Devri

Recherche '"a-"...' : 1086 mots trouvés

Page 10 : de a-gostez (451) à a-hast (500) :
  • a-gostez
    a-gostez

    adv., prép. & adv.

    I. Adv.

    A.

    (1) De côté.

    (1499) Ca 4b. Acostez. g. apart.

    (1659) SCger 127b. A gostez, tr. «a costé.» ●(1732) GReg 217a. de côté, tr. «a gostez ».

    (1878) EKG II 31. a dren, araok hag a gostez.

    (1931) VALL 131b. Collatéral, tr. «a-gostez

    (2) À côté.

    (1849) LLB 290. Hag é ped er gaih vam de zonèt a kosté.

    (1904) SKRS I 230. Unan euz an tiez a ioa ledan hag huel, eun doare maner, mar kirit, daoust ma oa ive a hent all henvel avoalc'h ouz eur c'hazern. – A-ziaraok e velet eur verouri, an hini gaera euz ar vro ; a gostez e ioa eur fabrik da ober sukr hag a c'hounezet ennhi kalz arc'hant.

    (3) =

    (1633) Nom 139b. Coagmenta alterna : pierres posées tantost en longueur, tantost de costé : mæin poset ha lecquæt breman en ô het brema-ia á costez.

    (4) De biais.

    (1659) SCger 14b. de biais, tr. «a goste.» ●biaiser, tr. «mont a dreuz pe a gosté

    (5) À l'écart.

    (1659) SCger 46b. a l'escart, tr. «a goste

    B. [en locution]

    (1) Leuskel, lezel a-gostez : laisser de côté.

    (1612) Cnf 1b. lesell à greomp à costez an casyou difficil.

    (1790) MG 352. me lausquou en devotion a costé. ●(1792) BD 2437-2438. Da ober eul lesen neue / ha lesel he ben a goste.

    (1869) FHB 221/100b. List a gostez loc'horriou ar bed. ●(1894) BUZmornik 218. ar seurt traou-ze a c'heller hag a dleer zoken da lezel a dreuz pe a gostez evit eur pennad.

    (1907) PERS 275. lezel ho pranellou a gostez, evit mad. ●297. lezet ganthan a gostez, pell a oa, he zeveriou a gristen. ●(1926) FHAB Gwengolo 339. Kement-man n'eo ket lavaret eo dleet lezel a-gostez ar galleg.

    (2) (en plt du vent) C'hwezhañ a-gostez : souffler de côté.

    (1903) MBJJ 339. hag-eñ eo ken drouk an autro «keravel» pa c'houe a benn, ha pa c'houe a goste.

    (3) Diforc'hiñ udb. a-gostez : mettre qqc. de côté.

    (1790) Ismar 185. difforh a costé en alézoneu e fal dehai rein.

    (1849) LLB 2111. Diforhet a kosté en tereneu kaeran.

    (4) Teurel a-gostez : délaisser.

    (1879) BMN 204. ober taoler a gostez an dantel hag ar fanfarluchou.

    (5) Teurel a-gostez : jeter sur le côté.

    (1907) AVKA 317. penaoz ar c'hôlôen, hag a oa ur pez trao anehi, a oa bet tôlet a goste.

    (6) Dastum a-gostez : mettre de côté.

    (1834) SIM 136. em boa dastumet, heb lavaret dezân, ur guenneguig benac a gostez.

    (7) Komz ouzh ub. a-gostez : parler à qqn en aparté.

    (1790) MG 109. Me hoær, me garehai conz dohoh un tamiq a costé.

    (8) Mont a-gostez : côtoyer.

    (1659) SCger 32b. costoier, tr. «mont a gostez

    (9) Mont a-gostez : se retirer à part.

    (1659) SCger 105a. se retirer à part, tr. «mont a gostez

    (10) En em dennañ a-gostez : se retirer à part.

    (1659) SCger 105a. se retirer à part, tr. «en em tenna a gostez

    (11) Mat a-gostez : très bon, très bien.

    (1866) FHB 94/331b. Eur Person, hon d'eus, avad, Otrou d'eus ar re genta ; eun den mad a gostez.

    (12) A-gostez-dehou : à droite.

    (1659) SCger 44a. a dextre, tr. «a goste dehou.» ●138b. a gostez dehou, tr. «a costé droit.»

    (13) A-gostez-kleiz : à gauche.

    (1659) SCger 138b. a gostez cleiz, tr. «a costé gauche.»

    (14) Hêr, kar a-gostez : héritier, parent collatéal.

    (1931) VALL 131b. héritier, parent collatéral, tr. «hêr, kar a-gostez

    C. par euph.

    (1) Mont a-gostez : aller à la selle.

    (1866) HSH 145. e santas un ezom naturel da vont a gostez.

    (1962) TDBP III 92. Au lieu de kac'had (kac'houd), mont da gac'had, aller à la selle, on dit : Hennez a zo aet a-gostez, il est allé de côté. ●(1976) BAHE 90/45. Mont d'ar privezioù : mont a-gostez, mont d'al lec'h distro, mont un tu bennak. ●(1995) EIGV 161. Kloza e gaozeadenn evid gelloud mond a-gostez.

    (2) Treiñ a-gostez : aller à la selle.

    (1913) PRPR 24. Jakez Lirzin en doa c'hoant da drei a gostez.

    II. Prép.

    (1) Du côté de.

    (1902) PIGO I 153. eun ôch mad a goste Kemper. ●(1936) IVGA 51. C'houi a zo, 'm eus aon, a gostez Priveilh, eur Gapenn.

    (2) A-gostez da : à côté de.

    (1834) SIM 129. e vezo placet a gostez da un tan flam.

    ►[form. comb.]

    P2 a-gostez deoc'h

    (1854) MMM 411. an Autrou Doué a zo a gostes deoc'h, en ho tû-deou. ●(1859) MMN 244. an Autrou Doue a so a costes deoc'h, en ho tu-deou.

    III. Adj.

    (1) =

    (1849) LLB 1635. ul liorh a kosté. ●(1868) FHB 173/131b. goude beza bodennet an denved en eul leac'h a gostez.

    (2) Lamm a-gostez : écart.

    (1866) FHB 92/319b. pebez piclammou, lammou treuz, lammou a gostez.

  • a-gosteziad
    a-gosteziad

    prép.

    (1) À côté.

    (1900) LZBg 57 blezad-1 lodenn 11. deit genein a gostiad Guéned. ●(1985) ADEM 34. (An Arradon) borhig a gostiad Nanned.

    (2) A-gosteziad da : à côté de.

    (c.1785) VO 108-109. én ur sal a costiad d'en hani ma hoèmb. ●130. Er riviér-hont e ùélét a costiad d'er guær.

    ►[form. comb.]

    S1 a-gosteziad din

    (c.1785) VO 71. me honsort e hum laquas ital un aral a costiad-teign. ●(1790) MG 35. me lar d’en hani e vai a costiad teign.

    S3f a-gosteziad dezhi

    (1912) DIHU 82/51. Dré ardran er ruchen pé a gostéiad dehi.

    P1 a-gosteziad dimp

    (c.1785) VO 68. me remarquas a costiad temb ur menær batissét é creis ur sablêq. ●123. a pe zas teign én un taul cluét unan é cannein a costiad demb.

  • a-gouilhadoù
    a-gouilhadoù

    adv. Mont a-gouilhadoù : avancer rapidement.

    (1996) CRYK 345. mont a rê a-gouilhadoù, tr. «elle avançait rapidement.»

  • a-goulzadoù
    a-goulzadoù

    adv. De temps en temps.

    (c.1718) CHal.ms ii. Il souffre beaucoup de temps en temp d'une Vieille blessure, tr. «a Coursadeu poeniet é bras guet ur blessadur coh.» ●(1732) GReg 911b. De tems en tems, tr. «Van[netois] a goursadéü

    (1844) LZBg 2l blezad-1 lodenn 33. haval-vezé memb a gourçadeu doh un dén en devoé collet aquêrh é bèn. ●(1854) PSA II 222. ha mar da d'é spered neoah achap guet-hou a gourçadeu.

    (1907) VBFV.bf 43b. a goursadeu, tr. «de temps en temps.» ●(1931) GUBI 226. Mes ur sonj a velkoni / E za d'ein a goursadeu.

  • a-goulzoù
    a-goulzoù

    adv. De temps en temps.

    (1732) GReg 911b. De tems en tems, tr. «Van[netois] a gourséü.» ●(c.1785) VO 68. A gourceu hi e avance, ha quentéh hi e arguile.

    (1838) OVD 189. hum gastiein a gourceu guet rai a rustoni.

    (1906) HIVL 167. Guélet e vé én hou [er perhinded] a gourseu, betag mil a ré klan. ●(1907) VBFV.bf 43b. a gourseu, tr. «de temps en temps.»

  • a-gozh
    a-gozh

    adv. Depuis très longtemps.

    (1868) KMM 196. ervez ur greden a zo a-goz. ●(1870) FHB 298/290a. Al leac'h m'ema a goz ar Pap o chom. ●(1890) BSS 3. ar brud vras en doa, a goz, etouez an dud. ●(1890) MOA 116a. Selon une ancienne croyance, tr. «hervez eur gredenn 'zo a-goz

  • a-grabanadoù
    a-grabanadoù

    adv. Par poignées.

    (1876) TDE.BF 371b. A grabanadou, s. f., tr. «par poignées.» ●(1889) ISV 457. c'hui a zach ganeoc'h a grabanadou.

    (1963) LLMM 99/268. hag eus pep korn e rastelle arc’hant agrabanadoù.

  • a-grap
    a-grap

    prép.

    I. Prép.

    (1) Cramponné à.

    (1919) BUBR 6/161. Savet omp eus an draouien war hon parlochou a-grap ar roz.

    (2) Accroché.

    (1968) LOLE 9. ar hastell-ze a grap e reor war ar hreh.

    II. Loc. prép.

    (1) A-grap ouzh, gant : cramponné à.

    (c.1825/30) AJC 1939. eur vanden sovaged a disquenas a grab ous ar gerec. ●6746. disquen a ren agrab gand ar hleun.

    (2) A-grap ouzh : accroché à.

    (1968) LOLE 43. eur sah tirolian a-grap ouz e ziskoaz.

  • a-grec'h
    a-grec'h

    adv. Mont a-grec'h : monter.

    (1996) CRYK 267. It a groec'h gant ar winojenn, tr. «Allez et montez le sentier.»

  • a-gred / a-c'hred
    a-gred / a-c'hred

    adv. De bon cœur. (?) cf. kred / gred (?)

    (1732) GReg 177b. De bon cœur, tr. «Van[netois] a gred

  • a-greiz
    a-greiz

    prép. & conj.

    I. Prép.

    A. spat.

    (1) Du milieu de.

    (1530) J p. 89b. A creis cistern ann ifern yen, tr. «Je sors du puits de l'enfer de glace.»

    (1792) BD 4599. men deu deus an yfern dimeus agreis antan, tr. «Je viens de l'enfer, du milieu du feu.»

    (2) Au milieu.

    (1633) Nom 244b. Lingula, lingua : partie de terre qui se trouue au milieu des eaux : vn questren (lire : queffren) douar pe enesen á caffer á creis an dour.

    (1849) LLB 2080. a greiz ur gouh souchen.

    B. temp.

    (1) En plein, au milieu de.

    (c.1825/30) AJC 6362. ma harifgomb a greis an nos. ●(1847) FVR 30. Neuze a greiz ann noz eur vanden soudarded / Arruo armet kloz.

    (1902) PIGO I 211. ar sklerijen a deu d'in a greiz ma c'housk. ●(1911) BUAZperrot 415. a greiz koan. ●(1921) PGAZ 79. a-greiz koan. ●(1982) LIMO 13 novembre. un éhannig bennag a greiz andèru.

    (2) [devant un infinitif] Pendant que, tout en.

    (1904) SKRS I 217. marvet a greiz ober Missionou. ●246. a greiz poket d'ar grusifi. ●(1915) MMED 228. a greiz daoulemel. ●(1922) EMAR 34. A-greiz bale war ar maez. ●(1943) SAV 28/38. ober eun droiad d'ar gêr a-greiz c'houennat.

    C. sens fig. En plein.

    (1857) GUG 48. A greis hou joé ha gloér. ●50. A greis men diovér.

    II. Loc. conj. A-greiz ma : alors que.

    (1908) PIGO II 182. a greiz ma huche d'imp diwall. ●(1921) PGAZ 92. a greiz m'edo oc'h aoza mern. ●(1957) BRUD 2/31. Med a-greiz m’emede an tabut o troi da ’fall, eh en em gavas an noter er studi hag e sioulaas eun nebeud d’an daou rioter.

  • a-greiz-holl
    a-greiz-holl

    adv. Tout à coup. cf. a-greiz-tout

    (1905) BOBL 15 juillet 43/2c. listri saoz o tont a greiz holl da vombardi o c'hear. ●(1922) EMAR 115. A-greiz-holl, er pellder eur vouez dous a gleven. ●(1942) DADO 7. A greiz-holl eun den a huch er-maez, e toull ar porz, moarvat, ha goude en-dro d’an ti. ●(1955) VBRU 30. A-greiz-holl e tiredas un ofiserig herr warnañ hag eñ da vlejal ken ma vouboue gwer ar prenestroù.

  • a-greiz-kalon
    a-greiz-kalon

    adv. Du fond du cœur, de bon cœur.

    (1829) HBM1. c'hoarzin a greis calon. ●(1829) CNG 115. H groamb-int a greis er galon.

    (1908) PIGO II 171. A greiz kalon, eme ar vêrerez. ●(1910) MBJL 127. Pedomp anei a greiz kalon. ●(1915) MMED 212. Ar bec'herez (...) a bedas Mari a greis kalon. 254. goude beza pedet a greiz kalon. ●(1921) BUFA 205. A greis kalon eùé é laras trugèré d'er sourzién. ●(1931) GUBI 174. Pedamp ean a greiz-kalon.

    (1790) MG viij. Hennéh-è er pèn, m'amiès : chervige Doué a greis er galon.

    (1856) GRD 69. Er volanté-zé, hag hi e vou a greis er galon, pé hemb quin a ziar scan.

    ►[empl. avec un pron. poss.]

    S1 a-greiz va c'halon

    (1790) MG 2. er harein a greis me halon. ●376. ha me drugairica en Eutru-Doué a greis me halon.

    (1834) KKK 44. A greiz va c'haloun, émé-han. ●(1861) BELeu 112. hum soumettein e hran a vremen dehou a greis me halon. ●(1877) EKG I 55. da bedi Doue a greiz va c'haloun.

    S2 a-greiz da galon

    S3m a-greiz e galon

    (1831) RDU 231. En nemb e gâre Jesus a greisic é galon. ●(1877) EKG I 43. goude beza pedet a greiz he galoun.

    (1931) GUBI 124. A greiz é galon Sant Iouan / E gar Doué.

    S3f a-greiz he c'halon

    P1 a-greiz hor c'halon

    (1710) IN I 418. lavaret a greis hor c'halon. ●(c.1785) VO 4. m'er harehemb a greis hur halon.

    (1821) SST 99. En ur gârein Doué a greis hun halon. ●(c.1825-1830) AJC 6626. digunin a regomb gand goud hac a greis on halon. ●(1849) LLBg IV 45-46. A grezik hur halon, / D'oh enta trugairé.

    P2 a-greiz ho kalon

    (1862) JKS 85. distroit oc'h Doue a greiz ho kaloun.

    P3 a-greiz o c'halon

    (1857) HTB 38. Ar gorrandoned a c'hoarze a greiz ho c'halon ouzh hen klevet o komz a hevelep treou. ●(1877) EKG I 48. Goude beza lavaret a greiz ho c'haloun, bep a Zeprofundis. ●88. karet Doue a greiz ho c'haloun.

    ►[empl. avec un art.]

    (1744) L'Arm 447b. Goguette, festin où en liberté, l'on est en humeur de rire, chanter, conter & boire, tr. «Chérvadeenn guett pep-sorte plijadur à greis er galon. f.»

  • a-greiz-penn
    a-greiz-penn

    adv. Tout à coup.

    (1919) BUBR 9/236. Ha setu hen, a-greiz-penn, o staga gant e don bras estlammus.

  • a-greiz-pep-kreiz
    a-greiz-pep-kreiz

    adv. Au milieu de tout, à brûle-pourpoint.

    (1917) KZVr 240 - 07/10/17. A-greiz pep kreiz, tr. «au milieu de tout.» ●(1906) KPSA 145. e c'hervel a-greiz-pe-greiz (sic). ●(1931) VALL 85b. Brûle-pourpoint (à) brusquement, tr. «a-greiz-pep-kreiz.» ●(1948) KROB 1/14. A greiz pep kreiz, e klevjomp eur vlejadenn ken truezus ma sklasas ar gwad en hor gwazied.

  • a-greiz-pep-ober
    a-greiz-pep-ober

    adv. Tout à coup.

    (1912) MMPM 38. A greïz peb ober e kwez er pec'hed. ●92. A greiz peb ober e klevaz hema o leuzkeul eur malloz.

  • a-greiz-taol
    a-greiz-taol

    adv. Tout à coup.

    (1907) AVKA 259. Diwallet (...) na gouefe an de se warnoc'h a grelz (lire : greiz) tôl.

  • a-greiz-tenn
    a-greiz-tenn

    adv. Tout à coup.

    (1924) ZAMA 201. en eur zevel a-greiz-tenn.

  • a-greiz-tout
    a-greiz-tout

    adv. Tout à coup. cf. a-greiz-holl

    (1869) KTB.ms 14 p 281. A greiz-tout, pa oann o tremenn a-biou Menez Bré. ●(1883) IMP vii. pa deuas, a greis tout, betec enna ar brud eus ar pez a ioa diguezet gant e vab.

    (1905) BOBL 22 avril 31/3c. A greiz tout, eur pastel douar ha mein a ziriskaz. ●(1907) AVKA 13. Agreiz tout, setu en ho c'hichen ael an Aotro.

  • a-grenn
    a-grenn

    adv.

    I. Adv.

    A.

    (1) Totalement, à fond, pour de bon.

    (1530) J p. 11a. Un rifier sclacc diblas ha dissaczun / Eguyt lacat difuat ha dinatur / A crenn ennhy an re so afuyus, tr. «une rivière glacée, fade et dégoûtante où l'on jette, sans miséricorde et sans pitié, les envieux.» ●(1530) Pm 149 (Tremenuan). Hiziu e liuyris a crenn / En Iudea ma offerenn, tr. «Aujourd'hui j'ai dit entièrement / En Judée, ma messe.» ●(1575) M 566. Ha da muy Pinigenn, á crenn en emdennas, tr. «Et se retira pour mieux faire pénitence.»

    (1659) SCger 127b. A gren, tr. «tout a faict.» ●(1688) MD II 42. Mé a fel din e zilesel a crenn. ●(1792) CAg 28. Guet dezir de changein a grèn. ●(1792) BD 806. leret din agren petra ret voar masro, tr. «dites-moi franchement ce que vous faites près de moi.» ●(17--) EN 323. teued ousin a gren, na gomsed qued a sé, tr. «taisez-vous net, ne parlez pas de cela.»

    (1829) CNG 64. De gùittat a-grèn er pehet. ●(1847) FVR 26. e devoa dismantret ar vro a grenn. ●(1857) GUG 37. me chanjou agrén mem buhé. ●(1860) BAL 44. ac e fell d'in a-gren beva a mervel en eur gredi ar pez a gred an Iliz. ●(1862) JKS 379. en em lakaat hoc'h-unan a-grenn hag a galoun frank etre daouarn ann Aotrou Doue. ●388. da zilezel a-grenn ar goumunion. ●(1877) BSA 35-36. en em denna a-grenn euz ar bed.

    (1911) BUAZperrot 7. ec’h en em roas a grenn d’ar Werc’hez Vari. ●348. Fazia a rear a grenn. ●(1978) BAHE 99-100/63. Ur plac’h yaouank 20 vloaz bennak dezhi, un aeredigezh vat dezhi, abof da welout met dizaon a-grenn pa veze kemennoù da gas eus an eil parrez d’eben pe eus an eil strollad-kuzh d’egile.

    (2) Rondement.

    (1659) SCger 106a. rondement, tr. «a gren

    (3) Assurément, vraiment.

    (1557) B I 368. Me meux a crenn silsiguenn plat / Ha boutaillat a guin mat so, tr. «J'ai d'excellentes saucisses et une bouteille de bon vin.»

    (4) (Répondre) sèchement.

    (1902) PIGO I 99. mez Per, êt drouk enna, a respontaz d'eo a-grenn : (…).

    (5) Ret a-grenn : absolument nécessaire.

    (1847) FVR 164. Hon c'hatekiz a disk d'imp penoz a hell ann holl badein, mar deou red a grenn. ●(1860) BAL 47. Un dra ebken a zo red a-grenn : gounid ar Baradoz.

    (6) Razh a-grenn : complètement.

    (1934) MAAZ 15. doh en debrein rah agren.

    B. [au négat.]

    (1) Du tout.

    (1659) SCger 46a. du tout, tr. «agren.» ●(1790) MG 109. ne douyet quet a grènn.

    (1924) BILZbubr 38/845. Ne raio ken, nann, ne raio ken, a grenn.

    (2) Absolument pas.

    (1907) BOBL 19 octobre 160/2e. Deuz lein e brenestr, e lavar d'an archzerien ne zigoro ket a-grenn. ●(1907) PERS 372. Mes heman ne falveze ket d'ezhan, a grenn. ●(1910) MAKE 1. ne fell ken d'ezan a-grenn kregi e benveg ebet.

    II. Épith. (Remède) radical.

    (1872) SBI I 310. Me roï d'id eur remed a grenn, / Na greni bikenn ann derzienn, tr. «Je te donnerai un remède qui la coupera net ; / Tune ne trembleras plus jamais la fièvre.»

  • a-grenn-dost
    a-grenn-dost

    prép. & adv.

    (1) Loc. prép. A-grenn-dost da, ouzh : tout près de.

    (1838) CGK 30. A neus tapet gloc'horennou a gren dost de centuren.

    (1912) GMGE 117. pa zonjan 'on bet savet ha maget a grenn dostik d'eoc'h holl.

    (2002) TEBOT 89. a-grenn dost deus ar yêr.

    (2) Loc. adv. Tout près.

    (1838) CGK 33. A gren dost e voa eur guele.

    (1905) BOBL 05 août 46/3f. mar 'zeuz eur poull pe eur stang a grenn-dost.

  • a-greñv
    a-greñv

    adv.

    (1) Pour de bon.

    (1557) B I 317. Blasfemaff a cre ma doeou, tr. «blasphémer si fort mes dieux.» ●(1575) M 1440. Lech da goelaff á creff, tr. «lieu de pleurer fort.»

    (1866) FHB 56/26a. Labourat a rer a greo var chapel nevez Santez Anna Venet.

    (1948) KROB 6/12. En devez all edon a-greñv o frita e dammig lein d'am femoc'h bihan.

    (2) Complètement.

    (c.1718) CHal.ms iii. a presupposer que tout le monde fait son deuoir, on se trompe lourdement, tr. «e songeal é lacat a oura peb unon e Zeuer, en him dromper a grean.» ●(1787) BI 39. Ean ë ouyai é-ma enn dalh à hunn salvedigueah staguet à-greihuë doh er choise-zè. ●129. Er sulieu ha gouilieu ë dreménent à-greihuë énn Iliss. ●(1790) MG iv. déviseu ha quêstionneu er-ré-ral n'en dint a greihue meit langageu dall. ●(1790) Ismar i. copiét int bet a greihue ar er ré-ze.

    (1839) BSI 19. Gouzout a reé à hend all penaus dioc'h ar choaz-se e tépant a grê silvidiguez hon eneou. ●(1843) LZBg 1 blezad-2l lodenn 137. hag a grihue, é ma dent er ré gouh-cé en dès groeit ar nehai un distol quer blaouahus. ●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 123. Deja é hanàuant, a grihue, er gùirionéeu quetan ag er grechéneah.

    (1905) IMJK 157. Ret é eùé guéhavé mestronien a gri d'er skiendeu.

  • a-gresk
    a-gresk

    adv.

    (1) De surcroît, en plus.

    (c.1718) CHal.ms iv. I'attendois six personnes I'en ai eü quatre de surcroist, tr. «eoüen e gortou a hueh deen, hac emes bet peüar a gresqu'

    (1962) TDBP II 286. a-gresk, (adv.), tr. «de plus, en supplément.» ●Arru a zo ur falher a-gresk, tr. «il (nous) arrive un faucheur de plus.» ●287. Moarvat ne zalho ket tri a gezeg, goude m'e-neus bet eur park a-gresk digand an dimezell, tr. «il ne gardera sans doute pas trois chevaux bien qu'il ait reçu un champ de plus de la demoiselle.»

    (2) euphém. Épith. Tud a-gresk : enfants à naître, nés.

    (1955) VBRU 83. ferret du-mañ an trezoù, ar mailhurennoù hag al lienach bihan all, rak o c'hortoz tud a-gresk e oamp. ●(1957) AMAH 254. Abaoe miz here 1938 e oa tud a-gresk em zi.

  • a-gri-forzh
    a-gri-forzh

    adv. À cor et à cri.

    (1908) FHAB Eost 255. Youc'hed e oe varno a gri-forz.

  • a-grip
    a-grip

    adv. (Mont) a-grip : partir rapidement.

    (1908) PIGO II 122. e redas war e grabanou betek ar c'hleun tostan, ha goude, a-grip ! ●(1933) ALBR 44. Al letanant ac'h eas a-grip, hep dic'houeza. ●(1936) BREI 442/3a. Fanchig a redas da doull an nnr (lire : nor), hag a grip.

  • a-grip hag a-grap
    a-grip hag a-grap

    adv. Bevañ a-grip hag a-grap : vivre en grappillant.

    (1954) VAZA 64. bevet am eus bete vremañ a grip hag a grap.

  • a-griz-poazh
    a-griz-poazh

    adv. Pour de bon.

    (1844) LZBg 2l blezad-1lodenn 66. ean a vennas a gripouèh héli é dud couh. ●(1887) LZBg 45et blezad-3e lodenn 159. hag a zoujé hum guemér aben-caër hag a gri-poah doh en Egyptianet.

  • a-groaz
    a-groaz

    adv. En forme de croix.

    (1710) IN I 101. o lacat ho taouarn a groas var ho stomac. ●(1727) HB 299. Ar pemp toul pere so a Groas er Pilet-mâ.

  • a-groazigell
    a-groazigell

    adv.

    (1) Adv. Entrecroisé.

    (1931) VALL 263a. entrecroisé, tr. «a-groazigell

    (2) Loc. prép. A-groazigell gant : entrecroisé avec.

    (1925) CDFi 19 décembre 4d. hentchou striz, doun ha berr, a-groazigell gant hentchou ken striz, ken berr ha ken doun all. ●(1931) VALL 263a. entrecroisé avec, tr. «a-groazigell gant

  • a-grog-dent
    a-grog-dent

    adv. À coups de dents.

    (1906) BOBL 29 septembre 106/3b. goude ma oant 'nem riotet kalz pe neubeud, an daou amezek a ieaz a grog paô hag a grog dent.

  • a-grog-ilin
    a-grog-ilin

    adv. =

    (1935) CDFi 9 mars. diskenn a-grog-ilin e bagig ar Gernigell.

  • a-grog-kolier
    a-grog-kolier

    adv. (lutte) En se prenant par le col.

    (18--) BSG 102. deomb 'ta, Simon, hor daou a groc-collier, / Dre nerz ma diou, vrec'h m'as tiscaro em c'héver.

    (1905) BOBL 15 avril 30/1b. Piou a zeui d'in-me a grog kollier ? ●(1905) BOBL 13 mai 34/3a. An daou varc'hadour a ieaz neuze a grok kollier.

  • a-grog-pav
    a-grog-pav

    adv. À coups de poings.

    (1906) BOBL 29 septembre 106/3b. goude ma oant 'nem riotet kalz pe neubeud, an daou amezek a ieaz a grog paô hag a grog dent.

  • a-grogad
    a-grogad

    adv. Violemment.

    (1872) ROU 108a. Fortune dûe à la violence, tr. «Madou deued a grogad.» ●(1890) MOA 104b. Biens mal acquis, tr. «madou deuet dre ann hent fall (deuet a-grogad).»

  • a-grogoù-berr
    a-grogoù-berr

    adv. À bras raccourcis.

    (1931) VALL 615a. à bras raccourcis, tr. «a grogou berr

  • a-gropadoù
    a-gropadoù

    adv. En grappes.

    (1935) BREI 415/1d. tud a gropajou betek e seizvet estaj an tier...

  • a-grouadur
    a-grouadur

    adv. Dès l'enfance.

    (c.1718) CHal.ms ii. dés son Ieune age, tr. «a vihanic, a groidur.» ●(1744) L'Arm 132b. Dès l'enfance, tr. «A-groaidurr.» ●(1792) CAg 16. Pehet ë-mess a-groaidure.

    (1821) SST iii. Desiret e mès a groidur er science a me salvedigueah. ●(1857) GUG 160. Ni hun nès cleuet a groaidur / Mèlein hou toustér. ●(1879) GDI 129. instrujet mad a groaidur. ●(1891) CLM 55. troeit a groaidur dré é yondret, ean e hélias lézen Mahomet.

  • a-grugell
    a-grugell

    adv. À foison.

    (1872) ROU 85b. A foison, tr. «a c'hrugell

  • a-gul
    a-gul

    adv. À reculons.

    (1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-gul, tr. «en arrière, à reculons.»

  • a-guzh
    a-guzh

    adv. & prép.

    I. Adv.

    (1) Secrètement.

    (18--) SAQ I 303. a vel pe a guz.

    (1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-guz, tr. «secrètement.» ●(1942) FHAB Du/Kerzu 218. a-wel pe a-guz.

    (2) En cachette, sans être vu.

    (1866) FHB 56/29b. Ne oue ket pell evit rei eun taol lagad a guz var an tiegez.

    (1912) MMPM 84. e lavaraz a guz d'he zad e tle he verc'h beza eur zantez divezatoc'h. ●(1913) HIVR 36. hag e ia a guh de lakat en tan é kobañnieu er Fransizion. ●(1931) GUBI 163. Chetu ean a guh é sellet / Doh Izidor é labourat.

    (3) Mont a-guzh : disparaître.

    (1868) KMM 114. A-veichou all, Jesus e-unan eo a ia a-guz.

    II. Loc. prép. A-guzh da ub. : en cachette de qqn.

    (1855) BDE 46. rein dehai de zaibrein ha d'yved a guh d'er vistr. ●(1872) ROU 90b. Invisible, tr. «A guz (d'an oll).»

  • a-guzh-kaer
    a-guzh-kaer

    adv. En cachette.

    (1909) DIHU 50/306. doujein e hran ne veint reit a guh kaer. ●(1911) DIHU 71/251. biùet en devoé èl bèléan en amzér-sé ; a guh kaer. ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13.A-guz kaer, tr. «en cachette.»

  • a-hanter
    a-hanter

    adv. À moitié.

    (17--) TE 33. ha n'en dint mam meid a hantér, a pe vanquant d'un devær quen naturel.

    (1839) BESquil 150. En ilisieu e oé hemb tuèn ha couéhet a hantér. ●(1854) MMM 106. e tigor a anter ê valvennou quasi maro. ●(1897) EST 12. A zoh er foen goinwet pé séhet a hantér.

    (1925) SFKH 20. ne vé ket laér un dén a hantér ; nen des chet a vrih-laer. ●(1939) ANNI 2. ne hrezant ket en treu a hantér.

  • a-hanterdaol
    a-hanterdaol

    adv. À petits coups.

    (1934) BRUS 94. A petits coups, tr. «a hantér daol

  • a-hardizh
    a-hardizh

    adv. Hardiment.

    (1920) FHAB C'hwevrer 247. moustra rea a-hardi : leun e oa ar pod. ●(1985) AMRZ 214. e vezo tennet dour a-hardi euz ar puñs.

  • a-harp
    a-harp

    prép. À l'aide de.

    (1896) LZBt Mae 35. hag e teue d'ann iliz a-harp he vaz.

  • a-harz
    a-harz

    prép. Des environs de.

    (1890) MOA 244a. Un champ des environs du bourg, tr. «eur park a-c'harz ar vourc'h.»

    (1931) VALL 47a. (venir) d'auprès, tr. «a-harz

  • a-harz-kaer
    a-harz-kaer

    adv. Tout près.

    (1888) KZV 19. ar bourrev hepken a doste, a herz-kaer.

  • a-harzh hag a-sko
    a-harzh hag a-sko

    adv. À cor et à cri.

    (1889) CDB 171. Ha ma krient ha c'harz ha sko, tr. «Et ils criaient à tue-tête.» ●Ha c'harz ha sko», m. à m. : «Et aboie et frappe» ; c'est-à-dire : à cris et à coups. Ces dictons sont souvents intraduisibles.

  • a-harzoù
    a-harzoù

    adv. (Se hisser) à la force des bras, des poignets.

    (1923) KNOL 40. Hag hen lakaat ar plac'h yaouank war e gein, hag a arzou deuz ar gorden, pignad d'ar gorre. 107-108. Goudeze, e savi, a arzou, gant al leren, hag ez i, da unan, betek ar c'hilhog.

  • a-hast
    a-hast

    adv. En hâte.

    (1530) J p. 78b. Quycit ef diglys (variante : dielys) a tiz bras / A hast hac astir (variante : astirv) ha diablas / Da ty Cayphas gant lastez, tr. «Qu'on le chasse vite de la cour, qu'on se hâte, qu'on se remue, qu'on le mêne chez Caïphe avec mépris.» ●(1575) M 1357. Eno á hast dastum aray lingnez humen, tr. «Là en hâte, il réunira la race humaine.»

    (1838) OVD 60. laret a haste. ●112. haval doh tud péré e bressér de vontein a haste ar lein ur manné ihuél dré un hènt digampen. ●(1843) LZBg 1 blezad-2l lodenn 47. unan ag er grechénion fidel e zas de larèt dehai a hast é oé bet laqueit étré deourn er mandarin ur santance a varhue. ●(1855) BDE 87. er yoh pedenneu-hont e larér a hast. ●297. Er vugulion e yas a hast. ●(1897) EST 55. a hast hag a bréz.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...