Devri

Recherche 'to...' : 883 mots trouvés

Page 12 : de touellet (551) à touilhan (600) :
  • touellet
    touellet

    adj. Trompé.

    (1911) BUAZperrot 69. an dudigou touellet.

  • touellus
    touellus

    adj. Trompeur.

    (1866) FHB 58/46a. hureou touelluz. ●(1869) HTC 86. Absalon a ioa deuet a benn da c'hounit calounou an oll dre he gomzou touelluz. ●(1893) IAI 223. enn eun doare douellus.

    (1914) KANNgwital 139/428. an tech fall da eva boesouniou touelluz. ●(1920) FHAB Genver 195-196. buez kêr a zo ken sorc'hennus, ken touellus. ●(1928) SAKO 36. An dud n'o deus diouti nemet eun damskeud berr ha touellus.

  • touellwel
    touellwel

    m. Mirage.

    (1931) VALL 470b. Mirage, tr. «touellwel m.»

  • toueñcher
    toueñcher

    m. (construction) Jet d'eau. (?) cf. touezier (?).

    (1982) TIEZ I 293. Jet d'eau, tr. «toueñcher

  • touer .1
    touer .1

    adj. Jureur.

    (1874) FHB 474/26b. rei digemer mad d'ar veleien touer.

    (1914) FHAB Ebrel 105. digas dezo beleien touerien. ●(1915) HBPR 58. henvel beleien touerien er parreziou. ●(1925) FHAB Mae 168. eur beleg touer. ●170. ar person touer.

  • touer / touier .2
    touer / touier .2

    m. –ion

    (1) Homme qui jure.

    (1659) SC 108. vn touer hag vr blasphemer. ●(1732) GReg 552b. Jureur, qui jure le saint nom de Dieu, tr. «Touër. p. touëryen. Van[netois] touér. touëour. touyour. pp. yon, yan

    (1906) HIVL 141. er menuzér difé ha touiour.

    (2) (histoire) Prêtre assermenté, jureur.

    (1847) FVR 109. Kemeret 'oe enn ho goude / Touerien direiz, dizoue.

    (1914) FHAB Meurzh 77. an douerien a oue hanvet.

  • touer-Doue
    touer-Doue

    m. Blasphémateur.

    (14--) N 1402. Mesfectouryen toueryen Doe, tr. «Les malfaiteurs, les blasphémateurs.»

    (1732) GReg 552b. Jureur, qui jure le saint nom de Dieu, tr. «touër-Douë. p. touëryen-Douë

    (1846) DGG 216. c'hui touer-doue, ha c'hui oll tud scandalus. ●(1878) EKG II 64. Touer Doue, serrit ho kinou gand aoun na gouesfe varnomp tan an nenv.

    (1911) SKRS II 114. Hennez oa, er penn kenta, eun touer-Doue euz ar re voassa. ●(1911) BUAZperrot 282. goude beza kondaonet Jezuz evel eun touer-Doue. ●328. striz oa e kenver an touerien-Doue. ●(1929) FHAB Genver 32. eun touer-Doue spontus da glevet.

  • touerez / touierez
    touerez / touierez

    f. -ed Jureuse. (blason populaire) Touierezed : jureuses.

    (1911) DIHU 73/283. ÉR Voustoer-Remengol é hes kaillaj, merhed ru, chas ru. Touierézed e rhér hoah a verhed er barréz-sé. ●(1947) BRMO 32. ceux [= habitants] de Remungol, Kaillaj (canailles) et leurs femmes Touierezed (jureuses).

  • touerezh
    touerezh

    m. –où

    (1) Action de jurer, jurement.

    (1732) GReg 552a. Juremens fequents, tr. «Touërez.» ●(1787) BI 248. na touyereah, na blasphem. ●(1790) Ismar 64. en touyereah, er blasfæmereah.

    (1804) RPF 194. ne gleüér meit touyereaheu. ●(1839) BSI 180. na touërez na blasphemou. ●(18--) SAQ I 181. an touerez Doue.

    (1912) BUEV 35. pa ne gleué ket touiereh ha malloheu en hoarierion bouleu. ●(1931) VALL 687b. action de faire serment, tr. «touerez m.» ●(1937) DIHU 316/350. Selleu du ha touiereh, chetu respont en dud.

    (2) Juron.

    (1767) ISpour 9. enn touhyereaheu, er blasphemeu.

  • touet
    touet

    adj.

    (1) (droit) Den touet : juré.

    (1744) L'Arm 209b. Juré, qui a prêté serment de s'aquitter fidelement de la proffession, tr. «Deine-touïétt

    (2) Beleg touet : prêtre assermenté, jureur.

    (1847) FVR 94. meur a velek touet a zislavaraz he Le. ●Ouz oc'h, beleien douet, am euz c'hoant da skriva.

    (3) Fini, fieffé, juré.

    (1869) HTC 83. he enebour touet. ●(1894) BUZmornik 291. enebour touet d'ar gristenien.

    (1911) BUAZperrot 231. lounkerien-touët. ●663. eur bayanez touet. ●(1959) LLMM 74/195. Norvegiz, ne lavaran ket, gouenn ar Vikinged, Veig, rederien-mor touet evel paotred da vro.

  • touez / touezh
    touez / touezh

    m./f., adv. & prép.

    I. M./F. Lezel udb. da gouezhañ en e douez : laisser partir qqc. à l'abandon.

    (1866) FHB 99/372b. ma ne vir ket mad ar zabat, an deiz santel, mar lez aneza da goueza en he douez.

    II. Adv. & prép.

    A. Loc. adv.

    (1) En un douez, en un touez : ensemble, mêlés.

    (1818) HJC 284. Bout e oai enta enn un teuh seih brèr. ●(1869) HTC 250. guin ha vestl mesket en eun douez. ●(1894) BUZmornik 619. guinegr ha c'hoalenn kemmesket enn eunn douez.

    (1913) FHAB Ebrel 113. e kichen ar chiminal e oa eur bod balan melen aour hag en eun douez penn da benn an doen, bleuniou a bep seurt liou. ●(1926) FHAB Genver 27. al laez mintin hag al laez noz a vez kemmesket ha taolet en eur ribot bras, en eun douez. ●154. beteg o zri miz e c'hellont beza lezet en eun douez. ●(1928) FHAB Mezheven 207. lili hag herminigou, en eun douez. ●(1931) VALL 260a. Ensemble, tr. «en eun douez mêlés.»

    B. Loc. prép.

    (1) Eus touez : d'entre.

    (1913) PRPR 68. deuz touez paperou Luzel.

    ►[form. comb.]

    P1 eus hon touez

    (1889) SFA 152. an hini a vezo enn hor penn (…) her c'haso er meaz euz hon touez ma ne zent ket.

    (1905) HFBI 34. Més ar fals crédennou-zé hèurusamant, â zo deut da éffaci eus on toués.

    P2 eus ho touez

    (1876) BJM 26. Lemel a rai eus ho touez ar pec'hejou hag ar plegou fall.

    (1931) FHAB Eost 281. mes unan eus ho touez.

    P3 eus o zouez

    (1923) ADML 94. dibabed euz o zouez holl. ●(1939) MGGD 60. e savas eus o zouez eur mell penn-gwazi.

    (2) A-douez : d’entre

    (1818) HJC 267. ressucitet à deuh er hré varüe. ●(1847) FVR 31. ar vosen, / A dleer harluan a douez ar gristenien. ●(1854) MMM 130. chasset a doues an Israëlit. ●(1878) EKG ii 30. e saviz euz a-douez ar raoz. ●(1889) ISV 120. ar bars coz (…) en em dennaz a douez ar ganfarted. ●(18--) SAQ i 241. da zispartia ar re vad a douez ar re fall (…) tenna greun a douez ar skaodu.

    (1904) SKRS i 205. Gant ar mission e oue lammet a douez ar bobl-se an dizurzou. ●(1907) PERS 224. he ziframma, koulz lavaret, a douez an dud. ●(1908) AVES 24. betag ma saùou Mab-en-dén a doeh er ré varù. ●(1911) BUAZperrot 574. he rezuresksion a douez ar re varo. ●(1913) AVIE 112. ind e zispartiou er ré fal a doeh er ré santél. ●157. a doéh er re varù.

    (3) Dre-douez : parmi, à travers.

    (1866) FHB 60/61b. dre doues pin ha dero. ●(1878) EKG ii 27. Polidor a iea hag a deue dre douez ar raoz. ●(1882) BAR 135. dre douez an drez hag ar spern. ●41. dre douez skourrou ar guez dero. ●(1889) ISV 344. edomp o tont hag o vont (…) dre douez eur bern enezennouigou.

    (1900) KAKE 50. Gant ar c’hoant d’he guelet / Dre douez an delliou. ●(1911) BUAZperrot 670. Dre douez an deliou e sav an drein. ●(1920) LZBl Gouere 335. a gass ac’hanomp dillo dre douez enezennou goloet a wez huel. ●(1923) KNOL 31. bale eun tammig dre douez ar gwez. ●(1925) FHAB Here 384. an enebour a zo deuet hag en deus hadet dreog dre douez ar gwiniz. ●(1934) YANB 15. Aotrou paour, eme houmañ dre douez he daerou, n’hoc’h eus ket klevet eta ?

    ►[form. comb.]

    P3 dre o zouez

    (1879) BMN 24. an dud ma dremenent dre o zouez.

    (4) E-touez : parmi.

    (1633) Nom 140a. Arenatum : chaux meslée auec du sablon : raz quemesquet è touez grouan. ●(1647) Am 512. Rust a dibreder hen touez lycerou, tr. «Rude et sans souci parmi des draps.» ●531. Nac ada perles hen touez ar mez moch, tr. «Ni semer des perles parmi les glands à pourceaux.» ●(1650) Nlou 131. En dastumas en touez fouen glas, tr. «l’enveloppa dans du foin vert.»

    (1659) SCger 88b. parmi, tr. «etouez.» ●147a. etouez, tr. «parmy.» ●(1752) PEll 287. Etoüés ou Etoüez, Parmi, au milieu, entre. ●(17--) EN 3620. en toes ar beuien, a re muan eomec, tr. «parmi les pauvres les plus nécessiteux.»

    (1818) HJC 337. i teuh er hré e oai hoàh chomet fidèl guet Jésus. ●(1868) FHB 192/288a. e touez ar blocad tud-ze. ●(1876) TDE.BF 435a. gourvezet eno e-touez ar plunv.

    (1907) BSPD I 16. é toueh paiañned. ●69. é toueh en teil. ●(1913) AVIE 182. oéned étoeh bleidi. ●(1929) EMPA 16. n'anavez ket an aod, na dreist-holl an darempred, dre eno, e-touez ar reier... ●(1932) GUTO 4. é tueh er ré ral. ●(1937) TBBN 2. é toeh er véléan.

    ►[form. conju.]

    P2 (?) etouesoc'h / etouezoc'h

    (2002) TEBOT 81. Diwallit deus ar bed / E-touezoc'h tud yaouank.

    (2) [form. comb.]

    S2 en da douez

    (1866) FHB 100/380a. nag an diavezyad pe an divroad en em gaffe en da douez.

    S3m en e douez

    (1710) IN I 266. an aour a guevont en e douez.

    (1894) BUZmornik 208. eur verennad zour gant eur banne guinegr hag eur meutadik c'hoalenn enn he douez.

    P1 en hon touez

    (17--) BMa 308. da bourmen en on toes, tr. «se promener parmi nous.»

    (1878) EKG II 100. An Aoutrou de Kerbalanek a iea hag a deue enn hon touez.

    (1912) MMKE 93. Gret ma chomo 'n hon zouez an urz vad.

    P2 en ho touez

    (1818) HJC 262. Mæs ne zelie quet bout er memp tra en hou teuh. ●289. En hani e zo er brassan en hou teuh. ●(1878) EKG II 151. d'en em deuler enn ho touez.

    (1906) BOBL 24 février 75/1e. da zerc'hel relijion ho tud-koz beo buezek en ho touez.

    P3 en o zouez

    (1710) IN I 285. mont en o zouez.

    (1818) HJC 325. Pa n'hum behai quet bet groeit enn ou zeuh treu peré n'en dès guèlet hanni eral gober. ●(1862) JKS 265. n'ema ket enn ho zouez.

    (1907) KANngalon Gwengolo 492. pa deuaz an Tad Rener en ho zouez. ●(1941) FHAB Du/Kerzu 93. en o zouez ez eus tud o deus bevet en hor serr.

    III. Adv.

    A. E-touez : parmi.

    (1928) LEAN 39. gand an draog o sevel etouez.

    B. Dre-douez.

    (1) Parmi.

    (1929) FHAB Genver 27. eur gompezenn gaer ha ne oa enni nemer reier bras, ha dre douez, saout hag ejenned.

    (2) Parmi les autres, comme ça.

    (1973) SKVT II 90. Evit ur wech, dre douez, e c'hoarvezfe ganit mankout ar skol.

  • touez-e-touez
    touez-e-touez

    adv. Mêlé, pêle-mêle, panaché.

    (1659) SCger 91b. pesle mesle, tr. «toués e toués.» ●(1732) GReg 612a. Pele-mele, tr. «touëz-ê-touëz

    (1847) FVR 235. Tud feal deuz ar bed, bet karget a drue, / Ha mesket ho taero touez-e-touez gant ma re.

  • touez-ha-touez
    touez-ha-touez

    adv. Mêlé, pêle-mêle, panaché.

    (1847) BDJ 6. An doân hac al levenez, toüez ha toüez kemhesket.

    (1922) BUBR 22/322. hag e galleg hag e brezoneg, mesk-ha-mesk, touez-ha-touez.

  • touez-touez
    touez-touez

    adv. Mêlé.

  • touezenn
    touezenn

    f.

    (1) Mélange.

    (1872) ROU 91b. Mélange, tr. «touezenn

    (2) En un douezenn : mêlé.

    (1872) ROU 91b. Mélange de trèfle et de paille hachés, tr. «colo ha melchenn drailled en un douezenn

    (1926) FHAB Gouere 269-270. Dont a raint holl da vreina, en eun douezenn. ●(1929) FHAB C'hwevrer 53. etouez ar reier-rodell hag an douar-stlej, en eun douezenn.

  • touezerezh / touezierezh
    touezerezh / touezierezh

    m. =

    (1864) KLV 20. eunn doueserez profitabl d'ar gounidegheziou. ●27. evel ma rafe an heol pe an ear eun touesierez bennag gant-hi.

  • touezh
    touezh

    voir touez

  • toueziañ
    toueziañ

    v.

    I. V. tr. d.

    (1) Mêler.

    (1931) VALL 458a. Mélanger, tr. «touezia.» ●(1932) FHAB Mae 187. touezia bleud ha dour.

    (2) Toueziañ gant : entremêler de, panacher de ; incorporer à.

    (1922) FHAB Here 303. An A. Gwilhou o skriva e vuhez a gavas tro da douezia ganti eur bern kenteliou. ●(1943) FHAB Gwengolo/Here 341. touezia gant an ed skubennachou o solierou hag a bep seurt lostennachou.

    II. V. pron. réci. En em doueziañ.

    (1) Se mêler.

    (1911) BUAZperrot 239. lakât an drugarez hag ar justis d'en em douezia.

    (2) En em doueziañ gant : se mêler à, s'entremêler.

    (1934) FHABvug Meurzh 98. en em douezia gant ar bec'herien. ●(1941) FHAB Du/Kerzu 93b. evit ma teuje o ludu d'en em douezia gant ludu ar re goz.

  • touezier
    touezier

    m. –ioù Mélangeur.

    (1931) VALL 458a. Mélangeur, tr. «touezier m. pl. (i)ou

  • touezierezh
    touezierezh

    voir touezerezh

  • toueziet
    toueziet

    adj.

    (1) Entremêlé, mêlé, mélangé, confondu.

    (1870) MBR 92. eur vagazenn vraz leun a c'hreun touesiet mesk-e-mesk. ●(1876) TDE.BF 626a. Touesiet, tr. «(…) il signifie, à la lettre, mêlé parmi, pêle-mêle, comme on le dirait, par exemple, de diverses espèces de céréales mêlées dans le même sac.»

    (1914) MAEV 156. Dijuni a oe debret gant leaz bourbouilh ha gwedennek toueziet. ●(1923) ADML 66. gread a c'heriou kelt hag a c'heriou latin, toueziet. ●(1925) FHAB Mae 186. moueziou eur boblad tud toueziet hag a unvan evit meuli o Doue.

    (2) Toueziet a : mêlé de.

    (1923) ADML 65. ar bleud a gouez, toueched a vrenn.

    (3) Bezañ toueziet mesk-e-mesk : être entremêlé.

    (1869) TDE.FB 572b. Toutes ces graines diverses étaient mêlées ensemble, tr. «ar greun-ma a ioa touesiet mesk-e-mesk.» ●653a. Du mot Touez on a formé le verbe beza touesiet mesk-e-mesk, pour dire, être pêle-mêle, parmi.» ●(1876) TDE.BF 121a. Didouesia (didoue-sia), v. a. Trier ; p. didouesiet (didoue-siet). Ce mot composé est des plus remarquables. Il est formé de la particule extractive di, et de la préposition touez, parmi ; c'est comme si l'on disait extraire de parmi ; didouesia greun dre ma'z iñt bet touesiet mesk-e-mesk, trier des grains parce qu'ils ont été mélangés pêle-mêle. ●626a. Greun touesiet mesk-e-mesk, tr. «des grains mélangés ensembles.»

  • touf
    touf

    voir tuf .5

  • toufad
    toufad

    m. –où

    (1) Bouffée.

    (1902) PIGO I 70. eun toufad moged.

    (2) (météorologie) Grain.

    (1977) PBDZ 168. (Douarnenez) toufad, tr. «coup d'orage.» ●251. un toufad glav, tr. «un grain.»

    (3) Reiñ un toufad : donner une raclée.

    (1957) BAHE 11/28. kannañ (bazhata) : reiñ un toufad. ●(1961) BAHE 29/56. (reiñ) pulloc'h, (reiñ) stoc'h, ur pred, reiñ flu, reiñ ul laz, reiñ un toufad, lardañ.

  • toufañ
    toufañ

    v. tr. d.

    (1) Repriser grossièrement, rapetasser.

    (1965) BAHE 46/49. Chafatañ = brizh-dresañ (loereier, dilhad) e Treger Vihan e lavarer Toufañ.

    (2) Étouffer.

    (1958) BRUD 5/65. eur pez tamm fourmaj rouz gouest da doufa eur rejimant.

    (3) Bâcler.

    (1931) VALL 53b. Bâcler, tr. «toufa.» ●669b. Saboter l'ouvrage, tr. «toufañ T[regor].»

  • toufañ .2
    toufañ .2

    voir tufañ .2

  • toufek
    toufek

    adj. Gros.

    (1942) VALLsup 89b. Gros (de corps), tr. «toufek (dialectal).»

  • toufenn
    toufenn

    f. –où (agriculture) Fondrière.

    (1960) EVBF I 329. toufenn, Mahalon, partie très humide d'un champ, où l'eau se trouve recouverte d'une mince couche de terre (toufennou Lenn-Boulgidou, les fondrières de l'étang de P.),

  • toufet
    toufet

    voir tufet .2

  • toufez
    toufez

    voir touflez

  • toufl
    toufl

    s. Douve.

    (1942) VALLsup 57a. Douve, tr. «porrot C[ornouaille] (Perrot), et touf(l).»

  • touflañ
    touflañ

    v. tr. d. Faire les fossés (de la route).

    (1942) VALLsup 57a. T[regor] touf(l) an hent, tr. «faire les douves de la route.»

  • touflez / toufez / douvez / doufez
    touflez / toufez / douvez / doufez

    m./f. -où, –ioù, –eier

    I.

    (1) Fossé.

    (14--) Jer 312. Douffés. ●(1633) Nom 242a. Fossa : fosse : fos, toull, doues.

    (1659) SCger 45b. douues, tr. «douesou.» ●(1732) GReg 427a. Fosse autour des fossez d'un champs, tr. «Treg[or] toufle. p. toufleo.» ●(17--) BMa 1707. En dro dam sy euz touffezo, tr. «Autour de ma maison, il y a des fossés.»

    (c.1825-1830) AJC 6796. ebars en eun doufes. ●(1847) FVR 123. enn eil douvez d'eben. ●(1877) BSA 91. Disken a rechomp en eun douvez hirr ha striss. ●(1889) ISV 283. Disken a reaz a ruz en doufez, hag en tu all e cripas guella ma c'hellas. ●(1899) BSEc xxxvii 143 / KRL 8. Pa ne garg C'hoevrer an touffleio / E ve bihan an andonio (Trég[uier]), tr. «Lorsque février ne remplit pas les fossés, les sources sont peu abondantes.» ●(1889) ISV 283. Mont a reas beteg an doufez.

    (1902) PIGO I 5. 'koste an doufle. ●(1902) LZBt Du 24. kerzet ebarz an dour hag ar fank, ha lampet hust d'an toufleier. ●(1903) ADBr xviii 348. fons an touffle. ●(1907) AVKA 72. un danvad koueet en douflez. ●(1911) BUAZperrot 305. e kouezint o daou en doufez. ●(1927) GERI.Ern 119. douvez, f. pl. iou, V[annetais] dovez, doz pl. eu, T[régor] toufle f., tr. «Douve, fossé.» ●(1931) VALL 314b. Fossé creusé, douve, tr. «douvez f. pl. iou, T[regor] toufle(z), V[annetais] dovez f.»

    (2) Tranchée.

    (1922) FHAB Du 341. An douflez-man a zo hir, eus ar Beljik d'ar Frans, eus ar Frans d'an Alzas, ha tud a zo enni penn-da-benn.

    II.

    (1) Mont en douflez : faire faillite.

    (1976) HYZH 108/24. (Douarnenez) Ha meur a hini deus ar varaerien zo aet en doufez darpenn d'an drae. ●33. be zo gwel friturioù e von en doufez.

    (2) Mont e garr en douflez : voir karr.

  • touflezad
    touflezad

    m./f. –où Contenu d'un fossé.

    (c.1825-1830) AJC 6744. eun doufesad dour. ●(1827/29) VSA 1462. eteuas eun touflead, tr. «il leur en vint de quoi remplir un fossé.»

    (1942) VALLsup 57a. le contenu d’une douve, tr. «touflezad T[regor] f.» ●(1962) EGRH I 72. doufeziad f. -où, tr. « contenu d’un fossé. »

  • touflezañ / toufleziñ
    touflezañ / toufleziñ

    v.

    (1) V. tr. d. Creuser des fossés.

    (1928) BREI 54/1b. digrec'hian, digamman, kompezan, touflean an holl henchou-treuz 'tre Keraez ha Gwengamp...

    ►absol.

    (c.1825-1830) AJC 6741. en tu al dar hleun evoa bed toufeged.

    (2) = (?).

    (1988) TOKO 85. Kenkoulz paeet e oa eno evel o touflezi.

  • toufor
    toufor

    m. (météorologie) Temps lourd, touffeur.

    (1) Tourbillon, tempête.

    (1557) B I 792. Digueriff abim an ty man / Maz duy gant touffoul dan goulet, tr. «que j'ouvre l'abîme de cette demeure pour qu'il aille au fond, dans un tourbillon.», tr. (GMB 703) « tourbillon, tempête ».

    (2) Temps lourd, touffeur, orage, chaleur d'orage.

    (1732) GReg 676b. Orage, chaleur d'orage, tr. « toufour ».

    (1849) LLB 517. ur goahad tefour. tr. (GMB 703) « un orage » ●(1897) EST 11. ma ne zoujér nag arnan na téfour.

    (1931) VALL 515a. Chaleur d'orage, tr. « tufor, toufor, V[annetais] tefour m. »

    (3) (fig.) Trouble, confusion.

    (17--) RS 268. Ar vision-se a roas d'an oll quement a spont hac a scrich, ma savas ganto ur pres, un toufoul hac ur c'hri bras en Ilis.

  • touforaj
    touforaj

    m. (météorologie) Temps lourd.

    (1975) LIMO 20 décembre. un herrad bad heb tefouraj. (…) Tefouraj, tr. «orage.»

  • touforek
    touforek

    adj. (météorologie) Lourd, orageux.

    (c.1718) CHal.ms i. estouffant, tr. «toufferec, mougus.» ●(c.1718) CHal.ms iv. touffeur, Il fait une touffeur, tr. «un amser tufforec ara un amser tufforec sou, tuffourec é.» ●(1723) CHal 167. Tufforec, amser Tuforec, tr. «Touffeur.» ●(1732) GReg 375b. Il fait un temps étouffant, tr. «Van[netois] amsér tufforecq a ra.»

    (1863) MBF 77. N'en de ket ken tefoulek, tr. «L'air n'est pas aussi lourd.»

    (1901) LZBg 59 blezad-2l lodenn 92. deustou ma oé trefoulek ha ponnér bras en amzér. ●(1902) LZBg Mae 119. Émber é komansou en amzér tefoulek. ●(1903) EGBV 13. Grouéz hag amzér tefourek : un taul harnan e darhou hoah hiniù. ●(1905) BREH 5. Tefourek é en amzér, me handerù Julian ; gurunaj e vou geti. ●(1931) VALL 515a. Orageux, d'orage tr. « tuforek ». ●(1939) RIBA 46. Tefourek e oè en amzér.

  • touforenn
    touforenn

    f. –où (météorologie)

    (1) Période de temps lourd.

    (1849) LLB 398. arlerh un defouren. ●550. doujet un défouren. ●783. én ur grial a ziar ur souchen, / Er gavan e lar doh é saw un defouren.

    (2) Orage.

    (1931) VALL 514b-515a. Orage, tr. « tefourenn V[annetais] ».

    (3) Pluie d'orage.

    (1849) LLB 19. Pe vou hireit en troed, digoret en délen, / Pe vou glub er grouiad, arlerh un defouren. tr. (GMB 703) « …une pluie d'orage ».

    (1931) VALL 515a. Pluie d'orage, tr. tefourenn V[annetais].

  • touforet
    touforet

    adj. (météorologie) Gâté par l'orage.

    (1931) VALL 515a. Gâté par l'orage, tr. « tuforet, V[annetais] tefoulet ».

  • touforus
    touforus

    adj. (météorologie) Disposé à l'orage, qui produit de l'orage.

    (1931) VALL 515a. Disposé à l'orage, qui produit de l'orage, tr. « tuforus ».

  • toufouilheg
    toufouilheg

    m. Homme rondouillard.

    (1983) PABE 34. (Berrien) toufouilheg, tr. «individu rondouillard.»

  • toufouilhet
    toufouilhet

    adj. Emmêlé.

    (1633) Nom 17a. Antiæ, capronæ, anteuentuli, propenduli crines : le toufet, cheueux des femmes : bleo an graguez pa vezont touffoüillet, da lauaret eo tortillet, eguis vn barbet.

  • toufoul
    toufoul

    voir toufor

  • tougn
    tougn

    voir togn

  • touidigezh
    touidigezh

    f. Action de faire serment.

    (1931) VALL 687b. action de faire serment, tr. «touidigez f.»

  • touierez
    touierez

    voir touerez

  • touilh .1
    touilh .1

    adj. Pourri.

    (1879) ERNsup 168. touill, pourri, Trév[érec].

  • touilh .2
    touilh .2

    interj. Onomatopée pour appeler les porcs.

    (1942) VALLsup 34. Cri pour appeler le cochon, tr. «touilh ! touilh ! (Brest, Cap sizun)»

  • touilh .3
    touilh .3

    m. –ed (ichtyonymie) Roussette.

    I.

    (1) Touilh.

    (1479) (1968) PENM 58. En 1479, Sixte IV renouvela la concession à condition toutefois de chômer les dimanches, le jour de l'Ascension, de la Saint-Jean et de la Saint-Pierre, et de réserver une part convenable de leur pêche au profit des pauvres. Le pape recommandait aussi de ne pas oublier les églises du voisinage. Le poisson séché était fort apprécié en cette époque où "la viande de carême" était largement utilisée les jours maigres. On le vendit sur les côtes de l'Atlantique et jusqu'en Avignon. Le Pape et sa Cour en faisaient une abondante consommation. Guy de la Roche acheta pour eux 2610 merlus et 400 poissons appelés "toillis" (congres ? morues ?).

    (1732) GReg 832b. Roussette. Touilh. p. touilhed. bleyz-vor. p. bleizy-vor. (mauvais poisson. ●(1752) PEll 895. Toüill, Monosyll[abe], tr. «Poisson de mer, en François Chat de mer, Roussette. Sing. Touillen, Plur. Touillet

    (1876) TDE.BF 626a. Touill, s. m. C[ornouaille], tr. «Roussette, chat de mer, poissons pl. ed

    (2) Touilh-traezh.

    (1925) BILZ 103. Touilh-trêz, chien de mer qui vit sur le sable et en prend la couleur. Sa chair est plus délicate que celle du touilh-rouz qui fait son habitat sur le rocher, et surtout plus délicate que celle du touilh-spin, à la peau rude et argentée, poisson sauvage et qui vit au large.

    (3) Touilh-rous.

    (1925) BILZ 103. Touilh-trêz, chien de mer qui vit sur le sable et en prend la couleur. Sa chair est plus délicate que celle du touilh-rouz qui fait son habitat sur le rocher, et surtout plus délicate que celle du touilh-spin, à la peau rude et argentée, poisson sauvage et qui vit au large.

    (4) Touilh-spin.

    (1925) BILZ 103. Touilh-trêz, chien de mer qui vit sur le sable et en prend la couleur. Sa chair est plus délicate que celle du touilh-rouz qui fait son habitat sur le rocher, et surtout plus délicate que celle du touilh-spin, à la peau rude et argentée, poisson sauvage et qui vit au large.

    II. Gleb evel un touilh / Gleb-touilh : très mouillé. Cf. gleb evel ur broc'h.

    (1766) MM 392 (L) C.-M. le Laé. Quer glep ac en touil pe c'hlépoc'h, tr. G. Esnault «aussi mouillé qu'une lavette ou plus mouillé.»

    (1931) VALL 756. Très mouillé, tr. F. Vallée «gleb evel eun touilh.» ●(1954) LLMM 42/12. gleb-touilh eo gant ar c’hwezhenn ha kelc’hioù houarn a stag da waskañ muioc’h-mui war e ilinoù ha pennoù e zaoulin. ●(1959) TGPB 99. En ur serr-lagad setu ni gleb-touilh dindan ar glav a-bil. ●(1961) LLMM 86/154 (T) *Jarl Priel. Blev gleb-touilh ar moraer.

  • touilhañ
    touilhañ

    v.

    (1) V. tr. d. Mouiller, humecter.

    (1752) PEll 895. Toüilla, tr. «Mouiller, tremper, humecter, imbiber.»

    (1876) TDE.BF 626a. Touilla, v. a., tr. «Humecter, mouiller.»

    (1927) GERI.Ern 636. touilha, tr. «humecter, mouiller.»

    (2) V. pron. réci. En em douilhañ : se mouiller.

    (1876) TDE.BF 626a-b. En em douilla, tr. «se jeter de l'eau l'un à l'autre en jouant. ●En em douilla a reoñt, tr. «il se jettent de l'eau pour jouer.»

    (1927) GERI.Ern 636. en em douilha, tr. se jeter de l'eau l'un à l'autre.»

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...