Devri

Recherche 'm...' : 3749 mots trouvés

Page 10 : de malordez (451) à mamm-gozh (500) :
  • malordez
    malordez

    f. –ed Lépreuse.

    (1732) GReg 558a. Ladresse, femme ladre, tr. «malordès. p. ed

  • malordiñ
    malordiñ

    v. tr. d.

    (1) Malmener.

    (1952) LLMM 34/45. (Douarnenez) Malordiñ gwallgas : malordiñ ur c'hrouadur.

    (2) Tripoter, manier sans soin.

    (1952) LLMM 34/45. (Douarnenez) Malordiñ flac'hotañ : malordiñ pesked.

  • malore
    malore

    = (?) sorte de maladie (?).

    (1934) OALD 48/110. malore evel pa vize torret hor c’horf ouzhomp.

  • malotru
    malotru

    adj. Maladroit.

    (1923) LZBt Gwengolo 7. leun 'int a volante vad, mes didu ha malotru.

  • Maloù
    Maloù

    n. pr. Malo.

    (1920) MVRO 28/2b. he eskibien, Malo, Tual, Briek, Paol, Kaourantin.

  • malouer
    malouer

    m. Égrugeoir.

    (1499) Ca 130b. Malouer an espicc vide in mortez.

    (1732) GReg 326b. Égrugeoir, ustencile pour égruger du sel, du poivre, &c., tr. «Malouër. p. malouërou

  • malsin
    malsin

    m. –ed (zoologie) = (?) Cygne mâle (?).

    (18--) PEN 92/30. ur nombr bras ha malcigne voar an dour o redec. ●32. o chasseal mal cign ebarz en stang Bizien.

  • maltokin
    maltokin

    m. –ed Paltoquet.

    (1914) DFBP 233a. paltoquet, tr. «Maltokin

  • maltourn
    maltourn

    adj. (en plt d'un cheval) Panard.

    (1886) RUSq 65b. Cagneux, adj. Mal bâti. tr. «Mal-tourn, du français mal-tourné.» ●341a. Panard, adj. Défaut du cheval. tr. «Maltourn. français mal tourné.»

    (1982) TKRH 97. ur c'hozh sprec'henn maltourn.

    ►[empl. comme subst.]

    (1958) BLBR 113/11. A-veh ma chome en e zav... eur rampog... eur maltroun !...

  • maltouter
    maltouter

    m. –ion

    I.

    (1) Maltôtier.

    (1732) GReg 595b. Maletotier, celui qui leve des droits non dûs & sans autorité legitime, tr. «maltouter. p. maltoutéryen.» ●(17--) EN 1024. lased dou valtoutier, tr. «tué deux maltôtiers.»

    (2) Douanier.

    (1878) EKG II 192. matoutier e Porz-Guenn.

    (1924) BILZbubr 807. hent ar valtouterien. ●(1931) VALL 229a. Douanier, tr. «maltouter pl. ien.» ●(1961) LLMM 86/150. Ur maltouter, setu petra ’oa va zonton David, Doue d’hen pardono !

    (3) local. Agent du fisc.

    (1903) EGBV 112. maltotér, m. plur. ion, tr. «agent du fisc.» ●(1916) KANNlandunvez 60/430. Pedomp evel publikan an Aviel (maltouter), en eur anzao da Zoue ne dalvezomp netra.

    II. Bezañ mezv evel ur maltouter : très ivre.

    (1947) YNVL 41 (K) Y. Drezen. Bez' oc'h ur bouilh, astennet aze, o c'hlaouriñ, mezv e-giz ur maltouter !

  • maltouterezh .1
    maltouterezh .1

    f. Douane (local).

    (1931) VALL 229a. Douane, tr. «maltouterez m. (f. pour la maison de la douane).»

  • maltouterezh .2
    maltouterezh .2

    m.

    (1) Maltôte.

    (1732) GReg 595a. Lametote, ou maltôte, imposition faite sans fondement, & sans autorité legitime, tr. «maltoutérez. p. maltouterezou. van[netois] maltoutereh

    (2) Douane (organisme).

    (1931) VALL 229a. Douane, tr. «maltouterez m.»

  • maluret
    maluret

    interj. =

    (1939) RIBA 266. Peb unan d'é dro, maluret !

  • malv
    malv

    coll. (botanique)

    (1) Mauves.

    (1499) Ca 130b. Malu. g. mauue vne herbe. l. hec malua ue. ●(1633) Nom 89a. Malua siluestris : maulve : malu.

    (1659) SCger 158a. malo, tr. «mauue.» ●(1732) GReg 609b. Mauve, plante, tr. «Malv. malo. malu. van[netois] maul.» ●(1744) L'Arm 234a. Mauve, tr. «Maule. f.»

    (1879) BLE 255. Mauve. (Malva. L.) Malv.

    (1934) BRUS 266. De la mauve, tr. «maol

    (2) Malv gallek : mauve des jardins.

    (1633) Nom 89a. Malua maior, vel hortensis, moloche : rose d'outre-mer, maulue de iardins : malu gallec.

    (1732) GReg 609b. Mauve cultivée, tr. «Malv gallecq. malo gall.»

    (3) Malv gall : mauve des jardins.

    (1732) GReg 609b. Mauve cultivée, tr. «Malv gallecq. malo gall

    (4) Kaol-malv : mauves.

    (1659) SCger 77b. Mauue, tr. «caul malo.» ●(1732) GReg 609b. Mauve, plante, tr. «caul malo.» ●(1774) AC 59. grisiou a delliou eus a gol malo pe gol gallec, tr. «des racines & des feuilles de mauve, de guimauve.»

    (1847) MDM 235. grichou kaol-malo. ●(1879) BLE 255. Mauve. (Malva. L.) Kaol-malô.

    (1925) FHAB Gwengolo 333. Ar c'haol-malo, anavezet gant an holl.

  • malvad
    malvad

    m. –où Forte gifle.

    (1924) NFLO. forte gifle, tr. «eur malvad

  • malvan
    malvan

    = (?).

    (1932) BRTG 161. Pegours é hellein-mé diovér ag er pen malùan dal Kroézegu ?

  • malvenn .1
    malvenn .1

    f. –où, malvinier

    (1) Aile, volant de moulin.

    (1931) GWAL 136-137/429. (kornbro Perroz, Treger-Vras) Malvenn : aile de moulin (gg. liester er ster-se : malvinier).

    (2) Flocon (de neige).

    (1744) L'Arm 159b. Flocon, tr. «Malhuenn.. neu. f.»

    (1857) LVH 247. Ean e zegas en éerh é kis malhuenneu-glouan, eit teilat en doar.

    (3) (charpenterie) Rebord (d'un toit).

    (1922) LZBt Meurzh 32. azeet dindan malwen toen e lochen. ●(1931) VALL 742a. bord du toit, tr. «malvenn f.»

    (4) (entomologie) Papillon.

    (1732) GReg 690b. Papillon, petit insecte volant, tr. «melvenn. p. melvennou.» ●(17--) CBet 579. Groahet, voalet, tavoan, malvinier ha raset, tr. «les cloportes, les tiques, les taons, les papillons et les rats.»

    (1919) DBFVsup 5b. baluen, balouen (Gr[oix]), meleuen (Arv[or]), f., tr. «papillon.»

    (5) Rayon (de soleil).

    (1847) BDJ 19. Balvenhou heol a rank beza her meas. ●21. D'an divez an heol en hem ziskoüez, / Dispaka a ra he valvehnou.

    (6) Malvenn an deiz : aurore.

    (1844) DMB 84. glouéh melhuen en dé.

    (7) Tranchant (de lame).

    (1931) VALL 751b. Tranchant ; subs., tr. «malvenn f.»

  • malvenn .2
    malvenn .2

    f. –où, d. divalvenn cf. balvenn (anatomie)

    (1) Cil.

    (1659) SCger 158a. maluennou, tr. «le cil des yeux.» ●(1732) GReg 168b. Cil, le poil des paupieres, tr. «Malvenn. p. malvennou. malfenn. p. malfennou

    (1931) VALL 541a. malvenn, tr. «cil.» ●(1983) PABE 47. (Berrien) balvennou, tr. «cils.»

    (2) Paupière.

    (1499) Ca 130b. Maluen. g. paupiere dueil. la. hec palpebra / bre. ●(1633) Nom 18b. Palpebra : paupiere : maluen an lagat.

    (1659) SCger 89b. paupiere, tr. «maluennou.» ●(1744) L'Arm 273b. Paupière, tr. «Malhuênn.. neu : Maluênn. f.» ●459a. Ophtalmie, tr. «Drouc énn divalhuænneu

    (1854) MMM 106. e tigor a anter ê valvennou quasi maro. ●(1896) LZBt Mae 21. Zartan tra ! a lariz dehan e neur blanta divalven ma zell in kreiz he zaoulagad bervet gant ar gounar.

    (1926) FHAB Mezheven 217. malvennou o daoulagad. ●(1931) VALL 541a. Paupière, tr. «malvenn.»

    (3) Sourcil.

    c. 1501) Lv 232/17. maluen gl. supercilium.

    (c.1718) CHal.ms iv. sourcil, tr. «baluen, diualuen, balueneu.» ●(1732) GReg 882a. Sourcil, sourci, tr. «Van[netois] maluënn. p. divaluënn

    (1834) SIM 181. gant e benn moal, e lagad lemm hac e valvennou guen.

  • malvenn .3
    malvenn .3

    f. (botanique) Pied de mauve.

    (1907) VBFV.bf 51a. maulen, f., tr. «plant de mauve.»

  • malvenn-Doue
    malvenn-Doue

    f. (entomologie) Papillon.

    (1869) KTB.ms 14 p 286. ur prad kaer leun a vleuniou c'houez-vad, a valvennigou-Doue.

  • malvenn-wenn
    malvenn-wenn

    f. (entomologie) Papillon blanc.

    (1914) FHAB Ebrel 114. Inouet en he c'hlozen, / Eun deiz, eur valvennik-ven.

  • malvennad
    malvennad

    f. –où (pathologie) Orgelet.

    (1931) VALL 541a. mal à la paupière (orgelet), tr. «malvennad f.»

  • malvennek
    malvennek

    adj. Qui a de grandes paupières.

    (1499) Ca 130b. [maluen] Jtem palpebrosus / sa / sum. b. maluennec.

    (1931) VALL 123a. Qui a de grands cils, tr. «malvennek

  • malvennel
    malvennel

    adj. Palpébral.

    (1914) DFBP 233a. palpébral, tr. «Malvennel

  • malvenniñ
    malvenniñ

    v. intr. Sourciller.

    (1744) L'Arm 364b. Sourciller, tr. «Malhuennein

  • malvoezi
    malvoezi

    m. Malvoisie.

    (1633) Nom 63b-64a. Vinum Aruisium, creticum, Chium, Momenbasites : maluoisie : maluoësy, vn seurt guin excellant composet.

  • malvran
    malvran

    voir marc'hvran

  • malzenn
    malzenn

    f. –où

    (1) Flocon (de neige).

    (1732) GReg 419b. Floccon, morceau de neige, tr. «malzenn erc'h. p. malzennou erc'h.»

    (1876) TDE.BF 424b. Malzenn, s. f., tr. «Flocon de neige.»

    (1931) VALL 309a. Flocon de neige, etc., tr. «malzenn f.»

    (2) Flocon (de laine)

    (1876) TDE.BF 424b. Malzenn, s. f., tr. «Flocon de laine.»

    (3) (anatomie) Paupière. cf. malvenn / balvenn

    (1982) PBLS 563. (Sant-Servez-Kallag) marzenn, tr. «paupière.»

    (4) Pépite.

    (1931) VALL 547b. Pépite, tr. «malzenn (d'or aour).»

  • malzennek
    malzennek

    adj. Floconneux.

    (1931) VALL 309a. Floconneux, tr. «malzennek

  • malzenniñ
    malzenniñ

    v. intr. Floconner.

    (1942) VALLsup 79a. Floconner, tr. «malzenni

  • mam
    mam

    poss. Mon, ma mes. cf. ma

    (1767) ISpour 10. Mem Berdér. ●(1790) MG 147. pe gueméren mem brochenneu.

    (1804) RPF 24. m'em Berdér. ●(1840) EBB 13. trughairicàd mèm brére ine doué, tr. « merci, mon frère en Dieu ». ●(1849) LLB 638. ar mem bag de zrehel er varen.

    (1907) BSPD I 195. men gloér ha mem boneur.

  • mamad
    mamad

    m. enfant. Bonbon.

    (1919) DBFVsup 47b. mamad (Arv[or]), tr. «bonbon.» ●(1942) VALLsup 22b. bonbon, tr. «mamad V[annetais]).»

  • mambres
    mambres

    = cf. dambrez-

    (c.1718) CHal.ms i. desdaigneur, tr. «disprisus, mambres, diampresour.»

  • mamezell
    mamezell

    f. Demoiselle.

    (1792) BD 4266. demp mamesel prontamant en cadans, tr. «allons, mademoiselle, promptement, en cadence.» ●(17--) SP I 293. A dechwi ma mezel, tr. «Et à vous, ma damoiselle.»

  • mamm
    mamm

    f. –où, –ed

    I. [plur. en –où]

    (1) Mère.

    (1499) Ca 102a. Guele an buguel en coff emam. l. hec ma cera / re. ●130b. Mam. g. mere. ●(1580) G 512. Nac an merch nac an mam a drouc lam ne blamat, tr. «Ni la mère, ni la fille ne furent blâmés de leurs fautes.» ●(1612) Cnf 32a. NEp â dispris è tat, è mam. ●(1650) Nlou 396. Dan laezr sarpant, ez assantas, / Hon mam quentaff, tr. «Elle obéit au serpent voleur / notre première mère.»

    (1659) SCger 158a. Mam, tr. «Mere.» ●(c.1680) NG 175-176. Hou bugalé (…) / E cof hou mameu a cleuer. ●1804. Er vam pehani er gannou. ●(1741) RO 2749. Bete e vam. ●2911. ma mom.

    (1849) LLB 20. Ev hur hetan mam. ●1130. Tadeu ha mameu mat. ●(1849) GBI I 36. Me'zo beo mam mamm ha ma zad, tr. «Moi j'ai mon père et ma mère qui vivent encore.» ●(1876) TDE.BF 463b. Momm, s. f. T[régor], tr. «Mère ; pl. mommo.» ●(1878) EKG II 63. mammou hon tud iaouank-ni.

    (1976) KOYO 41. an hani en deus mamm en deus tamm.

    (2) Mamm da : mère de.

    (1902) MBKJ 2. beza mamm da Zalver ar bed. ●(1933) MMPA 32. da genta, Mamm da Jezuz ; ha war an dro, Mamm da bep hini ac'hanomp.

    (3) Bezañ war e vamm : être nourri au sein.

    (1836) FLF 4. Me so c'hoas var ma mam, n'on qet c'hoas disonet.

    II.

    A. [plur. possible en –ed] (en plt des animaux)

    (1) (apiculture) Abeille reine.

    (1710) IN I 149. Mam ar guenan. ●(1732) GReg 826b. Le Roy des abeilles, tr. «Mam ar guënan. ar vam vénan.»

    (1906) GWEN 7. Beza e ma ar vam (...) ene ar rusk. ●27. ruskennou a zo enno koar mad ha mammou iaouank. ●(1926) FHAB Mezheven 211. En eun hed-gwenan ez eus eur rouanez pe eur vamm (...) Ar vamm a zo karget da zefi viou. ●(1958) ADBr lxv 4/513. Peder nevezenn a zo bet diwar diou vamm : peb kestenn goz he-deus tôlet diou wech.

    (2) Femelle.

    (1849) LLB 1243. pe huélet er mameu é tuemder. ●1253. guélèt é ma lein er mameu. ●1361. Er guél ag er mameu e zariw ou goehiad.

    (1957) PLBR 32. l'emploi de mammed pour «mères» – ordinairement mammou, mammed ne s'appliquant qu'aux bêtes.

    ►[suivi d'un nom d'animal féminin]

    (1633) Nom 30a. Bos lactaria : vache à laict : bieuch læz, mam-broch (lire : bioch).

    (c.1718) CHal.ms ii. une haze femelle d'un lapin ou d'un lieure, tr. «ur vam gonifl', pe gat.» ●(1732) GReg 618a. Femelle du merle, ou merlesse, tr. «ur vam voüalc'h. p. mamou-voüalc'h.» ●(1744) L'Arm 237a. Merlesse, tr. «Mam mouïalh ou vouialh. f.»

    (1867) MGK 107. Ar vamm-giez a c'houlenn out-hi (…). ●(1868) FHB 153/388a. eur vam-viz a zo ledan, a zo kovek, a ro bep bloaz moc'higou dioc'h an dousen. ●(1868) FHB 153/388a. eur vam gazek euz ar re genta. ●(1877) EKG I 151. ur vamm vleizez.

    (1910) EGBT 76. mamm-goulm, tr. «femelle de pigeon.» ●(1910) MAKE 51. kaer o doa ar ar mammou-kezeg gervel d'o c'haout ebeulien hag ebeulezed. ●(1913) BOBL 27 septembre 458/2e. kezek estranjour evit hor mammou-kezek. ●(1924) FHAB Eost 290. ar viou-ze a zo e kof ar vamm-aer. ●(1931) VALL 81a. Brebis femelle, tr. «mamm-dañvadez pl. mammou-dañvadezed

    ►[suivi d'un nom d'animal féminin]

    B. (botanique)

    (1) Femelle.

    (1897) EST 47. get mui a zoustér é tennér er mammeu [koarh], / Get eun a gol er gran e zou ar ou fenneu.

    (1903) EGBV 68. koarh mammeu, tr. «chanvre à poussière fécondante ; pour les campagnards, chanvre femelle.»

    (2) fam. Mamm ar sistr : pommier à cidre.

    (2002) TEBOT 27. Ar maleur 'oa degoue[zh]et / O ya war mamm ar jistr.

    (3) fam. Mamm an avaloù : pommier à cidre.

    (1887) RCP IV 29. Marw eo mam ann avalou, 'n hor bouezo mui a jist.

    (4) Louzaouenn-ar-vamm : matricaire camomille Matricaria chamomilla.

    (1933) OALD 45/214. Louzaouen ar vamm, tr. «Chrysanthème matricaire.»

    III.

    (1) Karoc'h eo ho mamm deoc'h eget d'ho tad : quand le jupon dépasse la robe.

    (1912) RVUm 321 (Gu). Karoh é hou mam d'oh eit d'hou tad, tr. P. ar Gov «Vous êtes plus proche parente de votre mère que de votre père : se dit quand le jupon dépasse la robe.»

    (2) Ober beaj kof e vamm : voir beaj.

  • mamm-an-dour
    mamm-an-dour

    f. (entomologie) Hydrophile.

    (1906) RECe xxvii 252. l'expression mamen deur «source d'eau», qui à Stival désigne l'hydrophile, grand coléoptère aquatique. ●(1919) DBFVsup 47b. mammen deur, f., tr. «insecte des sources.»

  • mamm-baeron
    mamm-baeron

    f. (famille) Marraine.

    (1576) H 52. Entre an heny so badezet hac an tat pazron ha mampazron, tr. « Between him who is baptized and the godfather and godmother. »

    (1841) IDH 91. un tad-pærein hag ur vam-bærein. ●(1854) GBI II 236. ma mamm-baeron, tr. «ma marraine.»

    (1907) BSPD I 17. de di he mam bèrén. ●(1932) BSTR 9. He mam-baeroun a voe he c'hoar Mari. ●(1936) PRBD 207. evel ho c'hulator, ho zad-paeron, ho mamm-baeron. ●(1974) THBI 164. mamm boëron da «Thumette bihan».

  • mamm-baour
    mamm-baour

    f. (famille) Marraine.

  • mamm-bardi
    mamm-bardi

    f. (argot) Ancêtre (femme). cf. mamm-bombardi

    (1935) ANTO 49. diou c'hoar hag ez oa o mamm, o mamm-goz pe o mamm-you, o mamm-gun, likun pe reverkun ; o mamm-gokenn, likokenn pe reverkokenn ; o mamm-bardi pe vom-bardi.

  • mamm-barrez
    mamm-barrez

    f. Paroisse initiale.

    (1883) MIL 141. Histor Guimiliau hag hini Lambaol, epad pell amzer, ne rejont nemet unan. Hirio, an dre guechal, a zo savet brassoc'h eget ar vam-barrez.

  • mamm-bombardi
    mamm-bombardi

    f. (argot) Ancêtre (femme). cf. bombard-iou-gozh

    (1935) ANTO 49. diou c'hoar hag ez oa o mamm, o mamm-goz pe o mamm-you, o mamm-gun, likun pe reverkun ; o mamm-bardi pe vom-bardi.

  • mamm-briol / mamm-briolez
    mamm-briol / mamm-briolez

    f. (religion) Mère prieure.

    (17--) EN 574. [sel] ar vam brioles, tr. «regarde la mère prieure.»

    (1915) HBPR 127. Ar zuperiorez a zouge an hano a Vam-priol (prieure). ●(1924) FHAB Eost 303. kenta mamm-briolez leanezed an abati.

  • mamm-briolez
    mamm-briolez

    voir mamm-briol

  • mamm-flour
    mamm-flour

    f. Mère goutte.

    (1732) GReg 465a. Mere-goute, ce qui coule le premier des choses qu'on foule, ou qu'on bat, pour en tirer le suc, avant le pressurage, tr. «Ar vamm-flour

    (1876) TDE.BF 424b. Mamm-flour, s. f., tr. «Mère-goutte, premier suc extrait des fruits foulés.»

  • mamm-gaer
    mamm-gaer

    f. mammoù-kaer (famille) Belle-mère.

    (1732) GReg 88b. Belle-mere, Femme de nôtre Pere, tr. «Mamm-gaër. p. mammou-gaër

    (1818) HJC 70. mam gaër Simon e oai clan bras.

  • mamm-gamilh
    mamm-gamilh

    f. (botanique) Camomille.

    (1914) LSAV 70. an aer a oa materiet gant c'houez-vat ar vamm-gamill.

  • mamm-gamm
    mamm-gamm

    f. (pathologie) Goutte.

    (1876) TDE.BF 424b. Mamm-gamm, s. f., tr. «Goutte, maladie, sciatique.»

  • mamm-gazeg
    mamm-gazeg

    f. mammoù-kezeg

    (1) Poulinière.

    (1868) FHB 153/388a. eur vam gazek euz ar re genta.

    (2) spécial. Jument suitée.

    (1910) MAKE 51. kaer o doa ar ar mammou-kezeg gervel d'o c'haout ebeulien hag ebeulezed.

  • mamm-gokenn
    mamm-gokenn

    f. =

    (1935) ANTO 49. diou c'hoar hag ez oa o mamm, o mamm-goz pe o mamm-you, o mamm-gun, likun pe reverkun ; o mamm-gokenn, likokenn pe reverkokenn ; o mamm-bardi pe vom-bardi.

  • mamm-gozh
    mamm-gozh

    f. mammoù-kozh

    I.

    (1) (famille) Grand-mère.

    (1499) Ca 130b. g. ayeule. britonice mamcoz.

    (1659) SCger 78b. grand mere, tr. «Mam goz.» ●(1732) GReg 617a. Grand'mere, ayeule, tr. «Mam-goz. Van[netois] mamm-goh

    (1849) LLB 167. er vam gouh deugromet. ●(1869) SAG 200. ar mamou koz. ●(1877) BSA 217. enor ha doujans d'an tad coz ha d'ar vam goz. ●(1878) EKG II 75. abalamour d'ho mammou koz. ●(1893) IAI 141. eur vamm goz randounen.

    (1921) PGAZ 46. e kichen ho mamm goz. ●(1924) NOLU 9. Kompén e hret, mam-gouh ?

    (2) = (?) Limace, escargot (?).

    (1907) BOBL 23 novembre 165/2c. Mar peuz melved ha mammou-goz en dro d'ho fleur.

    II.

    (1) Kignat e vamm-gozh : tricher.

    (1931) VALL 757. Tricher en avançant hors du point marqué pour jouer, tr. F. Vallée «kignat e vamm-goz fam.» ●(1957) AMAH 80 (T) *Jarl Priel. Darn all a blije dezho foetañ o feadra dister o c'hoari kartoù ha ma tichañse d'unan bennak kignat e vamm-gozh e save eveljust beuz ha kann.

    (2) Morzet evel kegel e vamm-gozh : voir kegel.

    (3) Bezañ kegel e vamm-gozh en e c'houzoug : voir kegel.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...