Mont kuit ha lezel ac'hanoc'h, p'hoc'h eus eun arkuz, itron an ti ?

  • arlanket
    arlanket

    adj. (Eau) débordée.

    (1919) DBFVsup 3b. arlanket, tr. «débordé.» ●(1931) VALL 184a. eau débordée, tr. «(deur) arlanket V[annetais].»

  • arlann
    arlann

    m./f. -eier (agriculture)

    (1) Lande, terre inculte.

    (1919) DBFVsup 3b. arlann, m., tr. «région inculte, lande.»

    (2) Lande communale.

    (1962) EGRH I 8. arlann f. arlanneier, tr. « lande communale. »

  • arlec'hou
    arlec'hou

    m. Réparation.

    (1744) L'Arm 333b. Reparation, action, &c., tr. «Arleu

    (1904) DBFV 11a. arleu, m., tr. «arrangement, réparation.» ●(1927) GERI.Ern 25. arleu m., tr. «arrangement, réparation.»

  • arlec'houadur
    arlec'houadur

    m. Réparation.

    (1904) DBFV 11a. arlehuadur, m., tr. «action de réparer.» ●(1927) GERI.Ern 25. arlehuadur V[annetais] m., tr. «Action de réparer.»

  • arlec'houer
    arlec'houer

    m. –ion Réparateur.

    (1744) L'Arm 333b. Réparateur, m., tr. «Arleuhour

    (1904) DBFV 11a. arleuhour, arlehour, m. pl. arleherion, arlerion, tr. «celui qui répare, raccommode.» ●(1927) GERI.Ern 25. arleh(u)our m., tr. «celui qui raccommode.»

  • arlec'houerezh
    arlec'houerezh

    m. Réparation.

    (1744) L'Arm 465b. Surannacion, tr. «Arlehuereah ag ur græce, à beerh er Roué, a ouai bétt lausquétt de gohein. m.»

    (1904) DBFV 11a. arlehuereh, tr. «arrangement, réparation.» ●(1927) GERI.Ern 25. arlehuereh, tr. «arragement, réparation.»

  • arlec'houet
    arlec'houet

    adj. Racommodé, rapiécé.

    (1744) L'Arm 384a. Habit fripe, tr. «Say arléhuétt

  • arlec'houiñ
    arlec'houiñ

    v. tr. d.

    (1) Aiguiser.

    (1744) L'Arm 321a. Rafraichir (...) Un outil de fer, tr. «Arléhuein.» ●(1787) BI 58. arleüiein é araire.

    (1903) EGBV 74. arleùein, tr. «aiguiser.» ●(1904) DBFV 11a. arlehuein, tr. «raffraîchir, affiler (un outil).» ●(1907) VBFV.bf 3a. arleuein, tr. «aiguiser, affiler.» ●(1927) GERI.Ern 25. arlehuein v. a., tr. «rafraîchir, affiler (un outil).»

    (2) Carreler, rapiécer (des chaussures).

    (1744) L'Arm 46a. Carreler des souliers, tr. «Arlehuein.. étt..» ●182b. Mettre des hausses, tr. «Arlehuein sælieu botteu.»

    (1904) DBFV 11a. arlehuein, tr. «carreler (des souliers).»

    (3) Réparer.

    (1903) EGBV 74. arleùein, tr. «raccommoder.» ●(1904) DBFV 11a. arlehuein, tr. «raccommoder ; réparer.» ●(1927) GERI.Ern 25. arlehuein v. a., tr. «raccommoder.»

  • àrlene
    àrlene

    adv.

    (1) L'année dernière.

    (c.1718) CHal.ms i. L'année dernière, tr. «allanne.» ●(c.1718) CHal.ms ii. a tel Iour qu'auiourdhuy, tr. «arlané d'endéman.» ●(1744) L'Arm 13b. L'année passée, tr. «Arlanné.» ●(1790) MG 22. Èl-ce just en hum gomportas me mæstr arlanné. ●94. Arlanné ean hum gavas én ur fal affær.

    (1884) LZBt Meurzh 57. Erleune e oann bet c'hoaz er gear-man. ●(1895) GMB 221. Erlañne, herlañne, l'année dernière, pet[it] Trég[uier] ; erleune à Pontrieux.

    (1904) DBFV 11a. arlañné, adv., tr. «l'année passée (Ch. ms., etc., mot encore usité).» ●(1910) DIHU 62/122. azé ou devoé hum gavet arlañné.

    (2) Àrlene diwezhañ : l'année dernière.

    (1849) LLB 2057-2058. arlané dehuehan, / É pardon bras Kergrist.

  • arlikin
    arlikin

    m. (argot de La Roche-Derrien) Crêpière.

    (1885) ARN 30-31. Crêpière. – Br. Min-krampoez (pierre à crêpes). Arg[ot] : Erlekin (arlequin). – Eman ann erlekin war he dron, l'arlequin est sur son trône, la crêpière est sur le feu, on est en train de faire des crêpes

  • arlikon
    arlikon

    m. –ed (ichtyonymie) Rouget.

    (1732) GReg 831b. Rouget, poisson de mer, tr. «Arlicon. p. arlicoñed

    (1876) TDE.BF 21b. Arlikon, s. m. C[ornouaille], tr. «Rouget, poisson ; pl. ed

    (1927) GERI.Ern 25. arlikon b[as] L[éon] m., tr. «Rouget.»

  • arliv
    arliv

    m. –ioù Nuance.

    (1931) VALL 502a. Nuance, tr. «arliou m. pl. arliviou (d'après le gallois).»

  • arlivañ
    arlivañ

    v. tr. d. Nuancer.

    (1931) VALL 502a. Nuancer, tr. «arliva

  • arlonkenn
    arlonkenn

    f. –où (anatomie) Gosier.

    (1982) PBLS 561. (Langoned) sec'h eo e arlonkenn c'hoazh ! tr. «il a encore le gosier sec !»

  • arloup .1
    arloup .1

    adj.

    (1) Affamé.

    (1909) SPON 26. Ret e vou bout arloup mat eit lonkein er stronk a ioud-sé. ●(1976) LIMO 30 octobre. un débrér harloup.

    (2) Glouton.

    (1909) DIHU 148/280. en arloup a gemenér. ●(1978) BRUDn 17/15. ma werze (pe roe kentoh !) Tante Fin’ madigou d’eun toullad bugale arloup. ●20. arloup = marlonk.

    (3) Accapareur.

    (1910) ISBR 210. Un arloup ne vé ket arloup é hantér ! ●(1936) DIHU 305/169. deusto d'er Stadeu arloup diazéet ar er goed hag er laeronsi.

    (4) Lagad arloup : regard convoiteur.

    (1910) ISBR 215. Ar Breih é taulas ketan Loeiz é lagad arloup.

  • arloup .2
    arloup .2

    m. –ed

    (1) Accapareur.

    (1862) BBR 176. Petra lavarez, koz arloup ? / Serr da vek gand da onner loup ! tr. «Que dit tu, méchant accapareur ? veux-tu bien te taire avec ta génisse galeuse !»

    (1910) ISBR 210. Un arloup ne vé ket arloup é hantér !

    (2) Personne vorace, morfal.

    (1907) VBFV.bf 3a. arloup, s., tr. «gourmand.» ●(1919) DBFVsup 3b. arloup, harloub, m., tr. «glouton, gourmand.» ●(1942) DHKN 225. Derhel e hra Nenneg get hé beajad krampoeh, deusto dehi kaout ohpen droug-kalon é huélet hé hrampoéh é vonet a vezul get en tri arloup-ma. ●(1974) YABA 12.10. En hani bihan d'er vronn, èl un arloup.

    (3) Convoiteur.

    (1910) ISBR 229. Labour e gavas de harz en arlouped rak stank e oé er prinsed e oé chonjet geté diméein d'Anna.

  • arloup .3
    arloup .3

    m. Acharnement.

    (1931) VALL 7a. Acharnement, tr. «arloup m.»

  • arloupell
    arloupell

    f. –ed Femme gloutonne.

    (1909) DIHU 51/327. Ne fauté ket muioh aveit lakat en arloupel-sé d'hobér er péh e oé laret dehi miret a hobér. A pe oé kroget Iehann de zirohal, chetu hi ardro en duel hag é lipat en treu mat e oé deit arnehi.

  • arlouper
    arlouper

    m. –ion Accapareur.

    (1982) LIMO 22 septembre. mar oent kri, digalon, harlouperion pe teadeu fall.

  • arlouperezh
    arlouperezh

    m. Acharnement.

    (1931) VALL 7a. Acharnement, tr. «arlouperez m.»

  • arloupet
    arloupet

    adj.

    (1) Affamé.

    (1907) VBFV.bf 3a. arloupet, aj., tr. «gourmand.» ●(1907) AVKA 87. Seblant denved ho deus, deoc'h da welet ; med en gwirione bleizi haloupet nan int ken.

    (2) Bezañ arloupet war : manger gloutonnement.

    (1901) EPLQ 16. pet[it] tréc[orois] beañ aloupet war eun dra manger une chose gloutonnement.

    ►sens fig.

    (1909) DIHU 50/306. arlouped omb a fed er garanté deli de Vreih.

    (3) Bezañ arloupet war : être acharné sur.

    (1931) VALL 7a. Acharné, tr. «arloupet (sur war).»

  • arloupiñ
    arloupiñ

    v.

    (1) S'acharner.

    (1931) VALL 7a. Archarner (S'), tr. «arloupi

    (2) V. tr. d. Envahir.

    (1904) DBFV 11a. arloupein, v. a., tr. «envahir, s'emparer de.» ●(1962) EGRH I 8. arloupiñ v., tr. « envahir, s’emparer. »

  • arm
    arm

    m. –où

    I. (armement)

    (1) Arme.

    (1499) Ca 11a. Armou. g. armes. ●(1612) Cnf 25. douguen armou.

    (1659) SCger 9a. arme, tr. «arm.» ●(c.1680) NG 1913. E tes Judas guet tud armeu. ●(1727) HB 332. evel un arm bantet ænep hoc'h adversourien. ●(1732) GReg 51a. Arme, instrument de guerre, tr. «Arm. p. armou.» ●Deux, trois armes, tr. «Daou, try arm.» ●(1744) L'Arm 17a. Arme, tr. «Arme.. eu m.»

    (1860) BAL 12. Ar re a grog en o armou.

    (1927) GERI.Ern 25. arm m., tr. «Arme.»

    (2) Armoù arsailh : armes offensives.

    (1732) GReg 51a. Armes, offensives, tr. «Armou da açzailh

    (3) Armoù difenn : armes défensives.

    (1732) GReg 51a. Armes, deffensives, tr. «Armou da divenn

    (4) Arm tan : arme à feu.

    (1847) FVR 291. o veza evit ann darn vuia hep armou-tan.

    (5) Dindan an armoù : sous les armes.

    (1847) FVR 381. Eno e chomjont sioul, mes bepred dindan ann armou.

    (1914) KANNgwital 135/379. Evit beza e stad da erpel outho, euz ranket gelver eur bloaveziad muioc'h a dud dindan an armou.

    (6) Tennañ d'ar armoù : (?) s'entraîner au maniement des armes (?).

    (1633) Nom 132b. Catadromus, decursorium, Troiam ludere : lieu pour iouster : læch pe plaçc euit stourm, euit tennaff dan armou. ●206a. Brauium : pris de la iouste : an pris á gounezer ò tennaff dan armou pe ò gouren.

    II. (liturgie) Armoù (an Iliz) : croix et bannières.

    (1732) GReg 78b. en b[as] leon on appelle les Banieres & les Croix. An Armou. armou an Ilis.

    III. (cuisine) Récipient. cf. arem.

    (1913) KZVr 33 - 19/10/13. Arm, masc., pl. ou, aou, tr. «ustensile de cuisine ; vase en général. Goelo. Even.» ●(1927) GERI.Ern 25. arm m., tr. «ustensile de cuisine, vase T[régor].»

  • armadur
    armadur

    m. =

    (1916) LIKA 27. (Groe) me aramadur e zo etal mont kut.

  • armaeziad
    armaeziad

    m. armaezidi Campagnard.

    (1909) NOAR 90. An daou armeziad ne daolont ket nemeur a evez oc'h an tiez uhel. ●(1914) MAEV 193. an daou armeziad a zisplegas d'in eur maread laeronsiou.

  • armaj
    armaj

    m. Armes.

    (1790) Ismar 36. en ol armage necessær. ●(17--) TE 81. dibourvai a beb sort armage. ●159. en aparaill blaouahus ag é armage.

    (1843) LZBg 1 blezad-2l lodenn 89. deu gand soudard, guet piqueu aveid armage. ●(1849) LLB 1209. Mar kleu a ziabel en armaj é trouzal.

    (1924) NOLU 39. deusto ma splanné ou armaj. ●(1927) GERI.Ern 25. armaj V[annetais] m., tr. «armure, armes.»

  • armamant
    armamant

    m. Armemant.

    (1920) MVRO 24/1c. Loucheur, ministr koz an Armamant hag ar «Broiou dizanket».

  • armañ / armiñ
    armañ / armiñ

    v.

    I. V. intr.

    (1) S'armer.

    (14--) N 849. Me a gray alarm hac armaff, tr. «Je ferai du bruit et je m'armerai.»

    (1732) GReg 51b. On arme par tout, tr. «Arma a rear dre-oll.»

    (1935) BREI 389/3c. pa grogo eur vro da arma, eus he fenn he-unan, ar re all a grogo ive. ●(1935) BREI 399/4a. kelou spouronnus diwarbenn an Alamagn oc'h arma. ●(1935) BREI 420/3a. an diou vro a zalc'h da arma.

    (2) (en plt d'un bateau) Être armé.

    (1970) GSBG 268. (Groe) ag ǝfǝze ǝrba :gew ǝndrow exarmiɲ (= hag e veze ar bagoù en-dro oc’h armiñ), tr. «Et les bateaux étaient de nouveau en train d’être armés (litt. d’armer).»

    II. V. tr. d.

    (1) Armer.

    (1499) Ca 11a. Armaff. g. armer.

    (1659) SCger 9a. armer, tr. «armi.» ●(1744) L'Arm 17a. Armer, tr. «Armein.» ●(17--) TE 126. Ean ou laquas [é soudardèt] itré tair bandèn hac ou armas én ur fæçon misterius.

    (1904) DBFV 11a. armein, v. a., tr. «armer.» ●(1927) GERI.Ern 25. arma v. a., tr. «armer.»

    (2) Armer (un navire).

    (1732) GReg 226a. Faire la course sur Mer avec commission de la Cour, tr. «Arma listry ê cours.»

    (1847) MDM 14. armi listri.

    III. V. pron. réfl. En em armañ : s'armer.

    (c.1500) Cb. g. commancier a armer en cheualerie. b. dezrou en em armaff e marhecyez / enem custumaff a bresel.

    (17--) TE 81. Ind e hum armas enta a uellan ma heèllènt.

    (1857) LVH 4. crechénion vad peré e zelié hum armein.

  • armanag
    armanag

    voir almanak

  • armanak
    armanak

    voir almanak

  • armanakiñ
    armanakiñ

    voir almanakiñ

  • armaoueg
    armaoueg

    f. –où Arsenal.

    (1931) VALL 38b. Arsenal, tr. «armaoueg f. pl. ou

  • arme
    arme

    f. –où

    (1) Armée.

    (1633) Nom 51b. Annona militaris, stellatura : munition de viures, ou les viures d'vne armée, ou d'vn camp : munition á beuançc, pe beuançc á vn armè pe á vn campaing. ●150b. Classis : troupe ou flotte de nauires, vne armée : vn flot listry, vn banden listry, armè. ●188b. Copiæ, manus : armée : armè.

    (1732) GReg 51a. Armée, tr. «Arme. p. armeou.» ●254b. Défaire une armée, tr. «Trec'hi da un arme.» ●(1744) L'Arm 17a. Armée, tr. «Armé.. éyeu f.»

    (1854) PSA II 301. En nihue armé e oé é combattal. ●(1882) BAR 167. arme an Turket. ●(1894) BUZmornik 124. eun arme vraz. ●(18--) SAQ I 93. Diou arme a zo tal-ha-tal.

    (1927) GERI.Ern 25. arme f., tr. «armée.» ●(1957) AMAH 247. holl bennoù bras an arme, nemet unan hepken, de Gaulle, hag a dremene dre-se evit un oristal diahelet krenn.

    (2) Arme a vor : marine de guerre.

    (1869) SAG 48. diou arme a vor.

    (3) Korf-arme : corps d'armée.

    (1859) MMN 18. e meur a gorf-arme.

    (1976) LLMM 175/120. ar pemzekvet korf arme.

    (4) Sevel un arme : lever une armée.

    (c.1680) NG 1414. hac enf seuel un armé.

    (5) (religion) Arme an neñvoù : les phalanges célestes.

    (1945) GPRV 8. Sant Mikêl, «kabiten arme an Neñvou» pe c'hoaz «balañser an eneou».

  • arme-douar
    arme-douar

    f. Armée de terre.

    (1905) BOBL 01 juillet 41/1a. evid flepaat ha distruja hon arme-douar.

  • arme-vor
    arme-vor

    f. Armée de mer.

    (1633) Nom 150b. Classis procincta : vn armade preparée à la guerre : armè mor preparet da monet dan bresel. ●187b. Naumachia, prælium nauale, pugna naualis : guerre sur mer : bresel á mor, armè mor. ●188b. Copiæ nauales : armée par mer : armè mor, armè dre'n mor.

    (1732) GReg 51b. Armée navale, tr. «Arme-vor. p. armëou-vor

    (1910) MBJL 116. eun aluzenner eus arme-vor Bro-Zôz.

  • arme-zouar
    arme-zouar

    f. Armée de terre.

    (1732) GReg 51a-b. Armée sur terre, tr. «Arme-zoüar. p. armëou-zoüar

  • armead
    armead

    f. –où Armée, considérée en nombre de soldats.

    (1900) LZBg 57 blezad-1 lodenn 59. Un arméad tud e za d'hobér brezel d'emb. ●(1927) GERI.Ern 25. armead f., tr. «armée.» ●(1939) MGGD 3. eun armead soudarded.

  • armeadeg
    armeadeg

    f. –où Mobilisation.

    (1976) LLMM 175/115. ar gerioù strafuilhus a c'halve an dud d'an armeadeg, ha deiz kentañ an armeadeg a oa d'an eil a viz Eost 1914.

  • armel / arbel
    armel / arbel

    f. –ioù, armili (mobilier) Armoire.

    (1499) Ca 11a. Armel. g. armoyre.

    (1659) SCger 9a. armoire, tr. «armel, p. iou.» ●(c.1718) CHal.ms ii. buffet, tr. «credanc', armél, armelieu, armener armenerieu.» ●(1732) GReg 51b. Armoire, meuble de bois, tr. «Armell. p. armellyou

    (1840) GBI II 330. Arbell 'r sakramant, tr. «la niche du Saint-Sacrement.» ●(1867) FHB 125/165a. c'huec'h armelic vihan distalav. ●(1868) GBI II 300. Me 'm eûs em armel tric'houec'h mil skoed, tr. «J'ai dans mon armoire dix-huit mil écus.» ●(1878) EKG II 69. an arbeliou a oue divarc'het. ●82. ar gueleou hag an armeliou.

    (1909) NOAR 49. Divarc'ha a reas an arbeliou, an tiretennou. ●(1910) EGBT 67. C'hwi a lako ma dilhad war ar lansen 'barz an armel. ●(1955) STBJ 149. an horolaj en he arbel, gant eur mell momeder koueor lugernus. ●(1957) AMAH 245. gweleoù, ur pres, un daol, keder hag un armelig da glenkañ al listri-kegin. ●(1980) EBSB 52. (Ar vro vigoudenn) arbel, arbili, tr. «armoire(s).» ●(1986) DPSB 38. (Rieg) Dans la région, on dit arvel pour armel (armoire).

  • armel-houarn
    armel-houarn

    f. Coffre-fort.

    (1931) VALL 130b. Cofffre-fort, tr. «armel-houarn f.»

  • armel-levrioù
    armel-levrioù

    f. (ameublement) Bibilothèque.

    (1931) VALL 65b. Bibliothèque (meuble), tr. «armel-levriou f.»

  • armel-sakr
    armel-sakr

    f. Tabernacle.

    (1931) VALL 723a. Tabernacle de l'autel, tr. «armel ou arbel sakr

  • armelad / armeliad
    armelad / armeliad

    f. –où Contenu d'une armoire.

    (1929) FHAB C'hwevrer 68. eun armeliad aour hag arc'hant. ●(1959) BRUD 8/31. eun armelad arhant.

  • armeler
    armeler

    f. –ioù

    (1) Armoire.

    (c.1718) CHal.ms ii. buffet, tr. «credanc', armél, armelieu, armener armenerieu.» ●(1732) GReg 51b. Armoire, meuble de bois, tr. «Van[netois] Armelér. p. armeléryéü.» ●(1744) L'Arm 17a. Armoire, tr. «Armenére.. rieu : Armlére.. rieu. f.»

    (2) Miroir.

    (1919) DBFVsup 3b. armenér, armelér, m., tr. «miroir ; glace. – Ailleurs, miloér et plaisamment marveillour, menteur.»

  • armeliad
    armeliad

    voir armelad

  • armener
    armener

    voir armeler

  • Armeniad
    Armeniad

    m. –ed, Armeniiz Arménien.

    (1903) MBJJ 118. an Armeniaded (kristenien dianket-all). ●204. manati Armeniiz.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...