Recherche 'am...' : 493 mots trouvés
Page 10 : de amvent (451) à amzu (493) :- amventamvent
adj. Très grand, qui n'a pas de limite, sans borne.
●(1911) DIHU 70/226. ékreiz én èbr amvent (sans borne) !
- amvrid
- amwel
- amweladennamweladenn
f. –où Revue militaire.
●(1931) VALL 478a. Montre, revue, inspection (de troupes, etc.), tr. «amweladenn f.» ●659b. Revue de troupes, tr. «amweladenn f.»
- amweladenniñamweladenniñ
v. tr. d. Passer en revue.
●(1931) VALL 478a. faire une [montre] ainsi, tr. «amweladenni.»
- amwelout
- amwir
- amzer .1amzer .1
m. & adv. –ioù emploi temp.
I. M.
(1) Le temps qui passe.
●(1499) Ca 7b. Amser. g. temps. l. hoc tempus. oris.
●(c.1680) NG 436-437. De gauet en amser / De ober pinigen. ●319. Me yei en ber amzer. ●576. En amser dreminet.
●(1862) JKS 4. n'euz eno nemet amzer gollet ha fazi.
●(1912) MMKE xv. daoust d'an amzeriou diez. ●(1924) BILZbubr 38/843. Hag evel-se a dremene an amzer pa vije divalo.
(2) Amzer servij, soudard : service militaire.
●(1908) KMAF 56. pa vo great da amzer-soudard ganit. ●(1910) MAKE 20. egiz kanolier war vor en doa great e amzer-servij. ●(1915) MMED 276. oc'h ober ho amzer zoudard. ●(1935) BREI 402/2d. d'ober e amzer servij. ●(1921) PGAZ 84. n'o doa ket great ho amzer soudard. ●(1975) YABA 17.05. komz (…) ag o amzér servij.
►absol.
●(1860) BAL vii. ur zoudard, prest da echui e amzer.
●(1908) KMAF 46. Eun niz d'in a zo bet eno pa oa gant e amzer war vor. ●(1955) STBJ 38. ar re-mañ, grêt ganto o amzer, her c'hemeras evit eur bleu.
(3) Saison.
●(1659) SCger 107b. les 4 saisons, tr. «ar peuar amser.» ●(1744) L'Arm 346b. Les 4 saisons, tr. «Er pedair amzér.»
●(1932) ALMA 147. Ar bloaz, rannet breman e pevar amzer.
(4) absol. Gestation.
●(1907) AVKA 9. Achu hec'h amzer ganthi, Elisabeth a c'hanas ur mab.
(5) absol. Terme de la gestation.
●(1915) MMED 180. Mari, he bried, a ioa var-nez beza mam : epad ma oant eno ho daou, e teuas he amzer.
(6) Debriñ e amzer : perdre son temps.
●(1957) BRUD 1/109. Traou a netra mad da zuna arhant diwarnom ha da lakaad ahanout da zebri da amzer.
(7) Vie, jours.
●(c.1680) NG 1309. Er fin a hon amzer.
●(1860) BAL 46. aman em euz sonj da choum ar rest eus va amzer.
(8) An amzer wechall : le temps jadis, du temps jadis.
●(1912) MMKE x. mouez Barzed an amzer gwechall. ●(1926) FHAB Here 372. derc'hel mat ato da c'hiziou mat an amzer wechall. ●(1936) IVGA 45. bougreed an amzer wechall.
(9) An amzer vremañ : le temps présent.
●(1905) KANngalon Here 514. ma 'c'h avesaomp ouz an amzer vrema. ●(1908) KMAF 10. Dampret vo va ene, ma n'eo ket diwar an diaoul koz an holl zervicherien a zo en amzer-vreman !
(10) [au plur.] Menstrues.
●(1659) SCger 58a. fleurs des femmes, tr. «amseriou.»
●(1904) DBFV 6b. amzérieu, tr. «menstrues.»
(11) (religion) Ar bevare, pevare amzer : le quatrième (des Quatre Temps).
●(1911) SKRS II 243. Epad ar c'horaïz, da zadourn ar Bevare Amzer, (ar c'hotuerou).
(12) Itron Varia an amzer : le temps qui passe.
●(1981) ANTR 6. Fur a-walh int o daou evid lezel Itron Varia an Amzer, evel ma leverer, da ober he labour war he 'fouezig.
(13) Dre an amzer a ra : par les temps qui courent.
●(1878) EKG II 221. Me a c'hoar ervad ne ket brao doare an dud vad dre an amzer a ra, abalamour da-ze lavarit d'ign petra a glaskit ha me a zikouro ac'hnaoc'h da zont a-benn euz ho mennoz.
(14) Amzer diwezhañ : (la) fin de la vie.
●(1869) SAG 256. en ho amzer diveza.
(15) (grammaire) Temps.
●(c.1501) Donoet 17-21. Pet amser so en uerbum ? tri., tr. « Combien de temps y a-t-il dans le verbe ? Trois »
II. Loc. adv.
(1) An amzer eus an amzer : les trois-quarts du temps.
●(1910) MAKE 20. rag an amzer eus an amzer ne gleve ket petra felle d'e everien kaout.
(2) Bep un amzer : de temps en temps.
●(1874) FHB 479/70b. Bep eun amzer an dra-ma pe an dra-hont a roe leac'h da vrudaillou divar he benn. ●(1893) IAI 3. d'ar Brofeted a zigase bep eun amzer var an douar.
(3) Bep en amzer : de temps en temps.
●(1860) BAL 20. sevel bep-en-amzer an daoulagad divar al levr. ●212. Evelse, ez ea bep-en-amzer da Gastel. ●(1868) KMM 263. ur boan pe boan a gemeront, bep-en-amzer. ●(1889) ISV 483. bep en amzer en em gaf eun den ijinuz avoalc'h evit rei kentel dezho.
●(1904) SKRS I 163. Eun dra vad eo sonjal er maro, da vianan bep en amzer. ●(1911) SKRS II 71. a glever oc'h embann bep en amzer eo achu gant an Iliz. ●(1915) MMED 364. pedi bep en amzer evit distro ar bec'herien.
(4) Bep an amzer : de temps en temps.
●(1904) SKRS I 160. Mad eo ive, bep an amzer da viana, ober eur zell ouz buez ar Verc'hez Vari. ●(1907) PERS 333. Anez ma kaver, bep an amzer, eneou kaër ha zantel. ●(1908) FHAB Eost 236. eur bochad tud yaouank, en em vod bep an amzer, hag a laka o gouiziegez e boutin.
(5) Amzer zo bet : fut un temps.
●(1847) FVR 71. Me, Aotrou, me zo bet eur paotr, amzer zo bet. ●(1868) KMM 100. Er jardinic-se, amzer zo bet, oa ur vezennic. ●(1869) FHB 228/150a-b. Amzer a zo bet, hag an amzer-ze ne ma ket c'hoaz pell diouz-om. ●(1880) SAB 8. keuz am euz ive da veza, amzer zo bet, gret poan d'am (...). ●25. Amzer zo bet, en ur vro, en eur ober scol d'ar vugale, e vize gret ar goulenn-ma dezo. ●50. al levriou coz a oa, amzer zo bet, etre daouarn ar gristennien. ●75. evel amzer zo bet betec a nevez.
●(1909) FHAB Ebrel 115. eur barrez ker bras, ken kaer, brudet dre e feiz, amzer zo bet. ●(1911) BUAZperrot 20. abalamour m'o deus great re a faë, amzer zo bet, war mouez an Aotrou Doue.
(6) Kozh-amzer : il y a très longtemps.
●(1962) TDBP II 17. Abaoe a zo koz amzer, tr. «depuis, il y a très longtemps.»
(7) Amzer gwezhall : autrefois, jadis.
●(1911) SKRS II 196. Ar bayaned zoken, amzer guechall, a ioa kustum da bedi ho doueou faoz.
(8) Etre daou benn an amzer : tout le temps.
●(1868) KMM 255. Trist eo en em gaout vardro un den clanv ha na veler, etre daou benn an amzer, chapeled ebed ganta en e zorn. ●(1869) FHB 207/403a. a ra ar c'harotez, an avalou douar, ho oll magadurez etre daou benn an amzer.
(9) A-hed an holl amzer : tout le temps.
●(1915) MMED 140. pa'z eo guir e veve en he c'hichen hed an oll amzer.
(10) Amzer da amzer : de temps en temps.
●(1869) FHB 234/196b. hag amzer d'amzer e welemp eur chapelet enn ho dorn.
(11) A amzer da amzer : de temps en temps.
●(1854) MMM 16. renêvesit goude-se oc'h offranç a amser da amser var an deis.
(12) Abaoe pell amzer bras : depuis très très longtemps.
●(1835) AMV 22. Ar beden-se a so bet, abaoue pell amser bras, etablisset en Ilis evit trugaercât Doue.
(13) E berr amzer : en peu de temps.
●(1530) J p. 17. Ha sellomp moean ha manier / En berr amser da quemeret / Iesus, tr. «cherchons le moyen et la manière de prendre promptement Jésus.» ●(1557) B I 684. En berr amser cret seder ez meruy / A un maru yen gant ancquen heb quen bry, tr. «sache bien que tu vas mourir (…) sans égard, d'une mort pleine d'angoisse.»
●(1870) MBR 8. ma par roue a zeuaz da veza gwiziek e berr amzer.
●(1902) MBKJ 203. da zevel e berr amzer, eunn ene beteg ann huela santelez. ●(1935) FHAB C'hwevrer 53. e c'hounezer enno arc'hant bras, e berr amzer, gant aes war ar c'horf.
(14) Ur berrig amzer : un court laps de temps.
●(1767) ISpour 291. ma n'enn dé meit ur beriq-amzér. ●(1790) Ismar 307. ma ne vai meid ur berriq amzér.
●(1925) SFKH 18. É korv ur berrig amzér é mant é toul dor ou mestr.
(15) En amzer-mañ ha'n amzer : à telle ou telle époque.
●(1621) Mc 5. Ma Tat diuezaff ma gris confession, voue en amser man han amser.
(16) A-bep un amzer : de temps en temps.
●(1905) BOBL 16 décembre 65/1a. el leac'h ma weler, a bep eun amzer, milliardou a gilleien-raden.
(17) A-bep-amzer : de tous temps.
●(1576) Gk I 244. A so benniguet entré an oll groaguez à pep amser. ●(1612) Cnf 28a [lire : 38a]. an den à armou, ha soudard pe-heny à so en è seruig à bep amser.
●(1852) MML 99. destinet a bep amser evit bean Mam da Zoue. ●(1864) SMM 108. A bep amzer ez eus bet eur sourci bras eus ar c'horfou maro. ●(18--) CST 87. her gouzout a rit, a bep amzer, an dud-ze a vez laosket evel chas...
●(1906) KPSA 55-56. n'ez euz den all ebed nemet ar Werc'hez Santel hag a ve bet, a beb amzer, dibec'h dirak Doue. ●(1915) MMED 378. Ar Verc'hez Vari, choazet gant Doue a bep amzer.
(18) Abaoe pell amzer : depuis très lontemps.
●(1882) BAR 213. eur chapel benag (...) savet abaoe pell amzer, int deuet da zispenn gant ar gozni, hag eo red ho fenselia.
●(1936) BREI 453/3b. Ar bed a zo skuiz o klevet ar Frans oc'h ambren dalc'hmad war digare e vije riskl eviti. E Bro-Saoz, e oar «tazennet» gant se, abaoe pell amzer.
(19) Abaoe keit amzer : depuis si longtemps.
●(1868) FHB 177/163b. Perak neuze 'ta neuz menek ebed anezhan abaoue keit amzer ?
(20) Ur wech an amzer, en amzer : de temps en temps.
●(1860) BAL 162. Comzouigou a garantez (…) a dlefet da lenn, ur veachic an amzer a gouestadic. ●(1878) EKG II 115. selaou a rean eur veach an amzer. ●(1884) BUZmorvan 213. Mes ac'hano e kendalc'haz da vont eur vech enn amzer da ober baleou.
●(1902) PIGO I 143. Eur wech an amzer, an otro Person a deue en e di en eur dremen. ●(1911) BUAZperrot 102. Eur wech an amzer e lakea digas var e daol eur pred-boued eus ar gwella.
(21) Ur wezh dre amzer : de temps en temps.
●(1914) KLBD 31. teulit enno eur vech dre amzer lann, bruk, raden, draillet munut.
(22) En amzer ar rouanez : du temps des rois, id.e. du temps de notre jeunesse.
●(1980) MATIF 77. les anciens évoquaient leur jeunesse « du temps des rois » (amzer eur rouannez).
(23) E pep amzer : de tout temps.
●(1667) ARmorial 241. Quelen alias audit lieu en Duault Evesché de Cornoüaille C. à present fonduë en la Baronnie du Vieux-Chastel à Loguenel, Guernisac en Taulé Evesché de Leon, le Rest en Ploüezoch, Kerelleau en Kermaria-Sular, Pontplantcoët en Poügaznou, Kermouster en Langoat & plusieurs autres en Treguier, aliàs idem, à present au Dresnay, Chateaufur, Saint Bihy, Kerchoz, Plessix Guerjan & autres, burellé d’argent & de gueulle de dix pieces & pour deuise antique, en peb amser quelen, c'est-à-dire, en toute saison il fait bon prendre conseil.
(24) En amzerioù-se : en ces temps là.
●(1958) LLMM 71/427. ha ne oa ket keal en amzerioù-se, da zistroadañ ar « Voie Romaine ».
(25) E koulz hag en amzer : voir koulz .3.
III. Bezañ en e amzer diwezhañ : être sur le point de mourir. (cf. Bezañ en e zigarez diwezhañ & Bout en e ziwezhañ kleñved).
●(1936) PRBD 11 (L) K. Jezegou. Edo en e amzer diveza, ha den na grede kaozeal d'ezan eus ar bed all.
- amzer .2amzer .2
m.
(1) Temps qu'il fait.
●(1575) M 177. pan deu ampser garu, tr. «quand vient le temps dur.» ●(1633) Nom 219b. Serenitas, serena tempestas, serenum cælum : beau temps, serain : amser caezr, amser douçc. ●Sudum : beau & clair temps : amser sclær ha caezr.
●(1790) MG 94. eit hur bout glàu pé amzér gaër.
●(1849) LLB 485. Choejet un amzer gaër. ●(1857) CBF 2. Gwall domm eo ann amzer, tr. «Il fait très chaud.» ●(1860) BAL 78. an amzer vrao (…) an amzer gaer goude an amzer griz. ●(1878) EKG II 29. e miz meurs e vez c'hoaz ien an amzer.
●(1907) BOBL 06 juillet 145/2d. An amzer c'hlao a zo kiriek da ze. ●(1924) BILZbubr 39/846. brao an amzer anei. ●(1926) FHAB Mezheven 218. an amzer n'oa ket tomm, miz mae anezi koulskoude. ●(1966) BREZ février 101/6c. gand an amzer-gaoh a ree.
(2) Un taol-amzer : un coup de mauvais temps.
●(1900) MSJO 172. eun taol amzer spontus.
(3) Barr-amzer : tempête.
●(1862) JKS 229. ken na vezo tremenet ar barr-amzer. ●(1869) SAG 204. En eun taol, e savaz eur bar-amzer spountuz.
●(1900) MSJO 172. ar barr-amzer a badas daouzek heur. ●(1911) BUAZperrot 608. Eur barr-amzer spountus a zavas. ●776. eur bâr-amzer skrijus.
(4) Dre an amzer a ra : par le temps qu'il fait.
●(1877) EKG I 55-56. da glask goudor ha disklao. (...) Brao eo kaout eun tamm disklao dre an amzer a ra.
(5) Air, atmosphère, espace.
●(1849) LLB 336-337. brindi a vandeneu,/ É punein én amzer. ●418. Eid monet t'ou ruchen, é trézein en amzer. ●1230. Touchand é seblantant bout sawet én amzér. ●(1856) GRD 200. penaus é tro er stirèd én amzér. ●(1870) MBR 322. Ama e rankimp mervel gant ann naoun dindan ann amzer. ●(1888) KZV 34. Ar frenestr dre belec'h e weled an amzer, tr. (KZRV 29/1913) «la fenêtre par où l'on voyait l'extérieur.» ●48. Evnig skanv en amzer o nijal. ●(c.1897) GUN.dihu 146/314. Hag er hroahig um saù ken ihuél én amzer.
●(1913) KZVr 29 - 21/09/13. En amzer vras, tr. «au grand air. Even.» ●dindan an amzer, tr. «à l'air. Even.» ●ar poultr a ya en amzer, tr. «la poussière s'élève dans l'air.» ●(1925) SFKH 7. a dréz dré en amzér. ●(1941) DIHU 357/230. Un tad-ahoé, en devéhan ag er blé, merhat, herrus èl un taol huitel, e dremen én ur vourboutal, hag e ia d'en em-gol én amzér.
(6) An aer ag an amzer : l'air.
●(1849) LLB 945-946. Lakeit étré pep plant, un troeted ha hanter, / Eid mé keméreint guèl en er ag en amzer.
(7) En aer ag an amzer : en l'air.
●(c.1785) VO 23. en houle e zai d'hur havouét èl mannéieu, hac hun douguai én air ag en amzér.
●(1838) OVD 41. èl en einèd én air hag en amzér.
●(1922) EOVD 44 èl en éned én ér ag en amzér.
(8) En ebr ag an amzer : dans l'air, le ciel.
●(1849) LLB 463. E saw ur beutren dû én evr ag en amzer. ●(1856) GRD 301. ol er péh e zou ér mor, én aibr ag en amzér. ●(1897) EST 67. É saù ur front ken huek én évr ag en amzér !
●(1902) LZBg Gwengolo 226. e huélér en doar èl ur voul saùet én èbr ag en amzér. ●(1913) AVIE xi. ean é um saù ihuélan rah èn èbr ag en amzèr. ●(1925) IZID 11. Ou guélet [er brañni] é punein én ébr ag en amzér.
(9) Edan ar seizh amzer : par tous les temps.
●(1922) DIHU 130/57. E vé er heh peizant, me mignon, édan er seih amzér.
(10) Dindan an amzer : sous tous les temps.
●(1915) KANNlandunvez 43/324. Ian, perag e savez ken abred, evit toulla an douar, palarat, eosti, c’hoennat, dindan an amzer ?
(11) D’ar seizh amzer : à tous les temps.
●(1942) DHKN 113. én ur hreu distér, / Durheit d'er glaù, d'er seih amzér.
(12) Amzer griz : temps qui vire à la tempête.
●(1965) ABKE 73/3-4. Pa vez gwelet al loened, saout, kezeg, deñved o « ouezardiñ » (da lavarout eo, o vont e gouez, o sovajiñ), o taoubenniñ = seblant tempest pe amzer griz.
- amzer-gersamzer-gers
m. = (?).
●(1884) LZBt Mae 83. Na pegoulz hon euz bet ezom evel enn amzer-gers da denerat kalon Doue e kenver hon bro ?
- amzer-hag-amzeramzer-hag-amzer
adv. De temps en temps.
●(1903) MBJJ xvi. bean kastiet amzer hag amzer. ●(1904) BSAB 14-15. Tison anaveaz abred e oa ar Mabik Jezuz a deue, amzer hag amzer, evid diskwizan ar zant eus ar boan a gemere evid Doue. ●(1962) TDBP II 18. Amzer hag amzer e teue ma gar da goenvi, tr. «de temps à autre, ma jambe venait à enfler.»
- amzer-nevez
- amzerañamzerañ
v. intr. Passer son temps.
●(1557) B I 233. Na pe en manier ez preder amseraff, tr. «De quelle façon pense-t-elle passer son temps ?»
- amzereamzere
adj.
I.
(1) Peu convenable, inconvenant, déplacé.
●(1732) GReg 597a. Malseant, qui sied mal, tr. «Amzere.» ●866a. Qui ne sied pas, non convenable, tr. «Amzere.»
●(1839) BSI 54. ur spount pe ur scrupul amzéré. ●(1869) FHB 215/46a. eur gher amzere-bennak. ●(1873) FHB 463/366a-b. n'ho devoa karget he benn nemet a venosiou balc'h hag amzere.
●(1909) FHAB Genver 8. ober eur marc'had amzere. ●(1911) BUAZperrot 263. Aristot ha Platon (...) a lavare e oa amzere al labour. ●328. c'hoariou amzere evit ar gristenien. ●(1922) FHAB Ebrel 101. Chom hep bale dre an hent diskouezet d'eomp gant aotrou Rener ar c'hloerdi a vef ken amzere all. ●(1931) VALL 202a. Déplacé, tr. «amzere.»
(2) Amzere eo : il est inconvenant de.
●(1924) FHAB Ebrel 138. e rankas, daoust pegen amzere e oa kement-se, mont d'he gwele dirazo. ●(1928) FHAB Mezheven 219. Amzere eo gwelet merc'hed yaouank o vont diskabell.
(3) Bezañ amzere diouzh udb. all : ne pas être approprié, ne pas cadrer avec qqc. d'autre.
●(1872) ROU 76b. Celà ne cadre pas avec son costume, tr. «an dra-ze a zo amzere diouz e zillad all.» ●(1890) MOA 153a. Cela ne cadre pas avec son costume, tr. «ann dra-ze a zo amzere dioc'h he zillad all.»
(4) Bezañ amzere diouzh ub. : ne pas convenir à.
●(1912) MMPM 90. c'hoantchou amzere diouz eur c'hristen.
II. par ext.
(1) Désagréable.
●(1557) B I 334. En unn hirder re amdere, tr. «dans un état fâcheux et désagréable.»
(2) Immense.
●(1580) G 153. em hol sper amdere, tr. «dans tout mon espoir immense.»
- amzereadegezhamzereadegezh
f. Inconvenance.
●(1931) VALL 152a. Convenance des personnes, politesse, manières convenables dereadegez f. (le contraire amzereadegez). ●376b. Impertinence, manque de convenance, tr. «amzereadegez f.» ●377a. Impolitesse, tr. «amzereadegez f.»
- amzereatamzereat
adj. Qui ne convient pas, ne sied pas, qui n'est pas convenable, incongru, déplacé.
●(1557) B I 48. Besaff ouz ich fals eualse / A ue termen fall, dre ma le, / Da nep re hac amdereat, tr. «Vous être infidèle, dans ces conditions, serait, sur ma parole, une mauvaise action, et une inconvenance de la part de chacun.»
●(1732) GReg 248b. Qui n'est pas décent, convenable, tr. «Amzeread.» ●597a. Malseant, qui sied mal, tr. «amzeread.» ●866a. Qui ne sied pas, non convenable, tr. «amzereadt.»
●(1884) FHB 11/86b. na komz amzeread e-bed. ●(1893) IAI 87. Da heul eun dimezi amzeread a falvezas ober.
●(1931) VALL 202a. Déplacé, tr. «amzereat.» ●(1935) SARO 30. ar bedenn amzereat-man.
- amzereout
- amzeriad
- amzeriadañ
- amzeriañ
- amzeriat
- amzerier
- amzerietamzeriet
adj. Qui dispose d'un climat (…).
●(1907) BOBL 11 mai 137/2d. Lez ar mor en Breiz-Izel (…) zo klouar hag amzeriet a zoare.
- amzeriñamzeriñ
v.
I. V. intr.
(1) Attendre.
●(17--) ST 60. hep ken amzeri, tr. «sans plus tarder.» ●310. hep kammed amzeri, tr. «sans perdre un moment.»
●(1927) DIHU 187/203. Amzéret, Mari, kerhet e hrei hou mabig. ●(1950) KROB 25/14. Amzeri a rin ganti eur pennad c'hoaz. ●(1950) KROB 26-27/19. «Amzeri ne dalv ket eun hollvad ; eun hollvad ne dalv netra !» ●(1974) YABA 23.11. Ne hues ket meit amzérein un tammig. ●(1982) LIMO 12 février. Ur handerv ag en Naoned (…) en des amzéret erhoalh eid kas e «vléad mad».
(2) Attendre avant de faire qqc., temporiser, procrastiner.
●(1667) ARmorial 13. auec la deuise Amsery, c'est-à-dire temporiser.
●(1872) ROU 105a. Il est quelquefois bon de temporiser, tr. «Mad eo amzeri a-viziou.»
(3) Prendre son temps.
●(1975) YABA 08.03. Yann en des amzéret de gontein é hunvré.
II. V. impers. (météorologie qu'il fait) Se maintenir.
●(1957) ADBr lxiv 4/445-446. Amzeri : v. – Correspond au français «se maintenir» dans l'expression : «le temps se maintiendra» : kredi a ran e amzero hirio.
- amzerioùamzerioù
plur.
(1) Menstrues.
●(c.1718) CHal.ms ii. fleurs des femmes, tr. «amserieu, mercheu, misieu.»
●(1933) OALD 45/216. Mad (…) d'ar merc'hed a wel re alïes o amzeriou.
(2) Amzerioù gwenn : leucorrhée, fleurs blanches, pertes blanches.
●(1984) LPPN 487. (Poullaouen) amzeriou gwenn, tr. «pertes blanches.»
- amzeroniezh
- amzerusamzerus
adj.
(1) Qui prend du temps.
(2) Temporaire.
●(1909) BOBL 22 mai 230/2d. nompaz eur peoc'h amzerus mez eur peoc'h padus.
- amzerverker
- amzervezhamzervezh
m. –ioù
(1) Espace de temps.
●(1575) M 289-290. Cret feru an amseruez, mazvezez entreze, / Nen deo quet vn moment, tr. «Crois fermement que le temps que tu es parmi ces choses / N'est pas un moment.»
(2) Durée de la vie.
●(1575) M 521-522. gant Lucifer, goude ho amseruez, / Ezaint da gouzaff poan, tr. «avec Lucifer, après leur vie, / Ils iront souffrir la peine.»
(3) Âge, ère, période, époque.
●(1923) SKET I 94. amzervez an arem. ●(1931) VALL 13b. Âge ; sa durée, tr. «amzervez m.»
- amzesk .1amzesk .1
adj. Qui apprend difficilement.
●(1872) ROU 48. Anzesc, ou amzesc, tr. «qui apprend difficilement.» ●(1897) ZCP I 46. [note d'E. Ernault] Ainsi la forme anzesc qui apprend difficilement, Supplément aux dictionnaires bretons, Landerneau 1872, p. 48, est venue de amzesc, ibid., = *am-dhesc, à une époque où le changement de dh en z était accompli ; autrement elle eût abouti sans doute à *andesc, cf. pendu, ou à *anesc cf. enevat.
●(1913) KZVr 27 - 07/09/13. Amzesk, tr. «qui apprend difficilement, L[éon].» ●(1927) GERI.Ern 15. amzesk, tr. «qui a peine à apprendre.» ●(1944) EURW I 19. petra bennak ma oant amzisk-pok.
- amzesk .2
- amzevosion
- amzevotamzevot
adj. Indévot, qui manque de dévotion.
●(1867) FHB 138/270a. iniennou anezo a ra poan ho gwelet, ken amzevod ez int.
- amzigor
- amziod
- amziotamziot
adj. À moitié fou.
●(1913) KZVr 27 - 07/09/13. Amziot, amziodik, tr. «à moitié fou, B[asse]-C[ornouaille].»
- amzivad
- amzivin .1amzivin .1
adj.
(1) (en plt de qqn) Indéterminé, perplexe, indécis, incertain.
●(18--) SAQ II 435. Araog senti ouz he dech fall an den a zo enkrezet ; amzivin eo, diazur ive.
(2) =
●(18--) SAQ II 128. pec'hejou marvel, pec'hejou veniel, pec'hejou amzivin. ●129. Ar pec'hejou amc'houlou, amzivin eo ar pec'hejou a zo diez d'anaout.
- amzivin .2amzivin .2
m.
(1) Bezañ, chom en amzivin : être, rester dans l'incertitude, l'indétermination, rester perplexe.
●(1895) GMB 25. Léon. amzivin doute, incertitude (me so en amzivin, je suis dans l'incertitude). ●(18--) SAQ I 93. Evidon-me ne maoun ket en amzivin.
●(1913) KZVr 27 - 07/09/13. Amzivin, tr. «doute, incertitude, L[éon].» ●(1945) GPRV 102. e ped e dad hag e chom en amzivin.
(2) Bezañ en amzivin war, diwar-benn =
●(1905) HFBI 214. Mes credi à ran Aoutrou n'hé maoun ket énamzivin, var ar sujet, ne doun ket deuet dan oad em beus, ép na ouzon buan avoualc'h deus à betra a c'hoarvès, pa vés kistion eus à afferriou important. ●(1921) PGAZ 2. edon en amzivin divar benn petra da ober. ●107. Kalz tud, koulskoude, eme ar beleg, a zo en amzivin var gement-se.
(3) Bezañ en amzivin gant ub. =
●(1905) HFBI 166. nédor ket hé amzivin gant'hi car ô c'hédal édoant bémdes, abenn an deis varlerc'h, hé lakéas er bed, eur verc'h.
(4) Lakaat en amzivin : rendre perlexe, intriguer.
●(1942) VALLsup 99b. Intrigué, embarrassé, tr. «(Lakaet) en amzivin.»
- amziviz
- amzoriadur
- amzouriñamzouriñ
v. intr. (?) Uriner (?).
●(1982) HYZH 147/44. (Treboull) Ma p'eus poan o amzouriñ, an dra-se [an trichon] zo mat deoc'h.
- amzuamzu
voir amdu