Recherche 'da...' : 916 mots trouvés

• daofin .2
  daofin .2

  m. –ed (histoire) Dauphin.

  ●(1732) GReg 244a. Dauphin, fils aîné de France, tr. «An Daofin. an autrou'n Daofin.»

• daofinez
  daofinez

  f. –ed (histoire) Dauphine.

  ●(1732) GReg 244a. Dauphine, Madame la Dauphine, tr. «An Daofinès. an itroun an Daofinès.»

• daon
  daon

  m. & interj.

  (1) M. Damnation, damn.

  ●(1732) GReg 242a. Dam, peine des damnez, tr. «An daun. poan an daun. poan an daoun.»

  (2) Interj. juron. Forme atténuée de «daonet».

  ●(1909) KTLR 117. Daon ! a lavaraz, edon o vond da ober eun tam labour brao ! ●(1920) FHAB C'hwevrer 247. Daon, Fantig, c'houi peus kavet butun avat evit doare ! ●(1923) KNOL 291. Daon ! emezan, houn-ma eo parez eben a zo duze ! ●(1958) BRUD 5/38. Daoñ ! (...) en em lakeas da embann goustad gand an orolaj taoliou hanter-noz. ●(1959) BRUD 10/49. Daon, emezañ da Jakig, e peleh emañ ar Ruz. Unan a vank, paotr ! ●50. Gwerzañ anezi dit-te ? Daoñ, n'e-peus ket daou wenneg da deurel ouz toull eur hi !

• daonapl
  daonapl

  adj. Damnable.

  ●(1732) GReg 242b. Damnable, tr. «Daunapl.» ●(1792) CAg 51. un désespoér dannable.

  ●(1904) DBFV 40b. dañnabl, adj., tr. «damnable.»

• daonasion
  daonasion

  f. –où Damnation.

  ●(1732) GReg 242b. Damnation, tr. «Daunacion. daounacion. »

  ●(1866) SEV 1. ar penn-abek kenta euz ho daonasion.

  ●(1904) DBFV 40a. dañnasion, f. pl. eu, tr. «damnation, dam.» ●(1907) AVKA 57. Poan an eus an diaoulo dalc'hmad abaoe ho daonasion. ●(1922) BUPU 13. ne vou ket a zañnasion aveit er ré e labour stert.

• daonchet
  daonchet

  interj. ; juron. Forme atténuée de «daonet».

  ●(1909) NOAR 56. Daonchet ! me laka e oent tud kalonek o tilezel pep tra evit mont kerkent da stoui dirak ar Zalver nevez deuet er bed. Ha goude, satordalle ! Nak a youl o devoe d'her roi da c'houzout en-dro d'ezo !... ●(1959) BRUD 7/17. Daonched, a lavaras va zad, druz dija e henou betek e heuz, Seha gaez, n'ho-peus ket greet hanter adarre ! ●31. Daonchet, me a zo o huñvreal !...

• daonedigezh
  daonedigezh

  f.

  (1) (religion) Damnation.

  ●(1862) JKS 123. ann daonedigez da viken. ●(1867) BUE 186. enn ho mez hag enn ho daonedigez da vikenn. ●(1876) TDE.BF 99b. Daonedigez, s. f., tr. «Damnation.»

  ●(1927) GERI.Ern 89. daonedigez f., tr. «Damnation.» ●(1945) GPRV 76. an daonedigez a bado da-viken.

  (2) Condamnation.

  ●(1865) LZBt Gouere 19. Pa deuaz em bede ar c'helo euz ma daonedigez d'ar maro.

• daonedoù
  daonedoù

  plur. Maudits.

  ●(1872) ROU 91b. Les maudits ! tr. «An daonedou !»

• daonenn
  daonenn

  f. Damné.

  ●(1936) IVGA 236. O vont hag o tont e-giz eun daonenn.

• daonet
  daonet

  adj., m. & interj.

  I. Adj. Damné.

  ●(1575) M 524. An anaffon daffnet, tr. «Les âmes damnées.»

  ●(c.1680) NG 79. Er bouen de re zo danet. ●818. a re dannet. ●1097. En tourmant, en anquin / En des a ré dannet. ●(1732) GReg 242b. Damné, ée, tr. «Un dèn daunet.» ●(1790) MG 317. er-ré dannet.

  ●(1856) VNA 183. le langage des damnés, tr. «er-ré dannet.» ●(1876) TDE.BF 99b. Daonet, adj., tr. «Damné.» ●Ar re zaonet, tr. «les damnés.»

  ●(1921) BUFA 68. én ihuern, é mesk er ré dañnet, é ma hou léh.

  II. M.

  A. Homme damné.

  ●(1861) BELeu 135. péhani e varhuas èl un dannet.

  ●(1902) PIGO I 93. henvel mad e oa euz eun daonet. ●(1909) NOAR 40. mouez eun daoned o youc'hal.

  B. [terme qui renforce les adv. interrog.]

  (1) Pelec'h an daonet ? : où diable ?

  ●(1955) VBRU 181. den ne ouie da belec'h an daonet.

  (2) Penaos an daonet ? : comment diable ?

  ●(1951) LLMM 25/40. Penaos an daonet ? Bitrakoù, emezañ ? ●(1955) VBRU 93-94. Penaos an daonet ?… N'he deus ket graet c'hoazh he fak ?

  (3) Petra an daoned ? : que diable ?

  ●(1952) LLMM 30/45. Petra an daonet a c'hoari gant va fenn a-dreñv ?

  (4) Pegeit an daonet ? : combien de temps diable ?

  ●(1955) VBRU 88. pegeit an daonet e padas va fennad-hent !

  III. Interj. juron.

  A. Damnation !

  ●(1908) KMAF 30. Ah ! Daonet ! Ar c'higer, Job Saout ! ●(1909) KTLR 156. Tonerde, nonde, daonet ! Setu aze kudennou ! ●(1910) MAKE 10. Daonet ! emezan d'egile, ma gaor a zo chommet dre an hent. ●(1954) LLMM 42/8. Daonet ! ne vez ket zoken kavet bemdeiz Doue butun a-walc’h da beurgouchañ ur c’hornedad.

  B. Loc. interj.

  ►jurons forts.

  (1) Daonet 'vo ma ene ! : damnée soit mon âme !

  ●(1925) BILZ 163. Daonet 'vo ma ene, eme ar brigadier, hennez, ma ve tapet !... ●(1970) BHAF 113. «Daonet 'vo ma ene, emezañ, amañ n'eus ket republikaned ken !» ●241. Petra, daonet 'vo ma ine, te a zo e sell da lemel ar bara diouz ma genou, malloztouen a zo ahanout ?

  (2) Daonet 'vin ! : que je soit damné !

  ●(1924) BILZbubr 41/951. Daonet 'vin ! eme ar blei. Eur maout em zi... em zi ! ●(1970) BHAF 87. Me, daonet 'vin, a oa fuloret va liboudenn.

  ►jurons atténués.

  (1) Daonet 'vo va ereoù !

  ●(1950) LLMM 23/51. Ya daonet vo va ereoù ! Graet e vo goap eus Fañch Kilgarzh ?

  (2) Daonet e vo mil va ereoù !

  ●(1952) LLMM 30/32. Daonet e vo mil va ereoù ! peoc'h ebet ne'm bo digant an drutell vrein-mañ ?

  (3) Daonet 'vo kroc'hen va ene !

  ●(1965) KATR 11. Malloztouen a zo ahanout, serri a ri da houg, daonet e vo krohenn ma ine...

  (4) Daonet 'vo kroc'hen ma c'hazh !

  ●(1942) SAV 25/17. Daonet 'vo kroc'hen va c'haz ! N'in ket da 'n em stlabezi dirazi war va daoulin da c'houlenn pardon, nann mar karan.

  (5) Daonet 'vo chipot-holen va mamm-gozh !

  ●(1970) BHAF 127. Alo, Anton, sav alese, daonet 'vo chipolotenn va mamm-goz...

  (6) Daonet 'vo ken !

  ●(1968) LLMM 130/337. «Daonet 'vo ken, emezon-me, ur pikol fazi hoc'h eus graet aze...»

  (7) Daonet ne vin ket !

  ●(1943) SAV 29/9. Daonet ne vin ket ! Amañ zoken e c'hoarvez d'ezi beza hegaset... ●11. Ha, daonet ne vin ket, dimezi a ri.

  (8) Daonet 'vo kroc'hen kurunou va ene !

  ●(1924) BILZbubr 42/978. Eur c'hoz marmouz fall evel hennez, stigna lasou en koad an ôtrou !... Bilzig !... Boulc'hurun ! Daonet 'vo kroc'hen kurunou va ene !...

  (9) Daonet 'vo ma bragez !

  ●(1838-1866) PRO.tj 190. Daonet vo ma braguez / Gant ma chomo va reor er mès.

• daonidi
  daonidi

  plur. Damnés.

  ●(1927) GERI.Ern 89. tud daonet, daonidi, tr. «damnés, réprouvés.» ●(1962) EGRH I 51. daonidi pl., tr. « damnés, réprouvés. »

• daonidigezh
  daonidigezh

  voir daonedigezh

• daonik
  daonik

  interj. ; juron. Forme atténuée de «daonet».

  ●(1934) CDFi 14 avril. ha c'houi a ranko plega d'in-me ivez... o daonik ! ●(1950) KROB 30/13. O Daonik ! An dra-ze a vije kemeret hep rei !

• daoniñ
  daoniñ

  v.

  I. V. tr. d.

  (1) Condamner.

  ●(1867) LZBt Gouere 319. war veleien daonet d'ar maro.

  (2) Damner, maudire.

  ●(1659) SCger 36a. damner, tr. «dauni.» ●(1710) IN I 73. hon daouni pe hor c'holl evit ar seurt pec'het-se. ●(1732) GReg 243b. Damner, tr. «Dauni. p. daunet. Van[netois] daoñneiñ. pr. daoñnet.»

  ●(1872) FHB 384/150b. o taoni, goaz eget an diaoul, kement krouadur en deuz affer outho. ●(1877) EKG I 94. an drouc-spered, dislounket gand an ifern da zaoni an dud var an douar.

  ●(1904) DBFV 40b. dañnein, daoñnein, v. a., tr. «damner.» ●(1906) KANngalon C'hwevrer 48. pa rank daoni eur pec'her.

  II. V. intr.

  (1) Se damner.

  ●(1899) LZBt Meurzh 45. ec'h omp tud dife prest da vont d'an ifern da daoni.

  (2) S'emporter, tempêter.

  ●(1872) ROU 82b. S'emporter, tr. «daoni.»

  III. V. impers. Ken a zaon : tant que faire se peut.

  ●(1904) SKRS I 250. Ar baotred-man (…) / A skoe, ken a zaone, gwasoc'h eget tud dall. ●(1909) FHAB C'hwevrer 47. al labour a yea en dro ken a zaone. ●(1922) FHAB Ebrel 109. Setu an drouk-komzou hag an traou a glever / O koueza ken na zaon eus genou ar barver.

  IV. V. pron. réfl. En em zaoniñ : se damner.

  ●(1732) GReg 242b. Se damner, tr. «Hem zauni. pr. hem zaunet. èn em zaouni. pr. èn hem zaunet.»

  ●(c.1820) COF 30. En em zaoni a ra an hostis, / hac an efer a bae ar mis. ●(1835) AMV 250. Evit desqui din en em zaoni. ●(1866) LZBt Ebrel 127. kel-liez a bobl hag en em daon. ●(1894) BUZmornik 108. ar re a c'hellfe beza kaoz d'ehoc'h d'en em zaoni.

  ●(1928) BFSA 126. na savit ket e renk ar sent eun den hag a c'hell en em zaoni.

• daou
  daou

  adj., adv. & prép. –ioù

  I. Adj. num. card.

  A. Deux (au masculin).

  ●(1499) Ca 70b. Dou. g. deux. ●(1530) Pm 216. dou (variante : daou) pesq, tr. «cinq (lire : deux) poissons.» ●(1612) Cnf 18b. gant vnan pe dou.

  ●(c.1680) NG 355. didan deu blé. ●(1732) GReg 285a. Deux, pour le masc[ulin] genre, tr. «Daou. dou. (Van[netois] deü).»

  ●(1842) JAC.ms 25. ma daou vent a bilfen pa vean animet, tr. (GMB 405) «quand je suis en fureur, je battrais un homme ayant le double de ma taille.» ●(1856) VNA 5. ces deux Langues, tr. «en neu Langage-cé.»

  ●(1907) AVKA 125. pemp bara heiz ha daou besk. ●(1910) BJAR 46. En neu vrezélaour vrasan ag ou amzér e oé deit de vout amied aveit mat.

  B. [en locution]

  (1) En un daou vloaz : en deux ans.

  ●(1910) MBJL 10. 'N eun daou vlâ e teujont a-benn da vouga falskreden Pelaj.

  (2) Bezañ etre (an) daou : hésiter.

  ●(1922) BUPU 14. Hi e chom én arvar un herrad ; é ma étré en neu, rak ne houi ket rè doh petra sentein. ●(1924) FHAB Meurzh 97. Etre daou edo evelse ha n'oa ket evit kaout plijadur gant netra ebet ken.

  (3) Groupe de deux personnes.

  ●(1943) FHAB Gwengolo/Here 350. (Kleder) heligenta a veze etre an daouiou da welet piou en defe ar c'haera lanfas hag a labourfe ar buanan.

  (4) Etre daou : sur ces entrefaites.

  ●(1889) ISV 454. Etre daou setu er woalern / Coumoullen du ken na lugern.

  (5) Etre daou benn an deiz : tout le long du jour.

  ●(1911) SKRS II 6. Goude beza goalgasset anezhi etre daou benn an deiz.

  (6) A zaou unan, unan a zaou : de deux choses l'une.

  ●(1576) Cath 19. neuse an impalazr leun a frenesy a lauaras dezy choas vnan a daou : daoust dit pete a sacrifio hac ez beuy a pe a anduro tonrmanchou exquis ha ma vizy distruget, tr. «Alors l'empereur, plein d'emportement, lui dit : choisis un des deux : ou bien tu sacrifieras et tu vivras, ou bien tu endureras des tourments cruels et tu seras mise à mort.»

  ●(1860) BAL 3. Unan a zaou a zigouezo ganeen, ar Baradoz pe an Ifern. ●(18--) SAQ II 125. A zaou unan : pe ni' zo er stad a bec'hed marvel pe er stad a bec'hed veniel.

  ●(1906) KPSA 146. Unan a zaou : pe eur c'hristen a drec'h e ioulou fall, pe e ioulou fall a drec'h anezan. ●149. Pe c'houi a vezo sant, pe c'houi a vezo daonet, unan a-zaou ; an eil pe egile.

  (7) Unan an daou : de deux choses l'une.

  ●(1732) GReg 285a. L'un des deux, tr. «Unan an daou. unan an naou.»

  ●(1907) AVKA 101. Unan an daou : pe anzavet ec'h eo mad ar wec'hen (...) pe laret ec'h eo fall ar wec'hen.

  (8) Ober unan a zaou =

  ●(1950) KROB 21/1. D'an dilerc'hidi kaledet ober unan a zaou : pe digas d'eomp ar pez 'zo dleet, pe kregi en o fluenn da laret ehana-krenn kas d'ezo ar gelaouenn…

  (9) Un daou pe dri : deux ou trois.

  ●(1909) BLYA 80. Eun daou pe dri lizer.

  (10) An daou a : les deux.

  ●(1942) DHKN 59-60. é kreskè un tammig disprizans én hé halon aveit en deu a ré « goh »-sé hag e sellè hi èl en deu zevéhan ag ur midad a uéharal, didan merùel.

  C. [empl. devant un f.] Deux.

  ●(1960) BLBR 128/21. daou higenn a zén avad, prest atao da farsal.

  II. Loc. adv.

  (1) Daou-ha-daou : deux par deux.

  ●(1557) B I 458. Orcza ! dou ha dou dezrouet, tr. «Allons ! commencez deux à deux.»

  ●(1659) SCger 44a. deux a deux, tr. « daou a daou.»

  ●(1849) LLB 1300. staget ind deu ha deu.

  (2) A-zaouioù : deux par deux.

  ●(1904) DBFV 44a. a zeueu, tr. «par deux, deux à deux.» ●(1927) GERI.Ern 90. a-zaouiou (ils viennent) deux à deux, (mettre) par couples. ●(1945) GPRV 4. o c'hana a-zaouiou.

  (3) Hon-daou : nous deux.

  ●(1741) RO 1548. Demp on dau camarat.

  ●(1878) EKG II 152. hon daou ni en em glevo.

  ●(1908) NIKO 14. Kouhat e hramb hun deu. ●(1970) BHAF 27. araog eh errujom on daouig e bourk Kaoueneg.

  (4) Ho-taou : vous deux.

  ●(1557) B I 245. Petra voen secret aquetou / A compsech oar un dro hoz dou / huy han Autrou a guiryou bras ? tr. «Quel était le secret dont vous parliez tout à l'heure avec tant d'animation vous et le prince ?»

  (5) O-daou : eux deux.

  ●(1650) Nlou 8. En presep vn egen, hac vn asen, ho daou, tr. «dans l'étable d'un bœuf et d'un âne, tous deux.»

  ●(1846) DGG 119. gant ho taoulagad o daou. ●(1849) LLB 1071. kenteh el m'ou des laret ia ou deu.

  ●(1732) GReg 285a. Tous deux, tous les deux, tr. «Ho daou.»

  III. Loc. prép. Da bep daou : à chaque groupe de deux.

  ●(1889) SFA 86. eul lodenn da bep daou ac'hanomp.

  IV.

  (1) Bezañ etre daou : ne pas savoir prendre une décision.

  ●(1906) HIVL 16 (G) Henri Lasserre. Er vugalé aral oé étré en neu; eun ou doé ha neoah hoant de huélet ind eùé. ●(1910) MBJL 172 (T) L. le Clerc. Eur wej ouspenn an neus diskoeet ne oar nemet bean etre daou.

  (2) Bezañ etre daou : être à demi ivre.

  ●(1974) THBI 193 (Ki) M. Divanac'h. Sur awalc'h an deviou pardon pe frikou, n'eus gwell nezo tre daou (gais).

  (3) Ober daou soñj :

  ●(1913) FHAB Meurzh 67. mar gouvefe ar Vretoned pevez mizer a zo o c'hortoz anê er vro louz-man e rafent daou sonj rog kuitât ar gêr.

  (4) Nag evit unan nag evit daou : voir unan.

  (5) Na c'hortoz nag unan na daou : voir unan.

  (6) En em gavout etre unan pe zaou : voir unan.

  (7) Bezañ tapet etre daou dan : voir tan.

  (8) Ober daou daol gant ur maen : voir taol.

  (9) Deviñ ar gantol dre an daou benn : voir kantol.

  (10) Troc'hañ ar blouzenn etre daou : voir plouzenn.

  (11) Etre daou benn an deiz : voir penn.

  (12) Etre an daou benn eus an amzer : voir penn.

  (13) Pakañ an daou benn : voir pakañ.

  (14) Skoulmañ an daou benn : voir skoulmañ.

  (15) Troc'hañ diouzh an daou du : voir troc'hañ.

• daou-c'hant
  daou-c'hant

  adj. num.

  (1) Deux cent.

  ●(1499) Ca 70b. Doucant. g. deux centz. ●(1612) Cnf.epist 30. pe-heny na poes nemet cant pé dou cant liuffr.

  ●(1847) MDM 389. Daou-c'hant lur da nebeuta. ●(1868) KTB.ms 14 p 4. Well 'vije ganen beza kollet daou c'hant skoed.

  (2) Cent kilogrammes.

  ●(1970) BHAF 343. ar zeier daouhant a vire evid kas e ed d'ar hoperativ.

• daou-ha-daou
  daou-ha-daou

   adv. Deux par deux.

  ●(1580) G 1264. dou ha dou, tr. «deux par deux.»

  ●(1732) GReg 285a. Deux-à-deux, masc[ulin], tr. «Daou-ha-daou.»

  ●(1849) LLB 1300. staget ind deu ha deu. ●(1889) SFA 61. Kas a ra ive-ta he vreudeur, daou ha daou, da brezek e broiou a bell. ●(1897) EST 72. Deu ha deu, piar ha piar, a bep tu d'en ofen.

  ●(1921) BUFA 123. kerhet deu ha deu.

• daou-ugent
  daou-ugent

  adj. num. card. Quarante.

  ●(1499) Ca 43b. Dou vguent vnan ha dou vguent. ●(1621) Mc 111. euel maz chomas hon saluer biniguet en deserz daouuguent dez ha daouuguent nos.

  ●(1659) SCger 99a. quarante, tr. «daouvguent.»

  ●(1804) RPF 116. deu-ùéguent-vlæ. ●(1821) SST 52. deu uguent dé. ●(1877) EKG I 95. daou-ugent troatad enn ear. ●251. tremen daou-ugent vloaz a zo abaoue.

  ●(1914) MABR 15. Deu-uigent vlé. ●(1934) PONT 22. a benn daou-ugent vloaz.

• daouad
  daouad

  m. –où (musique) Duo.

  ●(1931) VALL 232b. Duo (musiq.), tr. «daouad m. pl. ou.»

• daouarn
  daouarn

  m. & adv. –où

  I.

  (1) M. Duel de dorn.

  ●(1825) COSp 241. ou anemiset (…) ma couéhehet étré ou deorneu.

  (2) Adv. A-zaouarn =

  ●(1838) OVD 163. Conzet doh-t-hai èl pe veheoh peur èl d'hai. Mæs beah pihuiq a zeourne én ou hevér.

  II.

  (1) Gwalc'hiñ e zaouarn da ub. : gagner, corrompre qqn. Cf. lardañ an dorn da ub.

  ●(1867) FHB 123/147b (L) Lan an Dall. Da baea banneou, da voalc'hi ho daouarn da eun darn paotred boaz da ober paea. ●(1870 MBR 56 ) (L) A. Troude. He mamm gaer ha re all zo ama, a zo bet gwalc'het ho daouarn d'ezho gant he arc'hant, evit tevel ha nac'h ar wirionez. ●(1874) FHB 497/214a (L) G. Morvan. Goalc'hi he zaouarn d'ar senechal. ●(1889) ISV 482 (L) G. Morvan. Hogen ama ar botred a gambr a c'houlenne ive ma vije goalc'het ho daouarn dezho.

  ●(1931) VALL 327. Gagner (des témoins), tr. F. Vallée «gwalc'hi e zaouarn da fam.»

  (2) Bezañ toull e zaouarn : être un grand dépensier.

  ●(1970) BHAF 60 (T) E. ar Barzhig. Med ma lavarin deoh bremañ he zammou siou : toull e oa he daouarn, ken toull ken ne oant ket greet evid miroud gwenneien. ●265. Nann n'az-po ket arhant, eme ar vamm, goud awalh a rez eo toull da zaouarn, med peadra a roin d'az mestr koz evit paea amañ, en «Oaled», hag el leh all evidout... ●(1973) BRUD 43-44/33 (T) E. ar Barzhig. N'e-noa netra evitañ e-unan, toull e oa e zaouarn ken e oant ha roet e-nefe an tamm diwezañ diouz e henou.

  (3) Na vezañ evit e zaouarn : ne pouvoir s’empêcher de voler.

  ●(1935) FHAB Mae 207 (L) *Tintin Anna. n'oa ket evid e zaouarn, ha ma kendalc'h e vo paket en toull-bac'h ne vo ket pell.

  (4) Kouezhañ e veudoù en e zaouarn : voir meudoù.

• daoubennek
  daoubennek

  adj.

  (1) Bicéphale, qui a deux têtes.

  ●(1499) Ca 71b. Doupennec. g. qui a deux testes.

  ●(1927) GERI.Ern 90. daoubennek, tr. «à deux têtes.» ●(1931) VALL 65b. Bicéphale, tr. «daoubennek.» ●(1934) BRUS 159. Qui a deux têtes, tr. «deubennek.» ●(1957) AMAH 38. togoù-houarn damvelen gant un erer daoubennek warno. ●(1977) PBDZ 709. (Douarnenez) daoubennek, tr. «à deux têtes.»

  (2) = (?).

  ●(1889) ISV 398. Gouzout avoalc'h a rea en doa afer eno oc'h laboused treut, paotred daou bennog ha ne voant nemeur e chal na gant relijion na gant menec'h.

  (3) (en plt de qqc.) Qui a deux bouts.

  ●(c.1500) Cb 100a. Grafaz doupennec. g. l. vectorium.

  ●(1659) SCger 152a. grauaz daoubennec, tr. «ciuiere.»

  ●(1876) TDE.BF 99b. Daou-bennek, adj., tr. «Il se dit de tout corps ou objet qui a deux têtes, deux bouts.» ●Eur vaz daou bennek, tr. «un bâton à deux têtes, à deux bouts.»

  ●(1927) GERI.Ern 90. daoubennek, tr. «à deux bouts.» ●(1955) STBJ 132. war gravizi daoubennek.

  (4) (plt des céréales) Dont les épis vont dans les deux sens.

  ●(1962) EGRH I 51. daoubennek a., tr. « emmelé (céréales dont les épis vont dans les deux sens). »

• daoubennerezh
  daoubennerezh

  m. Discussions ennuyeuses.

  ●(1976) BRUD 51/23. evid ma ne glevfem ken daoubennerez ha pilpouserez ar bismigerien.

• daoubennet
  daoubennet

  adj.

  I. (en plt de qqc.) Sens dessus dessous.

  ●(1872) DJL 46. Er bloavez 1789, oe kemesket ha daoubennet tout an traou.

  ●(1924) FHAB Gouere 269. breman eo daoubennet pep tra, dispennet an emgleo.

  II. (en plt de qqn)

  (1) Contrarié.

  ●(1927) GWAL 10/14. daoubennet gand an trubuilhou dister. ●(1976) BAHE 91/37b. n'hellfe ket kousket gant a zaoubennet e oa.

  (2) Embarrassé.

  ●(1954) VAZA 67-68. «N'hoc'h eus ket intentet, Aotrou Dremel ?» eme ar c'helenner, daoubennet ivez ha gant gwir abeg, rak bez' e oan-me unan eus e wellañ skolidi.

  (3) Bezañ daoubennet o : être tracassé.

  ●(1987) BAPR 7. n'eus ket evel eun tamm butun da sklêraad penn an den, dreist-oll pa vez eun daoubennet evel ma'h on-me o klask goud da biou dimezi ma merh.

• daoubenniñ
  daoubenniñ

  v.

  I. V. tr. d.

  (1) Mettre en déroute, en désordre.

  ●(1870) FHB 302/325b. Ra welin eta dizale armeou braz a francizyen, armet, o vont d'ar Prussianed ewid daoubenni anezho...

  (2) Ennuyer, emmerder, contrarier.

  ●(1931) VALL 150a. Contrarier vivement, tr. «daoubenni T[régor] fam.» ●(1935) BREI 410/2c. E chomez 'n ez parkeier / Da bec'hi, d'ober trouz, / Da daoubenni da gezek. ●(1955) VBRU 36. ne talve ar fardach-se da zaoubenniñ ha da varitellañ an dudigoù merc'hed direbech. ●(1965) KATR 9. ne blije ket dezañ daoubenni ha glahari e c'hoar hena.

  (3) Mettre sens dessus dessous, chambouler.

  ●(1923) LZBt Gwengolo 13. ar c'hanfard en deus daoubennet pep tra e ti e dud. ●(1978) EMGI 122. e-pad ma vezent o taoubenniñ pep tra en tiez diouzh ar c'hav betek ar solier.

  II. V. intr.

  (1) Se tracasser, se casser la tête.

  ●(1957) AMAH 106. Keit ha ma chomer bev ha yac'h, perak daoubenniñ ha leñvañ ? ●(1970) BHAF 116. kaer e-noe mond ha dond ha daoubenni.

  (2) par ext. Travailler pour de bon, s'agiter, en mettre un coup.

  ●(1970) BHAF 131. Fidam, n'eo ket c'hwi lâr, ni a zaoubenne. ●(1976) BAHE 91/10-11. e talc'hent da glevout Mari-Louiz o taoubenniñ er gegin.

  (3) Trébucher.

  ●(1982) PBLS 638. (Sant-Servez-Kallag) daoubenniñ, tr. «trébucher.»

  (4) Courber.

  ●(1982) PBLS 638. (Sant-Servez-Kallag) daoubenniñ, tr. «courber.»

  (5) [Prlt des animaux] S’agiter.

  ●(1965) ABKE 73/3-4. Pa vez gwelet al loened, saout, kezeg, deñved o « ouezardiñ » (da lavarout eo, o vont e gouez, o sovajiñ), o taoubenniñ = seblant tempest pe amzer griz.

• daoubennoù
  daoubennoù

  plur. (agriculture) =

  ●(1935) NOME 7. an doubennou (lire : daoubennou) boemmet gantañ, al lastez hag ar geot mellek a ziwane enno dizale.

• daoubik
  daoubik

  m. (typographie) Deux points.

  ●(1937) YBBK 58. Setu an arouezioù a vez graet ganto : (…) an daoubik (:).

• daoubleg
  daoubleg

  m. Position courbée.

  (1) Inclination, révérence.

  ●(1732) GReg 523a. Petite inclination de tête, du corps ou des jarrets, reverence, tr. «daoubleguicq. p. ou.»

  (2) Etre e zaoubleg : (plt des hommes) plié en deux.

  ●(1962) EGRH I 51. daoubleg m. etre ez. (lire : e zaoubleg), tr. « plié en deux (plt des hommes). »

  (3) [form. comb.]

  ►

  S1 em daoubleg

  ●(1866) LZBt Du 206. e-keit ha ma vijen em daou bleg.

  S3m en e zaoubleg

  ●(c.1825-1830) AJC 5352. o partian ne dou blec. ●(1896) LZBt Mae 34. hag hen n'he zaou-bleg a-us d'ann tan.

  ●(1925) FHAB Gouere 275. hag hen 'n e zaoubleg. ●(1931) VALL 567b. plié en deux, tr. «en e zaoubleg.»

  S3f en he daoubleg

  ●(18--) MIL.ms (d’après BUBR 36/781). en he daoubleg, eur pez hini goz.

  ●(1906-1907) EVENnot 4. (Pleuvian) Evit kerzet e rank bean n'he daou-bleg, tr. «pliée en deux.»

  P3 en o daoubleg

  ●(1908) PIGO II 168. hag ac'hane e redent en o daoubleg.

  ►

  S3m war e zaoubleg

  ●(1908) PIGO II 5. hag ec'h a war e zaoubleg da zellet e traou.

  ►

  S3m etre e zaoubleg

  ●(1931) VALL 567b. plié en deux, tr. «V[annetais] etre é zeu bleg.»

• daoublegañ / daoublegiñ
  daoublegañ / daoublegiñ

  v.

  (1) V. intr. Se courber.

  ●(1870) FHB 306/355b. ma teue ælez Doue da zaoublega var bord an Env evit ho zilaou. ●(1876) TDE.BF 99b. Daou-blega, v. a., tr. «Plier en deux.» ●(1878) EKG II 54. edon o taoublega evit sevel em za.

  ●(1900) FHAB Genver 20. hag a lavarje d'ar bobl daoublega dirag an den-ze. ●(1904) ARPA 168. Jesus, o taou-blega, a en em lakeas da skriva var an douar gant he viz. ●(1925) FHAB Mae 186. ar pennou ed melen o tarevi a zeblante goustadig daoublega ha rodella evel koummou ar mor. ●(1955) VBRU 30. daoublegañ a rae hemañ dirak pep hini ac'hanomp.

  (2) V. tr. d. Plier en deux.

  ●(1647) Am 705. Sellit an histor an chatal cornecq, / Goude caezr prezec a va daou plecqua. / Hez eo cacet gate cuit va grecq : / Lesset tavantecq goude va ruequa, tr. «Voyez l'histoire des bêtes à cornes. / Après (avoir) bellement parlé et m'avoir plié en deux, / Ils ont enlevé ma femme : / (ils m'ont) laissé misérable après m'avoir rompu.»

  ●(1904) DBFV 44a. deublégein, v. a., tr. «courber en deux.» ●(1934) BRUS 76. Plier en deux, tr. «deublégein.»

• daoublegerezh
  daoublegerezh

  m. Courbettes.

  ●(1968) LOLE 119. setu amañ o vertuiou : laoskentez, sach-d'e-du, minhoarzerez ha daoublegerez.

• daoubleget
  daoubleget

  adj. Courbé, voûté.

  ●(1838) CGK 8. Ma choucq a zo daou bleguet. ●(1866) BOM 56. Ma chouk a zo daoubleged, tr. «Mon dos est maintenant voûté.» ●(1876) TDE.BF 433a. eunn den paour daou-bleget ha kroummet beteg ann douar. ●(1877) EKG I 191. koz ha daou-bleget oll. ●(1879) BAN 127. paisantet daoubleget dindan sammou pesket.

  ●(1908) PIGO II 14. daoubleget dindan he bec'h. ●(1909) KTLR 44. eur c'hrac'h koz, kroumet, daoubleged.

• daoublegiñ
  daoublegiñ

  voir daoublegañ

• daouboent
  daouboent

  m. (typographie) Tréma.

  ●(1947) YBBK 55. Setu an tiredoù a vez graet ganto e brezhoneg : an tired kognek (^), an tired serr pe tired begek (’), an daouboent (¨), an dildenn (~), ar virgulenn-grec’h (') hag ar varrennig-stagañ (-).

• daoubostek
  daoubostek

  adj. Qui a deux montants.

  ●(1904) DBFV 44a. deubostek, adj., tr. «qui a deux montants.» ●gravah deubostek, tr. «civière ; brouette (Bas vann[etais]).»

• daouc'hement-
  daouc'hement-

  voir daougement-

• daouc'heriek
  daouc'heriek

  adj. Qui a deux paroles.

  ●(1876) TDE.BF 100a. Daoueriok, adj. (anc.), tr. «Qui a deux paroles. Ce mot paraît composé de daou, deux, et de ger, parole.»

• daouc'hlinañ
  daouc'hlinañ

  v. intr. S'agenouiller.

  ●(1904) DBFV 44a. deuhlinein, v. n., tr. «s'agenouiller.»

• daouchouket
  daouchouket

  adj. Courbé, ployé.

  ●(1910) ISBR 171. bihan e oé, ha tiù, deusouket, krabosek. ●(1935) DIHU 291/235. deusouket édan hor sam.

• daoudammet
  daoudammet

  adj. En deux morceaux.

  ●(1921) GRSA 254. er hléan deudammet.

• daoudaoliñ
  daoudaoliñ

  v. intr.

  (1) (en plt de cloches) Sonner deux coups.

  ●(1927) GERI.Ern 90. daoudaoli, tr. «sonner deux coups.»

  (2) (en plt du cœur) Battre très fort, à tout rompre, battre la chamade.

  ●(1969) BAHE 60/44. Va c'halon a daoudaole. ●(1982) TKRH 67. Kroget 'oa he c'halon da daoudaoliñ gant ar spont.

• daoudek
  daoudek

  = cf. daouduek ?

  ●(1866) HSH 281-282. Ar Francichen a re brezel var droad gant an hach a zaou-dec hac ar c'hleze.

• daoudort
  daoudort

  m. Position courbée, pliée.

  Sm3 en e zaoudort

  ●(1925) FHAB Eost 299. An Tokous a redas dre drek al lojeiz, en e daoudort.

• daoudortañ
  daoudortañ

  v. intr.

  (1) Daoudortañ da c'hoarzhin : éclater (de rire, etc.).

  ●(1954) VAZA 156. mil aon hor boa rak daoudortañ da c'hoarzhin dirak ar paour kaezh Tad kozh.

  (2) Daoudortañ gant ar fent : éclater (de rire, etc.).

  ●(1955) VBRU 54. n'helle ket tremen a-wechoù hep daoudortañ gant ar fent. ●(1957) AMAH 22. daoust ma vougen gant ar c'hoant daoudortañ gant ar fent.

• daoudortet
  daoudortet

  adj. Bezañ daoudordet gant ar boan : se tordre de douleur.

  ●(1938) BREI 6 Meurzh. Eur pôtr yaouank (…) daoudortet gant ar boan. (d'après VALLsup 166b).

• daoudoullañ
  daoudoullañ

  v. intr. Creuser une fosse pour deux cercueils.

  ●(1942) VALLsup 57a. daoudoulla, tr. «creuser une fosse pour deux cercueils (Perrot).»

• daoudroadeg
  daoudroadeg

  m. daoudroadeion Bipède.

  ●(1732) GReg 721a. Qui a deux piez, tr. «Daudroadecq. p. éyen.»

  ●(1927) GERI.Ern 90. daoudroadeg m., tr. «bipède.»

• daoudroadek
  daoudroadek

  adj. Bipède.

  ●(1876) TDE.BF 99b. Daou-droadek, adj., tr. «(Animal.) Qui a deux pieds.»

  ●(1911) BUAZperrot 803. Eul loan daou droadek ne deo ken ! ●(1927) GERI.Ern 90. daoudroadek adj., tr. «bipède.»

• daouduek
  daouduek

  adj. Qui a deux côtés.

  ●(1931) VALL 67a. Bilatéral, tr. «daouduek.» ●(1934) BRUS 159. Qui a deux côtés, tr. «deuduek.»

• Daoued
  Daoued

  n. de l. Daouet (Pléneuf-Val-André).

  ●(1548) Cco 64. daoet. ●(1576-1600) Cco 80. dahouet.

• Daoueioù
  Daoueioù

  n. de l. An Daoueioù : Les Tas de Pois.

  ●(1952) LLMM 32-33/131. (Douarnenez) Daoue un des Tas de Pois. An Daoueioù : ar Bernioù Piz.

• daouelezh
  daouelezh

  f. Dualité.

  ●(1931) VALL 232a. Dualité, tr. «daouelez f.»