Recherche 'da...' : 916 mots trouvés
Page 13 : de daousolian (601) à darbarerezh (650) :- daousoliañdaousoliañ
v. tr. d. Remonter (des chaussures).
●(c.1718) CHal.ms iv. semeller mestre des semelles, tr. «soliat, deu soliat.»
- daousoñjal
- daousoublañdaousoublañ
v. intr. Se plier, s'incliner.
●(1931) VALL 567b. se plier en s'inclinant, tr. «daousoubla.»
- daoust .1daoust .1
adv. & conj.
I. Adv.
A. Daoust ha(g).
(1) [devant un pron.] Est-ce que.
●(1867) MGK 126. Daoust ha te ne vez ket figuz ? ●(1868) FHB 193/294a. Ha ma ve tud o c'hoari en hostaliri-ze, daoust hag hi a ve ken diabaf (…) ? ●(1878) EKG II 67. daoust ha c'houi a viche bet diskiant avoualac'h evit en em lakaat e tal da goll hoc'h arc'hant.
●(1902) LZBt Du 44. Daoust ha n'in a furaio ? ●(1904) BOBL 24 septembre 1/2a. Daoust ha te ne vez ket bet er skol ? Gout ! ●(1906) KANngalon Mezheven 144. daoust ha ni a jommo mud ha diaket ?
(2) [devant un subst.] Est-ce que.
●(1902) MBKJ 108. Daoust hag hor c'halounou a vije kaletoc'h eget an traou divuez ? ●(1910) FHAB Meurzh 107. Daoust ha c'hoant zo da vont var ar c'hiz ?
(3) [devant un v.] Est-ce que.
●(1878) EKG II 76. Daoust ha n'euz ket enn deiz a herrio var an douar tud henvel ouc'h soudarded ar Republik koz ?
●(1907) PERS 336. Daoust hag absolvi ac'hanoc'h a c'hellint ? ●(1910) MAKE 28. daoust ha n'eo ket poent c'hoaz didoulla alese ? ●(1919) MVRO 3/4c. Daoust ha n'eo ket deut ar c'hanfard-ze da veza darzod ? ●(1926) BIVE 12. Dampasion ! Leret-hu ? Daoust ha n'on ket mestr d'am zra ?
►
●(1905) ALLO 48. Ah ! mil gutez, / Daoust hag e tizrofe hennez ? ●(1927) YAMV 8. Daoust hag e fell d'eoc'h beza kaset ho pevar dirag ar barner ? ●(1935) ANTO 11. Daoust hag e teufe an amzer da veza druz ?
B. Daoust hag-eñ : est-ce que.
●(1909) NOAR 58. Daoust hag-en ema ho rouanteleziou o tismantri ? ●(1919) BUBR 2/41. Daoust hag hen n'eo ket ken aes e vuhez d'an eil ha d'egile ? ●(1924) BILZbubr 41/948. daoust hag-en ne ve ket alïes gwelet a skoueriou. ●(1927) CONS 903. Daoust hag hen ne roas ket e hano da Zroug ar Roue ?
C.
(1) Daoust eo deoc'h : que vous le vouliez ou non.
●(1902) PIGO I 12. «Daoust ê d'ac'h, eme Bipi, kredet pe na gredet ket ; an evn 'zo tremenet bepred.»
(2) Daoust ha(g) + adj. : bien que.
●(1972) SKVT I 48. Veig a oa dihun en e wele, daoust ha kloz e valvennoù. ●99. mes a wenneien yac'h hag onest, daoust hag estren. ●131. Hesonik eo e ourouler, daoust ha dister.
(3) Daoust ha : bien que.
●(1906) KANngalon Gwengolo 198. daoust ha n'hen anzavont ket ato. ●(1906) KANngalon Du 244. daoust ha n'oan ket kristen. ●(1924) FHAB C'hwevrer 69. Me va-unan, daoust ha n'on ket pinvidik, a zikouro gwella ma c'hellin da veva ha da wiska ar paotr.
(4) Daoust ha da =
●(1907) KANngalon Mae 405. Daoust ha d'ar vrezel a reer d'ar relijion, daoust ha d'an niver braz a relijiuzed a zo bet kaset er meaz euz ar vro.
(5) Daoust da bep tra : envers et contre tout.
●(1911) BUAZperrot 393. ober bepred e lavar daoust da bep tra. ●675. a douas var e le ober e daol daoust da bep tra.
(6) Daoust petra oa : quoi qu'il en soit.
●(1870) FHB 280/150b. Daoust petra voa, an douar a ieas droug enha. ●(1889) ISV 463. Daoust petra voa, mont a reaz en hent.
(7) Malgré.
●(1659) SCger 84a. nonobstant le vent, tr. «dioust pe daoust an auel.»
(8) Daoust da se : malgré cela.
●(1963) LLMM 99/268. Met daoust da se e skoazelle eus e wellañ El Lobo hag e genseurted.
II.
A. [suivi d'un adv. interrog.]
(1) Daoust pe =
●(1576) Cath p. 19. neuse an impalazr leun a frenesy a lauaras dezy choas vnan a daou : daoust dit pete a sacrifio hac ez beuy a pe a anduro tonrmanchou exquis ha ma vizy distruget, tr. «Alors l'empereur, plein d'emportement, lui dit : choisis un des deux : ou bien tu sacrifieras et tu vivras, ou bien tu endureras des tourments cruels et tu seras mise à mort.» ●24. daoust pe en articl an marou, pe en necessite arall. ●(1621) Mc 32. dauest pe euff é hunan, pe personaigou all.
●(1710) IN I 320-321. en em resolvit da rei dezàn quement hoc'h eus a breciussa (…) daoust pe hoc'h arc'hant hac ho madou-all, daoust pe ho tad, ho mam. ●(1766) MM (Brestad 17) 1230. daoust pe dre farz, pe dre zevri.
(2) Daoust (ha) perak : mais pourquoi ; pourquoi donc ?
●(1867) MGK 80. Daoust ha perak / Ann tiek n'en defe ket chemed, skiant ha furnez. ●(1877) EKG I 55. Daoust perag e teu an dud-se d'am direnka-me aman ?
●(1910) MBJL 2. daoust perak e vijen chomet er gêr ?
(3) Daoust pegeit =
●(1924) FHAB C'hwevrer 78. Daoust pegeit emañ eus ar ger.
(4) Daoust petra =
●(1870) FHB 309/380b. Daoust, emezhi, ha va fenn a ia e barboel, daoust petra zo en noz-ma ? ●(1889) CDB 172. Ha daoust para c'hoari d'hon c'hi.
●(1910) MBJL 138. Daoust petra a dremenas neuze dre o spered ? ●(1926) BIVE 3. Daoust petra eo an dro-ze ?
(5) Daoust pegement =
●(1903) MBJJ 28. daoust pegement a oa da ziskrapan, ne c'hwitaz ket war skol ar Mil Micher. ●(1932) FHAB Eost 310. daoust pegement a frankiz a zo eno.
(6) Daoust penaos ? : mais comment ?
●(1919) BUBR 6/162. Daoust penaos ar foec'h e teuyo hon c'hompagnunez a-benn da zont ebarz en he fez ?
(7) Daoust pelec'h ? : mais où ?
●(1926) BIVE 3. Daoust pelec'h eman tonton Jakez ?
(8) Daoust piv ? : mais qui ?
●(1908) PIGO II 39. Daoust piou eo hounnez-all c'hoaz ?
(9) Daoust peur =
●(1860) BAL 185. daoust peur e erruin er porz salo !
B. [devant un adv. exclam.] Daoust pegen : quelque soit.
●(1821) SST v. dust peh guet pel on doh-t-hai. ●(1839) BSI 80. daoust pegen tom ha pegen fatig a voué an amser en e vrô.
●(1912) BUAZpermoal 144. daoust pegen pennadus e oa. ●(1924) FHAB Ebrel 138. e rankas, daoust pegen amzere e oa kement-se, mont d'he gwele dirazo.
III. Loc. conj. Daoust ha ma + v. : bien que.
●(1904) KANNgwital 17/313. daoust ha ma 'z oa tear da c'hourdrouz gant ruster. ●(1907) KANngalon Genver 312. Daoust ha ma'z eo gouez meurbed ar barr amzer e deuz brema an Iliz da dreuzi. ●(1910) MBJL 103-104. barek e vin, daoust ha mac'hê tost da c'hwec'h heur. ●(1912) MMPM 150. Daoust ha ma kolle euz he nerz bemdez, ne dorre netra var he bedennou bemdiziek hag he binijennou kriz.
- daoust .2daoust .2
m. & prép.
I. M.
(1) Doute.
●(1839) PBC 02 février p. 1. Arrondissamant Lannion pehini a brodu lin ac a deu en eur memes amser d'er labourat evit er gouerza en neud, a souffr muioc'h evit pep plaçz-all eus an daouest tentus a so entre an daou sort marc'hadoures, tr. «A la fois producteur de lin et fabricant de fil, l'arrondissment de Lannion souffre plus qu'aucun autre de cette terrible concurrence.»
(2) N'eo ket ma daoust =
●(c.1930) VALLtreg 539. daoust (…) Substantif dans Hidu an de n'e ket ma daoust astenn ma dorn evit goulen zikour = je ne suis pas libre de…. ou non (Lizer. Gweng. 98 20. Corn.).
(3) Bezañ en daoust : être dans l'indécision.
●(1982) TKRH 102. Va zonton (...) aliet gant an ofiserien da chom en arme a oa bet pell en daoust. Na oueze ket kaer petra ober.
II. Loc. prép. En daoust da : en dépit de.
●(1868) FHB 201/358a. Ag en daoust da difenn é vam.
- daoust-pe-zaoustdaoust-pe-zaoust
adj. Quoi qu'il arrive.
●(1931) VALL 99b. en tout cas, quoi qu'il arrive, tr. «daoust-pe-zaoust.»
- daoustañ / daoustodaoustañ / daousto
adv.& conj.
I. Adv.
A. Malgré.
●(1869) FHB 211/15b. daoustan d'ar skorn, d'ar frim.
●(1905) KDBA 15. Ha deustou de gement-sé n'em es chet taulet ma dillad. ●(1925) SFKH 4. Me zad koh, hag e oé deustou d'é oed kaset mat, chomet él a viskoah, un dén bourabl. ●(1939) KOLM 68. Met é dad, deusto dehon bout en em-gaereit doh Kolmkel, e varùas èl er rouañné aral.
B. [suivi d'un adv. interrog.]
(1) Daoustañ pegement =
●(1790) MG 53. Mæs en dud coloneq péré ne hum santant jamæs deusto peguemènd e zaibrant hac e ivant.
(2) Daoustañ pegen : quelque soit.
●(1895) GMB 144. daoustañ pegen kréñ e 'nn avel, quelque fort soit le vent, petit Tréguier.
II. Loc. conj. Daoustañ ma : quoique.
●(1790) MG 3. É amiet gùellan e oai queih pésquerion, e vaguai get bara hey, hac e lausquai liès d'andur nan, deusto ma heèllai gobér miracleu eit ou maguein délicat. ●71. deusto m'hé rebutènt. ●162. deusto ma mès tostiq puar-uguênt vlæ. ●(17--) TE 185. deusto ma hoai en nombrussan a baud.
●(1856) VNA 152. Quoique tout le monde doive travailler, tr. «Deustou mei deliet d'en ol labourat.» ●(1861) BSJ 152. deustou ma tennent méh ar nehai dré ou ardeu fal. ●(1879) GDI 301. deustou ma vé couciet dré béhèd Adam muyoh a dud.
●(1906) HIVL 22. deusto ma oé er huéh ketan ma treméné dré-hont.
- daoustedaouste
adv. & conj.
I. Adv.
(1) Daouste ha : est-ce que.
●(1874) FHB 481/87b. Daousde ha ne ket me eo. ●88a. Daousde ha p'am bezo lavaret va fec'hejou all ne daio ket ive heman d'ho eul ?
(2) =
●(1925) DIHU 171/334. dusti penaus / E ma geton.
II. Loc. conj. Daouste ma : bien que.
●(1909) BLYA 91. Daoust e ma 'z eo distro. ●(1927/30) LUMO 61. Daouste ma droc'h ar vuhez.
- daoustodaousto
voir daoustañ
- daoustoc'hdaoustoc'h
adv. Bien que.
●(1925) SFKH 12. deustoh dehon bout pinùik mat. ●Ret e vehé bout goah eit en diaul deustoh dehon bout lon erhoalh.
- daoustouetdaoustouet
adj. Courbé.
●(1909) ADBr xxv 221. Plié en deux Dans un cantique qu'on chante à Quimperlé, j'ai entendu : Daoustouet.
- daouugentad
- daouugentvet
- daouugentvloazourdaouugentvloazour
m. Quadragénaire.
●(1904) DBFV 44a. deuuigentvléour, m., tr. «quadragénaire (l'A.).»
- daouveddaouved
m. Deuxième son de cloches avant l'office.
●(1931) VALL 699b. (le) deuxième son, tr. «daouved, T[régor] daoued m.»
- daouvedaddaouvedad
m. –où Intervalle de deux ans.
●(1923) BUBR 30/593. daouvedad (bloaziou) intervalle de deux (ans).
- daouvegekdaouvegek
adj. Qui a deux pointes.
●(1732) GReg 360b. Épingle double, à ressors dont se servent les femmes de la campagne lorsqu'elles travaillent en corps de chemise, tr. «Spilhen daouveguecq.»
- daouvet
- daouvetalour
- daouvetalouriezhdaouvetalouriezh
f. Bimétallisme.
●(1931) VALL 67a. Bimétallisme doctrine économiq[ue], tr. «daouvetalouriez f.»
- daouvizekdaouvizek
adj. (Fourche) à deux dents.
●(1732) GReg 236a. Croc à deux dents, tr. «Crocq daou-veseq.»
●(1876) TDE.BF 100a. Daou-vezek, adj., tr. «Qui a deux pointes, deux dents.»
●(1903) MBJJ 9. eur forc'h daouvizek. ●(1906-1907) EVENnot 30. (Ar Roc'h-Velen) Pa ve unan o taspugn gand ur forc'h daou-vizek e ve egile o skei e mez gand eur forc'h 4-bizek. ●(1927) GERI.Ern 90. daouvizek, tr. «à deux pointes, à deux dents.»
- daouvloazadenndaouvloazadenn
f. Poulain de deux ans.
●(1909) FHAB Meurzh 76. Ma kavan eun daouvloazaden dioc'h va doare.
- daouvloaziad
- daouvloaziat
- daouvloaziek
- daouwennegdaouwenneg
m. daouwenneion Pièce de deux sous.
●(1957) PLBR 19. dans les pluriels daouwenneien, ugentrealed, milluriou, «des pièces de deux sous, de vingt reaux, des billets de mille francs», le suffixe ne marque pas le pluriel de gwenneg, real, lur, mais de daouwenneg, ugentreal, millur. ●(1984) LPPN 538. (Poullaouen) daouwenneg m., –eien, pièce ou valeur de deux sous ; ex. «rei a rae daouwenneien da vigwale ar skol», il donnait des pièces de deux sous aux petits écoliers. ●(1985) MARE 34. gwenneien ha daou wenneien. Pemp kwenneien ive a-wechou. Ral e veze kaoud peziou a zég kwenneien.
- daouwennegaddaouwennegad
m. –où Pour deux sous de.
●(1732) GReg 304a. Doublon de pain, terme de Basse-Bretagne, pour dire deux soutées de pain, tr. «daou-vénnegad-vara. p. daou-vénnegadou-vara.»
- daouzekdaouzek
adj. num. card. -où
I.
(1) Douze.
●(897) MSvbr IV, main A (DGVB 232a). is doudec gl. « utpote XII mam », tr. « c’est douze ».
●(1499) Ca 43b. douzec. ●72a. Douzec. g. douze. ●(1633) Nom 203a. Vsura vnciaria, centesima, fœnus vnciarium : douze pour cent : daouzec euit cant dre cant.
●(1659) SCger 45b. douze, tr. «daouzec.» ●(17--) TE 112. d'en euzêc Tribu a Israël.
●(1840) EBB 17. deuxèque guénec ou blanque. ●(1877) BSA 32. daouzec vloas. ●(1878) EKG II 17. eur paotrik a zaouzek pe drizek vloaz. ●124. Savet oan daouzek pe drizek delezenn.
●(1904) DBFV 44a. deuzek, n. de nombre, tr. «douze.»
(2) (religion) An Daouzek : les apôtres.
●(1907) AVKA 133. Jesus a laras d'an Daouzeg. ●(1913) AVIE 284. D'anderù noz é tas Jézus get en deuzek.
(3) (argot de La Roche-Derrien) An daouzek abostol : midi.
●(1885) ARN 37. Midi. – Br. : Kreiz-de. Arg[ot] : Ann daouzeg Abostol ; mot à mot : les douze Apôtres.
II.
(1) Ho-taouzek : vous douzes.
●(1907) AVKA 133. Ha n'am eus me ket o tibabet o taouzeg ?
(2) O-daouzek : eux douzes.
●(1889) SFA 80. evit-ho ho daouzek.
●(1907) AVKA 74. Setu ho hanoio ho Daouzeg.
(3) rare [au plur. devant le mot «bloaz»] Douze (ans).
●(1934) MAAZ 79. ur baré havrelaoded ha plahed én ou naùeu, dégeu vlé hag unañnigeu én ou unegeu ha deuzegeu.
- daouzek-deizioùdaouzek-deizioù
plur. (religion) Quatre-temps.
●(1576) H 17. Iun a pechet hac an boedou / an hoarays dit gourchemennet / an daoudec dezyou han uigilou / pan uizy en ouat ha stat parfet, tr. « A fast from sin and from food at Lant (is) commanded to thee, the twelve days and vigils, when thou shalt be in age and a perfect state (i.e., old enough and in good health). »
●(1659) SC 84. yün ar c'horaïs anterin, an daouzec deziou, ar vigilou ordrenet gant an Ilis ? ●(1727) HB 42. Yun a ri daouzec diziou. ●249. Instruction evit ar C'hotuerou pe ar pevare amser eus an Azvent ha quer couls evit ar pevar amseryou all hac an oll Daouzec-diziou eus ar bloaz. ●(1744) L'Arm 317a. Quatre-tems, tr. «Deuzêc-dyeu. m.»
●(1876) TDE.BF 100b. Daouzek-deiziou, s. pl. m., tr. «Le jeüne des Quatre-temps.»
●(1911) SKRS II 24. Penaoz e tebfre kig d'ar guener d'an daouzek deiziou ? ●(1927) GERI.Ern 90. daouzek-deiziou, tr. «les quatre-temps.»
- daouzek-ugentdaouzek-ugent
adj. Deux cent quarante.
●(1876) TDE.BF 100b. Daouzek-ugeñt, nom de nombre. Deux cent quarante.
- daouzekveddaouzekved
m.
(1) (astronomie) Pleine lune.
●(1879) ERNsup 150. ann daouzeget, la pleine lune, Trév[érec] et Lanr[odec].
●(1903) MBJJ 68. Goude koan e choman pell war ar pont, 'vel kalz a re all, da zellet al loar o sevel a-uz da Gret : ru-tan eo, nemet eo sautret gant tammo melg, hag he c'helc'h a zo reiz, nemet eo troc'het eun nebeudig war an tu deo tost d'ar kroec'h, 'vel eun dorz vara voulc'het. 'Benn arc'hoaz 'ne vo ken ennan troc'h e-bed, rag arc'hoaz en em gav an daouzekved. ●(1927) GERI.Ern 90. daouzeget T[régor], tr. «pleine lune.» ●(1931) VALL 434b. pleine lune, tr. «daouzeged m.»
(2) Espèce d'impôt.
●(1834) SIM 109. ho pije ar som prest clos evit ho taouzecvet.
- daouzekvetdaouzekvet
adj.
(1) Adj. num. ord. Douzième.
●(c.1500) Cb 72b. [douzec] g. douziesme. b. douzecuet.
●(c.1680) NG 57. En deudecuet sin. ●(1727) HB 604. en daouzecvet a vis Querzu.
●(1862) JKS 25. Daouzekved kentel. ●(1876) TDE.BF 100b. Daouzekved, nombre ordinal. Douzième.
●(1904) DBFV 44a. deuzekvet, adj. et s. m., tr. «douzième.»
(2) Loc. adv. D'an daouzekvet : douzièmement.
●(1879) GDI 301. D'en deuzêcvèd, Adam en dès hun forhet ag er hræç.
(3) Le douze du mois de.
●(1689) DOctrinal 201. é rentas é ené entré daou dourn é Croüeur, ur Sulves, an daouzecvet à mis Meurs, er bloas pemp cant pevarzec ha triuguent, oaget à cant daou bloas.
- daouzorndaouzorn
d. dorn, voir dorn
- daouzoubl
- dapdap
interj. =
●(1766) MM 842. dap !... taolet ar chapl var he guéin ! tr. «houp ! lui voilà la chape sur le dos !» ●958. dap ! chouch, ac hèn var ben er c'hlin, tr. «Houp ! à croupetons, le voilà sur le pommeau d'un genou.»
- dar .1dar .1
f. –où
I. Évier.
●(1499) Ca 54b. Dar. g. dare.
●(1732) GReg 242a. Dalle, pierre élevée, ou petite auge de cuisine, tr. «Dar. p. darou. darz. p. darzou.»
●(1904) DBFV 41a. dar, f. pl. eu, tr. «dalle, évier, petite auge de cuisine.» ●(1919) KZVr 355 - 21/12/19. Dal, tr. «évier (evit "dar").» ●(1927) GERI.Ern 90. dar f., tr. «Dalle de cuisine, évier.»
II. triv.
(1) Toull-an-dar : anus.
●(1900) KAKE 155. E taol eur zell var he bladen / Hag e vel, heb mar, / Disto toul an dar.
(2) Riboul-an-dar : rectum.
●(1942) VALLsup 9b. Anus, tr. «riboull an dar.»
- dar .2dar .2
interj. Onomatopée pour intimer aux chevaux l'ordre de tourner à droite.
●(1952) LLMM 34/49. (Douarnenez) Sour. Hennezh n'anavez na sour na dar : ne gompren netra ebet.
- dar .3
- dar .4dar .4
voir daer
- dar-aveldar-avel
adv. (marine) Au vent. (?) dre-avel (?).
●(1924) DIHU 158/128. (Groe) Dar-aùél, tr. «au vent.» (Dastumet de Vleimor 1913).
- darampont
- daramponterdaramponter
m. –ion = den a ra darampontoù.
●(1932) BRTG 46. N'en des ket guel trohour egeton, na guel darampantour.
- darampontiñ
- darañ
- daranietdaraniet
adj. =
●(1969) BAHE 60/44. merzet en devoa e oa krignet ha daraniet va legumach. ●47. kerkent ha ma oa krog koulz al legumachoù e oa bet kont ar memes tra : krignet ha daraniet gant ar gedon.
- darbañ / darboutdarbañ / darbout
v. impers. Faillir.
●(1903) KZVr Du-Kerzu. Ugent gwech e tarb d'ezañ mont war e giz. (d'après KBSA 24). ●(1918) LZBt Gouere 20. e tarbas d'in mervel. ●(1955) STBJ 79. A-barz ma voe deuet ma skiant din, e tarbas d'am zad koll e vuhez. ●(1962) GERV 100. Hag e tarbas d'ar marc'heger beza flastret. ●(1964) LLMM 102/22. o tarbañ dezhi kouezhañ gant ar spont.
- darbar .1darbar .1
m.
I. Fourniture.
●(1938) ARBO 227. Ur goprig braù ou doè reit dein : hantér hant lur én argant ; diù greiz koarh ; un dantér koton ; un hant broh ; men darbar a voteu… ha men goalh a vouid !
II. [en locution]
A. Reiñ darbar da ub. : aider qqn.
●(1964) ABRO 111. darbar a roas din war-dro ar boued.
B. par antiphr.
(1) Reiñ darbar da ub. : donner du fil à retordre à qqn.
●(1925) FHAB Mae 171. Sav, emezan, rak ar re-man a roio darbar d'eomp breman souden.
(2) Rentañ darbar da ub. : donner du fil à retordre à qqn.
●(1925) FHAB Gouere 257. Me 'gred hep dale pôtred ar «falz hag ar morzol» a rento darbar da bôtred ar groaz ! ●(1935) BREI 429/3b. mar gwel ive an Abyssinned o renti darbar d'ezan betek re.
(3) Danzen darbar da ub. : donner du fil à retordre à qqn.
●(1926) FHAB Meurzh 97. Gwelet a ran, emezan, en eur deurel eur zell war e dro, emaoc'h aman o tanzen darbar d'ar Re C'hlas.
(4) Kaout darbar gant udb. : avoir du fil à retordre.
●(1923) FHAB Gwengolo 332. Lesneveniz o devoe darbar eleiz gant o iliz.
(5) Bezañ darbar da ub. : avoir bien du mal (à faire qqc.).
●(1867) MGK 94. arc'hant a c'hounezont / Gant divreac'h ar re all o labourat ann douar. / Ma rankfent he c'hounid, e ve d'ezho darbar !
(6) Kaout darbar gant ub. : se soucier de qqn.
●(1943) VKST Genver-C'hwevrer 225. ar re ne zonjont nemet enno o-unan, n'o deus soursi na darbar ebet gant ar re all.
(7) Kaout darbar : avoir fort à faire.
●(1942) FHAB Du/Kerzu 224b. Ar samma hag ar redadeg gant kant lur war ar skoaz. Gant ar gendtrivadeg-man o deus an holl darbar.
- darbar / darbariñ .2darbar / darbariñ .2
v.
I. V. tr. d.
A. (complément : qqn)
(1) Aider (un maçon, un couvreur, etc.).
●(1732) GReg 230a. Servir un couvreur, tr. «Darbari. pr. darbaret.» ●(1752) BS 411. darbar al labourerien.
●(1857) CBF 57. darbar ha boueta anezho, tr. «les aider et les nourrir.» ●(1894) BUZmornik 493. en em lakeaz da zarbar ar vansounerien. ●(1896) GMB 679. Tréc[orois] tarbar et darbar «aider les couvreurs», d'où «darbareur» aide-maçon».
●(1904) DBFV 41b. darbar, dalbar, –ein, v. a., tr. «servir (un maçon, en lui fournissant des pierres).» ●(1911) BUAZperrot 505. en em lakât da zarbar mansonerien a oa sevel eur manati. ●(1921) BUFA 29. Franséz e oé get hé doh ou darbar, é kas dehé mein ha pri.
►absol.
●(1557) B I 77. Lest hoz saffar, ha darbaret, tr. «Ne faites plus de bruit, et aidez-nous.»
(2) par antiphr. Donner de quoi faire à.
●(1908) PIGO II 117. Kevarek, gant e zaou zorn hag e zaou droad, an ije darbaret c'houec'h den difall.
(3) =
●(1939) RIBA 114. Chom e hra eùé ur baré sardinerion aveit darbarein rumad er pemp bag.
B. (complément : qqc.)
(1) Desservir.
●(1939) DIHU 337/307. Ul linen hent-hoarn Decauville, e zarbarè en dachen.
(2) Fournir, approvisonner en.
●(1904) DBFV 41b. darbar, dalbar, –ein a, v. n., tr. «fournir de.» ●(1943) DIHU 382/235. évet e hrent deur ag er vammen en doè darbaret deur dehon [d'er sant].
(3) Servir, fournir (une machine).
●(1849) LLB 810. de zarbar forj er gôion a hleu. ●(1897) EST 38. aveit dalbar en dorneréz él lér.
●(1904) DBFV 41b. darbar, dalbar, –ein, v. a., tr. «servir (une batteuse mécanique, en y mettant des épis).»
C. [au passif] Bezañ darbaret gant : être préoccupé par.
●(1942) FHAB Meurzh/Ebrel 141. hep beza darbaret an distera, gant al lec'hiou ma tremenas drezo an dud vras a zavas hor bro. ●(1943) FHAB Gwengolo/Here 345. darbaret hepken gant o flijadur. ●(1958) BLBR 114/4. N'eo ket gand an dra-ze oun darbaret. ●(1985) AMRZ 123. Ni a oa darbaret, kalz muioh, gand on emgann eged gand on deveriou. ●(1987) DBHB 95. Darbaret-kenañ e oan ganto. ●130. Mond a reom, darbaret hepkén gand an Ogellou.
II. V. tr. i. Darbar da ub. : aider qqn.
●(1866) FHB 91/307a. ober brikennou, meska pri-raz, darbari d'ar vassounien.
III. V. intr.
(1) Être aide-maçon.
●(1904) DBFV 41b. darbar, dalbar, –ein, v. n., tr. «être aide-maçon.»
(2) =
●(1932) BRTG 75. pelloh amzér é tarbar er varhadoureh.
- darbarerdarbarer
m. –ion Aide (maçon, couvreur, etc.).
●(1557) B I 73. Darbareryen, tr. «aides.» ●didascalie 74. An quentaff darbareur, tr. «Le premier aide-maçon.» ●(1633) Nom 178b-179a. Corbis dossuaria : hotte : vn boutecq dan darbareryen.
●(1732) GReg 229b. Aide de couvreur, tr. «Darbarer. p. darbaréryen. Van[netois] darbarour. p. yon, yan.»
●(1847) MDM 27. beza darbarer pe vansouner. ●(1877) BSA 254. Eun darbarer iaouanc a ioa oc'h ober eur voger da eur punz. ●(1889) SFA 148. Ar vansounerien, ar gilvizien hag o darbarerien. ●(1896) GMB 679. Tréc[orois] tarbar et darbar «aider les couvreurs», d'où «darbareur» aide-maçon».
●(1904) DBFV 41a. darbarour, m. pl. –rerion, –rizion, tr. «aide-maçon, aide-couvreur, servant.» ●(1911) BUAZperrot 552. etouez an darbarerien hag an dud a renk izela. ●(1934) BRUS 268. Un aide, tr. «un darbarour.» ●(1955) VBRU 17. A zo gwir, rak ur wech sac’het va c’harr da vat ha kaer er grenegell ken ne ouien ken pe haik ! pe wichedrou ! krial war va c’hezeg, e voen divouc’het en un taol, ha gant piv ?... gant un darbarer-mason.
- darbarerezhdarbarerezh
m. Préparations de maçonnerie.
●(1869) HTC 12. Red mad e oue eta dezho lezel eno ho mansounerez hag o darbarerez.